حذف ١٨ میلیون از یارانه‌بگیران به نفع کم‌درآمدها

حذف ١٨ میلیون از یارانه‌بگیران به نفع کم‌درآمدها   13 – بهمن – 98

اگر این ادعا پوچ ووارونه نیست خوب چرا تاحال اقدام به حذف 18 میلیون یارانه بگیران به نفع کم درآمدها امحرومان گرفته نشده بود؟

تهران- ایرنا- وحید شقاقی شهری معتقد است: اصولا باید ۱۸میلیون نفر هم از دریافت‌کنندگان یارانه نقدی حذف می‌شدند تا در مجموع به ۶۰ میلیون نفر یارانه بدهیم. اما اکنون ۱۸ میلیون نفر هم اضافه شده و سهم آنها از دهک‌های کم‌درآمد زده شده‌است. پس مفهومش این است که این سیاست معیشت دهک‌های کم‌درآمد را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و با آن سیاست عدالت‌یارانه‌ای نیز، هم‌راستا نیست.

روزنامه آرمان در گفت و گو با وحید شقاقی‌شهری- اقتصاددان و مشاور وزیر اقتصاد، آورده است: کمیسیون تلفیق مجلس در هفته گذشته تصویب کرد که در سال آینده، یارانه‌های معیشتی و نقدی با هم ادغام شده و مجموعا به هر فرد ۷۲ هزار تومان پرداخت شود. این در حالی‌ست که در صورت اجرای این مصوبه، سهم خانوارهای پرجمعیت دهک‌های پایین از یارانه کاهش می‌یابد و در مقابل، ۱۸ میلیون نفری که واجد شرایط دریافت یارانه معیشتی نبودند، با افزایش مبلغ یارانه خود مواجه می‌شوند. دولت با این مصوبه مخالف است و آن را مخالف عدالت در پرداخت یارانه‌های می‌داند. 

بر اساس مصوبه کمیسیون تلفیق، اکنون ۱۸ میلیون نفر به ۶۰ میلیون نفر واجدان شرایط دریافت یارانه معیشتی اضافه شده است؛ ارزیابی شما از افزایش تعداد این یارانه‌بگیران چیست؟

قرار این بود که دولت در بحث همان یارانه‌های نقدی هم به‌تدریج حذف دهک‌ها را آغاز کند. در بحث یارانه بنزین هم مبنا این بود که دولت از محل درآمد ناشی از افزایش قیمت بنزین، مبالغی را در میان دهک‌های کم‌درآمد، توزیع کند و برآورد هم این بود که۳۰ هزار میلیارد تومان درآمد نصیبش خواهد شد. به این معنا که ما باید مسیر را از طرف درآمد به سمت هزینه می‌رفتیم؛ به این صورت که هر قدر درآمد نصیب دولت می‌شد، آن را براساس تعداد اعضای خانوار، بین مردم توزیع کند. ابتدا هم عدد آن مشخص نبود و براساس برآورد درآمد ۳۰ هزار میلیاردی دولت تصمیم گرفت که تا سقف ۶۰ میلیون نفر، یارانه بنزین بدهد.

این در حالی‌ است که به تاکید شما دولت درصدد حذف ۳ دهک بالای درآمدی بود. اقدام مجلس را چگونه می‌توان با این سیاست هم‌راستا دید؟

اصلا هدف این بود که به‌تدریج دهک‌های پردرآمد را حذف کنند. یعنی آن برآوردهای اولیه این بود که ۲۰ تا ۲۵ میلیون نفر از همان یارانه‌بگیران نقدی حذف شوند. اگر شما ۸۳ میلیون نفر ایرانی را در نظر بگیرید با حذف ۲۰ تا ۲۵ میلیون نفر، یارانه‌بگیران باید به ۶۰ میلیون نفر کاهش می‌یافتند. ابن میزان حذفی، همان دو تا سه دهک پردرآمد بودند و ما اصولا باید به ۶۰ میلیون نفر یارانه می‌دادیم؛ حالا حتی اگر همان ۷۲هزار تومان را تصویب می‌کردند و هر دو یارانه هم تلفیق می‌شد. حالا دوستان مجلس مکانیزم را بدتر کردند یعنی آمدند ۷۲ هزار تومان را تعمیم دادند به ۷۸میلیون نفر که این ناعادلانه است.

محاسبات نشان می‌دهد اجرای این مصوبه به معنای کاهش چشمگیر یارانه دهک‌های پایین است در حالی که ۱۸میلیون نفر با افزایش مبلغ تا ۷۲هزار تومان مواجه شده‌اند. آیا همین امر را می‌توان نقص و نشانه ناعادلانه بودن این مصوبه دانست؟

با این اتفاقی که می‌افتد، دهک‌های کم‌درآمد، متضرر می‌شوند. به‌عنوان مثال در حالی که یک خانوار چهار نفره در حال حاضر، ۱۸۲هزار تومان یارانه نقدی و ۱۷۲هزار تومان یارانه معیشتی و مجموعا ۳۵۴هزار تومان یارانه دریافت می‌کند، در صورت اجرای این مصوبه مجموعا ۲۸۸هزار تومان یارانه خواهد گرفت. در حالی که یارانه معیشتی در بیشترین حالت برای یک نفر، ۵۵هزار تومان بوده است. تحلیل روی خانواده‌های سه نفره هم همین کاهش مبلغ یارانه را نشان می‌دهد. پس عملا این سیاست به ضرر خانوارهای کم‌درآمد تمام می‌شود. به‌ویژه در سال بعد که ما شرایط بسیار سختی هم در اقتصاد خواهیم داشت، عملا ۱۸میلیون نفر از افرادی که چندان نیازی به این یارانه‌ها ندارند، به یارانه‌بگیران اضافه خواهد شد و این با منطق حمایت از دهک‌های کم‌درآمد همخوانی ندارد.

با توجه به شرایط اقتصادی حاکم، بهترین روش برای پرداخت یارانه‌های نقدی و معیشتی را چه می‌دانید؟

اتفاقا بهترین سیاست این بود که می‌آمدند پرداخت یارانه را روی ۶۰ میلیون نفر می‌بستند. البته تجمیع این دو یارانه ایرادی نداشت اما روی ۶۰ میلیون نفر، عدد را به نحوی می‌گرفتند که از آن مبلغ پیشین دو یارانه جدا، کمتر نمی‌شد. در این حالت اگر به‌جای ۷۲ هزار تومان، ۹۰ هزارتومان به خانواده ۴ نفره می‌دادند، می‌شد ۳۶۰ هزار تومان. آن موقع جدا جدا هم حساب می‌کردیم تقریبا شاید ۱۰ هزارتومان هم بیشتر از مبلغ کنونی می‌شد و باید ۱۸میلیون نفر از فهرست یارانه‌بگیران حذف می‌شدند که منطقی‌تر هم بود. به هر صورت چون عمده خانواده‌های ما را خانوارهای سه یا چهار نفره تشکیل می‌دهند، لذا در صورتی که بخواهند مبلغ ۷۲هزار تومان به ۷۸ میلیون نفر بدهند، خروجی آن به ضرر خانوارهای کم‌درآمد با بعد خانواری سه یا چهار نفره خواهد بود.

آسیب اجرای این مصوبه چیست؟

این دو علامت به ما می‌دهد. اولا اینکه ما به‌جای اینکه حمایت از خانواده‌های کم‌درآمد را بیشتر کنیم، کمتر می‌کنیم. ما عملا داریم ۱۸میلیون نفری که نیاز چندانی به این یارانه‌ها ندارند را به فهرست یارانه‌بگیران اضافه می‌کنیم و خود این، هزینه‌ای را به خانوارهای کم‌درآمد تحمیل می‌کند. از سوی دیگر هم، این شیوه با سیاست‌های عدالت‌محور و درآمد و هزینه‌ای دولت همخوان نیست و این دو جهت ایراد وارد است.

محاسبات نشان می‌دهد که براساس لایحه دولت، در سال ۹۹ مجموعا ۷۳هزار میلیارد تومان یارانه نقدی پرداخت می‌شد که اکنون با مصوبه کمیسیون تلفیق این مبلغ به ۶۷هزار میلیارد تومان کاهش یافته است. با وجود کاهش هزینه‌ها، دولت با مصوبه کمیسیون تلفیق مخالف است. شما چه ارزیابی از این تغییرات هزینه‌ای دارید؟

سیاست مصوبه کمیسیون تلفیق در نهایت به ضرر دهک‌های کم‌درآمد شده است. اگرچه براساس محاسبات شما، کسری را افزایش نمی‌دهد ولی از بعد عدالت‌محوری، عملا ۱۸میلیون نفر را به یارانه‌بگیران اضافه کرده‌اند ولی پول یارانه‌بگیران قبلی را بین همه توزیع کرده‌اند. عملا ایراد این مصوبه صرفا این است که از سرجمع یارانه خانوارهای سه و چهار نفره دهک‌های کم‌درآمد زده شده است. در حالی که قرار بود سال آینده از دهک‌های کم‌درآمد بیشتر حمایت کنیم اما این مصوبه درست خلاف این هدف عمل می‌کند.