ایلنا از یزد گزارش می‌دهد؛
از چاله‌های بزرگ در دشت‌های یزد تا ترک‌خوردگی ساختمان‌ها /بحران نشست زمین در بحرانی‌ترین دشت استان۷-آذر-۱۴۰۱
بیش از یک سال از هشدارهای جدی کارشناسان درباره وضعیت فرونشست زمین در شهر یزد می‌گذرد، اما در این مدت اقدامی جز برگزاری جلسات نافرجام انجام نشده در حالیکه فرونشست ها افزایش داشته است.
به گزارش خبرنگار ایلنا از یزد، کاهش بارندگی، خشکسالی و استفاده بیرویه از منابع آب در استان یزد که رودخانه دائمی ندارد و هر سال سطح آب‌های زیرزمینی آن پایین‌تر می‌رود، حاصلی جز فرونشست زمین نداشته و در آینده نه چندان دور فروچاله‌ها، حیات را در این استان خواهند گرفت.
موضوع اما به اینجا ختم نمی‌شود و زیر پوست شهر جهانی یزد حفره‌های خالی ناشی از خشکسالی‌های مکرر و برداشت‌های بی رویه آب، خطر فرونشست را افزایش داده و این طور که مسئولان می‌گویند هر لحظه ممکن است حفره‌ای در نقاط مختلف ایجاد شود.
این نگرانی تا جایی پیش رفته که در نقاط مختلف شهر به وضوح شکستگی دیوارهای خانه مردم مشاهده میشود و حتی برخی خیابان‌ها بر اثر این پدیده اندکی نشست داشته‌اند.
خشکسالی های مکرر و برداشت‌های بیرویه آب عامل عمده فرونشست
محمدمهدی جوادیان زاده؛ مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان یزد در گفت دو گو با خبرنگار ایلنا با اشاره به چالش‌های ناشی از کاهش بارندگی و خشکسالی‌های مکرر یزد، برداشت‌های بیرویه از منابع آب زیرزمینی را عامل ایجاد فرونشست و فروچاله می‌داند.
وی با بیان اینکه استان یزد دارای ۱۹ دشت است که ۱۴ دشت آن ممنوعه و از این تعداد چهار دشت در حالت ممنوعه بحرانی هستند اضافه کرد: دشت بهادران، دشت چاهک، دشت یزد- اردکان و دشت ابرکوه از جمله این دشت‌ها هستند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان یزد با بیان این که تأثیر زمین در اثر خشکسالی و برداشت‌های بیرویه در هر دشت متفاوت است، افزود: این تاثیر در دشت یزد-اردکان و دشت ابرکوه به صورت نشست زمین و ایجاد فروچاله خود را نشان داده و در برخی دیگر از دشت‌ها نیز شاهد شور شدن منابع آبی زیرزمینی هستیم.
وی بیان داشت: در دشت یزد-اردکان بیشتر شاهد فرونشست زمین یعنی ایجاد شق در زمین هستیم و در دشت ابرکوه نیز بیشتر فروچاله مشاهده میشود.
جوادیان‌زاده تصریح کرد: فرونشست به معنای ترک‌هایی که در سطح زمین ایجاد میشود و معمولاً در مساحت بزرگی اتفاق می‌افتد. اما فروچاله در مساحت کمتر و با سرعت بیشتری ایجاد میشود و از این حیث خطرناک‌‌تر است.
وی ادامه داد: بیشتر تعداد فروچاله‌های استان نزدیک به پنجاه مورد در دشت ابرکوه گزارش شده است و نشست زمین نیز بیشتر در دشت یزد-اردکان به ویژه در منطقه رستاق مشاهده میشود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان، مهمترین عامل بروز فرونشست و فروچاله را افت سطح آب‌های زیرزمینی در اثر کاهش بارندگی‌ها به عنوان عامل طبیعی و برداشت‌های بیرویه به عنوان عامل انسانی می‌داند و تصریح کرد: بهترین راهکار برای کاهش این پدیده‌های طبیعی، مدیریت مصرف آب و بهینه سازی مصارف در بخش‌های مختلف است.
بحران نشست زمین در بحرانی‌ترین دشت استان یزد
جواد منصوری؛ معاون حفاظت و بهرهبرداری شرکت آب منطقه‌ای یزد هم با اشاره به افزایش این پدیده در استان یزد به ایلنا، گفت: نرخ فرونشست سالانه زمین در دشت یزد-اردکان به ۱۴ سانتی‌متر رسیده است.
وی افزود: متوسط کسری مخزن سالانه در دشت بحرانی یزد-اردکان ۹۷ و ۵۲ صدم میلیون مترمکعب است و بیشینه نرخ فرونشست سالانه زمین در این دشت به ۱۴ سانتی متر رسیده و باعث کاهش کمی و کیفی آب‌های زیرزمینی شده است.
منصوری افزود: بیشترین مراکز صنعتی در دشت یزد-اردکان که مهمترین و حیاتی‌ترین دشت استان می‌باشد قرار دارد و از لحاظ منابع آبی و ظرفیت زیست محیطی در محدوده بحرانی قرار گرفته است.
وی ادامه داد: استان یزد بدلیل نداشتن آب‌های سطحی از معدود استان‌هایی است که اکثر برداشت‌ها از منابع آب زیرزمینی انجام میشود و روز به روز بر فروچاله‌های دشت‌های استان افزوده میشود.
معاون حفاظت و بهرهبرداری شرکت آب منطقه‌ای یزد گفت: شرکت آب منطقه‌ای برای نجات سفره‌های زیر زمینی و حیات استان، اجرای طرح‌های احیاء و تعادل بخشی، تحویل حجمی وخاموشی چاه‌ها را به طور جدی دنبال کرده و امید است که با برنامه سازگاری با کم آبی نیز بتوانیم در مرحله اول این برنامه روند افت سطح آب‌های زیرزمینی را به صفر برسانیم.
منصوری به مجهز کردن چاه‌های کشاورزی و صنعتی به کنتور هوشمند اشاره کرد و گفت: تاکنون بیش از ۹۲ درصد از چاه‌های کشاورزی و ۶۵ درصد از چاه‌های صنعتی مجهز به کنتور هوشمند شده است.
وی به حفر چاه‌های غیرمجاز از سوی برخی افراد سودجو نیز اشاره کرد و گفت: از ابتدای امسال تاکنون بیش از ۲۸۰ شکایت در سامانه ۳۱۰۷۷ در مورد حفر چاه‌های غیرمجاز یا اضافه برداشت از چاه‌های مجاز ثبت و مورد بررسی قرار گرفته است.
معاون حفاظت و بهرهبرداری شرکت آب منطقه‌ای یزد لازمه اجرای طرح‌های حفاظت از منابع آب زیرزمینی را همکاری تمام دستگاه‌ها و مردم دانست و گفت: در واقع بحران کم آبی باید دغدغه همه مردم و مسئولان باشد تا با همکاری یکدیگر بتوانیم منابع آب زیرزمینی را حفظ کنیم.
اجرای طرح تحویل حجمی برای جلوگیری از برداشت های بی رویه
سیدعلی اوهب؛ رئیس گروه طرح احیا و تعادل بخشی شرکت آب منطقه‌ای نیز ضمن تشریح طرح تحویل حجمی و اجرای طرح احیا و تعادل بخشی از ابتدای آغاز این طرح‌ها در گفت و گو باخبرنگار ایلنا، عنوان کرد: هدف از تعریف این طرح‌ها جلوگیری از اضافه برداشت‌ها و برداشت‌های غیرمجاز بوده که نتایج آن در آینده متوجه بخش‌های مصرف کننده بویژه کشاورزان میشود.
وی افزود: اجرای سندسازگاری با کم آبی که کنترل اضافه برداشت‌ها در تمامی بخش‌های مصرف به صورت پلکانی است برای طرح احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی بوده و همکاری تمامی دستگاه‌های استان در تحقق اهداف این طرح الزامی است.
به گزارش ایلنا، خطر فرونشست در استان کویری یزد از میان دشت‌ها به شهر جهانی و بافت تاریخی رسیده اما کارشناسان از این حیث فرونشست استان را پرمخاطره می‌دانند که دامنه آن به درون مناطق شهری و جمعیتی و زیرساختی و تاسیساتی کشیده شده است. با این وضعیت بیم آن می‌رود که هر لحظه بخشی از بناهای تاریخی ثبت شده نیز با خطر ریزش مواجه باشند.
متأسفانه باوجود هشدارها درخصوص وضعیت فرونشست استان، برداشت بیرویه آب از منابع زیرزمینی ادامه دارد و هیچ مدیریت و کنترلی بر برداشت‌ها نیست، افت سطح آب ادامه دارد و تا زمانیکه منابع آب زیرزمینی مدیریت نشود این تنش‌ها ادامه خواهد یافت و سازه‌های تاریخی، ساختمان‌های عمومی، بیمارستان‌ها و مدارس و تأسیسات هم در معرض خطر است و بیشتر نیز میشود.