واکاوی چرایی عدم ایجاد نظام جامع رفاه
برای ایرانیان
۳۰ درصد جمعیت کشور
فاقد بیمه بازنشستگی/ضرورت دسترسی به اطلاعات وضعیت خانوار 10آذر-99
ایجاد نظام چندلایه تامین اجتماعی و اجرای کامل قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین‌اجتماعی از جمله دغدغه ها و مطالباتی است که در سال های گذشته به طور کامل محقق نشده است. آنطور که وزیر رفاه اخیرا اعلام کرده، قرار است در راستای عمل به فرامین رهبری، برنامه عمل «ایجاد نظام متمرکز تامین اجتماعی برای آحاد مردم» در راستای حمایت از اقشار ضعیف جامعه تهیه شود که به نظر می رسد اهداف پیش روی استقرار «نظام چندلایه تامین اجتماعی» را دنبال می کند؛ هرچند همچنان در دست تدوین است و جزئیات بیشتری از آن اعلام نشده است.
در همین راستا هفتم آذرماه شریعتمداری، وزیر رفاه در نامه ای به رهبر انقلاب از تهیه برنامه عمل " ایجاد نظام متمرکز تامین اجتماعی برای آحاد مردم " با بهره گیری از دانش کارشناسان، متخصصین و شرکای اجتماعی و با استفاده از ظرفیت قانون ارزشمند ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی خبر داد و اعلام کرد که این برنامه با جدیت پیگیری، تدوین و به فوریت تقدیم رئیس جمهور خواهد شد.
وی همچنین از پیگیری جدی برای استقرار کامل، تثبیت و تکامل پایگاه ملی ایرانیان با اتصالِ پایگاه های مختلف اطلاعاتی به یکدیگر سخن گفت.
ایجاد نظام جامع رفاه؛ آرمان بنیانگذار کبیر انقلاب
علی حیدری، نایب رئیس هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی در گفت وگو با ایسنا، به اظهار نظر کارشناسی پیرامون ایجاد نظام متمرکز تامین اجتماعی و الزامات و پیش نیازهای آن پرداخت و در این باره اظهار کرد: ایجاد نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی یکی از آرمان های انقلاب اسلامی، امام راحل و مقام معظم رهبری بوده است.
وی افزود: در اصول متعددی از قانون اساسی مانند اصول ۳، ۴۳ و ۲۹ به تحقق عدالت اجتماعی پرداخته شده است. در اسناد بالادستی مانند سند چشم انداز، منشور گام دوم انقلاب و سیاست های کلی برنامه های توسعه ای چهارم، پنجم و ششم نیز این موضوع مورد اشاره و ابلاغ قرار گرفته بود.
تصویب قانون ساختار نظام جامع رفاه در سال ۸۳
نایب رئیس هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی با بیان اینکه در سال ۸۳ قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و وزارت رفاه اجتماعی بر اساس آن ایجاد شد گفت: اما بعدها در دولت بعدی این مجموعه در یک وزارتخانه تحت عنوان تعاون، کار و رفاه اجتماعی ادغام شد.
حیدری ادامه داد: یکی از اصول مهم در این بخش، فراگیری پوشش ها است. یکی از اصول اساسی در قانون ساختار و به طور کلی در ارتباط با نظام چندلایه تامین اجتماعی که در بند ۴۲ سیاست های کلی برنامه ششم توسعه هم قید شده، فراگیری پوشش ها است و همه آحاد جامعه باید تحت پوشش یک نظام حمایتی قرار بگیرند.
هر قشری از مردم قرار است در کدام لایه نظام چند لایه تامین اجتماعی قرار بگیرند؟
وی افزود: طبق نظام چندلایه، عده ای از مردم بر اساس اقتضائاتی که دارند باید تحت پوشش حوزه حمایتی قرار بگیرد. بخش دیگر تحت پوشش حوزه امداد اجتماعی قرار می گیرند؛ افرادی که دچار آسیب اجتماعی شده اند قاعدتا نیازمند مراقبت، مشاوره و نگه داری هستند. گروه دیگری به علت اینکه دارای نقصان و کاستی هایی در وضعیت زندگی، خانوادگی، جسمی و روحی هستند نیازمند توانبخشی، توانمندسازی، حمایت و مساعدت هستند. گروه دیگر هم افرادی که دارای توان مالی و درآمدی هستند یا شغل دارند و باید تحت پوشش نظام بیمه ای قرار بگیرند.
چرا وزارت رفاه هنوز نتوانسته نظام جامع رفاه را برای مردم ایجاد کند؟
نایب رئیس هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی با اشاره به اینکه اقداماتی در وزارت رفاه طی چندین سال اخیر برای ایجاد و تقویت پایگاه اطلاعات رفاهی ایرانیان و انجام آزمون وسع صورت گرفته است عنوان کرد: ولی یکی از مشکلات این حوزه، تامین منابع آن بود و دوم عدم امکان جمع آوری اطلاعات مربوط به همه دستگاه ها و برای اینکار پایگاه های اطلاعاتی مورد نیاز است.
حیدری افزود: برای حمایت و برخورداری افراد از پوشش نظام چندلایه، نیازمند اطلاعات ثبتی و عملیاتی از وضعیت خانوار هستیم. به عنوان مثال باید مشخص باشد یک فرد در چه خانواده ای است، آیا سرپرست دارد، آیا سرپرست شاغل است؟ باید بر اساس کدملی وضعیت خانوادگی فرد مشخص شود.
وی در ادامه گفت: همچنین باید بر اساس کدپستی به موقعیت مکانی فرد دسترسی داشته باشیم که اگر به عنوان مثال در منطقه ای حادثه ای رخ داد بدانیم چه کسانی در آن منطقه ساکن هستند و نیازمند حمایت اند. همچنین باید موقعیت شغلی و به عبارتی کد شغلی یا کسب و کاری فرد هم در اختیار باشد. به عنوان مثال باید بدانیم فرد در چه موقعیت شغلی قرار دارد، بازنشسته است، دانشجو است یا کارمند و کاگر یا مشاغل غیررسمی دارد؟.
نایب رئیس هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی با بیان اینکه باید به سه نوع اطلاعات یاد شده برای آحاد جامعه دسترسی داشته باشیم اظهار کرد: اقشار ضعیفی داریم که نیازمند کمک هستند. بعد از اینکه این افراد بر اساس یک نظام هدفیابی فعال، شناسایی شدند باید نیازسنجی انجام و میزان استطاعت مالی شان سنجیده شود. تعیین میزان استحقاق دریافت خدمت هم بر مبنای آزمون وسع انجام می شود.
حیدری ادامه داد: مقدمات این کار در وزارت رفاه انجام شده، ولی با توجه به شرایط فعلی جامعه که تحریم ها، محاصره اقتصادی، کرونا و اثرات اجتماعی و اقتصادی آن بر جامعه، بیکاری ناشی از کرونا و بحث تورمی که وجود دارد طبیعتا با رویه های قبلی نمی شود اقشار ضعیف جامعه را از وضعیت فعلی عبور داد.
وی با اشاره به اینکه مقام معظم رهبری در جلسه ای که با سران سه قوه و شورای هماهنگی سران سه قوه داشتند، چهار محور اصلی را به عنوان چالش مطرح کردند گفت: کسری بودجه، سرمایه گذاری، جهش تولید و حمایت از اقشار ضعیف از این جمله بود که رفع کسری بودجه، افزایش سرمایه گذاری دولتی و نهادهای عمومی، جهش تولید و حمایت از اقشار ضعیف را به عنوان راهکار مطرح فرمودند و برای هر محور خط مشی هایی را به سران سه قوه ابلاغ کردند.
نایب رئیس هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی افزود: حوزه حمایت از اقشار ضعیف به حوزه کاری ما مربوط می شود. ایشان بر ایجاد نظام متمرکز تامین اجتماعی برای آحاد مردم تاکید کردند که دو نکته فراگیری و جامع بودن و دوم آنکه باید برای آحاد مردم باشد در آن مستتر است.
۳۰ درصد ایرانیان بیمه بازنشستگی و ۱۰ درصد درمان ندارند
حیدری افزود: بر اساس برآوردهای صورت گرفته در حال حاضر حدود ۳۰ درصد جمعیت کشور فاقد بیمه بازنشستگی و حدود ۱۰ درصد فاقد بیمه درمان پایه هستند. باید برای این افراد نظام متمرکزی طراحی شود.
وی با اشاره به تاکید رهبری بر ایجاد پایگاه اطلاعات ملی ایرانیان با اتصال پایگاه های مختلف اطلاعاتی به یکدیگر گفت: این موضوع یکی از نکات مهم است. در شرایطی که ما کمبود منابع داریم، باید یک نظام هدفیابی فعال و موثری داشته باشیم که بر اساس آزمون وسع افراد را اولویت بندی کند و بسته خدمتی مورد نیاز امدادی، حمایتی و بیمه ای را در اختیار آنها قرار دهد.
نایب رئیس هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی ادامه داد: اگر این کار را انجام ندهیم و اطلاعات ثبتی و عملیاتی مبتنی بر موقعیت فردی، مکانی و شغلی افراد را نداشته باشیم و از تراکنش های مالی، مخابراتی و ثبتی آنها آگاه نباشیم، تجزیه و تحلیل و بررسی وضعیت افراد با دقت لازم همراه نیست.
وزیر رفاه چه خواهد کرد؟
حیدری به نامه دکتر شریعتمداری خطاب به رهبری اشاره کرد و گفت: بر اساس نامه وزیر رفاه قرار است مبتنی بر رویکردهای مطرح شده در شورای هماهنگی سران سه قوه یک برنامه عمل و طرحی تهیه شود که بتواند این نظام متمرکز تامین اجتماعی را تحقق بخشد به نحوی که ما در افق کوتاه مدتی به علت شرایط بحرانی ناشی از کرونا و ضرورت حمایت از قشار ضعیف، بتوانیم برای کسانی که قابلیت توانمندسازی درآمدی و مالی دارند یک پوشش فراگیری بیمه اجتماعی برقرار کنیم که در سطح حداقل پایه بیمه های اجتماعی باشد که شامل بازنشستگی و درمان است.
وی افزود: همچنین افرادی که قابل توانمندسازی نیستند و به علت بیماری های صعب العلاج و ابتلا به آسیب های اجتماعی دچار فقر و محرومیت شده اند را نیز تحت پوشش حمایت های معیشتی ببریم.
برنامه عمل نظام جامع رفاه ایرانیان در حال تدوین
نایب رئیس هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی در پاسخ به اینکه سهم و جایگاه سازمان تامین اجتماعی در این نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی کجاست؟ اظهار کرد: این برنامه عمل هنوز در حال تدوین است. باید برنامه عمل از طرف وزارتخانه و در هماهنگی با سازمان های ذیربط تهیه شود. در آنجا نقش هر کدام از اجزا و نهادها تعیین می شود؛ ولی مهم این است که ابتدا چارچوب اولیه، برآوردها، محاسبات و فرایندهای اجرایی تدوین شود.
حیدری ادامه داد: بعد از مشخص شدن برنامه عمل، ذینفعان و جامعه هدف هربخشی از طریق نهادهای مربوط خدمات را دریافت خواهند کرد. به عنوان مثال بخشی از این افراد باید خدمات حمایتی دریافت کنند که نهادهایی مانند کمیته امداد و بهزیستی متولی آن هستند. در زمینه برخورداری از بیمه پایه اجتماعی نیز بر اساس برنامه عمل مشخص می شود که کدام سازمان بیمه گر ارائه خدمت دهند.
وی در ادامه با بیان اینکه اگر به هرکدام از سازمان ها تکالیفی اهاله شود باید بارمالی و منابع پایدار تامین آن دیده شود گفت: فعلا طراحی برنامه در سطح کلان در حال انجام است و مهمتر از همه تعیین جامعه هدف است. باید جامعه هدف مشخص، بسته های خدمتی تعریف و سپس نحوه تعیین مصادیق و احراز استحقاق برخورداری و نهاد متولی مشخص شود.
