درددل های یک استادکار با ایسنا؛
۵۰ سال بدون بیمه مرمت کاری کردم/ خواهان احداث اداره میراث فرهنگی در شهر زواره هستیم
ایسنا/اصفهان چهارصفه ها، چهارطاقی ها، هشتی ها و حسینیه ها و مسجد جامع هزار ساله شهر همه از چیرگی دستش اثری ماندگار بر خود به یادگار دارند و بناهای قدیمی جامانده از گذشتگان که بعضا با گذشت روزگار و بی توجهی وارثان رو به تخریب رفته بودند، مهارت او را در بازسازی و مرمت های خود دیده و کارش را ستوده اند.
صحبت یکی از مرمت کاران با سابقه و چیره دست و خستگی ناپذیر شهر تاریخی زواره است؛ استاد دخیل گلی که به لهجه زیبای زواره ای به او "اوسُ دخیل" می گویند.
استاد دخیل متولد ۱۳۳۱ به دلیل عشق و علاقه به هنر و کارهای سنتی در دوران کودکی اش پس از گذراندن ۶ سال تحصیل از سن ۱۴ سالگی کار بنایی را به صورت مبتدی آغاز کرد و در حال حاضر حدود ۵۰ سال به عنوان یک مرمت کار و استاد کار بناهای تاریخی و سنتی در شهر تاریخی زواره اصفهان مشغول به کار است.
به گزارش ایسنا، وی در این مدت ۵۰ سال، شاگردان زیادی را تربیت کرده و هم اکنون برخی از آنها استادکار بنایی در زمینه سبک های جدید و قدیمی هستند و همیشه سعی دارد شاگردان بیشتری را با شغل بنایی و مرمت کاری بنای تاریخی آشنا کند تا آثار ماندگاری را خلق و بافت تاریخی این شهر را حفظ کنند.
از مهمترین آثاری که توسط استاد گلی مرمت شده می‌توان به اتاق طاقچه های حسینیه کوچک زواره و صفه نخل این حسینیه و سر در مسجد جامع ۱۰۰۰ ساله و چندین خانه قدیمی و قلعه تاریخی زواره با همکاری استاد رضا نساجی اشاره کرد که تا به حال بازدیدکنندگان بومی و غیربومی زیادی را جلب خود کرده است.
استاد دخیل گلی در همین رابطه در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، گفت: اگر کسی خواهان یادگیری این کار باشد می تواند آینده خوبی را برای شهر زواره به ارمغان بیاورد و تاثیر بسزایی در گرایش و جذب گردشگر داشته باشد.
وی ضمن اشاره به نام استادان رضا نساجی، عباس کوچک دخت و حاج علی ریحانیان و ... به عنوان دیگر مرمت کاران ماهر زواره ای در مورد سختی ها و مشکلات مرمت کاری گفت: این کار نیز همانند شغل‌های دیگر به نوبه خود سختی‌ها و مشکلاتی را متحمل می شود. در زمینه مرمت کاری چون امکان تخریب بنا در حین کار به دلیل قدیمی بودن بافت اثر وجود دارد؛ بسیار ریسک پذیر است و هرگونه خطا و اشتباه در مرمت کاری خطرات و خساراتی را به دنبال دارد و برای همین این کار نیازمند تمرکز و تجربه فراوانی است.
استاد گلی در رابطه با اینکه برخی از قسمت های مسجد جامع زواره به عنوان اولین مسجد جامع چهار ایوانی ایران مثل شبستان آن بافت قبلی اش را از دست داده است، گفت: این قسمت ها در اثر نم زدگی در معرض تخریب بودند و حتی برای رفع نم و شوره های حاصل از آن پیشنهاد دادند از سرکه استفاده کنیم، اما این کار فایده چندانی نداشت و ما به خاطر اینکه این نم زدگی به بقیه قسمت ها سرایت نکند و منجر به تخریب نشود، مجبور شدیم با گچکاری این مشکل را رفع کنیم.
وی در ادامه در مورد علت وجود چوب بر روی سر ستون های مسجد جامع و حسینیه های سرپوشیده زواره بیان کرد: در قدیم به دلیل نبود تیرآهن و میلگرد برای استحکام سازی ستون ها از این چوب ها استفاده کرده‌اند و تاکنون به خوبی این چوب ها این بناهای تاریخی و با قدمت را بدون هیچ مشکلی نگه داشته اند.
این مرمت کار آثار تاریخی، با انتقاد از تخریب بخش هایی از مسجد بسیار قدیمی پامنار زواره و تبدیل آن از سبک قدیمی با آن گچبری های زیبا به سبک جدید؛ علت این مساله را عدم آگاهی دست اندرکاران از ارزش تاریخی این مسجد دانست و گفت: چون قصد داشتند مسجد را تیرآهنی ودر عین حال وسیع تر کنند، سبک زیبا و منحصربفرد آن را از بین بردند و به همین دلیل متاسفانه این مسجد چهره قبلی و قدیمی خود را از دست داده است.
وی در ادامه به انواع سبک های بنایی در گذشته و امروز اشاره کرد و گفت: سبک های بنایی در گذشته و امروز متفاوت بوده است. از سبک هایی که از گذشته تاکنون در زمینه مرمت استفاده می شده می‌توان به طاق چشمه، طاق ضربی، طاق اتوبوسی و چهارطاقی اشاره کرد.
استاد گلی با بیان این که در گذشته از داربست های چوبی برای ساخت بناهای خشت و گل استفاده می‌کردند، افزود: انجام کار با این تجهیزات بسیار دشوار بود اما امروز برای ساختمان سازی از داربست های آهنی و برای ساخت بناها از میلگرد، بتون، تیرآهن و غیره استفاده می شود.
وی ادامه داد: در عین حال به عنوان یک مرمت کار با وجود اینکه مرمت کاری از حساسیت بالایی برخوردار است سبک قدیمی و تاریخی را بیشتر می پسندم.
این استادکار در ادامه افزود: در زمینه مرمت کاری بناهای تاریخی، ایجاد نقش و نگار بنا بستگی به نوع سلیقه صاحب بنا و قدمت اثر دارد، به همین علت ما برای حفظ شکل اولیه بنا در حین مرمت و تعمیر تمام سعی خود را می کنیم که کار منجر به تغییر و نابودی بافت و ظاهر اصلی اثر نشود، اما متاسفانه برخی از خانه های کاهگلی چهره قدیمی شان را به علت استفاده از سبک های جدید از دست داده اند.
این مرمت کار هم چنین درمورد برخورد با تخریب کنندگان آثار تاریخی و ضرورت وجود اداره ی میراث در شهر زواره برای رسیدگی مستقیم به این مسائل تاکید کرد: متاسفانه شاهد تخریب برخی از بناها چه سهوی وچه عمدی و عدم رسیدگی به آنها بوده ایم، برای مثال در زمستان ها راه ناودان های برخی از خانه های قدیمی مسدود می شود که این مساله باعث می شود هنگام بارندگی بنا کم کم تخریب شود. برای همین ما خواهان احداث اداره ی میراث فرهنگی در شهر زواره هستیم تا مستقیما به این موضوعات رسیدگی شده و با تخریب کنندگانی که سعی در نابودی چهره ی تاریخی شهر دارند، برخورد جدی صورت گیرد.
استاد گلی با بیان این که با وجود 50 سال سابقه کاری، بیمه نیستم، اظهار کرد: من دارای ۸ فرزند هستم و برای سر و سامان دادن آنها و تهیه جهیزیه دخترانم درآمد کافی نداشتم و متاسفانه هیچ نوع بیمه ای هم ندارم.
وی گفت: حتی برای بیمه دوره های فنی حرفه ای را گذراندم اما به دلیل سن بالایی که داشتم، این کار بی نتیجه بود و مسئولین نیز چندباری قول و قرارهایی در رابطه با بیمه به ما داده بودند ولی عملی نکردند. در حال حاضر از بین مرمت کاران من بیمه نیستم و از مسئولین می خواهم برای حفظ بافت تاریخی شهر هم که شده تسهیلاتی را به ما ارائه دهند.
وی در ادامه به ذکر خاطراتی از دوران کاری خود پرداخت و گفت: از شیرین ترین و ماندگارترین خاطره در دوران کاریم مرمت طاقچه های حسینیه کوچک و صفه نخل است و تلخ ترین آنها مربوط به زمانی است که از ارتفاع ۴ متری به سمت پایین پرت شدم و دنده های سمت چپ بدنم ضربه جدی دید و از دیگر خاطره های تلخ من زمانی بود که داشتم با فرزکار می کردم و یکی از پاهایم آسیب دید و هم اکنون از این دو آسیب دیدگی رنج می برم، اما به دلیل اینکه بیمه نیستم و تنها منبع درآمد من از این کار است و تعداد کمی در زمینه مرمت بناهای تاریخی و سنتی در شهر زواره مهارت دارند، مجبورم این کار را با وجود سختی هایی که دارد؛ انجام دهم.
وی در پایان از مسئولان میراث فرهنگی درخواست کرد نسبت به بناهای تاریخی زواره اهمیت بیشتری دهند و برای این آثار ارزش قائل شود تا در نتیجه بافت تاریخی این شهر ماندگار بماند.
گفت و گو از: سحر رضایی
