استمرار مسیر نزولی در حجم سرمایه گذاری خارجی در ایران/ آیا دولت جدید برنامه‌ای برای جذب سرمایه‌گذار خارجی دارد؟۱۱-تیر-۱۴۰۰
نگاهی به گزارش منتشر شده از سوی کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (آنکتاد) نشان می دهد که میزان سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران طی سال ۲۰۲۰ حدود ۱۱ درصد نسبت به سال ۲۰۱۹ کاهش داشته و این درحالی است که گزارش های وزارت اقتصاد بر بهبود حجم سرمایه گذاری خارجی در یکی دو سال گذشته تأکید دارند.
«بازتاب»؛ زهره علامی- میزان سرمایه گذاری مستقیم خارجی در سال ۲۰۲۰ میلادی در بسیاری از کشورها به علت شیوع کرونا به شدت کاهش یافته است و حتی آمریکا که همیشه بالاترین رقم را به خود اختصاص می داد در سال گذشته با کاهش ۴۰.۲ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۹، کمی بیش از ۱۵۶ میلیارد دلار سرمایه جذب کرده است.
براساس گزارش سالانه آنکتاد، میزان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران طی سال ۲۰۲۰ به ۱ میلیارد و ۳۴۲ میلیون دلار رسیده و ۱۶۶ میلیون دلاری نسبت به سال قبل خود کاهش داشته اما با این وجود؛ سهم کشورمان از میزان سرمایه گذاری مستقیم خارجی در جهان حدود ۰.۰۴ درصد افزایش داشته است.
نگاهی به حجم سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران نشان می دهد که حضور خارجی ها در ایران طی سال های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ کم رنگ شده است، این رقم در سال گذشته میلادی، ۱ میلیارد و ۳۴۲ میلیون دلار، طی سال ۲۰۱۹ حدود ۱ میلیارد و ۵۰۸ میلیون دلار، در سال ۲۰۱۸ برابر با ۲ میلیارد و ۳۷۳ میلیون دلار و در سال ۲۰۱۷ رقم سرمایه گذاری خارجی نزدیک به ۵ میلیارد و ۱۹ میلیون دلار بوده ، درواقع روندی نزولی در حجم سرمایه گذاری خارجی طی ۴ سال گذشته حاکم بوده است.
کشورهای پیشتاز در جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی
گزارش آنکتاد حاکی از آن است که در سال گذشته میلادی که با همه گیری کرونا همراه بود، ۹۹۹ میلیارد دلار جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در جهان صورت گرفته که نسبت به سال پیش از آن، ۵۴۱ میلیارد دلار کمتر است.
در این میان آمریکا با ۱۵۶ میلیارد دلار، چین با ۱۴۹ میلیارد دلار و هنگ‌کنگ با ۱۱۹ میلیارد دلار به ترتیب در رتبه‌های اول تا سوم در جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی طی سال ۲۰۲۰ قرار دارند.
با وجود ارقام بالای جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی توسط آمریکا، چین و هنگ کنگ، این رقم برای فرانسه حدود ۱۸ میلیارد دلار، آلمان ۳۵.۶ میلیارد دلار، ژاپن ۱۰.۲ میلیارد دلار و انگلیس ۱۹.۷ میلیارد دلار بوده است.
تناقض در آمارهای ملی و بین المللی
اگرچه گزارش های بین المللی حکایت از کاهش حجم سرمایه گذاری خارجی در ایران طی سال های گذشته دارد اما آمار وزارت اقتصاد نشان می دهد که پس از خروج آمریکا از برجام و در بازه مردادماه ۹۸ تا مرداد ۹۹، میزان سرمایه‌گذاری خارجی، ۹۷ درصد رشد کرده و از رقم یک هزار و ۱۸۹ میلیون دلار به ۲ هزار و ۳۵۱ دلار رسیده است.
البته آمار اتاق بازرگانی تهران خلاف گزارش وزارت اقتصاد و نمایانگر افت قابل توجه سرمایه‌گذاری خارجی است، براساس این گزارش میزان سرمایه گذاری خارجی در نیمه نخست سال ۲۰۲۰، پایین‌ترین عدد از سال ۲۰۱۳ بوده است.
اگرچه میزان سرمایه گذاری خارجی طی سال ۲۰۲۰ در کل دنیا کاهشی بوده است اما در ایران، این روند از سال های قبل شروع شده و هیچ گاه هم رقم قابل ملاحظه ای نبوده است، بنابراین بررسی دلایل کم رنگ بودن حضور سرمایه گذاران خارجی در ایران، بسیار حائز اهمیت است.
فعالان اقتصادی معتقدند که فضای نامساعد کسب وکار، بالا بودن ریسک سرمایه‌گذاری، فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم،نبود برنامه ای برای جذب سرمایه گذاران خارجی، وجود بوروکراسی پیچیده اداری از جمله عواملی هستند که فعالان اقتصادی را برای سرمایه گذاری در ایران، دلسرد می کنند.
در این میان شیوع گسترده ویروس کرونا هم به موانع موجود اضافه شده و تمایل سرمایه گذاران برای استفاده از فرصت‌های موجود در ایران به شدت کاهش یافته است، در چنین شرایطی با توجه به نامشخص بودن سرنوشت این ویروس طی ماه‌های آینده، باید تلاش بیشتری برای جذب سرمایه گذار خارجی از سوی بخش خصوصی و دولتی انجام شود.
بنابراین انتظار می رود که وزارت امور اقتصادی و دارایی، اقدامات تشویقی مناسبی برای جذب سرمایه گذاران خارجی انجام دهد، دولت حمایت از فعالان اقتصادی خارجی را مدنظر قرار دهد و فرآیند جذب سرمایه‌گذاری خارجی را تسریع و تسهیل کند.
ضمن اینکه پیشنهاد می شود که دولت و بخش خصوصی از تجارب کشورهای موفق منطقه در جذب سرمایه‌گذار از جمله ترکیه و امارت متحده عربی استفاده کنند چون افزایش جذب سرمایه‌گذاری خارجی، آثار مثبت فراوانی بر شاخص‌های کلان و خرد اقتصادی دارد.
