رتبه اول قاچاق به پوشاک اختصاص داردد10ی-93
هر چند بررسی‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد از کل هزینه ناخالص خانوار تنها 4/6 درصد به پوشاک اختصاص دارد اما، این نیاز از آنجا که تنها نیاز اقتصادی نیست و ابعاد فرهنگی، اجتماعی و... نیز پیدا می‌کند، یکی از دغدغه‌های مهم شهروندان ایرانی به حساب می‌آید. در جامعه ما پوشاک با موضوعات مختلفی ارتباط پیدا می‌کند که از مهمترین آنها می‌توان به مارک‌ها و برندها، مد، شوی لباس و همچنین قاچاق پوشاک که فعالان این عرصه معتقدند پوشاک ایران را زمین گیر کرده است، اشاره کرد.خرید لباس در شهرهای بزرگ ایران مناسک ویژه‌ای دارد و در سال‌های اخیر جایی که شهروندان برای خرید لباس انتخاب می‌کنند در بسیاری موارد نشان دهنده سرمایه اقتصادی و اجتماعی آنها یا حداقل میزان حساسیتی است که آنها نسبت به پوشش خود دارند. بررسی بازار لباس در سه شهر بزرگ ایران نشان می‌دهد تهران، اصفهان و مشهد بازارهای لباسی برای افراد مرفه، متوسط و کم در آمد دارند. این تقسیم‌بندی البته به هیچ وجه بیانگر این نیست که همه افراد مرفه از بازارهای لباس مرفه خرید می‌کنند یا متوسط‌ها و افرادی که درآمد پایینی دارند لزوما از مکان‌های متوسط و کم درآمد لباس می‌خرند بلکه، تقسیم بندی فوق بیشتر ناشی از قیمت لباس در این بازار‌ها است. تهرانی‌ها پاساژهای شمال و غرب شهر را عرضه‌کننده لباسهایی با قیمت بالا می‌شناسند. قیمت‌ها در مناطقی مانند خیابان ولی‌عصر(عج) متوسط است و ارزان‌ترین لباس‌ها را می‌توان در عبدل‌آباد و امامزاده حسن پیدا کرد. در اصفهان نیز مغازه‌های واقع در چهارراه نظر، لباس‌های مجلسی گران قیمت دارند حال آنکه، لباس فروشی‌های چهار باغ عباسی لباسهایی با قیمت متوسط عرضه می‌کنند و افراد برای ارزان خریدن لباس، می‌توانند به بازار سبزه میدان بروند. برای مشهدی‌ها خرید لباس از خیابان احمدآباد برابر با پرداخت پول بیشتر است. آنها اگر بخواهند از قیمت‌های متوسط استفاده کنند باید به چهار راه آزاد شهر بروند و در صورتی که تمایل به خرید پوشاک ارزان قیمت دارند باید سی متری طلاب و بازار عباسقلی خان را انتخاب کنند.بررسی‌ها نشان می‌دهد در دیگر شهرهای بزرگ ایران نیز وضعیت به همین صورت است اما مهمتر از این، قیمت‌هایی است که برای لباس‌های مختلف در مناطق مختلف در نظر گرفته می‌شود. به طور کلی، لباسی که در مناطق مرفه نشین عرضه می‌شود پنج تا شش برابر لباسی که در مناطق کم درآمد فروخته می‌شود قیمت دارد.گزارشی که در ابتدای امسال منتشر شد حاکی از این است که به طور میانگین در پاساژهای شمال و غرب تهران قیمت شلوار مارک‌دار از 200 تا 400 هزار تومان، تی شرت 70 هزار تومان، مانتو 90 هزار تومان و شال و روسری حدود 30 هزار تومان است.این در حالی است که در مراکز خریدی مثل امامزاده حسن، خیابان انقلاب و میدان امام حسین(ع) برای داشتن همه این لباس‌ها مبلغ 100 هزار تومان هم کافی است. درست است که در این فروشگاه‌ها قیمت کمتری برای خرید لباس پرداخته می‌شود اما، مارک نیز از اهمیت ویژه‌ای در خرید و فروش آنها برخوردار است; به طوری که روی همه مغازه‌ها کاغذ نوشته‌هایی می‌بینی که برای تبلیغ لباس‌ها از مارک‌های معروف خارجی نام برده شده است تا بتوان مشتریان را با استناد به آنها راضی به خریدن کرد.هر چند بازار پوشاک با تقسیم بندی انجام شده نظم قابل توجهی پیدا می‌کند اما، واقعیت این است که این بازار یکی از آشفته‌ترین بازارهای کشور است. همانطور که عنوان شد مارک‌ها و برندها، مد، شوی لباس، قاچاق پوشاک و... این بازار را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ به طوری که می‌توان بازار پوشاک را از جمله جنجالی‌تری بازارهای ایران در سال‌های اخیر دانست.برند ایرانی، برند خارجی
حتی اگر تمامی افراد جامعه با مارک و برند لباس و کارکرد آن آشنا نباشند حداقل اکثر جوانان، به ویژه اگر در شهرهای بزرگ زندگی کنند، با این موضوع آشنا هستند. جوانان ایرانی ممکن است مارک پوش باشند یا نباشند اما، به هر حال، در سال‌های اخیر بیش از پیش به مارک و برند توجه شده است. البته این به هیچ وجه امر ناپسندی نیست. ما اگر به کارکرد مارک و برند توجه کنیم می‌توانیم تمایز معناداری میان مارک پوش بودن و مد گرا بودن پیدا کنیم. مارک و برند یک لباس حکایت از منحصر به فرد بودن آن دارد. این مارک و برند است که به مشتری اطمینان می‌دهد که لباسی که می‌خواهد بخرد اصل و به تبع آن با دوام، با کیفیت و زیبا هست یا نیست؟ با این وجود، نباید از این نکته غافل شد که ما کمتر مارک و برند اسم و رسم‌دار ایرانی داریم و کیفیت لباس‌های ایرانی باعث شده است که افراد دنبال برندهای خارجی بگردند. معروف‌ترین برندهای لباس دنیا مربوط به ایتالیا و ترکیه است و بسیاری از لباس‌های موجود در بازار ایران، حداقل روی کاغذ، تولید این دو کشور است.منوچهر رشید مدیر کل دفتر نظارت بر کالاهای غیر فلزی دی ماه سال گذشته گفت: برندهای معروف نقش رهبر را در سطوح مختلف پوشاک بازی می‌کنند و در قیمت‌گذاری نقش موثری دارند علاوه بر اینکه، روش قیمت‌گذاری در صنف پوشاک در حالت واقعی بر اساس قیمت تمام شده نیست بلکه طبق عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد.نماینده مجلس شورای اسلامی نیز در مورد استقبال از مارک‌ها و برندهای خارجی می‌گوید: مصرف‌کننده ایرانی حاضر نیست پوشاک و محصول نساجی کم دوام، گران و نازیبا را خریداری کند و به همین علت هم هست که در سال جاری واردات محصولات بی‌کیفیت چینی به ایران کم شده و بیشتر شاهد محصولات ترکی هستیم.عفت شریعتی تصریح می‌کند: تولیدکنندگان ایرانی نیز در صورتی که می‌خواهند بازارهای داخلی را در اختیار داشته باشند و مصرف کنندگان ایرانی محصول آنها را ترجیح دهند باید بتوانند به لحاظ طرح و سلیقه و کیفیت و قیمت رضایت آنها را تامین کنند، گرچه من قبول دارم که این امر بدون در اختیار بودن سریع و آسان منابع بانکی برای آنها میسر نیست.به گفته نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی نفتی بودن دولت ایران موجب شده تا نگاه آنها به صنعت تنها به عنوان یک منبع اشتغال باشد نه منبع درآمد و همین امر موجب شده تا سهم ایران از بازارهای جهانی صادرات صنعت نساجی به یک هزارم کاهش پیدا کند.صالحی، یک فروشنده لباس مجلسی در خیابان میرداماد تهران هم می‌گوید: لباس‌های مجلسی از کشورهای فرانسه، چین، ایتالیا، ترکیه، آلمان، اتریش، آمریکا و هند وارد می‌شوند. در این میان، لباس‌های ایتالیایی و ترک گران‌ترین این کالاها هستند.مهمترین بحثی که در مورد عرضه لباس‌های مارک‌دار در ایران وجود دارد، اصل یا تقلبی بودن این لباس‌ها است. هر چند طرح، دوخت و کیفیت پارچه‌ای که با آن لباس دوخته می‌شود، تاثیر مستقیمی بر قیمت تمام شده آن دارد اما، مارک و برند لباس و همچنین اینکه کدام ستاره سینما یا بازیگر فوتبال آن لباس را پوشیده است، قیمت لباس را به صورت نجومی بالا می‌برد. با این اوصاف، کسی که به هر علتی لباس مارک‌دار می‌خرد حق دارد از اصل بودن آن مطمئن شود؛ حقی که البته در بسیاری از موارد رعایت نمی‌شود و فروشندگان، لباس‌های معمولی را به عنوان لباس مارک‌دار به مشتری می‌دهند. بر همین اساس است که به تازگی رئیس مرکز امور اصناف و بازرگانان از شناسایی 35 برند در حوزه پوشاک خبر داده و گفته است: با توجه به هماهنگی‌های انجام شده با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اداره اماکن نیروی انتظامی کشور، کلیه برندهای فاقد اعتبار شناسایی و با آنها برخورد می‌شود.حسن رادمهر هفتم آذر ماه خاطرنشان کرده است: تمامی برندهای معتبر با شناسنامه‌دار شدن می‌توانند مجوز ثبت نمایندگی خود را از مرکز امور اصناف و بازرگانان دریافت کنند و بدین منظور واحدهای صنفی باید مدارک، قرارداد با کمپانی صاحب برند و تعهدنامه مورد تایید آن شرکت را به مرکز امور اصناف ارائه دهند.از طرف دیگر، طی ماه گذشته اخباری مبنی بر اجرای طرح نصب بارکد دو بعدی روی کالاها منتشر شده است.مدیر عامل شرکت انفورماتیک راهبر در این مورد می‌گوید: مردم با در اختیار داشتن تلفن همراه دوربین‌دار و دانلود رایگان این نرم‌افزار از سایت سامانه شبکه بازرسی و نظارت مردمی می‌توانند کالاهای اصل و غیر اصل و قاچاق و رسمی را به راحتی تشخیص دهند و اگر بارکد دو بعدی از سوی آنها قابل شناسایی نبود، مراتب را به بازرسی و نظارت اصناف اطلاع دهند تا با متخلف و توزیع‌کننده کالای غیراصل برخورد شود.محمود اعلایی ادامه می‌دهد: در این روش، خریدار می‌تواند از اصل یا فرع بودن کالاهای حساس مطلع شود. بر این اساس هم اکنون محصولات دارویی، آرایشی، بهداشتی و قطعات خودرو، مواد غذایی و حتی تولیدکنندگان پوشاک از برندهای معروف عضو سامانه هستند.ایران بزرگترین بازار مصرف مد در خاور میانه
مد و شوی لباس موضوعی است که در چند سال اخیر در ایران به آن پرداخته شده است. سال 83 در این زمینه کمیته‌ای توسط نمایندگان مجلس برای بررسی وضعیت مد و لباس تشکیل شد؛ به طوری که تصویب و ابلاغ قانون ساماندهی مد و لباس در سال 85 برآیند فعالیت دو ساله این کمیته بود و در این قانون وظایفی برای وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دولتی در حوزه ساماندهی مد و لباس و تشکیل کارگروهی برای رصد اجرای این قانون و تدوین راهکارهایی اجرایی آن پیش‌بینی شد. این در حالی است که اکنون و با گذشت چهار سال هیچ یک از مفاد این قانون به اجرا در نیامده و از آن به عنوان قانونی خاک خورده یاد می‌شود.گزارشی در زمینه بازار مد در ایران نشان می‌دهد که این بازار بزرگترین بازار مصرف مد در خاور میانه و بالغ بر دو هزارو سیصد میلیارد تومان است که این امر خود حاصل تسخیر بازار پوشاک ایران توسط کالاهای قاچاق چینی است.براساس یک تحقیق انجام شده توسط سعید صمدی، آمار مرکز آمار ایران حکایت از آن می‌کند که در حدود سی میلیون نفر از جمعیت ایران در محدوده سنی 15 تا 30 سال هستند که دوسوم آنها در مناطق شهری ساکنند و اگر فقط مصرف مد در بخش شهرنشین این گروه سنی را در نظر بگیریم و به سایر گروه‌ها کاری نداشته باشیم و با فرض اینکه افراد این بخش در سال حدود صد هزار تومان از خرید هایشان تحت تاثیر مد و مدگرایی باشد (که فرض کاملا قابل قبولی است) در این صورت مقدار مصرف مد فقط در این محدوده سنی برابر با رقم نجومی دو هزار میلیارد تومان در سال خواهد بود.در ادامه این تحقیق آمده است که با گسترده‌تر کردن محدوده سنی و اضافه کردن افراد شهرنشین 30 تا 40 ساله که در حدود شش میلیون نفر هستند و با فرض سرانه مصرف مد پنجاه هزار تومان برای هر کدام از آنها، سیصد میلیارد تومان دیگر هم به این مبلغ اضافه شده و حاصل به رقم دو هزار و سیصد میلیارد تومان خواهد رسید.در این تحقیق عنوان شده است که افراد 15 تا 20 سال به شدت تحت تاثیر مد هستند و بین 70 تا 90 درصد خرید خود را بر این اساس انجام می‌دهند.این درصد در گروه 20 تا 30 ساله‌ها بین 50 تا 70 درصد، بین گروه 30 تا 40 ساله‌ها حدود 50 و بین گروه 40 تا 55 ساله‌ها 30 تا 50 درصد است.رئیس انجمن طراحان لباس و پارچه می‌گوید: طراحی لباس و پارچه واقعا مورد نیاز جامعه است و در گذشته، ایران حرف اول را در این زمینه می‌زد. با توجه به قدمتی که در تاریخ ایران در این زمینه داشته‌ایم و تاریخ پارچه در ایران، امروزه باید مجددا این تاریخچه را هم در تولید پارچه‌های خوب و هم طراحی لباس‌های مناسب احیا کنیم.صدیقه پاک‌بین ادامه می‌دهد: تولید پوشاک با نوآوری‌های طراحان و خلق ایده‌هایی که از بطن تاریخ گذشته و پوشاک اقوام ایران گرفته شده و بازآفرینی آن به شکل مدرن و امروزی، می‌تواند جای خود را در جامعه ایرانی باز کند و همچنین صادرکننده خوبی به کشورهای دیگر نیز باشیم؛ چرا که استقبال خوبی از این طرح‌ها می‌شود.به گفته او افرادی هستند که بسیاری از طرح‌هایی تهیه شده در ایران را در خارج از کشور تولید و به فروش می‌رسانند. این طرح‌ها می‌تواند در ایران تولید شود و در اختیار افرادی قرار گیرد که عاشق لباسهایی با رنگ و لعاب خاص و طراحی ویژه هستند.دبیر ساماندهی مد و لباس هم می‌گوید: آیین نامه اجرایی قانون ساماندهی مد و لباس که مبنای فرآیند اجرایی قانون محسوب می‌شود 11 تیرماه سال 87 به تصویب کمیسیون فرهنگی هیات دولت رسید. استقرار فیزیکی دبیرخانه و تامین حداقل ضروریات اداری و نیروی انسانی نیز مدت‌ها طول کشید و تا امروز با وجود پیگیری‌های مکرر همچنان از اتصال به شبکه اتوماسیون اداری محرومیم و این محرومیت‌ها از به ظاهر ساده‌ترین موضوع‌ها مانند پیک مکاتبات تا مهمترین آن مانند اعتبار و چالش‌های قانونی و بروکراتیک را شامل می‌شود که موجب جلوگیری از پیشرفت امور شده است.علیرضا حسین‌زاده ادامه می‌دهد: سهم اعتباری ساماندهی مد و لباس از کل بودجه دولتی رقمی معادل 400 میلیون تومان است که از ابتدای سال 86 نیز تا کنون فقط 180 میلیون تومان آن وصول شده است به گفته او در وضعیت نا به سامان فعلی از نرم افزارهای مفهومی در حوزه آموزش و ترویج تا سخت افزارهای طراحی و تولید و عرضه همه با محور تقلید از سبک غربی فعالیت می‌کنند و هر کسی هر کالایی را از هر جایی با هر قیمتی و به هر شکلی عرضه می‌کند.دبیر ساماندهی مد و لباس تصریح می‌کند: تنها چیزی که بر این بازار آشفته حکم می‌راند، منافع واردکنندگان و شبکه‌های واسطه‌گری است.نه قاعده برند، نه نظامی برای قیمت‌گذاری منطقی و نه هیچ سامان دیگری حاکم نیست. البته قوانین صریحی وجود دارد اما اجرا نمی‌شود. برای مثال به منظور دایر شدن نمایندگی عرضه کالای خارجی اخذ گواهینامه از مرکز امور اصناف و بازرگانان الزامی است اما، جز سه چهار مورد سایر نمایندگی‌هایی که به عرضه پوشاک خارجی مشغولند فاقد مجوزهای قانونی لازمند.حسین زاده ادامه می‌دهد: در این وضعیت باید علاوه بر اجرای دقیق قوانین برای نظم بخشی و سامان در بازار و مقابله با سود جویی مافیای واردات و قاچاق، حتما طرح و نقشه و ساز و کاری برای اقدام ایجابی و فرصت سازی برای ظهور ایده‌های نو و تولید و ترویج طرح و الگوهای مناسب بومی لازم است و در این زمینه به طور مشخص اتخاذ استراتژی گلخانه‌ای راهگشا است.جوانان ایرانی در حالی به مدهای خارجی رو می‌آورند که گردش نقدینگی بازار پوشاک ایران بیش از دو میلیارد تومان است و این میزان گردش نقدینگی فرصت بسیار خوبی برای سرمایه‌گذاری و حمایت عملی از طرح‌های ملی فراهم کرده است. در همین حال، اخبار منتشر شده حاکی از برنامه ریزی کشور ترکیه برای در دست گرفتن بازار پوشاک ایران است.روزنامه حریت چاپ آنکارا خرداد ماه سال گذشته به نقل از رئیس فدراسیون طراحان مد و لباس‌های آماده ترکیه نوشت: شرکت‌های تولید لباس و طراحان مد به دنبال بازارهای جایگزین اروپا هستند و در این میان فدراسیون متبوعش، ایران و ممالک آفریقایی را به عنوان بازارهای مقصد در آینده برگزیده و قصد دارد مذاکراتی دوجانبه برای برپایی کارگاه‌های آموزشی در این کشورها ترتیب دهد.ندیم اورون ادامه داده است: خیلی از زنان ایرانی مجذوب خلاقیت و سبک طراحان مد ترکیه‌ای شده‌اند. تا به حال محصولات زیادی به ویژه از اسلامبول به ایران صادرات شده و هدف ما فقط این است که این فروش‌ها را سازماندهی کنیم. در حال حاضر این فروش‌ها به شکل رفت و آمد تاجران صورت می‌گیرد و باید از فرصت استفاده کرد و آن را به صورت صادرات سازماندهی شده درآورد.در حال حاضر 40 تا 50 درصد پوشاکی که در بازار ایران عرضه می‌شود خارجی است و به صورت رسمی یا قاچاق وارد کشور می‌شود.پوشاک در رتبه اول قاچاق
براساس یک اظهار نظر میزان کالاهای وارداتی قاچاق به کشور 16 میلیارد دلار یعنی برابر با واردات رسمی است.مدیر عامل شرکت انفورماتیک راهبر با بیان این مطلب خاطرنشان می‌کند: ورود کالاهای قاچاق به کشور تبعات منفی دارد و تولیدکنندگان را ورشکست و دولت را متضرر می‌کند اما، متاسفانه در سال‌های اخیر تنها تلاش شده تا مرزها کنترل شود و جریمه‌ها و حکم‌های دادگاهی سختگیرانه‌تر باشد اما، این راه جواب نداده است؛ در غیراین صورت باید حجم قاچاق سال به سال کاهش می‌یافت.اعلایی کنترل مرزها را شرط لازم و نه کافی می‌داند و تصریح می‌کند: مشکلی که هم اکنون وجود دارد این است که کالای قاچاق، تنها تا لب مرز قاچاق است و اگر از مرز رد شده و به بازار بیاید، دیگر قاچاق محسوب نمی‌شود در حالی که، باید کاری کرد که کالای وارداتی در تمامی مراحل توزیع، قابل رصد و شناسایی باشد.به گفته او شبکه توزیع کشور هم اکنون در حال مکانیزه شدن است. جدای از این، باید مجموعه اقداماتی را به کار بست تا شبکه توزیع، برای کالاهای قاچاق ناامن شود و توزیع کالای قاچاق برای هر فردی که آن را وارد می‌کند، یک مصیبت و کار پر خطر باشد.در همین مورد رئیس پلیس مبارزه با قاچاق کالا و ارز پلیس آگاهی مرداد ماه امسال گفت: پوشاک، لوازم صوتی تصویری، لوازم خانگی، لوام آرایشی و سیگار بیشترین کالاهایی است که در طول سال گذشته به کشور قاچاق شد.سرهنگ فتح‌الله زمانیان خاطرنشان کرد: بیشترین کالاهای قاچاق از استان‌های جنوبی و غربی وارد کشور می‌شود.به گفته او بیشتر اجناس قاچاق شده به کشور چینی هستند که پس از دپو شدن در کشورهای اطراف از سمت استان‌های جنوبی و غربی وارد کشور می‌شوند.در حالی که به اذعان کارشناسان میزان کشفیات کالای قاچاق در ایران پایین است رئیس پلیس مبارزه با قاچاق کالا و ارز پلیس آگاهی از کشف کالاهای قاچاقی به ارزش 650 میلیارد تومان در سال گذشته خبر داد.فعالان بازار پوشاک ایران این واقعیت که بیشترین قاچاق کالا در ایران مربوط به پوشاک است را با وضعیت صنعت نساجی در ایران مرتبط می‌دانند. علاوه بر اینکه بسیاری از شهروندان به برندهای داخلی اطمینان ندارند، قیمت تمام شده برخی پوشاک داخلی مزید بر علت شده است تا استقبال نسبت به کالاهای خارجی بیشتر باشد.شهریور ماه امسال رئیس کنفدراسیون صادرات ایران از تحمیل سالانه سه تا پنج در صد افزایش قیمت تمام شده بر کالاهای تولیدی به دلیل تورم بالا در کشور خبر داد.اسدالله عسگراولادی گفت: این در حالی است که تولیدکنندگان داخلی نمی‌توانند این افزایش هزینه را به بازارهای جهانی منتقل کنند؛ در نتیجه قیمت تمام شده یک متر مربع پارچه ایرانی در مقایسه با پارچه تولید تایلند، 40 درصد گرانتر است و در این حالت، امکان صادارات سلب می‌شود.او تصریح کرد: دولت با مشورت و نظرخواهی از تشکل‌های نساجی و پوشاک قطعا می‌تواند جلوی قاچاق پوشاک به کشور را بگیرد و به جای واردات 30 درصد نیاز کشور، تمامی نیازهای داخلی را با تولید داخلی تامین کند.موارد ذکر شده برخی از مشکلات بازار پوشاک ایران بود و می‌توان از تاثیر هدفمند کردن یارانه‌ها بر بازار پوشاک، دغدغه‌های مربوط به تهیه مواد اولیه که در چند ماه اخیر با منع واردات پنبه افزایش یافت، عدم رعایت برخی قواعد مانند حراج و فروش ویژه و... به عنوان مشکلات بازار پوشاک ایران یاد کرد.
* خرید لباس در شهرهای بزرگ ایران مناسک ویژه‌ای دارد و در سال‌های اخیر جایی که شهروندان برای خرید لباس انتخاب می‌کنند در بسیاری موارد نشان دهنده سرمایه اقتصادی و اجتماعی آنها با حداقل میزان حساسیتی است که آنها نسبت به پوشش خود دارند
* هر چند بازار پوشاک با تقسیم‌بندی انجام شده نظم قابل توجهی پیدا می‌کند، اما، واقعیت این است که این بازار یکی از آشفته‌ترین بازارهای کشور است. همانطور که عنوان شد مارک‌ها و برندها، مد، شوی لباس، قاچاق پوشاک و... این بازار را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بطوری که می‌توان بازار پوشاک را از جمله جنجالی‌ترین بازارهای ایران در سال‌های اخیر دانست
حتی اگر تمامی افراد جامعه با مارک و برند لباس و کارکرد آن آشنا نباشند حداقل اکثر جوانان، به ویژه اگر در شهرهای بزرگ زندگی کنند، با این موضوع آشنا هستند. جوانان ایرانی ممکن است مارک پوش باشند یا نباشند اما، به هر حال، در سال‌های اخیر بیش از پیش به مارک و برند توجه شده است. البته این به هیچ وجه امر ناپسندی نیست. ما اگر به کارکرد مارک و برند توجه کنیم می‌توانیم تمایز معناداری میان مارک پوش بودن و مد گرا بودن پیدا کنیم. مارک و برند یک لباس حکایت از منحصر به فرد بودن آن دارد. این مارک و برند است که به مشتری اطمینان می‌دهد که لباسی که می‌خواهد بخرد اصل و به تبع آن با دوام، با کیفیت و زیبا هست یا نیست؟ با این وجود، نباید از این نکته غافل شد که ما کمتر مارک و برند اسم و رسم‌دار ایرانی داریم و کیفیت لباس‌های ایرانی باعث شده است که افراد دنبال برندهای خارجی بگردند. معروف‌ترین برندهای لباس دنیا مربوط به ایتالیا و ترکیه است و بسیاری از لباس‌های موجود در بازار ایران، حداقل روی کاغذ، تولید این دو کشور است.منوچهر رشید مدیر کل دفتر نظارت بر کالاهای غیر فلزی دی ماه سال گذشته گفت: برندهای معروف نقش رهبر را در سطوح مختلف پوشاک بازی می‌کنند و در قیمت‌گذاری نقش موثری دارند علاوه بر اینکه، روش قیمت‌گذاری در صنف پوشاک در حالت واقعی بر اساس قیمت تمام شده نیست بلکه طبق عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد.نماینده مجلس شورای اسلامی نیز در مورد استقبال از مارک‌ها و برندهای خارجی می‌گوید: مصرف‌کننده ایرانی حاضر نیست پوشاک و محصول نساجی کم دوام، گران و نازیبا را خریداری کند و به همین علت هم هست که در سال جاری واردات محصولات بی‌کیفیت چینی به ایران کم شده و بیشتر شاهد محصولات ترکی هستیم.عفت شریعتی تصریح می‌کند: تولیدکنندگان ایرانی نیز در صورتی که می‌خواهند بازارهای داخلی را در اختیار داشته باشند و مصرف کنندگان ایرانی محصول آنها را ترجیح دهند باید بتوانند به لحاظ طرح و سلیقه و کیفیت و قیمت رضایت آنها را تامین کنند، گرچه من قبول دارم که این امر بدون در اختیار بودن سریع و آسان منابع بانکی برای آنها میسر نیست.به گفته نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی نفتی بودن دولت ایران موجب شده تا نگاه آنها به صنعت تنها به عنوان یک منبع اشتغال باشد نه منبع درآمد و همین امر موجب شده تا سهم ایران از بازارهای جهانی صادرات صنعت نساجی به یک هزارم کاهش پیدا کند.صالحی، یک فروشنده لباس مجلسی در خیابان میرداماد تهران هم می‌گوید: لباس‌های مجلسی از کشورهای فرانسه، چین، ایتالیا، ترکیه، آلمان، اتریش، آمریکا و هند وارد می‌شوند. در این میان، لباس‌های ایتالیایی و ترک گران‌ترین این کالاها هستند.مهمترین بحثی که در مورد عرضه لباس‌های مارک‌دار در ایران وجود دارد، اصل یا تقلبی بودن این لباس‌ها است. هر چند طرح، دوخت و کیفیت پارچه‌ای که با آن لباس دوخته می‌شود، تاثیر مستقیمی بر قیمت تمام شده آن دارد اما، مارک و برند لباس و همچنین اینکه کدام ستاره سینما یا بازیگر فوتبال آن لباس را پوشیده است، قیمت لباس را به صورت نجومی بالا می‌برد. با این اوصاف، کسی که به هر علتی لباس مارک‌دار می‌خرد حق دارد از اصل بودن آن مطمئن شود؛ حقی که البته در بسیاری از موارد رعایت نمی‌شود و فروشندگان، لباس‌های معمولی را به عنوان لباس مارک‌دار به مشتری می‌دهند. بر همین اساس است که به تازگی رئیس مرکز امور اصناف و بازرگانان از شناسایی 35 برند در حوزه پوشاک خبر داده و گفته است: با توجه به هماهنگی‌های انجام شده با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اداره اماکن نیروی انتظامی کشور، کلیه برندهای فاقد اعتبار شناسایی و با آنها برخورد می‌شود.حسن رادمهر هفتم آذر ماه خاطرنشان کرده است: تمامی برندهای معتبر با شناسنامه‌دار شدن می‌توانند مجوز ثبت نمایندگی خود را از مرکز امور اصناف و بازرگانان دریافت کنند و بدین منظور واحدهای صنفی باید مدارک، قرارداد با کمپانی صاحب برند و تعهدنامه مورد تایید آن شرکت را به مرکز امور اصناف ارائه دهند.از طرف دیگر، طی ماه گذشته اخباری مبنی بر اجرای طرح نصب بارکد دو بعدی روی کالاها منتشر شده است.مدیر عامل شرکت انفورماتیک راهبر در این مورد می‌گوید: مردم با در اختیار داشتن تلفن همراه دوربین‌دار و دانلود رایگان این نرم‌افزار از سایت سامانه شبکه بازرسی و نظارت مردمی می‌توانند کالاهای اصل و غیر اصل و قاچاق و رسمی را به راحتی تشخیص دهند و اگر بارکد دو بعدی از سوی آنها قابل شناسایی نبود، مراتب را به بازرسی و نظارت اصناف اطلاع دهند تا با متخلف و توزیع‌کننده کالای غیراصل برخورد شود.محمود اعلایی ادامه می‌دهد: در این روش، خریدار می‌تواند از اصل یا فرع بودن کالاهای حساس مطلع شود. بر این اساس هم اکنون محصولات دارویی، آرایشی، بهداشتی و قطعات خودرو، مواد غذایی و حتی تولیدکنندگان پوشاک از برندهای معروف عضو سامانه هستند.ایران بزرگترین بازار مصرف مد در خاور میانه
مد و شوی لباس موضوعی است که در چند سال اخیر در ایران به آن پرداخته شده است. سال 83 در این زمینه کمیته‌ای توسط نمایندگان مجلس برای بررسی وضعیت مد و لباس تشکیل شد؛ به طوری که تصویب و ابلاغ قانون ساماندهی مد و لباس در سال 85 برآیند فعالیت دو ساله این کمیته بود و در این قانون وظایفی برای وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دولتی در حوزه ساماندهی مد و لباس و تشکیل کارگروهی برای رصد اجرای این قانون و تدوین راهکارهایی اجرایی آن پیش‌بینی شد. این در حالی است که اکنون و با گذشت چهار سال هیچ یک از مفاد این قانون به اجرا در نیامده و از آن به عنوان قانونی خاک خورده یاد می‌شود.گزارشی در زمینه بازار مد در ایران نشان می‌دهد که این بازار بزرگترین بازار مصرف مد در خاور میانه و بالغ بر دو هزارو سیصد میلیارد تومان است که این امر خود حاصل تسخیر بازار پوشاک ایران توسط کالاهای قاچاق چینی است.براساس یک تحقیق انجام شده توسط سعید صمدی، آمار مرکز آمار ایران حکایت از آن می‌کند که در حدود سی میلیون نفر از جمعیت ایران در محدوده سنی 15 تا 30 سال هستند که دوسوم آنها در مناطق شهری ساکنند و اگر فقط مصرف مد در بخش شهرنشین این گروه سنی را در نظر بگیریم و به سایر گروه‌ها کاری نداشته باشیم و با فرض اینکه افراد این بخش در سال حدود صد هزار تومان از خرید هایشان تحت تاثیر مد و مدگرایی باشد (که فرض کاملا قابل قبولی است) در این صورت مقدار مصرف مد فقط در این محدوده سنی برابر با رقم نجومی دو هزار میلیارد تومان در سال خواهد بود.در ادامه این تحقیق آمده است که با گسترده‌تر کردن محدوده سنی و اضافه کردن افراد شهرنشین 30 تا 40 ساله که در حدود شش میلیون نفر هستند و با فرض سرانه مصرف مد پنجاه هزار تومان برای هر کدام از آنها، سیصد میلیارد تومان دیگر هم به این مبلغ اضافه شده و حاصل به رقم دو هزار و سیصد میلیارد تومان خواهد رسید.در این تحقیق عنوان شده است که افراد 15 تا 20 سال به شدت تحت تاثیر مد هستند و بین 70 تا 90 درصد خرید خود را بر این اساس انجام می‌دهند.این درصد در گروه 20 تا 30 ساله‌ها بین 50 تا 70 درصد، بین گروه 30 تا 40 ساله‌ها حدود 50 و بین گروه 40 تا 55 ساله‌ها 30 تا 50 درصد است.رئیس انجمن طراحان لباس و پارچه می‌گوید: طراحی لباس و پارچه واقعا مورد نیاز جامعه است و در گذشته، ایران حرف اول را در این زمینه می‌زد. با توجه به قدمتی که در تاریخ ایران در این زمینه داشته‌ایم و تاریخ پارچه در ایران، امروزه باید مجددا این تاریخچه را هم در تولید پارچه‌های خوب و هم طراحی لباس‌های مناسب احیا کنیم.صدیقه پاک‌بین ادامه می‌دهد: تولید پوشاک با نوآوری‌های طراحان و خلق ایده‌هایی که از بطن تاریخ گذشته و پوشاک اقوام ایران گرفته شده و بازآفرینی آن به شکل مدرن و امروزی، می‌تواند جای خود را در جامعه ایرانی باز کند و همچنین صادرکننده خوبی به کشورهای دیگر نیز باشیم؛ چرا که استقبال خوبی از این طرح‌ها می‌شود.به گفته او افرادی هستند که بسیاری از طرح‌هایی تهیه شده در ایران را در خارج از کشور تولید و به فروش می‌رسانند. این طرح‌ها می‌تواند در ایران تولید شود و در اختیار افرادی قرار گیرد که عاشق لباسهایی با رنگ و لعاب خاص و طراحی ویژه هستند.دبیر ساماندهی مد و لباس هم می‌گوید: آیین نامه اجرایی قانون ساماندهی مد و لباس که مبنای فرآیند اجرایی قانون محسوب می‌شود 11 تیرماه سال 87 به تصویب کمیسیون فرهنگی هیات دولت رسید. استقرار فیزیکی دبیرخانه و تامین حداقل ضروریات اداری و نیروی انسانی نیز مدت‌ها طول کشید و تا امروز با وجود پیگیری‌های مکرر همچنان از اتصال به شبکه اتوماسیون اداری محرومیم و این محرومیت‌ها از به ظاهر ساده‌ترین موضوع‌ها مانند پیک مکاتبات تا مهمترین آن مانند اعتبار و چالش‌های قانونی و بروکراتیک را شامل می‌شود که موجب جلوگیری از پیشرفت امور شده است.علیرضا حسین‌زاده ادامه می‌دهد: سهم اعتباری ساماندهی مد و لباس از کل بودجه دولتی رقمی معادل 400 میلیون تومان است که از ابتدای سال 86 نیز تا کنون فقط 180 میلیون تومان آن وصول شده است به گفته او در وضعیت نا به سامان فعلی از نرم افزارهای مفهومی در حوزه آموزش و ترویج تا سخت افزارهای طراحی و تولید و عرضه همه با محور تقلید از سبک غربی فعالیت می‌کنند و هر کسی هر کالایی را از هر جایی با هر قیمتی و به هر شکلی عرضه می‌کند.دبیر ساماندهی مد و لباس تصریح می‌کند: تنها چیزی که بر این بازار آشفته حکم می‌راند، منافع واردکنندگان و شبکه‌های واسطه‌گری است.نه قاعده برند، نه نظامی برای قیمت‌گذاری منطقی و نه هیچ سامان دیگری حاکم نیست. البته قوانین صریحی وجود دارد اما اجرا نمی‌شود. برای مثال به منظور دایر شدن نمایندگی عرضه کالای خارجی اخذ گواهینامه از مرکز امور اصناف و بازرگانان الزامی است اما، جز سه چهار مورد سایر نمایندگی‌هایی که به عرضه پوشاک خارجی مشغولند فاقد مجوزهای قانونی لازمند.حسین زاده ادامه می‌دهد: در این وضعیت باید علاوه بر اجرای دقیق قوانین برای نظم بخشی و سامان در بازار و مقابله با سود جویی مافیای واردات و قاچاق، حتما طرح و نقشه و ساز و کاری برای اقدام ایجابی و فرصت سازی برای ظهور ایده‌های نو و تولید و ترویج طرح و الگوهای مناسب بومی لازم است و در این زمینه به طور مشخص اتخاذ استراتژی گلخانه‌ای راهگشا است.جوانان ایرانی در حالی به مدهای خارجی رو می‌آورند که گردش نقدینگی بازار پوشاک ایران بیش از دو میلیارد تومان است و این میزان گردش نقدینگی فرصت بسیار خوبی برای سرمایه‌گذاری و حمایت عملی از طرح‌های ملی فراهم کرده است. در همین حال، اخبار منتشر شده حاکی از برنامه ریزی کشور ترکیه برای در دست گرفتن بازار پوشاک ایران است.روزنامه حریت چاپ آنکارا خرداد ماه سال گذشته به نقل از رئیس فدراسیون طراحان مد و لباس‌های آماده ترکیه نوشت: شرکت‌های تولید لباس و طراحان مد به دنبال بازارهای جایگزین اروپا هستند و در این میان فدراسیون متبوعش، ایران و ممالک آفریقایی را به عنوان بازارهای مقصد در آینده برگزیده و قصد دارد مذاکراتی دوجانبه برای برپایی کارگاه‌های آموزشی در این کشورها ترتیب دهد.ندیم اورون ادامه داده است: خیلی از زنان ایرانی مجذوب خلاقیت و سبک طراحان مد ترکیه‌ای شده‌اند. تا به حال محصولات زیادی به ویژه از اسلامبول به ایران صادرات شده و هدف ما فقط این است که این فروش‌ها را سازماندهی کنیم. در حال حاضر این فروش‌ها به شکل رفت و آمد تاجران صورت می‌گیرد و باید از فرصت استفاده کرد و آن را به صورت صادرات سازماندهی شده درآورد.در حال حاضر 40 تا 50 درصد پوشاکی که در بازار ایران عرضه می‌شود خارجی است و به صورت رسمی یا قاچاق وارد کشور می‌شود.پوشاک در رتبه اول قاچاق
براساس یک اظهار نظر میزان کالاهای وارداتی قاچاق به کشور 16 میلیارد دلار یعنی برابر با واردات رسمی است.مدیر عامل شرکت انفورماتیک راهبر با بیان این مطلب خاطرنشان می‌کند: ورود کالاهای قاچاق به کشور تبعات منفی دارد و تولیدکنندگان را ورشکست و دولت را متضرر می‌کند اما، متاسفانه در سال‌های اخیر تنها تلاش شده تا مرزها کنترل شود و جریمه‌ها و حکم‌های دادگاهی سختگیرانه‌تر باشد اما، این راه جواب نداده است؛ در غیراین صورت باید حجم قاچاق سال به سال کاهش می‌یافت.اعلایی کنترل مرزها را شرط لازم و نه کافی می‌داند و تصریح می‌کند: مشکلی که هم اکنون وجود دارد این است که کالای قاچاق، تنها تا لب مرز قاچاق است و اگر از مرز رد شده و به بازار بیاید، دیگر قاچاق محسوب نمی‌شود در حالی که، باید کاری کرد که کالای وارداتی در تمامی مراحل توزیع، قابل رصد و شناسایی باشد.به گفته او شبکه توزیع کشور هم اکنون در حال مکانیزه شدن است. جدای از این، باید مجموعه اقداماتی را به کار بست تا شبکه توزیع، برای کالاهای قاچاق ناامن شود و توزیع کالای قاچاق برای هر فردی که آن را وارد می‌کند، یک مصیبت و کار پر خطر باشد.در همین مورد رئیس پلیس مبارزه با قاچاق کالا و ارز پلیس آگاهی مرداد ماه امسال گفت: پوشاک، لوازم صوتی تصویری، لوازم خانگی، لوام آرایشی و سیگار بیشترین کالاهایی است که در طول سال گذشته به کشور قاچاق شد.سرهنگ فتح‌الله زمانیان خاطرنشان کرد: بیشترین کالاهای قاچاق از استان‌های جنوبی و غربی وارد کشور می‌شود.به گفته او بیشتر اجناس قاچاق شده به کشور چینی هستند که پس از دپو شدن در کشورهای اطراف از سمت استان‌های جنوبی و غربی وارد کشور می‌شوند.در حالی که به اذعان کارشناسان میزان کشفیات کالای قاچاق در ایران پایین است رئیس پلیس مبارزه با قاچاق کالا و ارز پلیس آگاهی از کشف کالاهای قاچاقی به ارزش 650 میلیارد تومان در سال گذشته خبر داد.فعالان بازار پوشاک ایران این واقعیت که بیشترین قاچاق کالا در ایران مربوط به پوشاک است را با وضعیت صنعت نساجی در ایران مرتبط می‌دانند. علاوه بر اینکه بسیاری از شهروندان به برندهای داخلی اطمینان ندارند، قیمت تمام شده برخی پوشاک داخلی مزید بر علت شده است تا استقبال نسبت به کالاهای خارجی بیشتر باشد.شهریور ماه امسال رئیس کنفدراسیون صادرات ایران از تحمیل سالانه سه تا پنج در صد افزایش قیمت تمام شده بر کالاهای تولیدی به دلیل تورم بالا در کشور خبر داد.اسدالله عسگراولادی گفت: این در حالی است که تولیدکنندگان داخلی نمی‌توانند این افزایش هزینه را به بازارهای جهانی منتقل کنند؛ در نتیجه قیمت تمام شده یک متر مربع پارچه ایرانی در مقایسه با پارچه تولید تایلند، 40 درصد گرانتر است و در این حالت، امکان صادارات سلب می‌شود.او تصریح کرد: دولت با مشورت و نظرخواهی از تشکل‌های نساجی و پوشاک قطعا می‌تواند جلوی قاچاق پوشاک به کشور را بگیرد و به جای واردات 30 درصد نیاز کشور، تمامی نیازهای داخلی را با تولید داخلی تامین کند.موارد ذکر شده برخی از مشکلات بازار پوشاک ایران بود و می‌توان از تاثیر هدفمند کردن یارانه‌ها بر بازار پوشاک، دغدغه‌های مربوط به تهیه مواد اولیه که در چند ماه اخیر با منع واردات پنبه افزایش یافت، عدم رعایت برخی قواعد مانند حراج و فروش ویژه و... به عنوان مشکلات بازار پوشاک ایران یاد کرد.
* خرید لباس در شهرهای بزرگ ایران مناسک ویژه‌ای دارد و در سال‌های اخیر جایی که شهروندان برای خرید لباس انتخاب می‌کنند در بسیاری موارد نشان دهنده سرمایه اقتصادی و اجتماعی آنها با حداقل میزان حساسیتی است که آنها نسبت به پوشش خود دارند
* هر چند بازار پوشاک با تقسیم‌بندی انجام شده نظم قابل توجهی پیدا می‌کند، اما، واقعیت این است که این بازار یکی از آشفته‌ترین بازارهای کشور است. همانطور که عنوان شد مارک‌ها و برندها، مد، شوی لباس، قاچاق پوشاک و... این بازار را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بطوری که می‌توان بازار پوشاک را از جمله جنجالی‌ترین بازارهای ایران در سال‌های اخیر دانست
