اوین نامه كيهان بررسي مي كند 6 مرداد - 97
اوین نامه ی کیهان سربازجو شریعت نداری برای
اینکه هنوز تلگرام بطور کامل مسدود نشده است . سخت شاکی وعصبی است . برای همین تلاش
مذبوحانه کرده است تا با روش بازجویانه پشت صحنه عدم فیلتر شدن تلگرام را فاش کند.
حمايت دولت از تلگرام در شرايطي با اختصاص حدود 200 سرور به هاتگرام و تلگرام طلايي ادامه دارد که قرار بود انحصار تلگرام برداشته شود و مي بايست اين سرورها و امکانات زير ساختي در اختيار پيام رسان هاي بومي قرار مي گرفت.
سرويس سياسي دولت همواره تب بالايي در جانبداري از تلگرام داشته است. اين روند هنوز هم با پشتيباني زيرساختي از هاتگرام و تلگرام طلايي يا همان پوسته هاي غيرقانوني که فيلترشکن تلگرام است، ادامه دارد. گويا تلگرام براي دولت به يک مسئله ناموسي تبديل شده است! زنگ فيلترينگ تلگرام هرگاه به صدا در مي آمد، دولت ژست منتقد گرفته و تمام قد در هواداري آن برمي خاست؛ به ويژه آنکه اين طرفداري ها و فضاسازيِ رسانه هاي مدعي اصلاح طلبي براساس آن، نقش بمب صوتي و نارنجک دودزا را هم در آشفتگي هاي ارزي بازي مي کرد. رئيس جمهور 11 دي 96 در اولين اجلاس ملي گزارش حقوق شهروندي گفت: «خبر دارم افرادي براي شبکه هاي اجتماعي خواب مي بينند، شب مي خوابند و تا صبح خواب مي بينند به اينها مي گويم به خواب هايتان دل نبنديد. وزير ما اينجاست و به مردم قول مي دهد دستش روي فيلتر کردن شبکه هاي اجتماعي نخواهد رفت.» غيبت اعضاي دولت در جلسه کارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه براي بحث درباره فيلتر تلگرام و همچنين غيبت هاي شخص آقاي روحاني در جلسات شوراي عالي فضاي مجازي نيز در همين راستا ارزيابي مي شود. 14 ارديبهشت و پس از فيلترينگ تلگرام نيز روحاني در صفحه اينستاگرام خود نوشت: «بعد از فيلترينگ تلگرام با دستور مقام قضايي سياست دولت يازدهم و دوازدهم مبتني بر ايجاد فضاي امن مجازي بوده و نه امنيتي. و تاکنون هيچ شبکه اجتماعي و يا پيام رسان «توسط اين دولت» مسدود نشده و نخواهد شد. فيلتر و مسدودسازي اخير تلگرام نيز نه توسط دولت اجرا شده و نه مورد تاييد دولت است.» حتي عده اي ايجاد شغل در تلگرام را دستاويز دفاع از ادامه سلطه آن بر فضاي مجازي کشور قرار مي دادند و آمارهايي در اين زمينه ارائه مي کردند که صحت آن توسط مجموعه هاي ديگر دخيل در فضاي مجازي زير سوال مي رفت. دولت اما از چه چيزي دفاع مي کرد؟ تلگرام که در ابتدا بسيار ضعيف بود، ۹۷ درصد از ارتباطات فضاي مجازي و بيش از دو سوم حجم ترافيک اينترنت کشور در اختيارش قرار گرفت و همين پيام رسان نقش اصلي را در تهييج و سازماندهي آشوب هاي دي ماه 96 بر عهده داشت. بدخواهان نظام و ملت در بستر تلگرام يک عمليات سنگين تبليغات سياه ايجاد کرده بودند و اغتشاش و تخريب و ساخت بمب را آموزش مي دادند. اطلاعات 40 ميليون کاربر ايراني پردازش مي شد و داده هاي حجيم يا همان Big Data به وجود مي آمد و به اين ترتيب تلگرام به علايق و الگوهاي رفتاري مردم دست مي يافت و آنها را به دشمنان مي فروخت. علاوه بر اينها، تمام ارتباطات و آموزش هاي تروريست هايي که به مجلس حمله کردند، در فضاي تلگرام بود و رئيس تلگرام که در کشور خودش به عنوان يک اغتشاشگر و عامل ضدامنيتي شناخته مي شود، نسبت به اعلام مشخصات تروريست ها هيچ کمکي و همکاري نکرد. به گفته سردار سيد کمال هاديانفر، رئيس پليس سايبري کشور تلگرام اطلاعات ناقص و نصفه و نيمه يکي از سرپل هاي اصلي را سه روز بعد از خروج وي از کشور داد آن هم چون آبروي بين المللي اش در خطر بود. در حالي که پاول دوروف اگر در جهت مبارزه با تروريسم عمل مي کرد، مي توانست به راحتي اطلاعات اين تروريست ها را قبل از وقوع هر نوع حادثه اي به ايران بدهد. سيد ابوالحسن فيروز آبادي، دبير شوراي عالي فضاي مجازي 14 فروردين 97 در برنامه زنده شبکه خبر حاضر شد و تلگرام را يک راهزن و رويه اش را استعمار نوين ناميد و اقداماتش را موجب بيکاري ميليون ها نفر دانست. ۲۱ فروردين 97 نيز سيف، رئيس پيشين بانک مرکزي در مجلس تلگرام را بستر التهابات ارزي دانست. به گفته سردار غلامرضا جلالي، رئيس سازمان پدافند غيرعامل، دي ماه 96 اولين جايي که فرمان برخورد و اعتراض را اعلام کرد، کانال تلگرامي با عنوان مال باختگان کاسپين در مشهد بود که ادمين آن در ترکيه بود و منافقين بر آن تسلط داشتند.
اسفند 96 تلگرام در بيانيه اي برنامه هاي خود طي يک سال آينده را اعلام کرد که از جمله آنها اين موارد بود؛ ايجاد شغل بر محور تلگرام، ارائه ارز اينترنتي و امکان دريافت و پرداخت. همچنين بلاک چين [نوعي سيستم ثبت اطلاعات مبتني بر زنجيره اي از بلوک ها] هايي تعريف کرد که نظارت و کنترل دولت ها را بر شبکه هاي اجتماعي به سمت صفر مي برد. مقاومت تلگرام در برابر مسدودسازي کانال هاي مبتذل را هم به موارد فوق اضافه کنيد. مروري گذرا بر گزاره هاي يادشده، نشان مي دهد تلگرام که ناموس دولت شده است، يک مجرم امنيتي حرفه اي است که دندان طمع براي ضربه به منافع ملي تيز کرده و بر عليه امنيت و اقتصاد و فرهنگ کشور اقدام کرده است. همانطور که در صدر گزارش اشاره شد، دولت حمايتش از تلگرام را با پشتيباني زيرساختي از هاتگرام و تلگرام طلايي ادامه مي دهد اگرچه آن را انکار مي کند. تا جايي که حتي چند ساعت پس از اظهارنظر رئيس سازمان پدافند غيرعامل مبني بر اينکه «با مراجعه به طبقه نهم ساختمان ديتاسنتر مرکز امام خميني(ره) وزارت ارتباطات مي توانيد ببينيد سرورهايي که براي تلگرام بوده، در اختيار هاتگرام و طلاگرام قرار گرفته است»، آذري جهرمي، وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات خبرنگاران را به بازديد از اين ساختمان دعوت کرد تا خلاف اين نظر را ثابت کند. سرورها گرچه آنجا نبود اما خبرنگاران در آن بازديد خواستار ورود به ساختمان ال سي تي وزارت ارتباطات شدند اما نکته قابل تامل آن بود که اين اجازه صادر نشد. عبدالصمد خرم آبادي، معاون قضايي دادستان کل کشور و دبير کارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه چندي پيش با انتشار مطلبي در کانال شخصي خود به موضوع دور زدن غيرقانوني فيلتر تلگرام از طريق «تلگرام طلايي» اشاره کرد و نوشت: «وقتي تلگرام در ايران فيلتر شد برخي به سرعت براي کمک به اين پيام رسان دست به کار شدند. وعده پيام رسان بومي به مردم داده شد که تلگرام طلايي را مانند دامي بر سر اين وعده قرار دادند و به آن 200 سرور داده شده و به اين وسيله تلگرام زنده مانده است.» خرم آبادي محل تامين هزينه اين سرورها را از بيت المال عنوان مي کند. در واقع زيرساخت هايي که بايد در اختيار پيام رسان هاي بومي قرار مي گرفت، به دو پوسته غيرقانوني که نقش فيلترشکن براي تلگرام را بازي مي کنند، اختصاص داده شده است. اين در شرايطي است که امروز پيام رسان هاي داخلي قابليت هاي بالايي دارند و توانسته اند سرويس هاي جذابي مثل IPTV [تلويزيون اينترنتي] و پرداخت الکترونيک را ارائه کنند و با اين، مسير را رو به جلو طي مي کنند اما يک پوسته غيرقانوني با حمايت دولت مي خواهد با ايجاد انحصار همه اين تلاش ها را متوقف کند.
زماني که تلگرام فعال بود، شرکت هايي توانسته بودند با ايجاد يک پوسته جذاب و ارائه خدمات جديدي مخاطبان تلگرام را جذب کنند و به عنوان درگاه اتصال مخاطب و هسته اصلي تلگرام عمل کنند. تعدادي از مشهور ترين اين هسته ها؛ موبوگرام، تلگرام فارسي، آيگرام، تلگراف و... بودند. بعد از فيلتر شدن رسمي تلگرام عملا فعاليت اين نرم افزارها هم متوقف شد زيرا فرايند دسترسي به تلگرام سخت تر شده بود و مردم براي ارتباط مي بايستي اکانت هاي VPN (فيلترشکن) خريداري مي کردند و حجم بيشتري از اينترنت شان مصرف مي شد.
با ارائه به موقع سرويس هاي پيام رسان داخلي تعداد قابل توجهي از مخاطبان تلگرام به پيام رسان هاي داخلي مراجعه کردند. توجه مخاطبان به پيام رسان هاي داخلي باعث شد، مديران اين پيام رسان ها براي رفع مشکلات سرويس هايشان عزم جدي تري داشته باشند.
نه هات نه طلايي!
حسين محمدي، کارشناس فناوري اطلاعات در گفت وگو با کيهان مي گويد: دقيقا در جريان کوچ کاربران از پيام رسان هاي خارجي و ايجاد اعتماد به توان مهندسي جوانان کشور، يک طنز جالب اتفاق افتاد. شرکت راهکار سرزمين هوشمند، با ارائه سازوکاري يک پوسته جديد و البته در قياس با موبوگرام ناکارآمد طراحي و منتشر کرد با عنوان تلگرام طلايي و هاتگرام که با نگاه مهندسي البته نه طلايي بود نه هات! چراکه فقط يک پوسته براي تلگرام طراحي شده بود در حد يک کار دانشجويي و ساده.
پيام رسان يا فيلترشکن؟!
وي درباره کارکرد تلگرام طلايي براي تلگرام اظهار مي دارد: واقعيت مسئله اين بود که اين شرکت در عمل کار فيلترشکني را براي تلگرام انجام مي داد و يک پروکسي سرور [برنامه واسطه اي بين کاربر و اينترنت با قابليت هاي فراواني در راستاي حفظ امنيت، نظارت مديريتي، کنترل کاربران و سرويس هاي ذخيره سازي] براي تلگرام راه اندازي کرده بود و مخاطبان براي دسترسي به تلگرام کافي بود تلگرام طلايي را نصب کنند و بدون نياز به وي پي ان به هسته تلگرام وصل شوند. اين موضوع تخلف آشکار قانوني محسوب مي شد چرا که اين شرکت سازوکاري را ارائه مي کرد که مخاطبان بتوانند با آن ابزار، قوانين کشور را دور بزنند.
محمدي در پاسخ به اين سوال که با توجه به اينکه اين شرکت تخلف قانوني مرتکب شده بود، واکنش دولت به عنوان متولي حمايت از پيام رسان هاي داخلي چه بود؟ گفت: ماجرا از همين جا جالب تر شد که دولت به جاي اينکه با اين شرکت برخورد کند، با کمک يک نهاد دولتي، حدود 200 سرور HP به آن تحويل داد و با قرار دادن رک هاي [محفظه نگهدارنده سرور] اين شرکت در مرکز LCT مشکل پهناي باند اينترنت آنها را هم حل کرد. اين سرورها در قالب رک هاي شرکت آسياتک در مرکز LCT قرارگرفته اند و البته پيگيري رسانه ها براي دريافت توضيح از مديرعامل شرکت آسياتک تا الان بي نتيجه بوده! بالاخره اين شرکت و کساني که آمر به ارائه اين سرويس بودند، مي بايستي پاسخ گوي اين مسئله باشند.
اين کارشناس فناوري اطلاعات بيان مي دارد: اوايل کار وزير ارتباطات زيربار نمي رفت و اعلام مي کرد ما هيچ خدماتي نداده ايم! اما بعد که دم خروس بيرون زد اعلام کردند؛ ما پول گرفته ايم و به يک شرکتي سرويس فروخته ايم به ما چه ربطي دارد آنها مشغول چه کاري هستند!
وي تصريح مي کند: اين چه منطقي است؟ مگر مي شود شما سرويس بفروشيد آن سرويس سايت بي بي سي را ميز باني کند، شما بگوييد به من چه ربطي دارد من فقط سرويس فروخته ام؟! به جاي جواب دادن هم مي گويند موضوع سياسي است! خوب متخصصان و خبرنگاران نامه زدند درخواست کردند بيايند مرکز LCT را بازديد کنند. اجازه مي داديد مي آمدند مي ديدند مشخص مي شد که آيا موضوع فقط سياسي است؟ و وزارت ارتباطات نقشي در اين بازي دارد يا خير!
محمدي مي گويد: وزير درحالي ادعا مي کند که موضوع سياسي است که يک نماينده مجلس از قول وزير اطلاعات ادعا مي کند که تلگرام طلايي براي ما است! من به عنوان يک آدم معمولي نمي توانم از آقاي مدني (رئيس شرکت راهکار سرزمين هوشمند) سوال کنم که هزينه هاي شرکت شما را چه کسي تامين مي کند. اما حتما وزير ارتباطات که ظاهرا از بازي هاي سياسي خوشش نمي آيد، در قامت يک آي تي من مي تواند از نهادهاي نظارتي و ديوان محاسبات بخواهد اعلام کند هزينه هاي کلان ميلياردي ماهانه اين پروکسي سرور از کجا تامين مي شود.
زيرساخت تلگرام را به پيام رسان هاي داخلي اختصاص دهيد
محمدي در پاسخ به اين سوال که با اين حساب پيشنهاد مشخص و راه حل نهايي چيست و دولت چه خدماتي را مي تواند ارائه کند؟ اظهار مي دارد: اتفاق ناگواري که الان رخ داده است و وزير ارتباطات و دولت مي بايستي درباره آن تصميم بگيرند، اين است که براساس مستندات رسمي وزير ارتباطات (که در آن سال مسئوليت ديگري به عهده داشتند) در سال 94 با پاول دروف - مدير تلگرام- جلساتي داشتند و در چند حوزه توافقاتي کردند که البته طرف مقابل هيچ وقت به اين توافقات پايبند نبود، به هرحال از طرف ايران آقاي وزير فعلي متعهد شده بود از سوي دولت سرويس هايي را در اختيار تلگرام قرار بدهد که آنها را متقاعد کند درآمد تلگرام را با دولت شريک شوند! و انصافا اين اتفاق به بهترين شکل رخ داد.
وي در همين زمينه ادامه مي دهد: خوب! الان جناب وزير بيايند اين زيرساختي را که مخلصا در اختيار تلگرام قرار داده بودند، به پيام رسان هاي داخلي واگذار کنند. مثلا همين سرويس CDN [شبکه توزيع محتوا] را که براي تلگرام ايجاد شده بود، در اختيار پيام رسان هاي داخلي قرار بدهند. آن وقت مي توانيم ببينيم با ارائه اين سرويس چقدر از مشکلات پيام رسان هاي داخلي حل خواهد شد.
بسيج امکانات براي انحصار تلگرام طلايي
محمدي خاطرنشان مي کند: براساس اطلاعات من هر کدام از پيام رسان ها مطالبات خود را به وزارت ارتباطات اعلام کرده اند اما ظاهرا همه امکانات براي ايجاد انحصار براي تلگرام طلايي بسيج شده است. واقعيت مسئله اين است که «تلگرام» هيچ وقت فيلتر نشد! چرا که هنوز پيامک هاي اطلاع رساني و احراز هويت تلگرام براي مخاطبان ايراني ارسال مي شود. اخيرا مدير يکي از پيام رسان هاي داخلي در يکي از جلسات براي اثبات اين مسئله با شماره شخصي خودش بدون استفاده از فيلترشکن در تلگرام عضو شد و کد احراز را هم دريافت کرد.
مگر قرار نبود انحصار تلگرام شکسته شود؟
اين کارشناس فناوري اطلاعات درباره تاثير فعاليت تلگرام طلايي بر روي پيام رسان هاي داخلي، مي گويد: اين روزها مديران شرکت راهکار سرزمين هوشمند در تلاش هستند با پرزنت [ارائه] کردن امکانات و زيرساخت هاي فني خود (که البته عاريه اي هستند) و با ادعاهاي غيرواقعي مثل 30 ميليون کاربر، مديران دولتي را متقاعد کنند که براي تبديل شدن به «پيام رسان انحصاري داخلي» استعداد کافي را دارند که در اين خصوص به چند نکته بايداشاره کرد. نخست اينکه دولت محترم پيش تر يک بار به واسطه ايجاد انحصار براي يک پيام رسان آچمز شده است و عاقلانه نيست دوباره مسير قبلي را طي کند. ضمن اينکه در همه کشورهاي پيشرفته قوانين ضد انحصاري وجود دارد که اجازه نمي دهند يک محصول به واسطه لابي هاي قدرت و ثروت، بازار را قبضه کند.
دستپاچگي پوسته غيرقانوني!
محمدي مي افزايد: دوم اينکه درست دو ماه قبل که زمزمه فيلتر شدن هاتگرام و تلگرام طلايي مطرح شده بود، مديران اين پوسته پيام رسان، دستپاچه به دنبال اين بودند که قراردادي را با يکي از پيام رسان هاي فعال داخلي عقد کنند که طي آن با استفاده از هسته پيام رسان داخلي، نقش پوسته را بازي کنند و با فيلترشدنشان مخاطب را از دست ندهند که البته هيچ يک از پيام رسان هاي داخلي اين پيشنهاد و توان فني آنها را جدي نگرفتند.
حالا، امروز شرکتي که خودش هم مي داند چقدر ظرفيت دارد و همه دارايي اش طراحي و پياده سازي UI [رابط کاربري] براي پيام رسان ها است، ادعا مي کند مي تواند در قامت يک پيام رسان مستقل وارد ميدان شود. اين مسئله بيشتر به طنز شبيه است تا واقعيت. به نظر، اين دوستان يا درک درستي از پيام رسان ندارند و يا ارائه سرويس پايدار و امن برايشان اهميت ندارد.
اين کارشناس فناوري اطلاعات مي گويد: يکي از موضوعاتي که مسئولان اين شرکت تلاش دارند مسئولين را با آن متقاعد کنند اين است که؛ ما با راه اندازي اين سرويس جلوي مردم را گرفتيم که اينها با VPN سراغ تلگرام نروند و فيلتر شکن نصب نکنند. البته بعيد است کسي اين توجيه را بپذيريد اما با پذيرش اين فرض الان که شما مي خواهيد پيام رسان داخلي بشويد و از تلگرام جدا بشويد، آيا دوباره مردم فيلترشکن نصب مي کنند و به سراغ تلگرام مي روند؟! پس نگراني هاي شما از نصب فيلترشکن چه مي شود؟
تحميل هزينه مجدد فيلترينگ به نظام
وي در پايان تصريح مي کند: مجموعه نظام، يک بار هزينه فيلتر تلگرام را پرداخته است. با رفتار غيرعاقلانه مسئولين تلگرام طلايي و انتقال مجدد مخاطبان پيام رسان هاي داخلي به تلگرام طلايي حالا هم دولت و هم مديران اين شرکت مي بايستي درباره ايجاد هزينه مجدد فيلتر تلگرام طلايي و هاتگرام توضيح بدهند. يک عده متخصص داخلي يک کسب و کار قانوني را شروع کرده اند، موفق هم بوده اند اما اين وسط يک شرکت با فعاليت غيرقانوني تعدادي کاربر جذب کرده و تلاش مي کند اين کسب و کار غيرقانوني را رسمي و دولتي کند.
در خاتمه گزارش لازم به ذکر است که عليرغم آسيب هاي متعدد تلگرام در حوزه هاي امنيتي، اقتصادي و فرهنگي، توان داخلي گسترده در زمينه شبکه هاي اجتماعي و فيلترينگ قضايي تلگرام، حمايت دولت از پوسته هاي غيرقانوني اين پيام رسان، سايه ابهامات را سنگين کرده است. آيا چتر حمايت دولت روي تلگرام و هاتگرام و تلگرام طلايي ابزار پيشبرد اهداف سياسي قرار گرفته است؟ مقاطع مختلف فعاليت اين پيام رسان، پيش از فيلترينگ و پس از آن، سنگ محک جدي براي آزمودنِ اهتمام دولت به توان داخلي نبوده است؟ اولويت دولت منافع ملي و پيشرفت کشور است يا مصالح حزبي؟ دود حساسيت خاص دولت روي تلگرام جز در چشم منافع ملي و مصالح کشور مي رود؟ در مدتي که تلگرام فيلتر شد پيام رسان هاي داخلي رونق گرفتند تا جايي که تعداد اعضاي آنها به بيش از ده ميليون نفر هم رسيد اما رويه غلط دولت، فعاليت آنها را تحت الشعاع قرار داد. دولت تا کي مي خواهد اجازه تاختن به اسب سرکش تلگرام بدهد؟
و بالاخره يک سوال ساده؛ چرا آمريکايي ها اين قدر نگران ادامه فعاليت بدون محدوديت و نظارت تلگرام در ايران هستند و مي خواهند به هر قيمتي اين فعاليت ادامه يابد؟ تلگرام کجاي پازل بزرگ آمريکايي هاست؟
حمايت دولت از تلگرام در شرايطي با اختصاص حدود 200 سرور به هاتگرام و تلگرام طلايي ادامه دارد که قرار بود انحصار تلگرام برداشته شود و مي بايست اين سرورها و امکانات زير ساختي در اختيار پيام رسان هاي بومي قرار مي گرفت.
سرويس سياسي دولت همواره تب بالايي در جانبداري از تلگرام داشته است. اين روند هنوز هم با پشتيباني زيرساختي از هاتگرام و تلگرام طلايي يا همان پوسته هاي غيرقانوني که فيلترشکن تلگرام است، ادامه دارد. گويا تلگرام براي دولت به يک مسئله ناموسي تبديل شده است! زنگ فيلترينگ تلگرام هرگاه به صدا در مي آمد، دولت ژست منتقد گرفته و تمام قد در هواداري آن برمي خاست؛ به ويژه آنکه اين طرفداري ها و فضاسازيِ رسانه هاي مدعي اصلاح طلبي براساس آن، نقش بمب صوتي و نارنجک دودزا را هم در آشفتگي هاي ارزي بازي مي کرد. رئيس جمهور 11 دي 96 در اولين اجلاس ملي گزارش حقوق شهروندي گفت: «خبر دارم افرادي براي شبکه هاي اجتماعي خواب مي بينند، شب مي خوابند و تا صبح خواب مي بينند به اينها مي گويم به خواب هايتان دل نبنديد. وزير ما اينجاست و به مردم قول مي دهد دستش روي فيلتر کردن شبکه هاي اجتماعي نخواهد رفت.» غيبت اعضاي دولت در جلسه کارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه براي بحث درباره فيلتر تلگرام و همچنين غيبت هاي شخص آقاي روحاني در جلسات شوراي عالي فضاي مجازي نيز در همين راستا ارزيابي مي شود. 14 ارديبهشت و پس از فيلترينگ تلگرام نيز روحاني در صفحه اينستاگرام خود نوشت: «بعد از فيلترينگ تلگرام با دستور مقام قضايي سياست دولت يازدهم و دوازدهم مبتني بر ايجاد فضاي امن مجازي بوده و نه امنيتي. و تاکنون هيچ شبکه اجتماعي و يا پيام رسان «توسط اين دولت» مسدود نشده و نخواهد شد. فيلتر و مسدودسازي اخير تلگرام نيز نه توسط دولت اجرا شده و نه مورد تاييد دولت است.» حتي عده اي ايجاد شغل در تلگرام را دستاويز دفاع از ادامه سلطه آن بر فضاي مجازي کشور قرار مي دادند و آمارهايي در اين زمينه ارائه مي کردند که صحت آن توسط مجموعه هاي ديگر دخيل در فضاي مجازي زير سوال مي رفت. دولت اما از چه چيزي دفاع مي کرد؟ تلگرام که در ابتدا بسيار ضعيف بود، ۹۷ درصد از ارتباطات فضاي مجازي و بيش از دو سوم حجم ترافيک اينترنت کشور در اختيارش قرار گرفت و همين پيام رسان نقش اصلي را در تهييج و سازماندهي آشوب هاي دي ماه 96 بر عهده داشت. بدخواهان نظام و ملت در بستر تلگرام يک عمليات سنگين تبليغات سياه ايجاد کرده بودند و اغتشاش و تخريب و ساخت بمب را آموزش مي دادند. اطلاعات 40 ميليون کاربر ايراني پردازش مي شد و داده هاي حجيم يا همان Big Data به وجود مي آمد و به اين ترتيب تلگرام به علايق و الگوهاي رفتاري مردم دست مي يافت و آنها را به دشمنان مي فروخت. علاوه بر اينها، تمام ارتباطات و آموزش هاي تروريست هايي که به مجلس حمله کردند، در فضاي تلگرام بود و رئيس تلگرام که در کشور خودش به عنوان يک اغتشاشگر و عامل ضدامنيتي شناخته مي شود، نسبت به اعلام مشخصات تروريست ها هيچ کمکي و همکاري نکرد. به گفته سردار سيد کمال هاديانفر، رئيس پليس سايبري کشور تلگرام اطلاعات ناقص و نصفه و نيمه يکي از سرپل هاي اصلي را سه روز بعد از خروج وي از کشور داد آن هم چون آبروي بين المللي اش در خطر بود. در حالي که پاول دوروف اگر در جهت مبارزه با تروريسم عمل مي کرد، مي توانست به راحتي اطلاعات اين تروريست ها را قبل از وقوع هر نوع حادثه اي به ايران بدهد. سيد ابوالحسن فيروز آبادي، دبير شوراي عالي فضاي مجازي 14 فروردين 97 در برنامه زنده شبکه خبر حاضر شد و تلگرام را يک راهزن و رويه اش را استعمار نوين ناميد و اقداماتش را موجب بيکاري ميليون ها نفر دانست. ۲۱ فروردين 97 نيز سيف، رئيس پيشين بانک مرکزي در مجلس تلگرام را بستر التهابات ارزي دانست. به گفته سردار غلامرضا جلالي، رئيس سازمان پدافند غيرعامل، دي ماه 96 اولين جايي که فرمان برخورد و اعتراض را اعلام کرد، کانال تلگرامي با عنوان مال باختگان کاسپين در مشهد بود که ادمين آن در ترکيه بود و منافقين بر آن تسلط داشتند.
اسفند 96 تلگرام در بيانيه اي برنامه هاي خود طي يک سال آينده را اعلام کرد که از جمله آنها اين موارد بود؛ ايجاد شغل بر محور تلگرام، ارائه ارز اينترنتي و امکان دريافت و پرداخت. همچنين بلاک چين [نوعي سيستم ثبت اطلاعات مبتني بر زنجيره اي از بلوک ها] هايي تعريف کرد که نظارت و کنترل دولت ها را بر شبکه هاي اجتماعي به سمت صفر مي برد. مقاومت تلگرام در برابر مسدودسازي کانال هاي مبتذل را هم به موارد فوق اضافه کنيد. مروري گذرا بر گزاره هاي يادشده، نشان مي دهد تلگرام که ناموس دولت شده است، يک مجرم امنيتي حرفه اي است که دندان طمع براي ضربه به منافع ملي تيز کرده و بر عليه امنيت و اقتصاد و فرهنگ کشور اقدام کرده است. همانطور که در صدر گزارش اشاره شد، دولت حمايتش از تلگرام را با پشتيباني زيرساختي از هاتگرام و تلگرام طلايي ادامه مي دهد اگرچه آن را انکار مي کند. تا جايي که حتي چند ساعت پس از اظهارنظر رئيس سازمان پدافند غيرعامل مبني بر اينکه «با مراجعه به طبقه نهم ساختمان ديتاسنتر مرکز امام خميني(ره) وزارت ارتباطات مي توانيد ببينيد سرورهايي که براي تلگرام بوده، در اختيار هاتگرام و طلاگرام قرار گرفته است»، آذري جهرمي، وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات خبرنگاران را به بازديد از اين ساختمان دعوت کرد تا خلاف اين نظر را ثابت کند. سرورها گرچه آنجا نبود اما خبرنگاران در آن بازديد خواستار ورود به ساختمان ال سي تي وزارت ارتباطات شدند اما نکته قابل تامل آن بود که اين اجازه صادر نشد. عبدالصمد خرم آبادي، معاون قضايي دادستان کل کشور و دبير کارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه چندي پيش با انتشار مطلبي در کانال شخصي خود به موضوع دور زدن غيرقانوني فيلتر تلگرام از طريق «تلگرام طلايي» اشاره کرد و نوشت: «وقتي تلگرام در ايران فيلتر شد برخي به سرعت براي کمک به اين پيام رسان دست به کار شدند. وعده پيام رسان بومي به مردم داده شد که تلگرام طلايي را مانند دامي بر سر اين وعده قرار دادند و به آن 200 سرور داده شده و به اين وسيله تلگرام زنده مانده است.» خرم آبادي محل تامين هزينه اين سرورها را از بيت المال عنوان مي کند. در واقع زيرساخت هايي که بايد در اختيار پيام رسان هاي بومي قرار مي گرفت، به دو پوسته غيرقانوني که نقش فيلترشکن براي تلگرام را بازي مي کنند، اختصاص داده شده است. اين در شرايطي است که امروز پيام رسان هاي داخلي قابليت هاي بالايي دارند و توانسته اند سرويس هاي جذابي مثل IPTV [تلويزيون اينترنتي] و پرداخت الکترونيک را ارائه کنند و با اين، مسير را رو به جلو طي مي کنند اما يک پوسته غيرقانوني با حمايت دولت مي خواهد با ايجاد انحصار همه اين تلاش ها را متوقف کند.
زماني که تلگرام فعال بود، شرکت هايي توانسته بودند با ايجاد يک پوسته جذاب و ارائه خدمات جديدي مخاطبان تلگرام را جذب کنند و به عنوان درگاه اتصال مخاطب و هسته اصلي تلگرام عمل کنند. تعدادي از مشهور ترين اين هسته ها؛ موبوگرام، تلگرام فارسي، آيگرام، تلگراف و... بودند. بعد از فيلتر شدن رسمي تلگرام عملا فعاليت اين نرم افزارها هم متوقف شد زيرا فرايند دسترسي به تلگرام سخت تر شده بود و مردم براي ارتباط مي بايستي اکانت هاي VPN (فيلترشکن) خريداري مي کردند و حجم بيشتري از اينترنت شان مصرف مي شد.
با ارائه به موقع سرويس هاي پيام رسان داخلي تعداد قابل توجهي از مخاطبان تلگرام به پيام رسان هاي داخلي مراجعه کردند. توجه مخاطبان به پيام رسان هاي داخلي باعث شد، مديران اين پيام رسان ها براي رفع مشکلات سرويس هايشان عزم جدي تري داشته باشند.
نه هات نه طلايي!
حسين محمدي، کارشناس فناوري اطلاعات در گفت وگو با کيهان مي گويد: دقيقا در جريان کوچ کاربران از پيام رسان هاي خارجي و ايجاد اعتماد به توان مهندسي جوانان کشور، يک طنز جالب اتفاق افتاد. شرکت راهکار سرزمين هوشمند، با ارائه سازوکاري يک پوسته جديد و البته در قياس با موبوگرام ناکارآمد طراحي و منتشر کرد با عنوان تلگرام طلايي و هاتگرام که با نگاه مهندسي البته نه طلايي بود نه هات! چراکه فقط يک پوسته براي تلگرام طراحي شده بود در حد يک کار دانشجويي و ساده.
پيام رسان يا فيلترشکن؟!
وي درباره کارکرد تلگرام طلايي براي تلگرام اظهار مي دارد: واقعيت مسئله اين بود که اين شرکت در عمل کار فيلترشکني را براي تلگرام انجام مي داد و يک پروکسي سرور [برنامه واسطه اي بين کاربر و اينترنت با قابليت هاي فراواني در راستاي حفظ امنيت، نظارت مديريتي، کنترل کاربران و سرويس هاي ذخيره سازي] براي تلگرام راه اندازي کرده بود و مخاطبان براي دسترسي به تلگرام کافي بود تلگرام طلايي را نصب کنند و بدون نياز به وي پي ان به هسته تلگرام وصل شوند. اين موضوع تخلف آشکار قانوني محسوب مي شد چرا که اين شرکت سازوکاري را ارائه مي کرد که مخاطبان بتوانند با آن ابزار، قوانين کشور را دور بزنند.
محمدي در پاسخ به اين سوال که با توجه به اينکه اين شرکت تخلف قانوني مرتکب شده بود، واکنش دولت به عنوان متولي حمايت از پيام رسان هاي داخلي چه بود؟ گفت: ماجرا از همين جا جالب تر شد که دولت به جاي اينکه با اين شرکت برخورد کند، با کمک يک نهاد دولتي، حدود 200 سرور HP به آن تحويل داد و با قرار دادن رک هاي [محفظه نگهدارنده سرور] اين شرکت در مرکز LCT مشکل پهناي باند اينترنت آنها را هم حل کرد. اين سرورها در قالب رک هاي شرکت آسياتک در مرکز LCT قرارگرفته اند و البته پيگيري رسانه ها براي دريافت توضيح از مديرعامل شرکت آسياتک تا الان بي نتيجه بوده! بالاخره اين شرکت و کساني که آمر به ارائه اين سرويس بودند، مي بايستي پاسخ گوي اين مسئله باشند.
اين کارشناس فناوري اطلاعات بيان مي دارد: اوايل کار وزير ارتباطات زيربار نمي رفت و اعلام مي کرد ما هيچ خدماتي نداده ايم! اما بعد که دم خروس بيرون زد اعلام کردند؛ ما پول گرفته ايم و به يک شرکتي سرويس فروخته ايم به ما چه ربطي دارد آنها مشغول چه کاري هستند!
وي تصريح مي کند: اين چه منطقي است؟ مگر مي شود شما سرويس بفروشيد آن سرويس سايت بي بي سي را ميز باني کند، شما بگوييد به من چه ربطي دارد من فقط سرويس فروخته ام؟! به جاي جواب دادن هم مي گويند موضوع سياسي است! خوب متخصصان و خبرنگاران نامه زدند درخواست کردند بيايند مرکز LCT را بازديد کنند. اجازه مي داديد مي آمدند مي ديدند مشخص مي شد که آيا موضوع فقط سياسي است؟ و وزارت ارتباطات نقشي در اين بازي دارد يا خير!
محمدي مي گويد: وزير درحالي ادعا مي کند که موضوع سياسي است که يک نماينده مجلس از قول وزير اطلاعات ادعا مي کند که تلگرام طلايي براي ما است! من به عنوان يک آدم معمولي نمي توانم از آقاي مدني (رئيس شرکت راهکار سرزمين هوشمند) سوال کنم که هزينه هاي شرکت شما را چه کسي تامين مي کند. اما حتما وزير ارتباطات که ظاهرا از بازي هاي سياسي خوشش نمي آيد، در قامت يک آي تي من مي تواند از نهادهاي نظارتي و ديوان محاسبات بخواهد اعلام کند هزينه هاي کلان ميلياردي ماهانه اين پروکسي سرور از کجا تامين مي شود.
زيرساخت تلگرام را به پيام رسان هاي داخلي اختصاص دهيد
محمدي در پاسخ به اين سوال که با اين حساب پيشنهاد مشخص و راه حل نهايي چيست و دولت چه خدماتي را مي تواند ارائه کند؟ اظهار مي دارد: اتفاق ناگواري که الان رخ داده است و وزير ارتباطات و دولت مي بايستي درباره آن تصميم بگيرند، اين است که براساس مستندات رسمي وزير ارتباطات (که در آن سال مسئوليت ديگري به عهده داشتند) در سال 94 با پاول دروف - مدير تلگرام- جلساتي داشتند و در چند حوزه توافقاتي کردند که البته طرف مقابل هيچ وقت به اين توافقات پايبند نبود، به هرحال از طرف ايران آقاي وزير فعلي متعهد شده بود از سوي دولت سرويس هايي را در اختيار تلگرام قرار بدهد که آنها را متقاعد کند درآمد تلگرام را با دولت شريک شوند! و انصافا اين اتفاق به بهترين شکل رخ داد.
وي در همين زمينه ادامه مي دهد: خوب! الان جناب وزير بيايند اين زيرساختي را که مخلصا در اختيار تلگرام قرار داده بودند، به پيام رسان هاي داخلي واگذار کنند. مثلا همين سرويس CDN [شبکه توزيع محتوا] را که براي تلگرام ايجاد شده بود، در اختيار پيام رسان هاي داخلي قرار بدهند. آن وقت مي توانيم ببينيم با ارائه اين سرويس چقدر از مشکلات پيام رسان هاي داخلي حل خواهد شد.
بسيج امکانات براي انحصار تلگرام طلايي
محمدي خاطرنشان مي کند: براساس اطلاعات من هر کدام از پيام رسان ها مطالبات خود را به وزارت ارتباطات اعلام کرده اند اما ظاهرا همه امکانات براي ايجاد انحصار براي تلگرام طلايي بسيج شده است. واقعيت مسئله اين است که «تلگرام» هيچ وقت فيلتر نشد! چرا که هنوز پيامک هاي اطلاع رساني و احراز هويت تلگرام براي مخاطبان ايراني ارسال مي شود. اخيرا مدير يکي از پيام رسان هاي داخلي در يکي از جلسات براي اثبات اين مسئله با شماره شخصي خودش بدون استفاده از فيلترشکن در تلگرام عضو شد و کد احراز را هم دريافت کرد.
مگر قرار نبود انحصار تلگرام شکسته شود؟
اين کارشناس فناوري اطلاعات درباره تاثير فعاليت تلگرام طلايي بر روي پيام رسان هاي داخلي، مي گويد: اين روزها مديران شرکت راهکار سرزمين هوشمند در تلاش هستند با پرزنت [ارائه] کردن امکانات و زيرساخت هاي فني خود (که البته عاريه اي هستند) و با ادعاهاي غيرواقعي مثل 30 ميليون کاربر، مديران دولتي را متقاعد کنند که براي تبديل شدن به «پيام رسان انحصاري داخلي» استعداد کافي را دارند که در اين خصوص به چند نکته بايداشاره کرد. نخست اينکه دولت محترم پيش تر يک بار به واسطه ايجاد انحصار براي يک پيام رسان آچمز شده است و عاقلانه نيست دوباره مسير قبلي را طي کند. ضمن اينکه در همه کشورهاي پيشرفته قوانين ضد انحصاري وجود دارد که اجازه نمي دهند يک محصول به واسطه لابي هاي قدرت و ثروت، بازار را قبضه کند.
دستپاچگي پوسته غيرقانوني!
محمدي مي افزايد: دوم اينکه درست دو ماه قبل که زمزمه فيلتر شدن هاتگرام و تلگرام طلايي مطرح شده بود، مديران اين پوسته پيام رسان، دستپاچه به دنبال اين بودند که قراردادي را با يکي از پيام رسان هاي فعال داخلي عقد کنند که طي آن با استفاده از هسته پيام رسان داخلي، نقش پوسته را بازي کنند و با فيلترشدنشان مخاطب را از دست ندهند که البته هيچ يک از پيام رسان هاي داخلي اين پيشنهاد و توان فني آنها را جدي نگرفتند.
حالا، امروز شرکتي که خودش هم مي داند چقدر ظرفيت دارد و همه دارايي اش طراحي و پياده سازي UI [رابط کاربري] براي پيام رسان ها است، ادعا مي کند مي تواند در قامت يک پيام رسان مستقل وارد ميدان شود. اين مسئله بيشتر به طنز شبيه است تا واقعيت. به نظر، اين دوستان يا درک درستي از پيام رسان ندارند و يا ارائه سرويس پايدار و امن برايشان اهميت ندارد.
اين کارشناس فناوري اطلاعات مي گويد: يکي از موضوعاتي که مسئولان اين شرکت تلاش دارند مسئولين را با آن متقاعد کنند اين است که؛ ما با راه اندازي اين سرويس جلوي مردم را گرفتيم که اينها با VPN سراغ تلگرام نروند و فيلتر شکن نصب نکنند. البته بعيد است کسي اين توجيه را بپذيريد اما با پذيرش اين فرض الان که شما مي خواهيد پيام رسان داخلي بشويد و از تلگرام جدا بشويد، آيا دوباره مردم فيلترشکن نصب مي کنند و به سراغ تلگرام مي روند؟! پس نگراني هاي شما از نصب فيلترشکن چه مي شود؟
تحميل هزينه مجدد فيلترينگ به نظام
وي در پايان تصريح مي کند: مجموعه نظام، يک بار هزينه فيلتر تلگرام را پرداخته است. با رفتار غيرعاقلانه مسئولين تلگرام طلايي و انتقال مجدد مخاطبان پيام رسان هاي داخلي به تلگرام طلايي حالا هم دولت و هم مديران اين شرکت مي بايستي درباره ايجاد هزينه مجدد فيلتر تلگرام طلايي و هاتگرام توضيح بدهند. يک عده متخصص داخلي يک کسب و کار قانوني را شروع کرده اند، موفق هم بوده اند اما اين وسط يک شرکت با فعاليت غيرقانوني تعدادي کاربر جذب کرده و تلاش مي کند اين کسب و کار غيرقانوني را رسمي و دولتي کند.
در خاتمه گزارش لازم به ذکر است که عليرغم آسيب هاي متعدد تلگرام در حوزه هاي امنيتي، اقتصادي و فرهنگي، توان داخلي گسترده در زمينه شبکه هاي اجتماعي و فيلترينگ قضايي تلگرام، حمايت دولت از پوسته هاي غيرقانوني اين پيام رسان، سايه ابهامات را سنگين کرده است. آيا چتر حمايت دولت روي تلگرام و هاتگرام و تلگرام طلايي ابزار پيشبرد اهداف سياسي قرار گرفته است؟ مقاطع مختلف فعاليت اين پيام رسان، پيش از فيلترينگ و پس از آن، سنگ محک جدي براي آزمودنِ اهتمام دولت به توان داخلي نبوده است؟ اولويت دولت منافع ملي و پيشرفت کشور است يا مصالح حزبي؟ دود حساسيت خاص دولت روي تلگرام جز در چشم منافع ملي و مصالح کشور مي رود؟ در مدتي که تلگرام فيلتر شد پيام رسان هاي داخلي رونق گرفتند تا جايي که تعداد اعضاي آنها به بيش از ده ميليون نفر هم رسيد اما رويه غلط دولت، فعاليت آنها را تحت الشعاع قرار داد. دولت تا کي مي خواهد اجازه تاختن به اسب سرکش تلگرام بدهد؟
و بالاخره يک سوال ساده؛ چرا آمريکايي ها اين قدر نگران ادامه فعاليت بدون محدوديت و نظارت تلگرام در ايران هستند و مي خواهند به هر قيمتي اين فعاليت ادامه يابد؟ تلگرام کجاي پازل بزرگ آمريکايي هاست؟