تالاب
میقان، مظلوم تر از همیشه 14بهمن-95
مشکل فقط
مظلومیت تالاب میقان اراک نیست چون سرنوشت همه تالاب ورودخانه ها و.... خشک نشده
کشور چنین است.
اراک - ایرنا - تالاب میقان اراک ظرفیت زیست محیطی شاخصی در
استان مرکزی است که فرهنگ حراست از آن هنوز به درستی نهادینه نشده است.
نامگذاری روزی در جهان برای تالاب ها نشان از اهمیت زیست محیطی این مناطق دارد، اهمیتی که در سال های اخیر در کشور ما رنگ و روی خود را از دست داده است و در جراحت های تالابی و مرگ خاموش برخی از این زیستگاه های ارزشمند در سرتیتر اخبار جای دارد.
26 تالاب در ایران وجود دارد که حال و روز آن ها خوب نیست و برخی از این مناطق نفس های آخر خود را می کشند و با مرگ آنها پیامدها و بحران های زیستی در راه است.
تالاب شادگان، هورالعظیم، پریشان، بختگان، گاوخونی، انزلی و میقان اراک از جمله سرمایه های تالابی ایران هستند که در دهه های اخیر قربانی مدیریت نامناسب و دخالت های انسانی شده اند و روز به روز این سرمایه های با ارزش ضعیف ها و مشکل دارتر می شوند.
تالاب ها مناطقی هستند که حداقل یک دهم یک گونه را در خود جای دهد و تالاب های کشور در زمان اوج خود بهترین زیستگاه برای گونه های مختلف جانوری به ویژه پرندگان بوده اند اما، با گذشت زمان و رسیدگی نشدن به وضعیت این مناطق بکر یکی پس از دیگری شاهد مرگ آن ها هستیم.
بغرنج بودن شرایط تالاب های کشور به نقطه ای رسید که سازمان محیط زیست درصدد تدوین برنامه مدیریت جامع تالاب های کشور برآمد تا بتواند بار دیگر این نقاط را به دوران طلایی خود بازگرداند.
تالاب میقان اراک یکی از تالاب های کشور است که مشمول تدوین این برنامه شد و پس از گذشت حدود 2 سال در نهایت برنامه تدوین و تصویب رسید و امید است که با اجرای آن این منطقه بکر در کنار کلانشهر اراک جانی دوباره بگیرد.
با توجه به منحصر بودن تالاب میقان به عنوان زیستگاه پرندگان مهاجر، انتظار می رفت حداقل برنامه ای ویژه برای این تالاب زنده کشور که هنوز نفس می کشد در روز جهانی تالاب ها تدارک شود اما این مهم رخ نداد.
با وجود همه انتظارها از مسئولان که حفظ این تالاب ارزشمند را هر روز دنبال کنند اما، این تشکل های مردمی و هنرمندان هستند که ارزشمندی میقان را بیش از مسئولان درک کرده اند و تلاش هایی که برای حفظ و معرفی تالاب میقان اراک می کند در پی ادای دین هستند.
تالاب کویری میقان ظرفیت های مختلفی را در خود جای داده است که شاید در ایران منحصر به فرد باشد و می طلبد که در عین حراست از آن ،معرفی همه جانبه نیز صورت گیرد.
تالاب میقان با وسعتی حدود 25 هزار هکتار در 15 کیلومتری شمال شرق اراک و در جنوب غربی شهر داود آباد واقع شده و یکی از 10 تالاب مهم کشور است.
یکی از پتانسیل های که تالاب میقان اراک به آن شهره است مهاجرت شمار بسیاری از پرندگان در فصل سرد سال است که چشم اندازی دیدنی را ایجاد می کند.
تالاب میقان هر ساله بین 12 تا 30 هزار انواع پرندگان مهاجر از جمله درنا را میزبانی می کند، همچنین بیش از 60 درصد پرندگان استان و 16 درصد پرندگان کشور در این تالاب زندگی می‌کنند و می توان گفت که میقان یکی از کانون های قوی پرنده نگری و از زیستگاه های باارزش چرندگان است.
آب دریاچه میقان شور است، طوری که در هر لیتر آن در فصل تابستان 50 گرم، در فصل بهار 38 گرم و در زمستان 28 گرم نمک وجود دارد و این مقدار نمک در ایام خشکسالی به صورت لایه ای سطح تالاب را می پوشاند و از فاصله دور سفید رنگ و برفی جلوه می‌کند.
علاوه بر این منظره بکر،دریاچه تالاب نیز در آبی قرمز رنگ دارد که دلیل آن وجود نوعی جلبک تک سلولی به نام دونالیلا است که مقاومت بالایی نسبت به شوری آب دارد چراکه این جلبک به دلیل جذب بتاکاروتن در سلول‌های خود در آب‌های شور تغییر رنگ آب تالاب به نارنجی مایل به قرمز را منجر می شود.
همچنین موجود دیگری به اسم آرتمیا نیز در آب دریاچه تالاب میقان وجود دارد که غذای فلامینگوهاست و قرمزی منقار و پاهای این پرنده را بی ارتباط با نوع تغذیه آن نمی دانند.
تالاب میقان دارای بزرگترین منبع سولفات سدیم در کشور است که شرکت املاح معدنی ایران حق برداشت از معادن این تالاب را اخذ کرده است و این مساله اگر به صورت هدفمند و با برنامه نباشد می تواند حتی گردشگری صنعتی را تهدید کند.
ظرفیت های دیدنی تالاب میقان اراک به اندازه ای است که در هر ساعتی از شبانه چهره ای محصر به فرد را فرارو می نهد و نمی توان مانندی برای آن در دیگر نقاط کشور و حتی جهان یافت.
طلوع و غروب خورشید در این منطقه شگفت انگیز است و همین باعث جذب گردشگران فراوانی به این منطقه شده است.
این زیبایی باعث شده است که این تالاب استقرار الگوی بومگردی با توجه به معیشت جامعه محلی در راستای حفاظت از تالاب میقان که اولین پروژه بوم گردی و استقرار الگوی بوم گردی پایدار در کشور است در این نقطه از ایران اجرایی شود.
مدیر طرح استقرار بومگردی پایدار در تالاب های کشور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه این طرح بخشی از اجرای طرح مدیریت مشارکتی تالاب میقان است گفت:نخستین الگوی بین المللی حفاظت از تالاب های کشور در زمینه گردشگری در میقان اجرایی شده و این طرح از مرداد ماه امسال کلید خورده است که به همراه 2 تیم از جوامع محلی استان مرکزی در حال انجام است.
بابک مغازه ای عنوان کرد: یکی از شاخصه های انتخاب تالاب میقان برای اجرای این طرح ناشناخته بودن ظرفیت های گردشگری این زیستگاه ارزشمند بود و سعی شد تالابی انتخاب شود که استقرار بوم گردی در آن تاحدودی بعید باشدو با وجود نبود نگاه گردشگری به این منطقه تجربه ای موفق رقم خورده است.
وی افزود: از طرفی نیروهای محلی و مشارکت جوامع و روستائیان در این طرح نقطه قوتی برای انتخاب میقان بود که حمایت تشکل های مردمی را شاهد بودیم
وی اظهار کرد: در ابتدای امر کار بررسی 6 روستای حاشیه تالاب از نظر مزیت های گردشگری طبیعی و فرهنگی منطقه، میزان مشارکت اجتماعی، تغییرات بافت تاریخی و دسترسی به تالاب انجام گرفت و در نهایت 2 روستای راهزان و ده نمک برای اجرای طرح و فعالیت میدانی انتخاب شد.
مغازه ای، روستای ده نمک را یکی از معدود روستای های موفق و علاقه مند کشور در امر مشارکت و استقبال از طرح عنوان کرد و افزود: تاکنون بیش از 30 کارگاه آموزشی برگزار شده است و استقبال مردم و روستائیان باعث شد که ده نمک اولین روستای کشور باشد که مجموعه کامل اکوتوریسم در بازه زمانی سه ماه برای آن تهیه شد.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر نیز اولین اقامتگاه بوم گردی تالاب میقان در مرحله دریافت مجوز قرار دارد که با معماری بومی محلی به بهره برداری می رسد و با توجه به احیاء صنایع دستی منطقه تلاش می شود که موزه روستایی از محصولات و صنایع دستی مردم راه اندازی شود.
وی اضافه کرد: محوریت کار صنایع دستی روستائیان استفاده از نمد و ساخت طرحی از پرندگان تالاب است که به یک محصول کاربردی بدل می شود و 30 بانوی روستایی آموزش لازم را دیده اند و 20 نفر نیز به تولید رسیده اند.
دبیر کارگروه گردشگری پایدار و تالاب کنفوانسیون رامسر در ایران عنوان کرد: در کنار احیا و توسعه صنایع دستی، معرفی غذای محلی نیز در تالاب میقان مدنظر است و در حال حاضر 2 نفر از زنان روستایی حاشیه تالاب آمادگی طبخ غذاهای سنتی و میزبانی از گردشگران را دارند.
وی عنوان کرد: نخستین دوره آموزشی راهنمای محلی و بلد محلی همزمان با روز جهانی تالاب در میقان آغاز شد که این دوره آموزشی با همراهی انجمن صنفی راهنمایان گردشگری استان راه اندازی شده است.
مغازه ای با تاکید بر اینکه این طرح در ابتدای راه است افزود: با اجرای این طرح در تالاب میقان در مدت سه ماه، 40 فرصت شغلی روستایی برای اهالی ایجاد شده است و این طرح به الگوی قابل استناد و موفق برای استقرار بوم گردی تالابی در کشور بدل شده است.
وی اظهار کرد: در آینده تالاب میقان الگوی برای کشور خواهد بود و نتایج طرح استقرار بوم گردی پایدار در تالاب میقان در دهمین نمایشگاه بین المللی کشور که از 18 تا 21 بهمن ماه در تهران برگزار می شود ارائه خواهد شد.
مغازه ای خاطرنشان کرد: با وجود آنکه به دلیل شیوع آنفلوآنزا فوق حاد پرندگان طرح تالاب میقان وقفه یک ماهه داشت اما، افق روشن ناشی از علاقه جامعه محلی و تلاش و بررسی برای یافتن زمینه های گردشگری در آن وجود دارد.
مدیر طرح استقرار بوم گردی پایدار در تالاب های کشور گفت: یک ماه دیگر این طرح پایان می یابد و جوامع محلی هستند که باید به استقرار پایدار آن کمک کنند و امید است مسئولان نیز نهایت همکاری را با جامعه محلی داشته تا اقامتگاه محلی در راستای توسعه اقتصاد ایجاد شود و معرفی بیشتر تالاب میقان و نمایش توانمندی و ظرفیت های این منطقه انجام گیرد.
یکی از راهنمایان طبیعت گردی ایران در خصوص شاخصه تالاب میقان گفت: وجود یک تالاب در هر منطقه شاخصه خاص است.
مجتبی جوادیه گفت: تالاب میقان با توجه به شرایط اقلیمی در نقطه ای واقع شده است که تا کیلومترها تالابی وجود ندارد و تنوع اقلیمی بکری را در منطقه شاهد هستیم.
وی افزود: در گوشه تالاب منطقه نیزاری که زیستگاه انواع پرندگان مقیم است وجود داردو در گوشه ای دیگر منطقه کویری که پوشیده از نمک است و این درحالیست که بخش دیگر کویری است که با قره داغ پوشیده شده است.
وی عنوان کرد: شبهای کویری تالاب میقان نیز خود جاذبه دیگر است که نباید از آن غافل بود.
جوادیه تاکید کرد: تالاب میقان به معنای واقعی منحصر به فرد است و تنها تالابی است دارای سولفات سدیم است، تنوع اقلیمی، گیاهان مخصوص کویری و تالابی را در خود جای داده است که در هیچ تالاب دیگری این شرایط وجود ندارد.
این فعال محیط زیست و گردشگری، مهمترین خطر تالاب را تامین نشده حقابه و حوضه آبگیر میقان دانست و گفت: میزان آب مورد نیاز ممکن است با توجه به تبخیر کفایت نکند و برداشت بی رویه مواد معدنی منجر به فرورفتن بخشی از تالاب و پرشدن حفره با آب و در بخش دیگر نبود حقآبه کافی به گسترش کانون های غبار نمکی دامن می زند که به طور مستقیم بر کیفیت هوای اراک اثر دارد.
تالاب روز خود را در کنار زیستمندان خود جشن خواهد گرفت چراکه جامعه انسانی چیزی جز تهدید و تخریب برای آن ندارد.
هنوز باوری به ظرفیت های تالاب میقان اراک در استان مرکزی وجود ندارد و مادامی که این تفکر اصلاح نشود تالاب میقان روز به روز شکننده تر خواهد بود.
در سالروز جهانی تالاب ها این تشکل های مردمی بودند که با برپایی نمایشگاه عکسی کوشیدند قابی از توانمندی های میقات را به معرض دید
