نگاهی به وضعیت موسیقی پاپ در
جشنواره فجر
این
جاده به کجا می‌رسد؟ 13 دی – 95
عده‌ای می‌گویند هدف از حضور بخش
پاپ در جشنواره موسیقی فجر، درآمدزایی است و به آن نگاه جدی نمی‌شود. در حالی که
یکی از بنیانگذاران این بخش در این جشنواره معتقد است که «ساماندهی» کردن این نوع
موسیقی و پیش بردن آن به سمت «تعالی و کیفیت» از دلایل اصلی حضور پاپ در جشنواره
فجر بود.
به گزارش ایسنا، نگاهی به عملکرد
جشنواره و حضور پاپ در بخش جنبی نشان می‌دهد، مسئولان به این موسیقی مردم‌پسند
و پیشرفتش نگاه جدی نمی‌کنند. حال این پرسش مطرح می‌شود که آیا درآمدزایی از بخش
پاپ و پیشرفت و راهگشایی این موسیقی نافی یکدیگر هستند؟
پاپ چگونه به جشنواره
اضافه شد؟
کامبیز روشن‌روان - آهنگساز و
استاد دانشگاه - که
بخش پاپ برای اولین‌بار در دوره دبیری او (حدود ۱۰ سال پیش) به جشنواره موسیقی فجر اضافه شد، در
این‌باره به ایسنا گفت: یکی از دلایل اصلی که بر مبنای آن قرار شد بخش موسیقی پاپ
در جشنواره حضور پیدا کند، این بود که بتوانیم این موسیقی را به‌شکل ساماندهی‌شده
به سمت تعالی و کیفیت ببریم .به
همین دلیل، موسیقی پاپ را در بخش مسابقه نیز قرار دادیم، به این معنی که گروه‌های
غیرحرفه‌ای و کمتر شناخته‌شده در بخش رقابتی و گروه‌های حرفه‌ای در بخش جنبی شرکت
کنند. ما ضوابطی را از همان جلسه اول تعیین کردیم تا مشخص شود این گروه‌ها با چه
نوع موسیقی‌ای به جشنواره وارد می‌شوند. این موضوع هم به نفع خود گروه‌ها و هم به
نفع موسیقی کشور بود.
او ادامه داد: براساس این برنامه،
از یک جشنواره تا جشنواره بعد زمان کافی وجود داشت که گروه‌ها را در شرایط خاصی
قرار دهیم و با آن‌ها در ارتباط باشیم تا کم‌کم کیفیت را بالا ببرند. اگر بخش
مسابقه در کنار بخش جنبی باقی می‌ماند می‌توانستیم در مدت چند سال به‌تدریج کیفیت
موسیقی پاپ را بالا ببریم.
روشن‌روان اضافه کرد: اگر گروه‌های
جوان سر و سامان داده شوند و در مسیر فرهنگی قرار گیرند، نسل بعدی خوانندگان پاپ،
درست حرکت خواهند کرد. هدف ما از حضور بخش پاپ در جشنواره موسیقی فجر هدفی بلندمدت
بود که می‌توانست نتایج خیلی خوبی داشته باشد؛ اما در حال حاضر آن حرکت قطع شده
است.
جشنواره‌ای اختصاصی برای
پاپ و فیوژن
در همین زمینه، رضا مهدوی -
موسیقی‌دان و منتقد - نیز
اظهار کرد: جشنواره فقط نباید محل ورود چهره‌های سرشناس باشد، این‌گونه افراد برای خود
درآمدزایی دارند. دولت باید حمایت کند و برای افرادی که تجربه‌های اول‌شان را پشت
سر می‌گذارند، سالنی را اختصاص دهد، همان‌طور که در جشنواره فیلم فجر، کارگردان‌ها
و تهیه‌کنندگان فیلم اولی حضور دارند، آلبوم اولی‌ها نیز باید در جشنواره موسیقی
فجر حضور داشته باشند؛ اما این کار در جشنواره سال گذشته انجام نشده است.
او با اعتقاد به این‌که باید برای
ژانرهای پاپ و فیوژن جشنواره‌های اختصاصی برگزار شود، گفت: اسم چنین جشنواره‌ای می‌تواند
«جشنواره پاپ به شرط سلامت» باشد. اگر این جشنواره‌ها در طول سال برگزار شوند،
منتخبان آن‌ها می‌توانند به جشنواره فجر بیایند. متاسفانه متولیان جشنواره فجر فکر
می‌کنند که تافته جدابافته هستند و از خرد جمعی استفاده نمی‌کنند. یک یا دو نفر
درباره حضور افراد و ژانرها در این جشنواره تصمیم می‌گیرد.
این منتقد حوزه موسیقی ادامه داد:
بخش پاپ در جشنواره موسیقی فجر به‌صورت جنبی وارد شده و اتفاقا از نگاه مدیران و
برگزارکنندگان اصلی‌ترین بخش است، زیرا برای برگزارکنندگان درآمدزایی دارد. فکر می‌کنم
به این بخش به‌صورت جدی نگاه نمی‌شود، در حالی که باید این اتفاق بیفتد، زیرا نیاز
جامعه چنین ایجاب می‌کند.
مهدوی در پاسخ به این پرسش که
نگاه برگزارکنندگان جشنواره موسیقی فجر در حوزه پاپ تا چه اندازه کارشناسانه است؟
به ایسنا گفت: هر مدیری معتقد است که کارشناسانه برخورد می‌کند؛ اما در طول این
سال‌ها تجربه نشان داده که نگاه‌ها کاملا سلیقه‌ای است یا اگر نگاهی کارشناسانه
است، یک نگاه همیشه غالب با افکار ثابت است که نمی‌خواهد به‌روز شود. این نگاه
گیشه‌ای، کلیشه‌ای بیلان‌سازی است، به همین دلیل جشنواره موسیقی فجر ایستاست
و پویایی ندارد.
به اشتباه فکر می‌کنند پاپ
نباید در جشنواره حضور داشته باشد
اما محسن رجب‌پور
- تهیه‌کننده موسیقی- در
این‌باره معتقد است: روند این بخش در سال‌هایی که به جشنواره آمده، یکنواخت بوده،
موسیقی پاپ یا باید در بخش اصلی شرکت کند یا باید جشنواره‌ای جدا برای آن برگزار
شود. هنرمند موسیقی پاپ نباید فکر کند که بخشی از
هزینه‌های جشنواره فجر را تامین می‌کند، اما او را در بخش اصلی راه نمی‌دهند، یا
تصور نکند پیشکسوت‌ها و بزرگترهای او در جشنواره کمک می‌کنند، اما او راهی برای
بیان خودش ندارد.
او نوع نگاه مسئولان جشنواره به
موسیقی پاپ را این‌گونه ریشه‌یابی کرد: جشنواره فجر از ابتدا، جشنواره موسیقی سنتی
ایران بوده که فرمتی بین‌المللی با شرکت برخی از گروه‌های خارجی نیز داشته است.
هنرمندان موسیقی سنتی و موسیقی نواحی به غلط برداشت می‌کنند که نباید در
جشنواره فجر، پاپ حضور داشته باشد. حالا مسئولان در یک دوگانگی تصمیم‌گیری گیر
کرده‌اند که اگر قرار باشد خیلی به بخش پاپ بپردازند یا آن را در بخش اصلی قرار
بدهند، جوابی برای دیگر بخش‌های ارکسترال، سنتی و نواحی ندارند، زیرا هرکدام از
این بخش‌ها باید مسئول خودش را داشته باشد.
رجب‌پور بیان کرد: من موافق هستم
زمانی که بخش پاپ برای جشنواره درآمدزایی می‌کند مطابق با آن خودش را بازسازی کند
و به نسل بعدی سمت و سو بدهد. این جای خالی است که در جشنواره حس می‌شود و
امیدوارم که در سال‌های آینده همکارها و دوستان خوب ما در جشنواره به این نتیجه
برسند که همانقدر که بخش موسیقی پاپ هم از نظر مالی و هم از نظر جمعیتی به رونق
جشنواره کمک می‌کند، بتواند برای خوانندگان و نوازندگان پاپی که قرار است جای
کنونی‌ها را بگیرند، راهگشای مسیری باشد.
این تهیه‌کننده موسیقی تاکید کرد:
از همان دوره بیست‌وسوم که من خودم مسئول برگزارکننده بخش پاپ بودم، این بخش برای
کمک به رونق جشنواره به آن اضافه شد. اگر به طور کلی قرار باشد همواره پاپ در بخش
جنبی باشد، هیچ اتفاقی در آن نمی‌افتد.
او اظهار کرد: درستش این است که
پاپ یک جشنواره جدا با تمام اتفاقاتی که می‌تواند در آن رخ بدهد و معرفی هنرمندان
و بخش رقابتی داشته باشد. ما این کار را در صنف جلو می‌بریم و به‌دنبال این هستیم
که با صنف تولیدکنندگان آثار موسیقی، همکاری خانه موسیقی و حمایت وزارت ارشاد،
نمایشگاه «موسیقی و ادوات و تجهیزات وابسته آن» را برگزار کنیم و همزمان با آن
جشنواره‌ای را برای معرفی هنرمندان جدید در موسیقی پاپ و اجرای هنرمندان پیشکسوت‌تر
برگزار کنیم.
دیگر نمی‌توان روی سودآوری
پاپ حساب کرد؟
ایسنا در گزارشی که سال گذشته
منتشر کرد، به این نکته اشاره کرد که «جزییات آمار فروش بلیت‌ها در سی‌ویکمین
جشنواره‌ی موسیقی فجر نشان داده که دیگر چندان نمی‌شود روی سودآوری این خوانندگان
جوان در جشنواره‌ها حساب کرد.
درست است که بخش موسیقی پاپ چند
سالی است در جشنواره‌ی موسیقی فجر در بخش جنبی قرار گرفته و به حاشیه رانده شده،
اما مسئولان این جشنواره هنوز نتوانسته‌اند، به‌طور کامل قید این ژانر موسیقی را
بزنند و همیشه یک ستون از جدول جشنواره فجر را به آن‌ها اختصاص می‌دهند. هرچند
خیلی از خوانندگان پاپ به‌دلیل مبلغ دستمزد و مسائل دیگر، تمایل چندانی برای حضور
در این جشنواره ندارند، اما بنا به دلایلی، این کار را یک امر واجب بر خود می‌دانند
که مبادا در طول سال، مجوز کنسرت‌های‌شان به مشکل برخورد.
اما آمار فروش بلیت‌ها در سی‌ویکمین
جشنواره‌ی موسیقی فجر و همین‌طور سالن‌های میزبان نشان داد که این بخش مثل سابق و
به‌صورت مطلق پررونق نیست، به‌طوری که هیچ‌یک از خوانندگان پاپ، به‌جز "احسان
خواجه‌امیری" نتوانستند به‌طور کامل بلیت‌های‌شان را به فروش برسانند یا به
قول معروف «sold
out» کنند. وب‌سایت
بلیت‌فروش بخش موسیقی پاپ جشنواره تا آخرین لحظات باز و مشغول بلیت‌فروشی بود و
مخاطبان این بخش، تا آخرین لحظات امکان خریدن بلیت کنسرت‌های پاپ را داشتند.»
به‌نظر می‌رسد علاوه بر نگرش
درآمدزایی از این بخش، خوانندگان پاپ نیز از روی اجبار و به‌دلیل مجوز کنسرت‌های‌شان
به اجرا می‌پردازند و شاید به فکر اجرای بهترین‌های‌شان در جشنواره موسیقی فجر
نباشند.
رسول ترابی - تهیه‌کننده
موسیقی - در
این‌باره گفت: خوانندگان نوپا قصد دارند با حضور در جشنواره، بستری برای‌شان فراهم شود که کارهای‌شان به‌شکل
مجوزدار بیرون بیاید.
اگر این دو دیدگاه از طرف
برگزارکنندگان جشنواره و خواننده‌های پاپ صحت داشته باشد، در این میان تنها چیزی
که لطمه می‌خورد، موسیقی است! باید این پرسش را مطرح کرد که با وجود آماری که نشان
می‌دهد ممکن است دیگر نتوان روی سودآوری پاپ حساب باز کرد، راهی که جشنواره موسیقی
فجر در این زمینه پیش گرفته است، به کجا می‌رسد؟ این در حالی است که جشنواره
موسیقی فجر به‌عنوان یک جشنواره دولتی، این امکان را دارد که موثر و سیاست‌گذار
باشد.
به گزارش ایسنا، محمد علیزاده،
محسن یگانه، زانیار خسروی، رضا صادقی، سیامک عباسی، فریدون آسرایی، فرزاد فرزین،
امید حاجیلی، اشوان، حامد همایون و شهرام شکوهی از جمله کسانی هستند که در سی‌ودومین
جشنواره موسیقی فجر به اجرا در بخش پاپ می‌پردازند.