ایسنا گزارش می دهد؛
مرثیه‌ای برای تالاب بین‌المللی انزلی/ انتظار خودپالایی از تالاب نداشته باشیم۹-مرداد-۱۴۰۱
ایسنا/گیلان اکوسیستم بزرگ تالاب بین‌المللی انزلی این روزها آنقدر زخم خورده زیاده‌خواهی‌ها و بی‌توجهی‌ها شده که انتظار خودپالایی از آن را نمی‌توان داشت و عملا این چرخه طبیعی با حجم گسترده آلودگی ها غیرممکن است.
تالاب بندرانزلی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین زیستگاه‌های طبیعی ماهیان، گیاهان و پرندگان بومی و مهاجر است و علاوه بر اینکه چندین جزیره را در خود دارد شهر انزلی را به دو قسمت غازیان و انزلی تقسیم کرده و نمایی زیبا و رویایی به این شهر ساحلی داده است، اما بی‌توجهی انسان در بهره‌برداری بهینه از این موهبت الهی طی سالیان دور و به ویژه دهه‌های اخیر آنچنان زخم بر پیکر این مادر مهربان طبیعت زده که این روزها زیر لبخند زیبا و مهربان تالاب انزلی زخم‌هایی عمیق و کاری است که شاید اگر دیر بجنبیم سوز مرثیه بر پیکر بی‌جان تالاب دردی را دوا نکند و فقط گرد شرمساری از آیندگان در عدم حفظ و نگهداری این ثروت الهی بر جبین باقی بماند.
در همین رابطه محمد پورخوش سعادت، فرماندار شهرستان بندر انزلی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اولین مسیر ادامه روند کنونی مدیریت تالاب و مدیریت کوتاه مدت و اعمال برخی برنامه‌هایی که چندان هم موثر نیستند، افزود: می‌توان در این خصوص به پروژه فعلی جمع‌آوری سنبل آبی اشاره کرد که مشکل را کاملا برطرف نمی‌کند.
وضعیت غیرقابل کنترل سنبل آبی در تالاب انزلی
پورخوش سعادت تصریح کرد: وضعیت کنونی سنبل آبی در تالاب انزلی غیرقابل کنترل شده و در برخی از مناطق عملا این گیاه پایا شده که حتی با ظهور سیلاب و بالا آمدن آب هم غیر قابل جمع‌آوری است و این مشکل در سال های بعد هم با رشد و نمو بذرها و گیاهان به شکل شدیدتری خودش را نشان خواهد داد.
فرماندار بندرانزلی تاکید کرد: نتیجه مسیر اول این است که عملا حوزه حوضچه غربی و قسمت مرکزی تالاب طی مدت کوتاه کاملا پر شده و تالاب انزلی مثل یک دشت پدیدار می‌شود و تالاب کارکرد ضربه‌گیری سیلاب را از دست می‌دهد که در نهایت به بروز سیلاب و روان‌آب در حوضه آبخیز و سیلاب در نواحی مسکونی کم ارتفاع بندرانزلی منجر می شود و عملا بر روی تاسیسات زیربنایی مثل آب و فاضلاب، برق و گاز اثرات مخرب می گذارد.
وی با بیان اینکه این اتفاق ناخوشایند هزینه‌های عمرانی شهرداری را بالا می‌برد، افزود: البته همه این معضلات در مقابل بحران‌های سیاسی و اجتماعی و بعضا امنیتی بعد کمتری دارد؛ این در حالی است که کارکرد ضربه‌گیری تالاب انزلی یکی از ویژگی‌های آن است و می‌شود حتی تا ۲۰ کارکرد دیگر تالاب را هم در قبال محیط زیست و مردم نام برد.
پورخوش سعادت تصریح کرد: بازخوردی که معضلات خشک شدن تالاب دارد در حوزه‌های مختلف بسیار حائز اهمیت است از جمله در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی. در این میان هم مرگ و میر گسترده ماهیان تالاب رویکرد محیط زیستی و بحران زیست محیطی تالاب را بیشتر نمایان می‌کند.
برنامه‌های بلندمدت برای احیای تالاب انزلی
فرماندار شهرستان بندرانزلی با اشاره به رویکرد دوم گفت: در مرحله دوم داشتن برنامه‌های بلندمدت احیا، مثل مدیریت رسوب و مدیریت گیاهان برای دوره طولانی و مستمر است که این مسیر مستلزم برنامه‌ریزی کلان بوده و معتقدم نقش اصلی را در احیای تالاب باید ایفا کند.
وی افزود: در این برنامه که به صورت کلان مد نظر است یک سازمان به عنوان مجری و یک سازمان هم به عنوان مدیر باید پای کار باشند که در بخش دوم می‌توان از جوامع محلی و یا سازمان‌های مردم‌نهاد نیز برای مدیریت این فضا استفاده کرد.
پورخوش سعادت تصریح کرد: در برنامه بلندمدت باید برداشت مکانیزه رسوب و ایجاد حوضچه‌هایی در مرکز هر یک از بخش‌های تالاب، کریدورهای انتقال آب همچنین دریچه های مدیریت جریان آب در نظر گرفته شود و جریان آب در تالاب به صورت مدیریت شده اعمال شود.
وی با اشاره به اینکه داشتن برنامه بلندمدت برای احیای تالاب انزلی کاملا ضروری است، افزود: نیاز به اعتبارات در این خصوص برای تامین تجهیزات سرمایه‌ای برای انجام مقابله با سیلاب‌ها و حوادث احتمالی در سال‌های بعد داریم همچنین استفاده از لایروب‌های مناسب با قابلیت مانور در تالاب انزلی مثل همین کاتر ساکشن هایی که اکنون در حوضچه آرامش تالاب فعالیت دارند و مناطق عبور و مرور کشتی‌ها را ساماندهی می‌کنند.
پورخوش سعادت گفت: می‌توان عقد قرارداد با پیمانکاران واجد شرایط داشت که در بلندمدت می‌توانند در تخلیه رسوب تالاب نقش ایفا کنند. بعد از اینکه عمق مناسبت تالاب ایجاد شد گیاهانی که در آن هستند عمدتا شناور می‌شوند که می‌شود با ساخت یا خرید دستگاه مناسب برای مدیریت گیاه‌زدایی اقدام کرد.
فرماندار شهرستان بندرانزلی با بیان اینکه تالاب مثل یک کاسه است که رسوب‌های مختلف وارد آن شده، تاکید کرد: رسوبی که از بالادست به دلایل مختلف از جمله عدم آبخیزداری همچنین ریختن فاضلاب و پسماندها به پایین آمده متاسفانه این کاسه را پر ساخته و اصلا عمقی ندارد که وقتی آب وارد می‌شود ماندگار شود.
در شرایط فعلی انتظار خودپالایی تالاب اشتباه است
پورخوش سعادت با اشاره به اینکه برخی از دیدگاه‌های محیط زیستی عقیده بر خودپالایی تالاب دارند، تصریح کرد: این در حالی است که در این اکوسیستم دست برده شده و موج‌شکن در دهانه ورودی تالاب به دریا احداث و رسوب وارد و در آن دپو می‌شود.
فرماندار شهرستان بندرانزلی با اشاره به اینکه بنادر و کشتیرانی در حوضچه آرامش قسمت مورد نیاز خود را لایروبی می‌کند ولی عملا سایر قسمت‌های تالاب توسط این دستگاه لایروبی نمی‌شود، گفت: این عدم لایروبی ظرفیت این کاسه را پر می‌کند.
وی تاکید کرد: در حالی که انواع و اقسام مشکلات را برای تالاب ایجاد می‌کنیم می‌گویم تالاب باید خودش را احیا کند. این حرف غلطی است و ما باید در راستای رسوب‌زدایی اقدام کنیم و آن رسوب هم می‌تواند در کارهای عمرانی و فعالیت‌های دیگر استان و حتی استان‌های همجوار موثر و مفید باشد.
سازمان بنادر همکاری بیشتری در لایروبی تالاب داشته باشد
این مقام مسئول با بیان اینکه هم اکنون لایروبی توسط سازمان بنادر در اسکله کشتیرانی در حال انجام است و نسبت به سال های قبل هم چندین برابر شده، افزود: ولی متاسفانه سازمان بنادر همکاری مناسبی برای لایروبی تالاب انجام نمی‌دهد که باید کارشناسان سازمان بدانند اگر تالاب پر شود و رسوبات آورده شده در بالادست در محوطه اسکله ته نشین شود هزینه‌های این برداشت چند صد برابر می‌شود.
فرماندار شهرستان بندرانزلی ابراز کرد: اگر سازمان بنادر در لایروبی رسوبات در سایر بخش‌های تالاب همکاری نکند و حوضچه‌هایی خارج از عرصه تالاب برای مدیریت رسوب ایجاد نشود هزینه‌های لایروبی برای سازمان بنادر بیشتر خواهد شد. ضمن اینکه یکی از متهمان اصلی تالاب موج شکن تی شکل موجود در انتهای حوضچه آرامش بوده و لذا ضروری است سازمان بنادر نقش فعال‌تری در زمینه لایروبی تالاب داشته باشد.
پورخوش سعادت تصریح کرد: اقدام دیگر احیای آب بندان‌ها در حوزه تالاب است، زیرا این مناطق کمک می‌کنند تا مدیریت آب در حوضه آبخیز و وابستگی کشاورزان به آب تالاب در فصل کشاورزی کمتر شود؛ همچنین رسوبات کمتری وارد تالاب شود.
ساماندهی آب‌بندان‌ها را به آینده نسپاریم
فرماندار شهرستان بندرانزلی تاکید کرد: ساماندهی آب‌بندان‌ها اکنون باید صورت گیرد و ما نباید آن را به آینده بسپاریم که این کار در حوزه وزارت نیرو و آب منطقه‌ای است.
وی افزود: ما در حوزه لایروبی و برداشت گیاهان ماشین آلات مختلف داریم و در مواردی داخل شهرستان قابلیت ساخت آنها نیز هست که انجام آن نیاز به بودجه دارد البته بعضی اوقات حتی به بودجه نیاز نداریم و فقط هماهنگی‌های قضایی و بالادستی نیاز است.
پورخوش سعادت با تاکید بر اینکه تالاب توانایی تامین هزینه‌های مورد نیاز خودش را دارد، گفت: مثلا با فروش و در اختیار قرار دادن خاک حاصل از لایروبی برای پروژه‌های عمرانی حتی عایدی بیشتری از هزینه‌هایی که صرف شده برای دولت و یا مجری کار باقی می‌ماند ضمن اینکه خاکی که از داخل تالاب برداشته می‌شود غنی از مواد مغذی است و قابلیت استفاده در بسیاری از فعالیت‌ها در نقاط مختلف کشور به صورت کشاورزی و عمرانی را دارد.
بازگشت رونق زندگی جوامع محلی با احیای تالاب
فرماندار شهرستان بندرانزلی تصریح کرد: در گذشته اکوسیستم تالاب زندگی بسیاری از مردم منطقه را تامین می‌کرده ولی متاسفانه به واسطه مشکلاتی که امروزه برای تالاب اتفاق افتاده شاهد این هستیم که متاسفانه زندگی مردم منطقه تحت تاثیر قرار گرفته است و آن چیزی که ما امروز باید پیگیری کنیم احیای تالاب است تا زندگی مردم به روال سابق بازگردد.
وی گفت: ما اینجا شکار داشتیم، ماهیگیری به صورت گسترده انجام می‌شد، توریسم و گردشگری داشتیم که همه اینها با احیای تالاب می‌تواند گسترش پیدا کند ضمن اینکه باید به سمت این برویم که در تالاب انزلی همانند سایر کشورهایی که از مواهب طبیعی خودشان کسب درآمد می‌کنند و به صورت گسترده از صنعت توریسم و گردشگر بهره می برند از تالاب بین‌المللی انزلی نهایت استفاده صحیح را داشته باشیم.
فرماندار شهرستان بندرانزلی تصریح کرد: تالاب انزلی این قابلیت را دارد که با هم‌افزایی دستگاه قضایی و دستگاه‌های نظارتی به گونه‌ای مدیریت شود که هم حوزه دولتی و حاکمیتی و هم حوزه مردم و جوامع محلی را به یک سرانجام برسانیم و بتوانیم این فضا را به گونه‌ای مدیریت کنیم که تالاب را تبدیل به ظرفیت بالقوه شهرستان و استان کرده و انتفاع اقتصادی مردم و جوامع محلی را به بهترین نحو شاهد باشیم.
