بوی تعفن زباله‌های بیروت از خلاء قدرت در
لبنان نشات می‌گیرد 15 شهریور -94
طوری گزارش از خلأ قدرت در لبنان داده شده است که انگاری حزب الشیطان لبنان
در آن نقش نداشته است . یااینکه فراموش
شده است که چگونه زباله های انباشته شده دربیروت که موجب اعتراضات گسترده شهروندان
لبنانی شده است نتیجه ی جنگ 33 روزه ی حزب الشیطان لبنان با اسراییل منجر به سرزمینت سوخته لبنان
گردید
سرزمین سروها که ماه‌هاست از خلاء قدرت ناشی از عدم
انتخاب رئیس جمهور، پایان یافتن عمر قانونی مجلس و دولت بی‌اعتبار و فاقد قدرت رنج
می‌برد، امروز در آستانه بازی جدیدی قرار گرفته که مهره‌های کشورهای خارجی در
بیروت آن را با اسم رمز «زباله» آغاز کرده‌اند.
هرچند امروز بر اثر انباشت زباله درخیابان‌های بیروت که روزی نام «عروس خاورمیانه» را برخود داشت، بوی تعفن پسماندها، سراسر پایتخت لبنان را فرا گرفته ولی این تعفن، حاصل رسوخ قوانین طائفی در قانون اساسی این کشور، نفوذ کشورهای خارجی بر احزاب سیاسی لبنان، فساد سیاسی و مالی در میان سیاستمداران و مسئولین آن است.
عروس خاورمیانه این روزها بار دیگر گرفتار فتنه‌ای جدید شده‌است. به فاصله چند روز از بازداشت شیخ «احمد الاسیر»، سرکرده گروههای سلفی لبنان، ناآرامی و آشوب خیابانی چهره بیروت را به شدت تحت تاثیر خود قرار داد.
بنا بر گزارشهای منتشر شده، ظرف چند روز گذشته بحران زباله‌های بیروت که در پی تعطیلی مرکز جمع‌آوری زباله این شهر ایجاد شده است، به سرعت تبدیل به یک منازعه اجتماعی شد. تصاویری که تاکنون مخابره شده، شباهت‌های زیادی به انقلاب مخملین اوکراین دارد.
دولت لبنان که درگیر بحران سیاسی است، تا کنون نتوانسته جایگزینی برای سیستم مدیریت جمع‌آوری و دفن زباله‌ها در پایتخت پیدا کند.بعضی ساکنان بیروت خود زباله‌هایشان را در خیابان آتش می‌زنند که دود حاصل از آن باعث آلودگی فضای شهر شده است.
اوضاع آنچنان وخیم شده که منابع فراخوان دهنده برای اعتراض به انباشت زباله در خیابانها، پس از به آتش کشیده شدن ساختمان چندین اداره دولتی و تخریب چراغ‌های راهنمائی، اعلام کرده‌اند که قادر به کنترل معترضان نیستند. کانون اصلی درگیری‌ها میدان «ریاض الصلح» است. شعارهای تظاهرکنندگان عمدتا بر لزوم استعفای دولت متمرکز است. سقف زمانی برای این تظاهرات مشخص نشده‌است و این مساله منجر به زد و خورد آشوب‌گران با نیروهای امنیتی گردیده است.
تلاش برای سقوط بیروت با زباله‌های سیاسی
عربستان برای ایجاد بحران مانع تشکیل دولت قانونی در لبنان شده است. توطئه خلاء قدرت در بیروت منجر به فلج شدن دولت لبنان شده و فقدان نهادهای کارآمد در این کشور، نارضایتی عمومی را ایجاد نموده است.
معترضان هفته گذشته با استفاده از سنگ و بطری‌های آتش‌زا به نیروهای امنیتی حمله کرده و نیروهای امنیتی برای مقابله با آنها از گاز اشک‌آور استفاده نمودند. به دلیل ناتوانی پلیس لبنان در کنترل بحران، نیروهای ارتش در خیابانهای بیروت مستقر شده‌اند، تجمع‌کنندگان در اطراف مقر نخست وزیری مانع تردد سلام فیاض به دفتر خود شده‌اند.
سلام فیاض،نخست وزیر لبنان که ریشه آشوب این کشور را در فقدان پست ریاست جمهوری این کشور می‌داند با انتقاد از شکست‌های پیاپی احزاب سیاسی گفت: «تاکید می‌کنم صندلی ریاست جمهوری خالی مانده و باید به این ناتوانی فاجعه بار پایان داد. من پیش از این نیز در دوره‌های قبل نسبت به تعطیلی پست ریاست جمهوری هشدار داده و گفتم که این ناتوانی در انتخاب ریاست جمهوری، شما را در مسائل دیگر ناتوان می‌کند. امروز لبنان شاهد درگیری سیاسی است که همه را از بزرگ و کوچک فرا گرفته. نباید منتظر باشیم سحر و جادویی اتفاق بیفتد، دولت نمی‌تواند به این وضع ادامه دهد و بدون وجود قدرتی قانونگذار فعالیت کند. مردم حق دارند به این اوضاع اعتراض کنند و این مردم هستند که امروز دولت را در سایه تعطیلی موسسات از سوی نیروهای سیاسی مواخذه می‌کنند.»
نخست وزیر لبنان در عین حال با انتقاد صریح از مزدوران سعودی می‌گوید: «هیچ سرزنشی متوجه حال شهروندان لبنانی نیست، در حالی که کشور هر روز شاهد اظهارات تفرقه آمیز و تحریک آمیز مسئولان است. من تاکید می‌کنم که صبر ما حد و حدودی دارد و باید هرچه سریعتر به مشکل بحران زباله رسیدگی شود. گرچه بزرگترین غم ما امروز بحران زباله‌های سیاسی در لبنان است.»
بحران خلاء قدرت در لبنان
بررسی چگونگی شکل گیری آشوب این روزهای لبنان خالی از لطف نیست؛ در ابتدا جمع کوچکی از جوانان با عنوان جنبش « بوی تعفن تان در آمده است» خواهان حل مشکل زباله‌های بیروت شدند. در خواست تجمع آنها بلافاصله با استقبال احزاب مزدور سعودی و تکفیریهای طرفدار شیخ‌احمدالاسیر مواجه شد.
پیشتر در کشورهای عمدتا بلوک شرق نیز شاهد آن بوده‌ایم که اعتراضات مدنی نرم خیلی سریع با مهندسی انقلاب‌های مخملی به التهاب و در نهایت سقوط دولت‌ها منتهی شده است و حالا موضوع زباله در بیروت دستمایه سعودی‌ها قرار گرفته است.
درگیری‌های خیابانی بیروت در ادامه آنچنان گسترش یافت که اوضاع از دست معترضان واقعی ربوده شده و آشوب‌طلبان میدان‌دار بیروت شدند. طراحان آشوب خیابانی بیروت، «انقلاب» و «ضرروتی استعفای نخست‌وزیر لبنان » را در شعارهای خود مطرح کرده‌اند و احتمالا تا پای جنگ داخلی و کناره‌گیری سلام‌فیاض پیش خواهند رفت.
حذف نخست‌وزیر لبنان در کنار خلاء رئیس جمهوری در بیروت می‌تواند تبعات فاجعه‌باری داشته باشد. عاملان انتحاری در میان صفوف آشوب‌طلبان که تلاش دارند اماکن حساس امنیتی، نظامی و سیاسی را تصرف کنند به دنبال ایجاد شرایطی هستند که ارتش ناچار شود دست به اسلحه ببرد.
ریشه‌های بحران زباله در لبنان
خاورمیانه عربی در وضعیت بسیار شکننده‌ای به سر می‌برد و وضعیت به گونه‌ای است که کوچک‌ترین چالش از این توان برخوردار است که به بحرانی فراگیر تبدیل شود؛ وضعیتی که بیش از هر زمان دیگری نظم و امنیت را در خاورمیانه تهدید کند.
چالشی که در این میان می‌تواند دامن گیر دولت‌ها شود، بن بست سیاسی گروههای سهیم در دولت و ناتوانی آنها از پیشبرد خواسته‌های مردم است. به همین دلیل، شرایط سیاسی در برخی کشورهای منطقه به سمتی پیش می‌رود که موجب سرریز صبر مردم شده و ثبات دولت را بیش از پیش تهدید کند. لبنان از جمله کشورهاای است که مدت‌ها است با چنین معضلی رو به رو است و شرایط سیاسی در این کشور به گونه‌ای پیش می‌رود که این کشور را به سمت یک بحران همه‌گیر سوق می‌دهد.
به دلیل نبود تفاهم سیاسی میان گروههای سهیم در دولت و اختلاف نظر آنها در اداره امور کشور، هفته‌ها است «بیروت» پایتخت این کشور و برخی دیگر از شهرها با معضل انباشت زباله‌ها روبه‌رو است و شهرداری‌ها به دلیل عدم بودجه و پایان یافتن قرارداد با پیمانکاران اقدامی برای خروج زباله به خارج از شهر و دفن آن انجام نمی‌دهند. این امر منجر به ایجاد آلودگی شدید شهری در اوج گرمای تابستان شده و بوی تعفن زباله‌ها فضای شهر را در پر کرده، ضمن اینکه مشکل قطع شدن برق نیز بر این چالش دامن زده است.
در پاسخ به این وضعیت نامطلوب بهداشتی و نبود تفاهم میان دولت و شهرداری‌ها برای جمع آوری زباله، مردم از هفته گذشته با تشکیل کارزارهای (کمپین) اینترنتی به سازماندهی گروه‌ها برای راهپیمایی در اعتراض به وضعیت پیش آمده پرداخته‌اند. در این رابطه، هزاران نفر از مردم از اواخر هفته گذشته به خیابانهای بیروت ریختند و دست به اعتراض زدند.
این اعتراض‌ها که در روزهای شنبه و یکشنبه هفته گذشته با واکنش نیروهای امنیتی مواجه شد، مسوولان دولت به ویژه «تمام سلام» نخست‌وزیر و «محمد المنشوق» وزیر محیط زیست را وادار به عذرخواهی از مردم کرد.
در این میان برخی گروههای سیاسی نیز در صدد بهره‌گیری از فضای به وجود آمده در راستای اهداف سیاسی و فرقه‌ای خود برآمده و با ایجاد درگیری در میان معترضان و نیروهای امنیتی، در روند به خشونت کشیدن این اعتراض‌ها نقش قابل توجهی داشته‌اند.
دولت سلام هرچند با تشکیل جلسه‌ای فوری تلاش کرده به راه حلی برای مشکل جمع آوری زباله‌ها دست یابد اما وجود اختلاف در میان گروههای سیاسی تشکیل دهنده دولت تاکنون مانع از دستیابی به یک راه حل جامع شده است و مردم همچنان به این مساله متعرض هستند که سیاسی کاری برخی گروههای مانع از دست یابی به یک راه‌حل ملی برای این مشکل می‌شود.
مساله‌ای که در این میان اهمیت بسیار بالایی دارد اعتراض مردم بیروت به ناکارآمدی دولت و شهرداری در جمع‌آوری زباله‌های شهری نیست بلکه ترس از سیاسی شدن این مساله و فراگیری آن در قالب یک جنبش اعتراضی در کل کشور است. نشانه‌های این امر را نیز می‌توان در برخی شعارهای گروههای افراطی یا سوءاستفاده برخی گروه‌ها و فرقه‌ها از این اعتراض‌ها و به خشونت کشاندن آن دید.
به عبارتی دیگر، این ترس وجود دارد که در فضای ملتهب کنونی در خاورمیانه عربی و محیط پیرامونی لبنان، این کشور بار دیگر قربانی تنش‌های فرقه‌ای و یک جنگ داخلی شود به ویژه که برخی گروههای تکفیری و پشتیبانان منطقه‌ای آنها از ابتدای بحران سوریه در تلاش بوده‌اند که لبنان را نیز همانند سوریه درگیر تنش‌های قومی- مذهبی کنند.
تبدیل مساله‌ای شهری به بحرانی سیاسی
هر چند مسئله جمع‌آوری زباله به امر مدیریت شهری مربوط می‌شود و در نهایت اعتراضات موجود در این زمینه را می‌توان در چارچوب بحران مدیریت شهری یا اجتماعی ارزیابی کرد اما با توجه به بسترهای سیاسی حاکم بر لبنان که بحران زباله از دل آن بیرون زده است این بحران بیشتر رنگ و بوی سیاسی دارد و اگر چه بخشی از آن از درگیری‌های جناح‌های داخلی ناشی می‌شود اما بخش بیشتر و در واقع سررشته اصلی آن در خارج و در دستان عربستان و قطر قرار دارد که با به گروگان گرفتن دولت لبنان باعث ایجاد رکود و انجماد سیاسی و اقتصادی در این کشور شده‌اند.
البته درباره عوامل موثر بر شکل‌گیری این اعتراضات باید گفت که دو دسته از علل در این زمینه موثر است:
نخست عللی که از فضای عمومی لبنان و از رکود سیاسی حاکم بر این کشور ناشی می‌شود که به علت توافق نکردن احزاب و گروههای سیاسی بر سر تعیین رئیس جمهور، برگزار نشدن انتخابات پارلمانی به علت توافق نکردن درباره قانون انتخابات حاصل شده و خود موجبات ایجاد خلاء و رکود فعالیت‌ها را در خیلی از بخش‌ها گردیده است.
دسته دوم به عللی مربوط می‌شود که خاص شکل گیری جنبش اعتراضی موسوم به "گندتان در آمده "است که در فراهم کردن بستر این اعتراضات موثر بوده و اساسا می‌توان آن را به عامل «شتاب زا» تعبیر کرد. در تئوری‌های مربوط به جنبش‌های اجتماعی عوامل و یا علل شتاب‌زا به عوامل و متغیرهای گفته می‌شود که نقش جرقه را در آغاز یک انفجار اجتماعی بازی می‌کند و اگر چه نقش و اندازه آن به لحاظ حجمی کوچک به نظر می‌رسد اما آثار و پیامدهایی که به دنبال می‌آورد به مراتب گسترده‌تر است. از این دید انباشت زباله در بیروت را می‌توان به عامل شتاب‌زا تشبیه کرد.
هر چند نمی‌توان از نقش مسئولان دولتی لبنان در بروز و ادامه خلا سیاسی و بحران‌های اجتماعی و اقتصادی ناشی از آن غافل شد اما آنچه در این میان قابل تامل است اینکه نمی‌توان از نقش و دخالت بازیگران آشوب سازی همچون عربستان در این قضایا غافل شد، زیرا عربستان از یکسو مانع از این شده است که لبنان قبل از تعیین سرنوشت سوریه از خلا سیاسی خارج شود و از دیگر سو همچنانکه گفته شد مسئولیت جمع آوری زباله بر عهده یک شرکت وابسته به جریان المستقبل به ریاست سعد حریری بوده است.
همچنین «جند الشام» که آغازگر درگیری‌های اخیر در اردوگاه عین الحلوه بوده از سوی «بحیه حریری» دختر رفیق حریری نخست‌وزیر سابق پشتیبانی مالی می‌شود. این شاخص‌ها به روشنی نقش عربستان را در آغاز و تداوم طولانی شدن خلا سیاسی در لبنان نشان می‌دهد و بر این واقعیت مهر تائید می‌زند که دست خارجی‌ها در این اعتراض شهری در کار است و عده‌ای قصد دارند بازی جدید سیاسی در لبنان را با اسم رمز «زباله» ادامه دهند.
موضع حزب‌الله لبنان
حزب‌الله لبنان در خصوص تظاهرات اعتراض موسوم به بحران زباله‌ها با صدور بیانیه‌ای موضع خود را اعلام کرد. در بیانیه حزب‌الله آمده است: بحران زباله‌ها تنها بخشی از فساد انباشته شده در کشور است و اگر دولت‌های مختلف به طرح استراتژیکی که از سال 1997 (76ش) ایجاد شد، پایبند بودند امروز شاهدان چنین اعتراضات گسترده‌ای نبودیم.
حزب‌الله در بیانیه خود با بیان اینکه تمامی مسئولان باید در قبال بحران کنونی پاسخگو باشند، تصریح کرد: «خروش بی‌سابقه مردم حاکی از حجم فاجعه‌آمیز بحران اجتماعی در کشور است.» حزب‌الله در عین حال نسبت به سوءاستفاده از این اعتراض‌ها هشدار داد.
با این حال با هوشیاری حزب‌الله وجریان 8 مارس، این بازی تاکنون به نقطه بحرانی نرسیده، اما جریانی که در شکل‌دهی این بحران و تبدیل نارضایتی شهری به بحرانی سیاسی است، قصد دارد از موضوع زباله به عنوان یک کاتالیزور وعامل تسریع‌کننده برای برهم زدن ثبات وامنیت لبنان استفاده کند.
در این میان رسانه‌های عربستان و قطر نقش آتش بیار معرکه را بازی کرده و کوشیده‌اند به این موضوع دامن بزنند. در این راستا شبکه الجزیره در یکی از گزارشهای خود از آمار مصدومیت 100 نفر در جریان درگیری‌های بیروت خبر داد حال آنکه آماری که اغلب رسانه‌ها ارائه کرده بودند یک سوم این تعداد یعنی در حدود 33 نفر بوده است. اتخاذ چنین رویکردی از سوی الجزیره نشان می‌دهد که کشورهای خارجی به شدت به دنبال بحران‌سازی در لبنان هستند و اگر بتوانند در این پروژه موفق شوند، آنرا در کشورهای دیگر از جمله عراق دنبال خواهند کرد.
* بوی تعفن پسماندهای خیابانهای بیروت که روزی نام «عروس خاورمیانه» را بر خود داشت، حاصل رسوخ قوانین طائفی در قانون اساسی این کشور، نفوذ کشورهای خارجی بر احزاب سیاسی لبنان و فساد سیاسی و مالی در میان سیاستمداران و مسئولین آن است
* عربستان برای ایجاد بحران، مانع تشکیل دولت قانونی در لبنان است و از هرگونه اغتشاش در این کشور حمایت می‌کند
* اکنون احزاب طرفدار سعودی و تکفیریهای طرفدار شیخ احمدالاسیر حامی تظاهرات بیروت هستند
* دست عربستان و قطر در طولانی شدن خلاء سیاسی در لبنان و بازی جدید سیاسی در لبنان به اسم رمز «زباله» دیده می‌شود.
هرچند امروز بر اثر انباشت زباله درخیابان‌های بیروت که روزی نام «عروس خاورمیانه» را برخود داشت، بوی تعفن پسماندها، سراسر پایتخت لبنان را فرا گرفته ولی این تعفن، حاصل رسوخ قوانین طائفی در قانون اساسی این کشور، نفوذ کشورهای خارجی بر احزاب سیاسی لبنان، فساد سیاسی و مالی در میان سیاستمداران و مسئولین آن است.
عروس خاورمیانه این روزها بار دیگر گرفتار فتنه‌ای جدید شده‌است. به فاصله چند روز از بازداشت شیخ «احمد الاسیر»، سرکرده گروههای سلفی لبنان، ناآرامی و آشوب خیابانی چهره بیروت را به شدت تحت تاثیر خود قرار داد.
بنا بر گزارشهای منتشر شده، ظرف چند روز گذشته بحران زباله‌های بیروت که در پی تعطیلی مرکز جمع‌آوری زباله این شهر ایجاد شده است، به سرعت تبدیل به یک منازعه اجتماعی شد. تصاویری که تاکنون مخابره شده، شباهت‌های زیادی به انقلاب مخملین اوکراین دارد.
دولت لبنان که درگیر بحران سیاسی است، تا کنون نتوانسته جایگزینی برای سیستم مدیریت جمع‌آوری و دفن زباله‌ها در پایتخت پیدا کند.بعضی ساکنان بیروت خود زباله‌هایشان را در خیابان آتش می‌زنند که دود حاصل از آن باعث آلودگی فضای شهر شده است.
اوضاع آنچنان وخیم شده که منابع فراخوان دهنده برای اعتراض به انباشت زباله در خیابانها، پس از به آتش کشیده شدن ساختمان چندین اداره دولتی و تخریب چراغ‌های راهنمائی، اعلام کرده‌اند که قادر به کنترل معترضان نیستند. کانون اصلی درگیری‌ها میدان «ریاض الصلح» است. شعارهای تظاهرکنندگان عمدتا بر لزوم استعفای دولت متمرکز است. سقف زمانی برای این تظاهرات مشخص نشده‌است و این مساله منجر به زد و خورد آشوب‌گران با نیروهای امنیتی گردیده است.
تلاش برای سقوط بیروت با زباله‌های سیاسی
عربستان برای ایجاد بحران مانع تشکیل دولت قانونی در لبنان شده است. توطئه خلاء قدرت در بیروت منجر به فلج شدن دولت لبنان شده و فقدان نهادهای کارآمد در این کشور، نارضایتی عمومی را ایجاد نموده است.
معترضان هفته گذشته با استفاده از سنگ و بطری‌های آتش‌زا به نیروهای امنیتی حمله کرده و نیروهای امنیتی برای مقابله با آنها از گاز اشک‌آور استفاده نمودند. به دلیل ناتوانی پلیس لبنان در کنترل بحران، نیروهای ارتش در خیابانهای بیروت مستقر شده‌اند، تجمع‌کنندگان در اطراف مقر نخست وزیری مانع تردد سلام فیاض به دفتر خود شده‌اند.
سلام فیاض،نخست وزیر لبنان که ریشه آشوب این کشور را در فقدان پست ریاست جمهوری این کشور می‌داند با انتقاد از شکست‌های پیاپی احزاب سیاسی گفت: «تاکید می‌کنم صندلی ریاست جمهوری خالی مانده و باید به این ناتوانی فاجعه بار پایان داد. من پیش از این نیز در دوره‌های قبل نسبت به تعطیلی پست ریاست جمهوری هشدار داده و گفتم که این ناتوانی در انتخاب ریاست جمهوری، شما را در مسائل دیگر ناتوان می‌کند. امروز لبنان شاهد درگیری سیاسی است که همه را از بزرگ و کوچک فرا گرفته. نباید منتظر باشیم سحر و جادویی اتفاق بیفتد، دولت نمی‌تواند به این وضع ادامه دهد و بدون وجود قدرتی قانونگذار فعالیت کند. مردم حق دارند به این اوضاع اعتراض کنند و این مردم هستند که امروز دولت را در سایه تعطیلی موسسات از سوی نیروهای سیاسی مواخذه می‌کنند.»
نخست وزیر لبنان در عین حال با انتقاد صریح از مزدوران سعودی می‌گوید: «هیچ سرزنشی متوجه حال شهروندان لبنانی نیست، در حالی که کشور هر روز شاهد اظهارات تفرقه آمیز و تحریک آمیز مسئولان است. من تاکید می‌کنم که صبر ما حد و حدودی دارد و باید هرچه سریعتر به مشکل بحران زباله رسیدگی شود. گرچه بزرگترین غم ما امروز بحران زباله‌های سیاسی در لبنان است.»
بحران خلاء قدرت در لبنان
بررسی چگونگی شکل گیری آشوب این روزهای لبنان خالی از لطف نیست؛ در ابتدا جمع کوچکی از جوانان با عنوان جنبش « بوی تعفن تان در آمده است» خواهان حل مشکل زباله‌های بیروت شدند. در خواست تجمع آنها بلافاصله با استقبال احزاب مزدور سعودی و تکفیریهای طرفدار شیخ‌احمدالاسیر مواجه شد.
پیشتر در کشورهای عمدتا بلوک شرق نیز شاهد آن بوده‌ایم که اعتراضات مدنی نرم خیلی سریع با مهندسی انقلاب‌های مخملی به التهاب و در نهایت سقوط دولت‌ها منتهی شده است و حالا موضوع زباله در بیروت دستمایه سعودی‌ها قرار گرفته است.
درگیری‌های خیابانی بیروت در ادامه آنچنان گسترش یافت که اوضاع از دست معترضان واقعی ربوده شده و آشوب‌طلبان میدان‌دار بیروت شدند. طراحان آشوب خیابانی بیروت، «انقلاب» و «ضرروتی استعفای نخست‌وزیر لبنان » را در شعارهای خود مطرح کرده‌اند و احتمالا تا پای جنگ داخلی و کناره‌گیری سلام‌فیاض پیش خواهند رفت.
حذف نخست‌وزیر لبنان در کنار خلاء رئیس جمهوری در بیروت می‌تواند تبعات فاجعه‌باری داشته باشد. عاملان انتحاری در میان صفوف آشوب‌طلبان که تلاش دارند اماکن حساس امنیتی، نظامی و سیاسی را تصرف کنند به دنبال ایجاد شرایطی هستند که ارتش ناچار شود دست به اسلحه ببرد.
ریشه‌های بحران زباله در لبنان
خاورمیانه عربی در وضعیت بسیار شکننده‌ای به سر می‌برد و وضعیت به گونه‌ای است که کوچک‌ترین چالش از این توان برخوردار است که به بحرانی فراگیر تبدیل شود؛ وضعیتی که بیش از هر زمان دیگری نظم و امنیت را در خاورمیانه تهدید کند.
چالشی که در این میان می‌تواند دامن گیر دولت‌ها شود، بن بست سیاسی گروههای سهیم در دولت و ناتوانی آنها از پیشبرد خواسته‌های مردم است. به همین دلیل، شرایط سیاسی در برخی کشورهای منطقه به سمتی پیش می‌رود که موجب سرریز صبر مردم شده و ثبات دولت را بیش از پیش تهدید کند. لبنان از جمله کشورهاای است که مدت‌ها است با چنین معضلی رو به رو است و شرایط سیاسی در این کشور به گونه‌ای پیش می‌رود که این کشور را به سمت یک بحران همه‌گیر سوق می‌دهد.
به دلیل نبود تفاهم سیاسی میان گروههای سهیم در دولت و اختلاف نظر آنها در اداره امور کشور، هفته‌ها است «بیروت» پایتخت این کشور و برخی دیگر از شهرها با معضل انباشت زباله‌ها روبه‌رو است و شهرداری‌ها به دلیل عدم بودجه و پایان یافتن قرارداد با پیمانکاران اقدامی برای خروج زباله به خارج از شهر و دفن آن انجام نمی‌دهند. این امر منجر به ایجاد آلودگی شدید شهری در اوج گرمای تابستان شده و بوی تعفن زباله‌ها فضای شهر را در پر کرده، ضمن اینکه مشکل قطع شدن برق نیز بر این چالش دامن زده است.
در پاسخ به این وضعیت نامطلوب بهداشتی و نبود تفاهم میان دولت و شهرداری‌ها برای جمع آوری زباله، مردم از هفته گذشته با تشکیل کارزارهای (کمپین) اینترنتی به سازماندهی گروه‌ها برای راهپیمایی در اعتراض به وضعیت پیش آمده پرداخته‌اند. در این رابطه، هزاران نفر از مردم از اواخر هفته گذشته به خیابانهای بیروت ریختند و دست به اعتراض زدند.
این اعتراض‌ها که در روزهای شنبه و یکشنبه هفته گذشته با واکنش نیروهای امنیتی مواجه شد، مسوولان دولت به ویژه «تمام سلام» نخست‌وزیر و «محمد المنشوق» وزیر محیط زیست را وادار به عذرخواهی از مردم کرد.
در این میان برخی گروههای سیاسی نیز در صدد بهره‌گیری از فضای به وجود آمده در راستای اهداف سیاسی و فرقه‌ای خود برآمده و با ایجاد درگیری در میان معترضان و نیروهای امنیتی، در روند به خشونت کشیدن این اعتراض‌ها نقش قابل توجهی داشته‌اند.
دولت سلام هرچند با تشکیل جلسه‌ای فوری تلاش کرده به راه حلی برای مشکل جمع آوری زباله‌ها دست یابد اما وجود اختلاف در میان گروههای سیاسی تشکیل دهنده دولت تاکنون مانع از دستیابی به یک راه حل جامع شده است و مردم همچنان به این مساله متعرض هستند که سیاسی کاری برخی گروههای مانع از دست یابی به یک راه‌حل ملی برای این مشکل می‌شود.
مساله‌ای که در این میان اهمیت بسیار بالایی دارد اعتراض مردم بیروت به ناکارآمدی دولت و شهرداری در جمع‌آوری زباله‌های شهری نیست بلکه ترس از سیاسی شدن این مساله و فراگیری آن در قالب یک جنبش اعتراضی در کل کشور است. نشانه‌های این امر را نیز می‌توان در برخی شعارهای گروههای افراطی یا سوءاستفاده برخی گروه‌ها و فرقه‌ها از این اعتراض‌ها و به خشونت کشاندن آن دید.
به عبارتی دیگر، این ترس وجود دارد که در فضای ملتهب کنونی در خاورمیانه عربی و محیط پیرامونی لبنان، این کشور بار دیگر قربانی تنش‌های فرقه‌ای و یک جنگ داخلی شود به ویژه که برخی گروههای تکفیری و پشتیبانان منطقه‌ای آنها از ابتدای بحران سوریه در تلاش بوده‌اند که لبنان را نیز همانند سوریه درگیر تنش‌های قومی- مذهبی کنند.
تبدیل مساله‌ای شهری به بحرانی سیاسی
هر چند مسئله جمع‌آوری زباله به امر مدیریت شهری مربوط می‌شود و در نهایت اعتراضات موجود در این زمینه را می‌توان در چارچوب بحران مدیریت شهری یا اجتماعی ارزیابی کرد اما با توجه به بسترهای سیاسی حاکم بر لبنان که بحران زباله از دل آن بیرون زده است این بحران بیشتر رنگ و بوی سیاسی دارد و اگر چه بخشی از آن از درگیری‌های جناح‌های داخلی ناشی می‌شود اما بخش بیشتر و در واقع سررشته اصلی آن در خارج و در دستان عربستان و قطر قرار دارد که با به گروگان گرفتن دولت لبنان باعث ایجاد رکود و انجماد سیاسی و اقتصادی در این کشور شده‌اند.
البته درباره عوامل موثر بر شکل‌گیری این اعتراضات باید گفت که دو دسته از علل در این زمینه موثر است:
نخست عللی که از فضای عمومی لبنان و از رکود سیاسی حاکم بر این کشور ناشی می‌شود که به علت توافق نکردن احزاب و گروههای سیاسی بر سر تعیین رئیس جمهور، برگزار نشدن انتخابات پارلمانی به علت توافق نکردن درباره قانون انتخابات حاصل شده و خود موجبات ایجاد خلاء و رکود فعالیت‌ها را در خیلی از بخش‌ها گردیده است.
دسته دوم به عللی مربوط می‌شود که خاص شکل گیری جنبش اعتراضی موسوم به "گندتان در آمده "است که در فراهم کردن بستر این اعتراضات موثر بوده و اساسا می‌توان آن را به عامل «شتاب زا» تعبیر کرد. در تئوری‌های مربوط به جنبش‌های اجتماعی عوامل و یا علل شتاب‌زا به عوامل و متغیرهای گفته می‌شود که نقش جرقه را در آغاز یک انفجار اجتماعی بازی می‌کند و اگر چه نقش و اندازه آن به لحاظ حجمی کوچک به نظر می‌رسد اما آثار و پیامدهایی که به دنبال می‌آورد به مراتب گسترده‌تر است. از این دید انباشت زباله در بیروت را می‌توان به عامل شتاب‌زا تشبیه کرد.
هر چند نمی‌توان از نقش مسئولان دولتی لبنان در بروز و ادامه خلا سیاسی و بحران‌های اجتماعی و اقتصادی ناشی از آن غافل شد اما آنچه در این میان قابل تامل است اینکه نمی‌توان از نقش و دخالت بازیگران آشوب سازی همچون عربستان در این قضایا غافل شد، زیرا عربستان از یکسو مانع از این شده است که لبنان قبل از تعیین سرنوشت سوریه از خلا سیاسی خارج شود و از دیگر سو همچنانکه گفته شد مسئولیت جمع آوری زباله بر عهده یک شرکت وابسته به جریان المستقبل به ریاست سعد حریری بوده است.
همچنین «جند الشام» که آغازگر درگیری‌های اخیر در اردوگاه عین الحلوه بوده از سوی «بحیه حریری» دختر رفیق حریری نخست‌وزیر سابق پشتیبانی مالی می‌شود. این شاخص‌ها به روشنی نقش عربستان را در آغاز و تداوم طولانی شدن خلا سیاسی در لبنان نشان می‌دهد و بر این واقعیت مهر تائید می‌زند که دست خارجی‌ها در این اعتراض شهری در کار است و عده‌ای قصد دارند بازی جدید سیاسی در لبنان را با اسم رمز «زباله» ادامه دهند.
موضع حزب‌الله لبنان
حزب‌الله لبنان در خصوص تظاهرات اعتراض موسوم به بحران زباله‌ها با صدور بیانیه‌ای موضع خود را اعلام کرد. در بیانیه حزب‌الله آمده است: بحران زباله‌ها تنها بخشی از فساد انباشته شده در کشور است و اگر دولت‌های مختلف به طرح استراتژیکی که از سال 1997 (76ش) ایجاد شد، پایبند بودند امروز شاهدان چنین اعتراضات گسترده‌ای نبودیم.
حزب‌الله در بیانیه خود با بیان اینکه تمامی مسئولان باید در قبال بحران کنونی پاسخگو باشند، تصریح کرد: «خروش بی‌سابقه مردم حاکی از حجم فاجعه‌آمیز بحران اجتماعی در کشور است.» حزب‌الله در عین حال نسبت به سوءاستفاده از این اعتراض‌ها هشدار داد.
با این حال با هوشیاری حزب‌الله وجریان 8 مارس، این بازی تاکنون به نقطه بحرانی نرسیده، اما جریانی که در شکل‌دهی این بحران و تبدیل نارضایتی شهری به بحرانی سیاسی است، قصد دارد از موضوع زباله به عنوان یک کاتالیزور وعامل تسریع‌کننده برای برهم زدن ثبات وامنیت لبنان استفاده کند.
در این میان رسانه‌های عربستان و قطر نقش آتش بیار معرکه را بازی کرده و کوشیده‌اند به این موضوع دامن بزنند. در این راستا شبکه الجزیره در یکی از گزارشهای خود از آمار مصدومیت 100 نفر در جریان درگیری‌های بیروت خبر داد حال آنکه آماری که اغلب رسانه‌ها ارائه کرده بودند یک سوم این تعداد یعنی در حدود 33 نفر بوده است. اتخاذ چنین رویکردی از سوی الجزیره نشان می‌دهد که کشورهای خارجی به شدت به دنبال بحران‌سازی در لبنان هستند و اگر بتوانند در این پروژه موفق شوند، آنرا در کشورهای دیگر از جمله عراق دنبال خواهند کرد.
* بوی تعفن پسماندهای خیابانهای بیروت که روزی نام «عروس خاورمیانه» را بر خود داشت، حاصل رسوخ قوانین طائفی در قانون اساسی این کشور، نفوذ کشورهای خارجی بر احزاب سیاسی لبنان و فساد سیاسی و مالی در میان سیاستمداران و مسئولین آن است
* عربستان برای ایجاد بحران، مانع تشکیل دولت قانونی در لبنان است و از هرگونه اغتشاش در این کشور حمایت می‌کند
* اکنون احزاب طرفدار سعودی و تکفیریهای طرفدار شیخ احمدالاسیر حامی تظاهرات بیروت هستند
* دست عربستان و قطر در طولانی شدن خلاء سیاسی در لبنان و بازی جدید سیاسی در لبنان به اسم رمز «زباله» دیده می‌شود.