سوگ غریبانه در سایه شوم کرونا 11-تیر-99
ایسنا/کردستان غم از دست دادن عزیزان همیشه غمی تلخ و جانسوز بوده و هست، اما کرونا با آمدنش با تغییر شیوه سوگواری‌ها و خاکسپاری‌ها این داغ و حسرت فراموش نشدنی کوچ به یکباره عزیزان را برای خانواده‌های داغدیده دوچندان کرده است.
حس تلخ و جان‌سوزیه! اما حتما برای شما هم پیش آمده کە برای یک لحظە وحشت از دست دادن پدر، مادر یا یکی از کسانی کە خیلی برایتان عزیز است به ذهنتان خطور کرده باشد و با تصور خاکسپاری و کوچ همیشگی و مراسم سوگشان بی‌اختیار اشکی از گوشه چشم‌هایتان لغزیده باشد؛ اما در کنار این حس تلخ و ویرانگر حتی به ذهنمان هم خطور نکرده بود که ممکن است روزی روزگاری بدون دیدار و آخرین وداع با پدر و مادر برای همیشه در غم از دست دادنشان به سوگ بنشینیم.
ندا دختری که چند روزی است پدرش را بر اثر ابتلا به کرونا از دست داده است، ابتدا از غم از دست دادن برادرش می‌گوید: من تجربه تلخی از مرگ برادر دارم اما مرگ پدرم بر اثر کرونا ضربه عمیقی بر روح و روانمان برجا گذاشت.
او می‌گوید: هنوز هم باورم نمی‌شود که پدرم به خاطر یک ویروس از میان ما رفته باشد در حالیکه من نتوانستم حتی برای آخرین بار او را در آغوش بکشم و برای همیشه با صورت بی روح و بی‌رمقش وداع کنم.
ادامه می‌دهد: فکر اینکه پدرم در نهایت غریبی و تنهایی به خاک سپرده شد قلبم را به درد می‌آورد؛ هیچکس برای خاکسپاریش نیامد و ما تنهایی پدرم را راهی خاک کردیم.
می‌گوید هرچند که عدم حضور فامیل‌ها و نزدیکان کار دور از انتظاری نبود و درستش نیز همین بود اما زنگ زدن‌ها و پرس‌وجو درباره اینکه پدرم در چه حالتی فوت شد واقعا روحمان را آزار می‌دهد.
ندا این دختر داغ پدر دیده می‌گوید: از نیامدن کسی گله‌مند نیستیم و کاملا شرایط حساس این روزها را درک می‌کنیم اما نگاه سنگین همسایه‌ها و رفتارهای عجیب و غریبشان در این روزهای سخت بی کسی داغ دلمان را دوصد چندان می‌کند.
یک مشاور روانشناختی در همین رابطه می‌گوید: سوگ پاسخی طبیعی به یک مصیبت وارده در قالب ابراز صحیح هیجانات منفی است زیرا در شرایطی که به بحران عاطفی دچار می‌شویم، نیازمند شرایطی هستیم که هیجانات منفی خود را بروز دهیم.
شیوا ابراهیمی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: زمانیکه برای عزیز از دست رفته مراسمی برگزار نشود و یا مراسم خاکسپاری از نزدیک لمس نشود، سبب می‌شود فرد داغدیده از واقعیت موجود فاصله گرفته و همواره منتظر بازگشت فرد از دست رفته باشد.
وی عنوان کرد: همین عدم برگزاری مراسم سوگواری سبب می‌شود که حمایت روانی و اجتماعی صورت نگرفته و احساس تنهایی و ترس و اضطراب بر فرد داغدیده غالب شود.
ابراهیمی افزود: چنانچه فرد داغدیده مراسم سوگواری و غم و اندوه را تجربه نکرده باشد تخلیه عاطفی روانی و هیجانی در فرد نیز به درستی صورت نگرفته و همین سبب دل‌شکستگی و احساس تنهایی در فرد شده و فرد را در معرض انواع آسیب‌های روانی قرار می‌دهد.
وی ادامه داد: در حال حاضر و در شرایط موجود و با توجه به همه‌گیری کرونا، خواسته یا ناخواسته همه انسان‌ها به نوعی تحت‌تاثیر افکاری مغشوش و مشوش قرار گرفته و نیز افرادی که از قدرت کنترل استرس و اضطراب پائینی برخوردار هستند، بیش از دیگران در معرض دغدغه ذهنی و ترس و استرس قرار خواهند گرفت.
شیوا ابراهیمی خاطرنشان کرد: زمانیکه مراسمی برای عزیز از دست رفته صورت نگیرد تاثیرات ناخوشایندی بر روح و روان فرد باقی خواهد گذاشت.
ابراهیمی تاکید کرد: یکی از نیازهای اساسی انسان توجه کردن و مورد توجه قرار گرفتن است زیرا انسان موجودی اجتماعی است که برای زندگی بهتر به تعامل اجتماعی نیازمند است زیرا حس تنهایی و تنها بودن حس نامناسب و تلخی را به انسان القا خواهد کرد.
به گفته این مشاور روانشناختی، یکی از تکنیک‌های لازم در این دوره احساس همدلی و همراهی با افراد داغدیده و انعطاف رفتاری ما است زیرا همین همراهی و همدلی و انعطاف رفتاری سبب ارتقاء ارتباطات اجتماعی ما خواهد شد و موجب درک صحیح و درستی از احساسات و تفکرات دیگران خواهد شد.
وی یادآور شد: در حال حاضر که کرونا همه ارکان زندگی انسان‌ها را با اختلال مواجه ساخته است در حال حاضر با توجه به شرایط موجود که قادر به برگزاری عذاداری نخواهیم بود قطعا دردی که فرد در این دوران تجربه خواهد کرد به مراتب از مرگ‌های عادی بیشتر و دردناک‌تر خواهد بود.
شیوا ابراهیمی اذعان کرد: در این شرایط سخت که فرد داغدیده از یک طرف دچار ترس و اضطراب و از طرفی دیگر در معرض فشار روانی قرار دارد و از سوی دیگر نیز یکی از عزیزان خود را از دست داده است احساس تنهایی بر وی غالب شده؛ عدم برگزاری مراسم سوگواری نیز در چنین شرایطی حس تنهایی در فرد را عمیق‌تر از قبل خواهد کرد.
وی ادامه داد: احساس تنهایی در فرد داغدیده به نوعی تشدید فشارهای روانی را به دنبال خواهد داشت و از طرفی به دلیل عدم برگزاری مراسم جمعی و عزاداری برای عزیز از دست رفته سبب آشفتگی روحی و روانی در فرد خواهد شد.
ابراهیمی تصریح کرد: افراد غمدیده در این دوران به دلیل سوگ انجام نشده دچار خشم فروخورده و عصبانیت شدیدی می‌شوند که به زمان بیشتری برای عبور از این بحران نیازمند هستند.
وی با اشاره به اینکه سوگواری کردن یکی از روش‌های تخلیه روحی-روانی هر فرد است؛ اظهار کرد: این روزها به دلیل عدم حضور فیزیکی بهتر است برای تخلیه تنش و فشار روحی از همدلی و همراهی بیشتری با فرد داغدیده بهره ببریم زیرا عدم انجام سوگواری اثرات و تبعات عمیق روحی-روانی بسیاری از خود بر جای خواهد گذاشت.
ابراهیمی در خصوص اینکه حضور عاطفی سبب تعدیل فشار روحی-روانی در فرد خواهد شد گفت: در این شرایط بهتر است که برای بازسازی روحی و روانی مجدد افراد داغدیده، سطح حمایتی و مراقبتی خود را در قالب گفت‌وگوی تصویری، صوتی، نوشتاری و... نشان دهیم.
وی با تاکید بر این موضوع که باید در هرحال پذیرای این بحران در جامعه باشیم، عنوان کرد: این موضوع که کرونا مختص به فرد یا شخص خاصی نیست و کل جامعه با آن درگیر هستند این حس تنها نبودن و تصور اینکه افراد دیگری نیز در شرایط فعلی آن‌ها وجود دارد می‌تواند تا حدودی از غم و اندوه و ناراحتی فرد بکاهد.
به گفته این مشاور روانشناختی، همدلی و همراهی و حمایت اطرافیان این تصور را در ذهن فرد داغدیده تداعی خواهد کرد که در این شرایط سخت تنها نیست و کسانی در این شرایط سخت با آن‌ها همراه و همدل هستند و آن‌ها را مورد حمایت عاطفی خود قرار می‌دهند.
شیوا ابراهیمی با اشاره به این موضوع که یکی از راه‌های تسکین غم و درد و تخلیه هیجانی حضور در مراسم خاکسپاری است؛ افزود: شرایط فعلی حاکم بر جامعه و عدم برگزاری مراسم عزاداری و سوگواری غم از دست دادن عزیزان را دوچندان کرده و خواه ناخواه برای تحمل این درد نیازمند همدلی و همراهی بیشتر اطرافیان در این دوران هستند که حتی اگر حضور فیزیکی در چنین شرایطی مقدور نبود می‌توان از فناوری‌های مختلف برای برقراری ارتباط و همدلی و همراهی با افراد داغدیده بهره برد.
ابراهیمی راهکار دیگر را دلگرمی کلامی برشمرد و ادامه داد: مواظب جملاتی که به کار می‌برید باشید و از نصیحت و سرزنش در این شرایط بحرانی جدا خودداری کنید زیرا نصیحت و سرزنش در چنین شرایط بحرانی سبب تشدید فشار روحی روانی در افراد خواهد شد، به دلیل اینکه افراد داغدیده نسبت به کسانی که عزیزان خود را در شرایط عادی از دست داده‌اند به زمان بیشتری برای بازگشت به حالت نرمال و طبیعی روحی و روانی خود نیازمند هستند.
به گفته وی، بهتر است در این شرایط از منابع حمایتی بیشتری بهره برد، به این منظور که سعی کنیم بین فرد داغدیده و افرادی که در کنار آنان و هم صحبتی با آنان موجب آرامش و آسودگی خاطر می‌شود ارتباط بیشتری برقرار کرد.
شیوا ابراهیمی در ادامه سخنان خود تاکید کرد: دست از کنجکاوی کردن در مورد بیماری و علائم بیماری در خانواده‌ای که عزیزشان را بر اثر کرونا از دست داده‌اند بردارید! زیرا سبب می‌شود این شوک ناگهانی مجددا برای فرد داغدیده تداعی شود.
ابراهیمی خاطرنشان کرد: در دوران کرونا و نبود شرایط نرمال ارتباطات و تبادلات افراد جامعه نیز دچار مشکل شده است و افرادی که از قدرت تطابق و سازگاری کمتری برخوردارند بدون شک دچار انزوای اجتماعی خواهند شد لذا اگر این افراد نتوانند بار منفی و روحی خود را تخلیه و هیجانات عاطفی را به موقع بروز دهند قطعا دچار سوگ پیچیده‌ای خواهند شد و همین امر خود به لحاظ روحی و فیزیکی سبب تشدید علائم آسیب‌زا در فرد خواهد شد.
وی اظهار کرد: به هیچ‌وجه مانع گریه فرد نشوید، گاهی اوقات با جملات اشتباه احساس می‌کنیم در حال نصیحت فرد هستیم اما واقعیت این است که در شرایط فعلی نصیحت یک عمل بسیار ناکارآمد است و سبب می‌شود برون‌ریزی احساسات منفی درست شکل نگرفته و باعث ایجاد مسائل و مشکلات جسمی و روحی- روانی در فرد خواهد شد.
این مشاور روانشناختی می‌گوید: از آنجا که فرآیند سوگواری به ویژگی‌های فرهنگی، شخصیتی و حتی کیفیت رابطه ما با فرد متوفا بستگی دارد؛ ممکن است برای برخی از افراد گریه و مرور خاطرات شخص کافی بوده و بالعکس برای برخی از افراد نیز این روند سوگ طولانی شده و فرد دچار غم و انفعال روحی-روانی شود.
شیوا ابراهیمی در خصوص اینکه سوگواری در دوران کرونا به مراتب با سوگواری در شرایط عادی متفاوت است، اظهار کرد: در شرایطی که وضعیت اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی فرد مساعد نیست روابط بین فردی نیز به شدت دستخوش تغییر شده است به همین دلیل بحران رفتاری بیشتری در این دوره ظهور می‌کند و به دلیل اینکه مراسم ترحیم و مراسم‌های حضوری حذف شده است باید سعی کنیم ارتباط خود را از طریق فناوری و تماس‌های تصویری و تلفنی و نوشتاری با فرد داغدیده برقرار کنیم؛ زیرا اگر این احساس غم و اندوه در وجود فرد باقی بماند آسیب جدی به ساختار شخصیتی و رفتاری فرد وارد خواهد کرد.
وی عنوان کرد: ممکن است شخص به دلیل شرایط موجود واقعیت عزیز از دست رفته را هنوز باور نکرده باشد که همین امر به خودی خود به لحاظ روحی-روانی سبب آشفتگی خاصی در فرد خواهد شد و به دلیل عدم مراسم خاکسپاری اگر مدام و به طور مکرر فرد داغدیده را مورد نصیحت و سرزنش قرار دهیم این احساس در وی سرکوب خواهد شد و فرد دچار حالات روحی-روانی بدتری خواهد شد؛ پس لازم است با همدلی و ایجاد شرایط حمایتی درست هیجانات دردناک فرد را حل و فصل نمائیم.
به گفته این مشاور روانشناختی، سوگ پاسخی طبیعی به یک مصیبت وارده در قالب ابراز صحیح هیجانات منفی است زیرا در شرایطی که به بحران عاطفی دچار می‌شویم، نیازمند شرایطی هستیم که هیجانات منفی خود را بروز داده و در صورت فراهم نبودن شرایط فرد سوگ ابراز نشده را تجربه خواهد کرد و همین امر خود به مرور زمان فشارهای روانی و روحی بیشتری را به انسان تحمیل خواهد کرد.
وی یکی از راه‌های همدلی با فرد داغدیده را اطمینان بخشی برشمرد و خاطرنشان کرد: به فرد داغدیده این اطمینان خاطر را بدهید که در شرایطی که عزیزش را از دست داده است همواره و در هرزمانی که نیاز باشد در کنار آنان خواهید بود.
ابراهیمی در پایان به تفکرات رایج در جامعه گریزی زد و یادآور شد: اینکه مرد گریه نمی‌کند تصوری اشتباه است و گاها ممکن است مردها آسیب بیشتری را به نسبت زنان متحمل شوند، پس بهتر است در طی مراحل سوگ این تفکرات را اصلاح کرده و اجازه دهید افراد داغدیده هیجانات خود را به درستی تخلیه کنند.
