گرد و
غبار" زادۀ بی‌توجهی به آبخیزداری10 تیر - 99
عدم اعمال مدیریت جامع حوزۀ آبخیز، از
عوامل مهم طوفان‌های گرد و غبار در کشور است که سالانه میلیاردها دلار به اقتصاد
کشور خسارت وارد می‌کند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم،پدیدۀ
گردوغبار از پدیده‌های طبیعی است که کشورهای مختلف دنیا و از جمله ایران را با آن
درگیر هستند. بر اساس گزارش کنوانسیون مقابله با بیابانزایی ملل متحد (UNCCD)،
به دلیل بروز طوفان‌های گرد و غبار سالانه بالغ بر 2000 تا 3000 میلیون تن خاک در
سطح جهان منتشر وجابجا می‌شود.
گسترش روزافزون پدیدۀ گردوغبار در ایران
این پدیده آتمسفری در هر منطقه
دارای فرایند خاص بوده و در طی دهه‌های اخیر در اغلب نقاط جهان روند افزایشی داشته
است. نکتۀ در خور تأمل در دهۀ اخیر، افزایش شدید تعداد وقوع (روزهای گرد
وغباری) و شدت طوفان‌های گرد و غبار است که فراوانی وقوع آنها در 50 سال اخیر در
دنیا به‌شدت افزایش یافته است.
در ایران نیز در سال‌های اخیر،
تشدید این طوفان‌ها از لحاظ شدت، وسعت و تکرار و تأثیرگذاری آن بر مناطق غرب،
جنوب و مرکز، کشور را با پدیدۀ جدید و متفاوت با روند طبیعی مواجه ساخته است که به
منظور بررسی علل تشدید این پدیده، تحولات منطقه باید مورد واکاوی قرار گیرد.
عوارض و پیامدهای منفی گردوغبار در
ایران
تشدید پدیدۀ گردوغبار در ایران به‌خصوص
استان‌های غربی و جنوب شرقی کشور در سال‌های اخیر، عوارض و آثار ناگوار متعددی
را برجای گذاشته است؛ از بین رفتن منابع زیست انسانی در مناطق تحت تأثیر، مهاجرت
جوامع روستایی و شهری، افزایش میزان خسارات و حوادث جاده‌ای و بروز اختلال در
شبکه حمل و نقل، افزایش آلودگی هوای شهرها و گسترش شیوع بیماری‌های قلبی
تنفسی و نیز بیماری‌های چشمی تنها بخشی از پیامدهای مخرب این پدیده می‌باشد
که سلامت محیط زیست انسانی را مورد تهدید قرار داده است.
پیامدهای ناگوار اقتصادی پدیدۀ گردوغبار
یکی از جنبه‌های مهم پدیدۀ گردوغبار،
خسارات مادی و مالی فراوان ناشی از این پدیدۀ طبیعی است؛ طبق بررسی‌های انجام
شده، مجموع خسارات اقتصادی بر کل کشاورزی سه استان شدیداً متأثر ایلام،
خوزستان و کرمانشاه از 2227 میلیون دلار تا 13661 میلیون دلار برآورد شده
است و در سال 1388 هر یک روز تعطیلی در اثر گردوغبار بر مبنای ارزش افزوده
استانی 142 میلیون دلار و بر مبنای متوسط ارزش افزوده کشوری 66 میلیون دلار،
مجموعاً بر اقتصاد سه استان زیان وارد کرده است.
همچنین نتایج پژوهش دیگر نشان می‌دهد
خسارات ناشی از هزینۀ مرگ و میر ناشی از آلودگی گردوغبار استان‌های خوزستان،
کرمانشاه و کردستان، به ترتیب 3.506.580.000 ؛ 947.520.000 ؛ 466.200.000 دلار و
هزینه‌های مستقیم پزشکی در استان‌های منتخب به ترتیب 1.0184.285؛ 1.0571.428؛
76.000.000 دلار و متوسط هزینۀ فرصت هر بیمار 24 دلار است.
راه حل مقابله با پدیدۀ گردو غبار
در بیان اهمیت و ضرورت پرداختن به پدیدۀ
گردوغبار و راه مقابله با آن، محمود عرب خدری عضو هیئت علمی پژوهشکدۀ حفاظت خاک و
آبخیزداری و دبیر چهارمین همایش آبخیزداری معتقد است: «در دهۀ اخیر تعداد
روزهای وقوع گردوغبار و شدت طوفان‌های گردوغبار به‌شدت افزایش یافته به‌نحوی که
فراوانی آنها در کشور ایران تنها در 3 سال اخیر 10 برابر شده است. یکی از علل و
عوامل عمدۀ گردوغبار، عدم توجه به ضرورت اعمال مدیریت جامع آبخیزها و حفاظت از
منابع آب و خاک است».
سخن نهایی
سخن نهایی اینکه با توجه به آثار مخرب
بهداشتی، اجتماعی و زیست محیطی و خسارات فراوان اقتصادی و مالی طوفان‌های
گردوغبار، می‌توان این بحران را به مثابه تهدید بالقوه‌ای برای امنیت زیست
محیطی و ملی ایران تلقی کرد؛ به طوری که این پدیده بخش‌هایی از زندگی مردم را
دچار اختلال کرده و کیفیت زندگی را در برخی استان‌های کشور به‌شدت تحت‌الشعاع
قرار داده است و بهترین راه مقابله با این معضل، توجه به آبخیزداری و مدیریت جامع
حوزۀ آبخیز می‌باشد.
