حقی که از اساتید حق‌التدریس گرفته می‌شود۸-آبان-۱۴۰۰
ایسنا/اصفهان اساتید حق‌التدریس همچون همتایان عضو هیات علمی‌شان کار یکسانی انجام می‌دهند، اما زمانی که صحبت از دریافت حقوق و مزایا می‌شود، این‌گونه نیست و این قشر از فرهیختگان جامعه که بیشتر با عنوان نخبگان علمی جامعه از آنها یاد می‌شود با مشکلات فراوانی روبرو هستند.
بر اساس گزارش‌ها موجود، حدود ۴۰ الی ۵۰ درصد بار آموزشی دانشگاه‌ها بر دوش اساتید حق‌التدریس است. این در حالی است که اساتید حق‌التدریس در عمل هیچ نوع هویت سازمانی ندارند و از حقوق کافی نیز برخوردار نیستند.
اساتید حق‌التدریس در حوزه‌های مختلفی دچار مشکل هستند و در حق آنها اجحاف می‌شود؛ فقدان قوانین حمایتی بیمه تأمین اجتماعی، ناکافی بودن حقوق، به رسمیت شناخته نشدن و نبود قانون حمایتی استخدامی و نبود امنیت شغلی در دوام حق‌التدریس از اصلی‌ترین مشکلاتی است که اساتید حق‌التدریس به آن اشاره دارند، افرادی که صرفاً به دلیل عشق به تدریس در این راه گام نهاده‌اند و با وجود پیگیری‌های مستمر برای احقاق حقوق هنوز از سوی مسئولان امر دیده نشده و مشکلاتشان رفع نشده است.
یکی از اساتید حق‌التدریس با ۱۴ سال سابقه تدریس در دانشگاه‌های مختلف استان اصفهان در خصوص تجربیات خود به ایسنا، می‌گوید: اساتید حق‌التدریس نسبت به کار و زمانی که برای تدریس صرف می‌کنند، حق‌الزحمه ناچیزی دریافت می‌کنند و اصلی‌ترین دغدغه این نوع اساتید، مسائل مالی است که با آن دست به گریبان هستند.
او که تنها علت ماندن در این شغل را عشق و علاقه به تدریس می‌داند، ادامه می‌دهد: جدای از اینکه حق‌الزحمه تدریس به عنوان یک استاد حق‌التدریس نسبت به اساتید عضو هیات علمی بسیار ناچیز است، افزایش حقوق این شغل نیز نسبت به تورم و شرایط دیگر کمتر است.
از گفتن میزان حقوقم خجالت می کشم
این استاد گروه مهندسی شیمی که فارغ‌التحصیل دانشگاه صنعتی اصفهان است، اضافه می‌کند: حقوق من به عنوان یک استاد دانشگاه به حدی کم است که از گفتن مبلغ آن به دیگران خجالت می‌کشم. همچنین نحوه پرداخت همین میزان اندک هم سروقت و منظم نیست که این موضوع مشکل دیگری برای اساتید حق‌التدریس است.
او توضیح می‌دهد: تعویق در پرداخت حقوق مشکل بزرگی است. پرداخت حقوق اساتید به صورت ماهانه نیست، بلکه در پایان هر ترم محاسبه می‌شود. پرداخت حقوق یک ماه پس از تأیید نهایی نمرات هر ترم انجام می‌شود.
استاد دیگری که پنج سال است به عنوان حق‌التدریس مشغول است، به ایسنا می‌گوید: حق‌التدریسی در دانشگاه یک شغل پاره‌وقت محسوب می‌شود و اساتید حق‌التدریس امنیت شغلی و بیمه ندارند و نمی‌توانند به عنوان یک شغل روی این کار حساب کنند.
به گفته این استاد روانشناسی، بسیاری از افراد با داشتن دکتری به دلیل اینکه حقوق کافی ندارند، دچار افسردگی می‌شوند که چرا با داشتن تحصیلات عالی از حق زندگی خوب محروم هستند.
حق التدرسی یک شغل کامل نیست
یک استاد حق‌التدریس دیگر به ایسنا می‌گوید: در حال حاضر سال‌هاست موضوع پیگیری مشکلات اساتید حق‌التدریس مطرح‌شده، اما همچنان نادیده گرفته می‌شود.
او ادامه می‌دهد: داشتن مدرک دکتری، سابقه چند سال تدریس به عنوان پیش‌شرط‌های تبدیل شدن به عضو هیات علمی مطرح می‌شود که عملاً شروط اصلی نیستند. سالی یک‌بار فراخوان جذب اعضای هیات علمی صادر می‌شود و تعداد محدودی جذب می‌شوند که گزینش از طریق مصاحبه است.
این استاد دانشگاه، با بیان اینکه اساتید حق‌التدریس از دریافت برخی امکانات ساده هم محروم هستند، ادامه می‌دهد: برای مثال در دوران کرونا دریافت اینترنت رایگان برای اساتید حق‌التدریس نبود و تنها اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها از این اینترنت می‌توانستند استفاده کنند و در هیچ جا اسم اساتید حق‌التدریس ثبت‌نشده است.
او در خصوص نوع بیمه این نوع اساتید نیز می‌گوید: مشکل اساسی اساتید حق‌التدریس بیمه است. این گروه از اساتید بیمه درمانی یا تأمین اجتماعی ندارند. برخی مراکز افراد را بیمه می‌کنند اما این نوع بیمه شرایط خوبی ندارد، در حالی‌که هزینه بالایی از حقوق افراد کم می‌شود، به دلیل پاره‌وقت بودن و ساعتی، مدت زمان آن کم حساب می‌شود و بسیاری از افراد به همین دلایل از دریافت آن سرباز می‌زنند.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: بنده حدود ۲۰ سال است که به تدریس می‌پردازم اما به تازگی متوجه شدم جمع بیمه‌های پرداخت‌شده‌ام به سال هم نمی‌رسد.
دستمزد ساعتی اساتید حق التدریس از حداقل دستمزد یک کارگر بدون تخصص هم کمتر است
همچنین سید مهدی حسینی هرندی- رئیس انجمن صنفی اساتید حق‌التدریس استان اصفهان در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه اساتید حق‌التدریس با مشکلات فراوانی روبرو هستند، اظهار می‌کند: برخی از افراد این قشر آسیب‌پذیرند و بررسی مشکلات این قشر بارها مطرح‌شده و در پی رفع آنها هستیم.
او با اشاره به مصوبه دانشگاه‌های دولتی که اساتید حق‌التدریس ندارند، خاطرنشان می‌کند: سیاست ما نیز این است که دانشگاه‌های آزاد، پیام نور، علمی و کاربردی و غیرانتفاعی نیز این رویه را داشته باشند، البته این پروسه زمان‌بر است.
حسینی، دستمزد ناکافی این نوع اساتید را اصلی‌ترین مشکل آنها می داند و توضیح می دهد: دستمزد ساعتی اساتید حق التدریس با میانگین حدود ۲۰هزار تومان که حتی از حداقل دستمزد یک کارگر بدون تخصص هم کمتر است که از سال ۸۲ تاکنون با وجود تورم‌های دو رقمی، تغییری نکرده و این مشکل بزرگی است. با کوچکترین آشنایی با محاسبه اثر تورم بر قیمت‌ها و با احتساب نرخ تورم حدود ۲۰درصد، تعرفه دستمزد باید بیش از ۶۰ هزار تومان در ساعت باشد که انتظار می‌رود برای رقم حق التدریس همچون حداقل حقوق کار تصمیم گیری شود.
برای رقم حق التدریس همچون حداقل حقوق کار تصمیم گیری شود
رئیس انجمن صنفی اساتید حق‌التدریس استان اصفهان می گوید: انتظار داریم پرداخت حق التدریس مانند پرداخت شهریه سیستمی و ماهانه شود، حق التدریس کارورزی و معرفی به استاد مطابق آیین نامه محاسبه و پرداخت شود و ابلاغ دروس مدرس، قرارداد، سند واریز حق التدریس و سند واریز مالیات به دارایی در سیستم آپلود شود و یک نسخه به مدرس داده شود.
حسینی، فقدان قوانین حمایتی بیمه تامین اجتماعی را از دیگر مشکل این اساتید اعلام می کند و ادامه می دهد: نبود قانون صریح مصوب مجلس در این زمینه منجر به تفسیرهای ناصواب به نفع بیمه گر شده است. به گونه ای که حتی شعب تامین اجتماعی تفاسیر ضدو نقیض راجع به اساتید حق التدریس دارند. گرچه طبق قوانین موجود قراردادهای ساعتی و پاره‌وقت مشمول قانون کار است و به‌تبع آن بر اساس ماده ١٤٨ قانون کار مشمول مقررات تامین‌اجتماعی باید باشند، اما به دلیل ساعات کاری کم، سازمان تامین اجتماعی حتی به استادی که تمام روزهای هفته درس می دهد (که تعدادشان بسیار نادر است) حتی دفترچه درمان نمی دهد بماند که بیشتر اساتید در طول سال حداکثر ۲-۳ ماه بیمه شامل آنها می شود.
اساتید حق التدریس برای بازنشستگی باید عمر نوح داشته باشند
او با بیان اینکه این اساتید برای بازنشستگی باید عمر نوح داشته باشند، تصریح می کند: برای هر ٨ ساعت کار یک روز حق‌بیمه منظور می شود و در برخی واحدها هر چهار ساعت و استادی که ۳-۴ ماه بیکار است و بقیه سال هم ساعات کاری اش کمتر از حداقل مورد قبول سازمان تامین اجتماعی است بیمه اش فقط یک اسم است.
رئیس انجمن صنفی اساتید حق‌التدریس استان اصفهان با طرح این پرسش که چرا نباید علاوه بر سهمیه استخدامی جداگانه سوابق شغلی مرتبط به حداکثر سن اضافه شود؟ می افزاید: چرا در تمام استخدام‌های دولتی میزان سابقه کار مرتبط به حداکثر سن اضافه می شود، اما این شغل که نیازمند مدرک دکتری است از این حق هم محروم است؟
حسینی اضافه می کند: آنچه بیشتر از همه دردآور است، تبعیضی است که در برخورد مسئولان دانشگاه می‌بینیم و این همان نبود امنیت شغلی در دوام حق التدریس است.
او یکی از معیارهای کیفیت آموزش را نسبت دانشجو به استاد در دانشگاه که هرچه کوچکتر باشد، بهتر می داند و می گوید: این نسبت در دانشگاه‌های معتبر دنیا بین ۳ تا ۶ ماه متغیر است، اما در ایران با آن همه دانشجو گاهی از عدد ۴۵ هم تجاوز می‌کند، پر واضح است که وضعیت موجود نمی‌تواند به همین روند ادامه یابد و باید مسئولان عالی رتبه معضلات نبود کیفیت را درک کنند و برای آن چاره اندیشی کنند، چرا که تبعات آن دامنگیر جامعه می شود.
به گفته حسینی، نبود نظام واحد استخدام حق التدریسی در بین دانشگاه های مختلف و در نتیجه لزوم شرکت در مصاحبه های مکرر، کاهش سن استخدام از ۴۵ به ۴۰ بر اساس آخرین اطلاعیه جذب و استخدام هیات علمی در سال ۱۳۹۵، کسر شدن مالیات ۱۰ درصدی از حق الزحمه ناچیز اساتید حق التدریس، در نظر نگرفتن عیدی و پاداش، سنوات، حق عائله مندی، بن و... نیز از دیگر مشکلات این قشر فرهیخته جامعه است.
خلا قانونی؛ مشکل اساتید حق التدریس
رئیس انجمن صنفی اساتید حق‌التدریس استان اصفهان با تاکید بر اینکه خواستار انجام استخدام واقعی، نه فراخوان‌های صوری و کاغذ بازی‌های دنباله دار هستیم، اظهار می کند: این اساتید مشکلات دیگری همچون برخوردار نبودن از حق اخذ طرح پژوهش سالانه جهت ارتقای علمی دارند.
به گفته حسینی، وضع در دانشگاه پیام نور به مراتب بدتر است، چرا که با وجود الکترونیکی شدن دروس دیگر شاید حتی نیاز به حضور استاد نباشد، چنانکه از ترم گذشته بیشتر دروس به صورت الکترونیک یا خودخوان ارائه می شد، کلاس ها هم بیشتر به دلیل نبود حضور دانشجو تشکیل نمی شود و آن میزان ناچیز حق التدریس هم به اساتید پرداخت نمی شود.
او همچنین می گوید: در بسیاری از دانشگاه‌های غیردولتی با تغییر رئیس دانشگاه، معاون آموزشی و مدیرگروه، اساتید حق‌التدریس نیز تغییر می‌کنند و با وجود سابقه شغلی زیاد برایشان کلاس ارائه نمی شود، همچنین هیچ نظارتی بر مدارک استادان دانشگاه نمی شود.
رئیس انجمن صنفی اساتید حق‌التدریس استان اصفهان مشکل اصلی اساتید را خلا قانونی می داند و می گوید: اگر قانونی جامع تصویب و اجرایی شود، قطعا حق التدریس به شکل استعمارگونه آن پایان یافته و سرنوشت آموزش جوانان این کشور به ریل اصلی خود باز می‌گردد.