نكاتي درباره مهم ترين غده بدن 6 مهر - 95
تيروئيد يک غده دروني به شکل پروانه است که در بخش عرضي حنجره
در جلوي گلو قرار گرفته و تاثير بسيار مهمي بر کارکردهاي گوناگون بدن دارد.
احتمال بروز اختلال عملکرد آن در زنان بالاي 35 سال بالاست. اين غده که ابعاد آن به اندازه انگشت شست است، تقريباً در تمام فرايندهاي بدن دخالت دارد.
اين غده هورمون هايي توليد مي کند که با کنترل ميزان سوخت کالري و سرعت کارکرد مغز، قلب، کبد و ديگر ارگان ها، متابوليسم را تنظيم مي کند. همچنين روي روحيه و خلق افراد، عادت ماهانه در زنان و سلامت استخوان، تاثيرگذار است.
نحوه عملکرد تيروئيد
اين غده هورمون تيروکسين (T4) و تري يدو تيرونين (T3) را توليد و به داخل خون ترشح مي کند. تاثير اين هورمون ها روي بدن به اين شرح است:
قلب: اين دو هورمون بر ميزان تپش قلب اثر مي گذارد و گردش خون را با شل کردن ماهيچه هاي ديواره رگ هاي خوني کنترل مي کند.
باروري: هورمون هاي تيروئيد مسئوليت تنظيم عادت ماهانه را به عهده دارند، کم کاري يا پرکاري اين غده باعث اختلال در تخمک گذاري و پريودهاي نامنظم مي شود.
استخوان ها: ترشح اين هورمون ها در ميزان استحکام استخوان ها تاثير دارد. کم کاري يا پرکاري تيروئيد ممکن است روند پوکي استخوان ها را تسريع کند.
وزن: از آنجا که تيروئيد مسئول کنترل ميزان سوخت و ساز بدن است، پرکاري آن باعث کاهش وزن و کم کاري آن موجب افزايش وزن مي شود.
مغز: کم کاري تيروئيد ممکن است باعث فراموشي، اختلال تمرکز و افسردگي شود. خوشبختانه اين علائم با درمان هورموني برطرف خواهند شد.
پوست: کم کاري تيروئيد باعث توقف روند عادي رشد سلول هاي پوستي، مو و ناخن مي شود.
اختلال تيروئيد، شايع تر در زنان
پژوهش ها نشان داده اند که خطر بروز اختلال تيروئيد در زنان بالاتر است. علت آن ممکن است هورمون «استروژن» باشد. سلول هاي تيروئيد تمرکز بسياري بر گيرنده هاي استروژن دارند و اين امر بدين معناست که اين سلول ها نسبت به تاثيرات هورمون هاي زنانه بسيار حساس هستند.
برخي پژوهشگران احتمال مي دهند بسياري از علل کم کاري يا پرکاري مربوط به بيماري هاي خودايمني باشد که زنان براي ابتلابه آن مستعدترند.
علت شايع کم کاري بيماري «هاشيموتو» است که ميزان شيوع آن در ميان زنان 7 برابر بيشتر از مردان است. در اين بيماري سيستم ايمني بدن به غده تيروئيد حمله مي کند. گاهي اين التهاب منجر به کاهش فعاليت غده تيروئيد مي شود.
علت شايع پرکاري تيروئيد بيماري گريوز Graves يا گواتر سمي است که زنان ده برابر بيشتر از مردان در معرض ابتلابه آن قرار دارند.
علائم اختلال تيروئيد
علائم پرکاري و کم کاري تيروئيد گاه با علائم بيماري هاي ديگر شباهت دارند. اما اگر يک يا دو مورد از علائم زير را در بدن خود شناسايي کرده ايد حتماً به پزشک مراجعه کنيد:
علائم کم کاري: خشکي پوست و مو، فراموشي، يبوست، خستگي شديد، گرفتگي عضلات، افزايش وزن بي دليل، عادت ماهانه نامنظم با خونريزي هاي شديد، تورم صورت و افزايش حساسيت نسبت به سرما.
علائم پرکاري: کج خلقي، افزايش تعريق، افزايش ضربان قلب، اختلال خواب، افزايش دفع، کاهش وزن بي دليل، کاهش يا توقف عادت ماهانه و خونريزي، برآمدگي چشم ها و لرزش دست.
طبق نظر پژوهشگران 30 درصد افرادي که کم کاري تيروئيد دارند نيازمند به درمان داروئي نيستند. اگر مقدار هورمون هاي تيروئيدي T3 و T4 در خون بالاو ميزان TSH پايين باشد، نشان دهنده اين است که پرکاري تيروئيد به علت اختلال در خود تيروئيد ايجاد شده است.
براي مثال در بيماري گريوز Graves که مهم ترين عامل پرکاري تيروئيد است، به علت واکنش هاي خودايمني، پادتني عليه گيرنده TSH در سطح سلول هاي غده تيروئيد ساخته مي شود. اين پادتن باعث تحريک اين گيرنده و افزايش توليد و ترشح هورمون هاي تيروئيد مي شود. با افزايش هورمون هاي تيروئيدي مقدار TSH کاهش مي يابد. از اين رو در اين بيماران مقدار T3 و T4 بالاو مقدار TSH پايين است.
اگر مقدار هورمون هاي تيروئيد و مقدار TSH نيز بالاباشد، ممکن است پرکاري تيروئيد به علت اختلال در هيپوفيز رخ داده باشد. سرطاني شدن هيپوفيز يا مقاومت آن به هورمون هاي تيروئيد باعث افزايش ترشخ TSH مي شود. TSH با تحريک غده تيروئيد مقدار ترشح T3 و T4 را افزايش مي دهد.
تستي ساده براي کنترل تيروئيد
انجمن متخصصين غدد آمريکا اين تست ساده را براي تشخيص زودهنگام اختلالات تيروئيدي توصيه مي کنند:
1- از يک آينه دسته دار براي مشاهده بخش پائيني گردن، نقطه اي بين ترقوه و حنجره استفاده کنيد.
2- سر را به عقب متمايل کنيد و يک جرعه آب بنوشيد و به برآمدگي اين ناحيه نگاه کنيد.
3- چنانچه در اين ناحيه برآمدگي غيرعادي مشاهده کرديد فوراً با پزشک تماس بگيريد.
نکاتي براي حفظ سلامتي تيروئيد
1- مصرف 150 ميکروگرم يد در رژيم غذايي روزانه براي توليد هورمون هاي تيروئيد ضروري است. معمولاً نمکي که هر روز مصرف مي کنيد حاوي يد است ولي چنانچه از رژيم غذايي کم نمک پيروي مي کنيد مي توانيد ميزان يد مورد نياز روزانه را از مصرف ماهي، لبنيات، تخم مرغ و فرآورده هاي غلات استفاده کنيد.
2- آب آشاميدني خود را فيلتر کنيد. پرکلرات ماده اي شيميايي است که مانع از جذب يد مي شود. اين ماده در آب لوله کشي وجود دارد. اگر در آب منطقه اي که زندگي مي کنيد پرکلرات وجود دارد از فيلترهاي اسمزي براي تصفيه آب استفاده کنيد.
3- از تريکلوزان پرهيز کنيد. تحقيقات نشان داده اند اين ماده آنتي پاکتريال افزودني که در صابون يافت مي شود باعث مختل شدن انتشار ژني مرتبط با هورمون تيروئيد مي شود. در آزمايشي که روي گونه هاي حيواني انجام شده است اين ماده عملکرد استروژن و تستوسترون را مختل کرده است.
4- ظروف نچسب يا تفلون را کنار بگذاريد. روکش هاي حاوي پرفلوئور ممکن است موجب اختلالات کارکرد تيروئيد شوند.
احتمال بروز اختلال عملکرد آن در زنان بالاي 35 سال بالاست. اين غده که ابعاد آن به اندازه انگشت شست است، تقريباً در تمام فرايندهاي بدن دخالت دارد.
اين غده هورمون هايي توليد مي کند که با کنترل ميزان سوخت کالري و سرعت کارکرد مغز، قلب، کبد و ديگر ارگان ها، متابوليسم را تنظيم مي کند. همچنين روي روحيه و خلق افراد، عادت ماهانه در زنان و سلامت استخوان، تاثيرگذار است.
نحوه عملکرد تيروئيد
اين غده هورمون تيروکسين (T4) و تري يدو تيرونين (T3) را توليد و به داخل خون ترشح مي کند. تاثير اين هورمون ها روي بدن به اين شرح است:
قلب: اين دو هورمون بر ميزان تپش قلب اثر مي گذارد و گردش خون را با شل کردن ماهيچه هاي ديواره رگ هاي خوني کنترل مي کند.
باروري: هورمون هاي تيروئيد مسئوليت تنظيم عادت ماهانه را به عهده دارند، کم کاري يا پرکاري اين غده باعث اختلال در تخمک گذاري و پريودهاي نامنظم مي شود.
استخوان ها: ترشح اين هورمون ها در ميزان استحکام استخوان ها تاثير دارد. کم کاري يا پرکاري تيروئيد ممکن است روند پوکي استخوان ها را تسريع کند.
وزن: از آنجا که تيروئيد مسئول کنترل ميزان سوخت و ساز بدن است، پرکاري آن باعث کاهش وزن و کم کاري آن موجب افزايش وزن مي شود.
مغز: کم کاري تيروئيد ممکن است باعث فراموشي، اختلال تمرکز و افسردگي شود. خوشبختانه اين علائم با درمان هورموني برطرف خواهند شد.
پوست: کم کاري تيروئيد باعث توقف روند عادي رشد سلول هاي پوستي، مو و ناخن مي شود.
اختلال تيروئيد، شايع تر در زنان
پژوهش ها نشان داده اند که خطر بروز اختلال تيروئيد در زنان بالاتر است. علت آن ممکن است هورمون «استروژن» باشد. سلول هاي تيروئيد تمرکز بسياري بر گيرنده هاي استروژن دارند و اين امر بدين معناست که اين سلول ها نسبت به تاثيرات هورمون هاي زنانه بسيار حساس هستند.
برخي پژوهشگران احتمال مي دهند بسياري از علل کم کاري يا پرکاري مربوط به بيماري هاي خودايمني باشد که زنان براي ابتلابه آن مستعدترند.
علت شايع کم کاري بيماري «هاشيموتو» است که ميزان شيوع آن در ميان زنان 7 برابر بيشتر از مردان است. در اين بيماري سيستم ايمني بدن به غده تيروئيد حمله مي کند. گاهي اين التهاب منجر به کاهش فعاليت غده تيروئيد مي شود.
علت شايع پرکاري تيروئيد بيماري گريوز Graves يا گواتر سمي است که زنان ده برابر بيشتر از مردان در معرض ابتلابه آن قرار دارند.
علائم اختلال تيروئيد
علائم پرکاري و کم کاري تيروئيد گاه با علائم بيماري هاي ديگر شباهت دارند. اما اگر يک يا دو مورد از علائم زير را در بدن خود شناسايي کرده ايد حتماً به پزشک مراجعه کنيد:
علائم کم کاري: خشکي پوست و مو، فراموشي، يبوست، خستگي شديد، گرفتگي عضلات، افزايش وزن بي دليل، عادت ماهانه نامنظم با خونريزي هاي شديد، تورم صورت و افزايش حساسيت نسبت به سرما.
علائم پرکاري: کج خلقي، افزايش تعريق، افزايش ضربان قلب، اختلال خواب، افزايش دفع، کاهش وزن بي دليل، کاهش يا توقف عادت ماهانه و خونريزي، برآمدگي چشم ها و لرزش دست.
طبق نظر پژوهشگران 30 درصد افرادي که کم کاري تيروئيد دارند نيازمند به درمان داروئي نيستند. اگر مقدار هورمون هاي تيروئيدي T3 و T4 در خون بالاو ميزان TSH پايين باشد، نشان دهنده اين است که پرکاري تيروئيد به علت اختلال در خود تيروئيد ايجاد شده است.
براي مثال در بيماري گريوز Graves که مهم ترين عامل پرکاري تيروئيد است، به علت واکنش هاي خودايمني، پادتني عليه گيرنده TSH در سطح سلول هاي غده تيروئيد ساخته مي شود. اين پادتن باعث تحريک اين گيرنده و افزايش توليد و ترشح هورمون هاي تيروئيد مي شود. با افزايش هورمون هاي تيروئيدي مقدار TSH کاهش مي يابد. از اين رو در اين بيماران مقدار T3 و T4 بالاو مقدار TSH پايين است.
اگر مقدار هورمون هاي تيروئيد و مقدار TSH نيز بالاباشد، ممکن است پرکاري تيروئيد به علت اختلال در هيپوفيز رخ داده باشد. سرطاني شدن هيپوفيز يا مقاومت آن به هورمون هاي تيروئيد باعث افزايش ترشخ TSH مي شود. TSH با تحريک غده تيروئيد مقدار ترشح T3 و T4 را افزايش مي دهد.
تستي ساده براي کنترل تيروئيد
انجمن متخصصين غدد آمريکا اين تست ساده را براي تشخيص زودهنگام اختلالات تيروئيدي توصيه مي کنند:
1- از يک آينه دسته دار براي مشاهده بخش پائيني گردن، نقطه اي بين ترقوه و حنجره استفاده کنيد.
2- سر را به عقب متمايل کنيد و يک جرعه آب بنوشيد و به برآمدگي اين ناحيه نگاه کنيد.
3- چنانچه در اين ناحيه برآمدگي غيرعادي مشاهده کرديد فوراً با پزشک تماس بگيريد.
نکاتي براي حفظ سلامتي تيروئيد
1- مصرف 150 ميکروگرم يد در رژيم غذايي روزانه براي توليد هورمون هاي تيروئيد ضروري است. معمولاً نمکي که هر روز مصرف مي کنيد حاوي يد است ولي چنانچه از رژيم غذايي کم نمک پيروي مي کنيد مي توانيد ميزان يد مورد نياز روزانه را از مصرف ماهي، لبنيات، تخم مرغ و فرآورده هاي غلات استفاده کنيد.
2- آب آشاميدني خود را فيلتر کنيد. پرکلرات ماده اي شيميايي است که مانع از جذب يد مي شود. اين ماده در آب لوله کشي وجود دارد. اگر در آب منطقه اي که زندگي مي کنيد پرکلرات وجود دارد از فيلترهاي اسمزي براي تصفيه آب استفاده کنيد.
3- از تريکلوزان پرهيز کنيد. تحقيقات نشان داده اند اين ماده آنتي پاکتريال افزودني که در صابون يافت مي شود باعث مختل شدن انتشار ژني مرتبط با هورمون تيروئيد مي شود. در آزمايشي که روي گونه هاي حيواني انجام شده است اين ماده عملکرد استروژن و تستوسترون را مختل کرده است.
4- ظروف نچسب يا تفلون را کنار بگذاريد. روکش هاي حاوي پرفلوئور ممکن است موجب اختلالات کارکرد تيروئيد شوند.
