زیر پوست خبر 12
اردیبهشت – 96
مناظره‌های تلویزیونی
فرصتی برای فهمیدن، شناختن و عمل‌کردن
این یک واقعیت است که مناظره‌های تلویزیونی می‌توانند آرای یک نامزد انتخاباتی را تغییر دهند. این مناظره‌ها هستند که قدرت، اعتماد به نفس، هوشمندی، توانایی استدلال و مبارزه یک نامزد را به مخاطبان عرضه می‌کند. به رای‌دهندگان نیز نشان می‌دهد که هر شخص چقدر توانایی و قابلیت مبارزه در برابر مخالفان را دارد و آیا می‌تواند آنها را از میدان به در کند یا نه. بیشتر از اینکه روی رای‌دهندگان مصمم موثر باشد آرای خاکستری را تحت تاثیر قرار می‌دهد.آنهایی که نمی‌دانند رای‌شان موثر است یا نه و هنوز تصمیم نگرفته‌اند به کدام نامزد رای بدهند تا مسائل آنها را حل کند. این آرا در همه مقاطع در کشور ما تعیین‌کننده انتخابات بودند.
سابقه مناظره‌های تلویزیونی در ایران
در ایران سابقه مناظره‌های تلویزیونی فقط محدود به انتخابات نبوده؛ در سال 1360 بود که اولین بار گروه‌های فکری فعال در نظام جمهوری اسلامی رودرروی هم نشستند و از عقایید خودشان دفاع کردند. اما بعد از اقدامات تروریستی منافقین و کمی بعد، منحل شدن حزب توده و چریک‌های فدایی عملاً این مناظره‌ها به آخر رسید. سال 1376 بود که در جریان انتخابات چهار نامزد، مقابل هم قرار گرفتند. البته این مناظره‌ها بیشتر شبیه جلسات پرسش و پاسخ بود و کسی نقدی به دیگری وارد نمی‌کرد. به خصوص که این برنامه ضبط شده بود و جذابیت برنامه پخش زنده را هم نداشت.
با این حال سال 1388 بود که اولین مناظره‌های زنده دو نفره برگزار شدند، مناظره‌هایی که جنجالی بودند و نامزدها اتهام‌های سختی به همدیگر وارد می‌کردند. بعد از حوادث آن سال و اشاره کارشناسان به شروع بحران از همان مناظره‌ها به نظر می‌رسید که تلویزیون دیگر تمایلی به این نوع برنامه‌ها نشان ندهد. اما کمی بعد تلاش شد تا این مناظره‌ها جدی گرفته شود و از سال 1391، افرادی از گروه‌های سیاسی مخالف همدیگر در مقابل هم قرار گرفتند.
اوج این برنامه‌ها در انتخابات سال 922 بود که به شیوه تازه‌ای اجرا شد. شش نامزد مقابل یک مجری قرار می‌گرفتند و به سوالات پاسخ می‌دادند. هر نامزد هم فرصتی داشت تا به جواب نامزد دیگر بپردازد و آن را نقد کند. در این مناظره‌ها بود که دکتر حسن روحانی، از اقدامات هسته‌ای دوران خودش دفاع و از محمدباقر قالیباف بابت برخوردش با دانشجوها انتقاد کرد. از محسن رضایی برای انتقال اخبار محرمانه به سایت تحت نظرش گلایه کرد و اعلام کرد که می‌تواند مسئله هسته‌ای را حل کند.
در این برنامه بود که دکتر ولایتی مقابل سعید جلیلی قرار گرفت و معلوم شد که اتحاد جریان اصولگرایی خیلی هم محکم نیست. این مناظره‌ها در سطوح دیگر هم ادامه پیدا کرد و نمایندگان نامزدها در برنامه‌های شبکه‌های مختلف حاضر شدند و به همدیگر تاختند.در نهایت حسن روحانی با تسلط بر روی بسیاری از مسائل و جلب اعتماد توده مردم پیروز اصلی مناظره‌های انتخاباتی در سال 1392 بود.
اولین مناظره تلویزیونی ریاست جمهوری دوازدهم
اولین مناظره زنده تلویزیونی دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ساعت 16:30 روز جمعه هشتم اردیبهشت‌ماه با حضور حسن روحانی، اسحاق جهانگیری، سیدمصطفی آقامیرسلیم، مصطفی هاشمی طبا، سیدابراهیم رئیس‌الساداتی و محمدباقر قالیباف برگزار شد.
در این مناظره مسائل اجتماعی محور بحث‌های نامزدها قرار گرفت..مناظره اول پس از سه ساعت پایان یافت. این مناظره تحت تاثیر جدال محمدباقر قالیباف با اسحاق جهانگیری و نقد عملکرد شهردار تهران طی 122 سال مدیریت برمزکر کشور قرار گرفت. جدالی که بیش از حد تصور بر هیجان مناظره افزود و سبب شناخت بیشتر بینندگان از این 2 نامزد شد.
اولین مناظره قرار بود با محوریت مسائل اقتصادی برگزار شود، اما ساعتی قبل از شروع مناظره اعلام شد که موضوع به مسائل اجتماعی اختصاص دارد. مجری برنامه نیز برخلاف دور قبل تمامی امور را به تنهایی انجام داد.
ابتدای اولین دور مناظره دوازدهم به ابراز نظر غیر‌مستقیم نامزدهای انتخاباتی اختصاص داشت؛ اما پس از مدتی سه نامزد نزدیک به اصلاح‌طلبان و اعتدالیون و سه نامزد اصولگرا به طور مستقیم یکدیگر را نقد کردند. در اردوگاه اصلاح‌طلبان و اعتدالیون، روحانی و جهانگیری به‌طور کامل با هماهنگی یکدیگر عمل کردند؛ اما سیدمصطفی هاشمی‌طبا که قبلا گفته می‌شد تمایلات اصلاح‌طلبانه دارد در طول مناظره تلاش کرد به بیان دیدگاه‌های شخصی خود بپردازد و به نفع یا علیه کسی وارد بحث نشود. اما در اردوگاه اصولگرایان نامزدها به‌طور کامل هماهنگ نبودند و در مواقعی به انتقاد از یکدیگر پرداختند.
انتخاب دوازدهم و لزوم توجه به صداقت و اخلاق سیاسی
برخی اتفاقات و سخنان مطرح شده ازسوی نامزدها در اولین مناظره زنده تلویزیونی دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری باعث شد بسیاری از کارشناسان، ائمه جمعه، اساتید دانشگاه، نمایندگان مجلس و توده مردم بر ادامه مناظره‌ها با رعایت اخلاق و ادب و بدون جنجال و هیاهو تاکید کردند.
رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی درهمین خصوص تاکید کرد انتظار می‌رفت در نخستین مناظره انتخاباتی،اخلاق سیاسی ازسوی نامزدها بیشتر رعایت شود.
علاءالدین بروجردی افزود: برگزاری مناظره‌های انتخاباتی یکی از راه‌های ایجاد شور انتخاباتی و حضور حداکثری مردم در پای صندوق‌های رای است بنابراین به این لحاظ برگزاری مناظره‌های اقدام ارزشمندی است.قاعدتا در مناظره‌ها، داوطلبان باید چارچوب‌های اخلاقی را رعایت کنند تا حریم‌ها حفظ شود.
عضو هیات علمی گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی سمنان نیز نبود نظارت قانونی خاص بر نحوه اجرا‌ی مناظره‌ها را از چالش‌های اساسی برگزاری آن عنوان کرد.
محسن طاهری افزود:اکنون فقط کمیسیون تبلیغات انتخابات بر روند مناظره‌های انتخاباتی نظارت می‌کند درحالی که باید چارچوب قانونی مشخص برای کاهش تنش‌های سیاسی و تهمت زنی‌های احتمالی تنظیم شود.
طاهری با بیان این که نبود فرهنگ سیاسی مناظره‌ها از پیامدهای نبود نظارتی شفاف است، گفت: بسیاری از حاشیه‌های تبلیغاتی که پس از مناظره‌های انتخاباتی در کشور به وجود می‌آیند را می‌توان با تدوین برنامه منسجم رفع کرد.
در مجموع، دور اول مناظره تلویزیونی نامزدهای ریاست جمهوری از عیار و نصاب لازم آنگونه که مناسب جامعه اسلامی انقلابی ایران است نبود. به همین دلیل، انتظار اینست که نامزدها به توصیه‌های خیرخواهان توجه کنند و با رعایت موازین اخلاقی به معرفی خود و برنامه‌ها و نقطه‌نظرهای خود بپردازند و در نقد همدیگر از جاده انصاف و اخلاق خارج نشوند تا مردم بتوانند از آنها شناخت کاملی پیدا کنند و فرد موردنظر خود را انتخاب کنند.
فرصتی برای فهمیدن، شناختن و عمل‌کردن
این یک واقعیت است که مناظره‌های تلویزیونی می‌توانند آرای یک نامزد انتخاباتی را تغییر دهند. این مناظره‌ها هستند که قدرت، اعتماد به نفس، هوشمندی، توانایی استدلال و مبارزه یک نامزد را به مخاطبان عرضه می‌کند. به رای‌دهندگان نیز نشان می‌دهد که هر شخص چقدر توانایی و قابلیت مبارزه در برابر مخالفان را دارد و آیا می‌تواند آنها را از میدان به در کند یا نه. بیشتر از اینکه روی رای‌دهندگان مصمم موثر باشد آرای خاکستری را تحت تاثیر قرار می‌دهد.آنهایی که نمی‌دانند رای‌شان موثر است یا نه و هنوز تصمیم نگرفته‌اند به کدام نامزد رای بدهند تا مسائل آنها را حل کند. این آرا در همه مقاطع در کشور ما تعیین‌کننده انتخابات بودند.
سابقه مناظره‌های تلویزیونی در ایران
در ایران سابقه مناظره‌های تلویزیونی فقط محدود به انتخابات نبوده؛ در سال 1360 بود که اولین بار گروه‌های فکری فعال در نظام جمهوری اسلامی رودرروی هم نشستند و از عقایید خودشان دفاع کردند. اما بعد از اقدامات تروریستی منافقین و کمی بعد، منحل شدن حزب توده و چریک‌های فدایی عملاً این مناظره‌ها به آخر رسید. سال 1376 بود که در جریان انتخابات چهار نامزد، مقابل هم قرار گرفتند. البته این مناظره‌ها بیشتر شبیه جلسات پرسش و پاسخ بود و کسی نقدی به دیگری وارد نمی‌کرد. به خصوص که این برنامه ضبط شده بود و جذابیت برنامه پخش زنده را هم نداشت.
با این حال سال 1388 بود که اولین مناظره‌های زنده دو نفره برگزار شدند، مناظره‌هایی که جنجالی بودند و نامزدها اتهام‌های سختی به همدیگر وارد می‌کردند. بعد از حوادث آن سال و اشاره کارشناسان به شروع بحران از همان مناظره‌ها به نظر می‌رسید که تلویزیون دیگر تمایلی به این نوع برنامه‌ها نشان ندهد. اما کمی بعد تلاش شد تا این مناظره‌ها جدی گرفته شود و از سال 1391، افرادی از گروه‌های سیاسی مخالف همدیگر در مقابل هم قرار گرفتند.
اوج این برنامه‌ها در انتخابات سال 922 بود که به شیوه تازه‌ای اجرا شد. شش نامزد مقابل یک مجری قرار می‌گرفتند و به سوالات پاسخ می‌دادند. هر نامزد هم فرصتی داشت تا به جواب نامزد دیگر بپردازد و آن را نقد کند. در این مناظره‌ها بود که دکتر حسن روحانی، از اقدامات هسته‌ای دوران خودش دفاع و از محمدباقر قالیباف بابت برخوردش با دانشجوها انتقاد کرد. از محسن رضایی برای انتقال اخبار محرمانه به سایت تحت نظرش گلایه کرد و اعلام کرد که می‌تواند مسئله هسته‌ای را حل کند.
در این برنامه بود که دکتر ولایتی مقابل سعید جلیلی قرار گرفت و معلوم شد که اتحاد جریان اصولگرایی خیلی هم محکم نیست. این مناظره‌ها در سطوح دیگر هم ادامه پیدا کرد و نمایندگان نامزدها در برنامه‌های شبکه‌های مختلف حاضر شدند و به همدیگر تاختند.در نهایت حسن روحانی با تسلط بر روی بسیاری از مسائل و جلب اعتماد توده مردم پیروز اصلی مناظره‌های انتخاباتی در سال 1392 بود.
اولین مناظره تلویزیونی ریاست جمهوری دوازدهم
اولین مناظره زنده تلویزیونی دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ساعت 16:30 روز جمعه هشتم اردیبهشت‌ماه با حضور حسن روحانی، اسحاق جهانگیری، سیدمصطفی آقامیرسلیم، مصطفی هاشمی طبا، سیدابراهیم رئیس‌الساداتی و محمدباقر قالیباف برگزار شد.
در این مناظره مسائل اجتماعی محور بحث‌های نامزدها قرار گرفت..مناظره اول پس از سه ساعت پایان یافت. این مناظره تحت تاثیر جدال محمدباقر قالیباف با اسحاق جهانگیری و نقد عملکرد شهردار تهران طی 122 سال مدیریت برمزکر کشور قرار گرفت. جدالی که بیش از حد تصور بر هیجان مناظره افزود و سبب شناخت بیشتر بینندگان از این 2 نامزد شد.
اولین مناظره قرار بود با محوریت مسائل اقتصادی برگزار شود، اما ساعتی قبل از شروع مناظره اعلام شد که موضوع به مسائل اجتماعی اختصاص دارد. مجری برنامه نیز برخلاف دور قبل تمامی امور را به تنهایی انجام داد.
ابتدای اولین دور مناظره دوازدهم به ابراز نظر غیر‌مستقیم نامزدهای انتخاباتی اختصاص داشت؛ اما پس از مدتی سه نامزد نزدیک به اصلاح‌طلبان و اعتدالیون و سه نامزد اصولگرا به طور مستقیم یکدیگر را نقد کردند. در اردوگاه اصلاح‌طلبان و اعتدالیون، روحانی و جهانگیری به‌طور کامل با هماهنگی یکدیگر عمل کردند؛ اما سیدمصطفی هاشمی‌طبا که قبلا گفته می‌شد تمایلات اصلاح‌طلبانه دارد در طول مناظره تلاش کرد به بیان دیدگاه‌های شخصی خود بپردازد و به نفع یا علیه کسی وارد بحث نشود. اما در اردوگاه اصولگرایان نامزدها به‌طور کامل هماهنگ نبودند و در مواقعی به انتقاد از یکدیگر پرداختند.
انتخاب دوازدهم و لزوم توجه به صداقت و اخلاق سیاسی
برخی اتفاقات و سخنان مطرح شده ازسوی نامزدها در اولین مناظره زنده تلویزیونی دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری باعث شد بسیاری از کارشناسان، ائمه جمعه، اساتید دانشگاه، نمایندگان مجلس و توده مردم بر ادامه مناظره‌ها با رعایت اخلاق و ادب و بدون جنجال و هیاهو تاکید کردند.
رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی درهمین خصوص تاکید کرد انتظار می‌رفت در نخستین مناظره انتخاباتی،اخلاق سیاسی ازسوی نامزدها بیشتر رعایت شود.
علاءالدین بروجردی افزود: برگزاری مناظره‌های انتخاباتی یکی از راه‌های ایجاد شور انتخاباتی و حضور حداکثری مردم در پای صندوق‌های رای است بنابراین به این لحاظ برگزاری مناظره‌های اقدام ارزشمندی است.قاعدتا در مناظره‌ها، داوطلبان باید چارچوب‌های اخلاقی را رعایت کنند تا حریم‌ها حفظ شود.
عضو هیات علمی گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی سمنان نیز نبود نظارت قانونی خاص بر نحوه اجرا‌ی مناظره‌ها را از چالش‌های اساسی برگزاری آن عنوان کرد.
محسن طاهری افزود:اکنون فقط کمیسیون تبلیغات انتخابات بر روند مناظره‌های انتخاباتی نظارت می‌کند درحالی که باید چارچوب قانونی مشخص برای کاهش تنش‌های سیاسی و تهمت زنی‌های احتمالی تنظیم شود.
طاهری با بیان این که نبود فرهنگ سیاسی مناظره‌ها از پیامدهای نبود نظارتی شفاف است، گفت: بسیاری از حاشیه‌های تبلیغاتی که پس از مناظره‌های انتخاباتی در کشور به وجود می‌آیند را می‌توان با تدوین برنامه منسجم رفع کرد.
در مجموع، دور اول مناظره تلویزیونی نامزدهای ریاست جمهوری از عیار و نصاب لازم آنگونه که مناسب جامعه اسلامی انقلابی ایران است نبود. به همین دلیل، انتظار اینست که نامزدها به توصیه‌های خیرخواهان توجه کنند و با رعایت موازین اخلاقی به معرفی خود و برنامه‌ها و نقطه‌نظرهای خود بپردازند و در نقد همدیگر از جاده انصاف و اخلاق خارج نشوند تا مردم بتوانند از آنها شناخت کاملی پیدا کنند و فرد موردنظر خود را انتخاب کنند.