دیپلمات‌ها: ایران پس از حمله به تاسیسات هسته‌ای نطنز دسترسی بازرسان آژانس را محدود کرد۱۱-تیر-۱۴۰۰
دیپلمات‌های غربی می‌گویند دولت ایران پس از حمله خرابکارانه به تاسیسات غنی‌سازی نطنز در ماه آوریل که اسرائیل را مسئول آن معرفی کرد به بهانه ملاحظات امنیتی و ايمنی دسترسی بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی به این تاسیسات را محدود کرد.
خبرگزاری رویترز از قول دیپلمات‌های غربی می‌افزاید اختلافات ایران و آژانس که چندین هفته طول کشید اکنون در مسیر حل شدن قرار دارد ولی اين موضوع تنش در مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا برای احیای برجام را افزایش داد. این مذاکرات بدون تعیین تاریخ مشخصی برای از سرگیری گفت‌وگوها فعلا متوقف شده است.
قبل از این، سایر اقدامات ایران در نقض تعهدات آن در قبال برجام، از جمله افزایش حجم و غلظت غنی‌سازی اورانیوم و عدم ارائه توضیحات کافی در مورد کشف ذرات اورانیم در چندین مرکز هسته‌ای اعلام نشده توسط بازرسان آژانس، خشم آمریکا و متحدان غربی آن کشور را برانگیخته بود.
یکی از دیپلمات‌های غربی به خبرگزاری رویترز گفت: «این اقدامات ایران تحریک‌آمیز است و بازرسان آژانس در هفته آینده باید اجازه دسترسی کامل به تمامی مراکز هسته‌ای را دریافت کنند.»
مقامات ایرانی تاکنون در مورد این موضوع اظهارنظر نکرده‌اند و آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز گفت سیاست کلی این نهاد عدم اظهار نظر علنی در مورد جزئیات بازرسی‌هاست.
استدلال‌های امنیتی ایران برای محدود کردن بازرسی‌های آژانس را نمی‌توان به طور مستقل تائید و یا تکذیب کرد ولی آن کشور در گذشته نیز بر سر بازرسی از مراکز هسته‌ای با این نهاد اختلاف پیدا کرده است.
در سال ۲۰۲۰ ایران از بازرسی سرزده آژانس از دو مرکز هسته‌ای جلوگیری کرد و در سال ۲۰۱۹ یک بازرس آژانس را برای مدتی بازداشت و گذرنامه او را ضبط کرد.
در پی بازداشت موقت این بازرس که به گفته دیپلمات‌ها قصد داشت از تاسیسات نطنز بازرسی کند آژانس جلسه فوق العاده ۳۵ عضو شورای حکام (هیئت رئیسه) این نهاد را فراخواند. ولی آژانس در مورد اختلاف اخیر بر سر محدود کردن بازرسی‌ها تاکنون به اعضای خود گزارش نداده است.
خبرگزاری رویترز می‌افزاید که به نظر می‌رسد وقوع انفجار و قطع برق در تاسیسات نطنز در ماه آوریل به تعدادی از سانتریفیوژهای این مرکز صدمه زده است. طبق جدیدترین گزارش سه ماهه آژانس در مورد فعالیت‌های هسته ایران، حجم غنی‌سازی اورانیوم در نطنز کاهش یافته است.
یک دیپلمات غربی گفت: «به دلیل این حادثه تصادفی و یا خرابکارانه در ماه آوریل، دسترسی بازرسان با توجیه ملاحظات امنیتی و ایمنی محدود شده ولی این اقدام ایران روی قابلیت‌های آژانس در زمینه حقیقت یابی تاثیر چندانی نخواهد داشت.»
این دیپلمات افزود ایران و آژانس برای پرهیز از طولانی شدن این محدودیت‌ها گفت‌وگو کرده اند.
میزان همکاری ایران با آژانس بارها مسئله‌ساز شده و روی روند مذاکرات احیای برجام تاثیر گذاشته است. در ماه فوریه ایران اجرای یکی از تعهداتش در قبال برجام يعنی بازرسی سرزده از تاسیسات هسته‌ای اعلام نشده را متوقف کرد.
علاوه بر این، ایران نظارت و دیده‌بانی دائمی بازرسان از برخی فعالیت‌های هسته‌ای را محدود کرد ولی در نهایت دو طرف به تواقف رسیدند که اطلاعات مورد نظر پس از اندکی تاخیر در اختیار آژانس قرار بگیرد.
این توافق موقت هفته گذشته منقضی شد و به گفته آژانس دولت ایران تاکنون به پیشنهاد این نهاد برای تمدید توافق پاسخ نداده است.
دیپلمات‌های غربی می‌گویند دولت ایران بالاخره با اجازه بارزسی کامل از تمامی تاسیسات هسته‌ای موافقت کرده و بازرسی‌ها از هفته آینده از سرگرفته می‌شود.
یکی از دیپلمات‌ها گفت مانورهای ایران در این زمینه به دقت سنجیده شده تا ضمن اینجاد دردسر به یک اختلاف دیپلماتیک شدید منجر نشود.
