در پاندمی کرونا، سرپناه مناسب برای سالمندان کجاست؟ 9ابان-99
ایسنا/بوشهر همان طور که می دانیم، بیشترین میزان مرگ‌ومیر ناشی از کووید-۱۹ در جهان و ایران، در سالمندان بالای ۶۵ سال بوده است. اخیرا دو مقاله منتشر شده در ژورنال Lancet healthy longevity به بحث در مورد عوامل موثر بر افزایش مرگ و میر سالمندان در پاندمی کروناویروس پرداخته‌اند.
مقاله اصلی یک مطالعه هم‌گروهی مشاهده‌ای مبتنی بر جمعیت در سوئد است که مرگ و میر ناشی از کووید-۱۹ در سالمندان بالای ۷۰ سال و عوامل خطر مرتبط با آن را طی موج اول اپیدمی از ماه مارس تا مه، با استفاده از داده های جمعیتی بیش از ۲۰۰ هزار نفر سالمند ساکن استکهلم بررسی کرده است.
نویسندگان اینگونه نتیجه‌گیری کرده اند که تماس با بزرگسالان در سن کار و فعالیت چه در منزل، خانه سالمندان (تماس با مراقبین و یا ملاقات‌کنندگان) و یا در محلات شلوغ و پرتراکم، با مرگ و میر بیشتر در سالمندان بالای ۷۰ سال ارتباط مستقل دارد.
اگرچه از ابتدای اپیدمی مشخص شد که سالمندان ساکن در خانه های سالمندان در خطر بالایی از مرگ و میر کووید-۱۹ هستند، اما این مطالعه تصویر نگران کننده ای از خطراتی که کروناویروس برای سالمندان ساکن در منازل و محلات مختلف دارد ترسیم کرده است. در واقع، بدون رعایت اصول فاصله گذاری فیزیکی توسط سایر گروه های سنی و افراد جوانتر، انتظار نمی‌رود که پناه گرفتن سالمندان در خانه ها برای آنها حفاظت‌کننده باشد.
این نتایج نشانگر ناکافی بودن توصیه به ماندن سالمندان در خانه هایی است که به خصوص افرادی از چندین نسل مختلف مانند عروس و داماد، فرزندان و نوه‌ها، بدون رعایت اصول پیشگیرانه، در آن خانه زندگی می کنند و یا رفت‌وآمد مداوم دارند.
همین‌طور که با بهبود اقدامات و استفاده از تجهیزات پیشگیرانه، انتظار می رود مرگ و میر در خانه های سالمندان رو به کاهش بگذارد، وضعیت سالمندان در خانوارهای چند نسلی ساکن در یک منزل، نیاز به بررسی موشکافانه‌تری دارد. اگرچه فرد سالمند در چنین منازلی، حمایت عاطفی و جسمی قابل توجهی از افراد خانواده و مراقبین جوانتر از خود دریافت می کند، اما در عین حال ممکن است خطر قابل توجهی از نظر مواجهه با کروناویروس برای وی ایجاد شود.
تنها گذاشتن سالمندان بدون تامین لوازم و امکانات مورد نیاز جهت آسایش آنها نیز راه حل خوبی نیست و با افزایش مرگ و میر همراه است. کمترین مرگ و میر در سالمندانی دیده شد که با سالمندی دیگر، مثلا همسر خود، زندگی می‌کردند.
۲- حتی در مورد سالمندانی که تنها و یا با همسر خود نیز زندگی می کنند، احتمال اینکه فرزندان همراه با نوه ها به منزل آنها رفت و آمد کنند وجود دارد.
۳- سالمندانی که تنها زندگی می کنند مجبورند برای خرید مایحتاج روزانه و دارو در مکان هایی خارج از منزل حضور یابند که شاید رعایت فاصله‌گذاری فیزیکی در این مکان ها برای ایشان چندان آسان نباشد.
نکته مهم دیگر که در استان بوشهر قابل توجه می باشد حضور سالمندان در مراسم عزاداری سنتی، بزرگداشت درگذشتگان و آئین های مذهبی محلی و خانگی به عنوان بخشی از ارتباطات اجتماعی سالمندان است که همراه با خطر بالایی از نظر انتقال کروناویروس می باشد.
به نظر می رسد زمان زیادی تا در دسترس قرار گرفتن واکسن کروناویروس در ایران مانده باشد؛ بنابراین تنها روش در دسترس فعلی، تلاش بیشتر برای رعایت فاصله گذاری فیزیکی با سالمندان است؛ بهتر است خرید مایحتاج و دارو برای سالمندانی که تنها زندگی می کنند توسط افراد و آشنایان جوانتر انجام شود ولی باید خریدها را با رعایت فاصله فیزیکی و به خصوص پوشیدن ماسک توسط هر دو طرف تحویل سالمند دهیم.
البته به نظر می‌رسد در استان بوشهر و در مناطق روستایی و محلات قدیمی‌تر شهر، عدم شرکت سالمند در مراسم عزاداری و مذهبی محلی اهمیت بیشتری دارد؛ به خصوص که فراوانی بیماری های زمینه ای نظیر دیابت و فشارخون بالا که خطر مرگ ناشی از کووید-۱۹ را افزایش می دهد، در سالمندان استان بوشهر قابل توجه است.
سر زدن به پدر و مادر و سالمندان نمی تواند با روش های قبل از اپیدمی کروناویروس ادامه یابد. ملاقات های کوتاه‌تر، با رعایت فاصله حداقل دو متری و استفاده از ماسک توسط سالمندان و همه افراد فامیل، برقراری تهویه مناسب منزل با باز گذاشتن درب ها و پنجره ها در زمانی که اعضای خانواده برای دیدار با پدر و مادر در منزل آنان حضور می‌یابند، با کاهش خطر انتقال همراه خواهد بود؛ اگرچه در صورت فراهم بودن شرایط در خانواده، حتی الامکان بهتر است تماس ها و احوالپرسی از افراد سالمند خانواده، غیر حضوری، به صورت صوتی و تصویری باشد.
بغل کردن و بوسیدن نوه ها و فرزندان توسط سالمندان، در عین سادگی و زیبایی از جمله رفتارهای پرخطر برای انتقال بیماری محسوب می شوند؛ کما اینکه بوده است مواردی از انتقال کرونا به پدربزرگ و مادربزرگ توسط بوسه های شیرین آنها بر گونه نوه شان.
آموزش اختصاصی در مورد اهمیت کاهش مراودات با دیگران و رعایت فاصله فیزیکی به سالمندانی که در محلات شلوغ زندگی می کنند و در طول روز با همسایگان زیادی رفت و آمد می کنند و یا سالمندان ساکن در مناطق روستایی که طبق فرهنگ منطقه معاشرت فراوانی با سایر همسایگان و دوستان دارند، اهمیت فراوانی دارد.
اما در مورد سالمندانی که در منازل شلوغ در کنار افرادی در گروه های سنی مختلف زندگی می کنند و بخصوص در شرایطی که مساحت منزل و تعداد اتاق ها متناسب با تعداد افراد خانوار نیست، شرایط بغرنج تر است. به هر حال شکی نیست که در این شرایط و تا فراهم شدن واکسن موثر، تغییر در شیوه زندگی و تامین شرایط مناسب تر برای زندگی سالمندان همراه با رعایت فاصله فیزیکی، کاهش مراوده با دیگران و بهبود تهویه محیط زندگی الزامی است.
طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی، بهتر است در چنین منازلی اتاق یا فضای جداگانه ای در نظر گرفته شود که در صورت ابتلای یکی از افراد جوانتر به کووید-۱۹، بیمار از سایر افراد خانواده و از جمله فرد سالمند جدا شود. اما شاید جداسازی معکوس راه حل مناسبتری در استان بوشهر باشد؛ در این روش پیشنهاد می شود در صورتی که در خانوارهای دارای سالمند، فرد دیگری (علامت دار یا بدون علامت) از نظر کروناویروس مثبت شود و یا حتی تماس مشکوک با افراد مبتلا داشته باشد یا علایم مشکوک به کووید-۱۹ بدون انجام تست داشته باشد، فرد سالمند را در اتاق یا فضای جداگانه از سایرین جدا کنیم و تنها افراد غیرمشکوک خانواده خدمات لازم را به وی ارائه دهند.
در مواردی که در منزل، حتی امکان تامین اتاق یا فضای جداگانه ای برای فرد بیمار وجود ندارد، باید با کمک مراجع محلی نظیر شهرداری، دهیاری و یا مراجع بهداشتی نظیر مراکز خدمات جامع سلامت شهری و روستایی، مکانی مناسب و امن برای جداسازی فرد بیمار از دیگر اعضای خانواده و از جمله سالمندان فراهم شود. همچنین شناسایی سالمندان منطقه و تامین وسایل حفاظت شخصی برای سالمندان و مراقبین آنها در خانوارهای چندنسلی و با ازدحام بالا توسط مراجع مسئول منطقه، توصیه شده است.
شاید بهتر باشد در چنین خانوارهایی فقط یک نفر از اعضای خانوار و ترجیحا کسی که مراوده کمتری با سایرین و به خصوص افراد خارج از منزل دارد خدمات لازم را به سالمند ارائه دهد و در زمان خدمت رسانی نیز دو طرف ترجیحا از وسایل حفاظت شخصی نظیر ماسک استفاده کنند. همچنین تامین تهویه مناسب با اقدامات ساده نظیر بازگذاشتن درب ها و پنجره‌ها و نصب و روشن‌گذاشتن هواکش های پنجره‌ای در این منازل ضروری است.
