صداوسیما باید بی‌طرفی خود را در عمل ثابت کند

مدرس ارتباطات در گفت‌وگو با ایلنا:

صداوسیما باید بی‌طرفی خود را در عمل ثابت کند 11اسفند-95

مگر امکان صدا و سیمای خامنه ای و بلندگوی پاسداران بی طرف باشد؟

سخنان دکتر علی عسکری درباره راهبرد صداوسیما در انتخابات، حرف‌های قشنگی است اما باید دید، در مرحله اجرا، چقدر این موضوع در جهت‌گیری‌های سازمان دیده خواهد شد؟

به گزارش خبرنگار ایلنا؛ دکتر علی‌ عسکری، رییس رسانه ملی، در نشست سراسری مدیران صداوسیما، تصریح کرد که این سازمان در انتخابات، اصل را بر بی‌طرفی گذاشته است. به گفته رییس سازمان صداوسیما، فراهم کردن عدالت رسانه‌ای برای نامزدهای انتخاباتی، رعایت اصل بی‌طرفی، ترویج رعایت اخلاق انتخاباتی از جانب جریان‌های سیاسی و مردم و کاندیداها، ایجاد زمینه برای رقابت برنامه محور به جای شکل گیری دوقطبی‌ها یا چندقطبی‌های کاذب، ایجاد فضای عقلانی و قانونی انتخاباتی، جلب مشارکت حداکثری مردم در پای صندوق‌های رای، آگاهی و بصیرت‌بخشی به جامعه برای انتخاب اصلح در دستور کار رسانه ملی قرار خواهد داشت.

قادر باستانی، نویسنده و مدرس علوم ارتباطات اجتماعی، ضمن استقبال از قانون مداری صداوسیما اظهار داشت: سخنان دکتر علی عسکری درباره راهبرد صداوسیما در انتخابات، حرف‌های قشنگی است اما باید دید، در مرحله اجرا، چقدر این موضوع در جهت‌گیری‌های سازمان دیده خواهد شد؟ به نظر من، صداوسیما، باید در مرحله عمل بتواند موضع بی‌طرفی خود را ثابت کند و امید است چنین اتفاقی بیافتد.

وی تصریح کرد: رییس رسانه ملی، در مدیریت سازمان با چالش‌های متعددی روبروست و اتخاذ موضع نزدیک به بی‌طرفی، مستلزم کنترل برخی جریان‌های قوی سیاسی موجود در صداوسیماست که به نظر می‌رسد، از محافل بیرونی خط می‌گیرند و کار خود را می‌کنند. اینها مواضع مشخص سیاسی دارند، به شدت مخالف دولت هستند و از هر فرصت، برای ضربه زدن به آن استفاده می‌کنند و به راحتی مواضع متعادل رییس سازمان را زیر پا می‌گذارند. برخی تناقضات موجود در برنامه‌های رسانه ملی حاصل این امر است.

باستانی با بیان اینکه مواضع سوگیرانه صداوسیما، ناشی از دوگانگی موجود در متولیان تولید و پخش خبر سازمان است، خاطرنشان کرد: کنترل، تعدیل و جایگزینی برخی افراد موثر سیاسی که پشتوانه‌های قدرتمند در بیرون از سازمان دارند، کار سختی است، ولی همین اعلام مواضع شفاف و تلاش برای اجرای آن در رسانه ملی، ارزشمند است و نتایج آن در جلوگیری از ریزش مخاطب و اثرگذاری مطلوب در جامعه دیده خواهد شد.

وی افزود: البته ما در رسانه، موضع بی‌طرفی نداریم. بی‌طرف بودن یک رسانه، همان قدر ناممکن است که کسی بخواهد جایی بایستد که رو به هیچ سمت جغرافیایی نداشته باشد. جهت‌گیری هر رسانه از انتخاب خبر و مطلب از میان انبوه اخبار و مطالب شروع می‌شود و اصولاً تولید و چیدمان و پرورش خبر، بدون وجود یک جهت‌گیری ناممکن است.

باستانی تاکید کرد:  اینکه رسانه جهت و طرف داشته باشد و بخواهد مخاطب خود را به سمت و سویی خاص هدایت کند، طبیعی است و در زمره حقوقی است که دارد، ولی بی‌طرفی از اصول کار رسانه ملی است و مفهوم آن این است که متولیان و دست‌اندرکاران تولید خبر، نباید خبر را به تناسب گرایش خود تغییر دهند. خبرنگاران و سردبیران اخبار در صداوسیما، نباید در زمان تنظیم و نقل خبر، موضع سیاسی خود را به خورد مخاطب بدهند؛ اگر می‌خواهند چنین کنند، باید موضع شخصی خودشان را صادقانه و جدای از خبر و به شکل تحلیل عرضه کنند و این ایرادی ندارد. مخاطب‌گریزی، فرصت‌سوزی و اعتمادزدایی، پیامدهای غفلت از اصول حرفه‌ای رسانه‌ای است که متاسفانه رسانه ملی از این ناحیه بسیار ضربه دیده است.

وی گفت: بنابراین بی‌طرفی در رسانه ملی، به این معنا نیست که خبرنگاران صداوسیما، ناظران و ناشران صددرصدی و بی‌طرف وقایع هستند، بلکه انتظار این است که آنها باید حقایق را تاحد ممکن به گونه‌ای منصفانه، متوازن، بی‌طرفانه و همه‌جانبه روایت کنند. مثلاً در بیان اخبار اقتصادی، تاکید بر ناکارآمدی و نادیده گرفتن موفقیت‌ها و بزرگنمایی نقاط ضعف، نقض بی‌طرفی است. یا دعوت کارشناسان از یک جناح خاص سیاسی، مخل انصاف و توازن است. در حادثه پلاسکو، صداوسیما چند بار از اعضای شورای شهر در برنامه‌های مختلف دعوت کرد؛ چرا همه اینها از یک گرایش سیاسی بودند؟

وی افزود: دخیل کردن گرایش‌های شخصی، مواضع حزبی، سیاسی و اعتقادی سردبیران و خبرنگاران صداوسیما، حتی در انتشار رویدادهای طبیعی مثل سیل، تصادف قطار، ریزگردها، آلودگی هوا، گرانی و نظایر آن، خیلی خطرناک است. اگرچه رعایت کامل بی‌طرفی کاری سخت و غیرممکن است، اما رسانه ملی، باید اندازه و حدی در این زمینه قائل باشد.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: آقای دکتر علی عسگری، بعد از انتصاب، از تغییرات بزرگ کمی و کیفی در شکل اطلاع‌رسانی و بخش‌های خبری سازمان خبر دادند، اما این تغییرات تنها در سطح کمی مانند تغییر دکور، ظاهر گویندگان و سبک زبانی آنها باقی ماند و کمتر به تغییرات کیفی پرداخته شد. البته به نظر من، نسبت به دوره قبل، تفاوت احساس می‌شود و تحولات تدریجی به سمت حرفه‌ای شدن دیده می‌شود.

وی اضافه کرد: ما امروز با تعدد و تکثر رسانه‌ها و حضور و تاثیر وحشتناک شبکه‌های اجتماعی روبرو هستیم و سرعت تحول کنونی رسانه ملی، برای جذب و نگهداشت مخاطبان، بسیار کُند است و می‌طلبد که اصول حرفه‌ای رسانه مانند عینیت خبری، رعایت بی‌طرفی و تعادل در انتشار خبر بیش از پیش و با سرعت بیشتری در رسانه ملی نهادینه شود و نادیده گرفتن این اصول، به منزله مرگ یک رسانه است و فرقی نمی‌کند که این رسانه چقدر بزرگ یا کوچک است.

باستانی با بیان اینکه اگر مخاطب ایرانی، نیازهای خبری خود در رادیو و تلویزیون برآورده نکند، لاجرم به رسانه‌های دیگر ازجمله رسانه‌های فارسی زبان خارجی رجوع می‌کند، خاطرنشان کرد: رسانه ملی در فضای رقابتی فعلی، باید سه هدف تاثیرگذاری، حفظ مخاطب فعلی و جذب مخاطب جدید را وجهه عمل خود قرار دهد. ما سه شاخص عمده در تولید و انتشار خبر رسانه ملی داریم که عبارتند از ارزش‌های خبری، نیاز مخاطب و سیاست رسانه ملی؛ اینها باید به شکل متوازن درنظر گرفته شوند تا آن اهداف عملی شود. مشکل صداوسیما این است که اغلب اوقات، سیاست رسانه غلبه دارد و نیاز مخاطب و ارزش‌های خبری، عملاً  فراموش می‌شود.

وی در پایان ابراز امیدواری کرد، رییس صداوسیما بتواند به برنامه‌های گفته شده در نشست مدیران صداوسیما جامه عمل بپوشاند و ناظران رسانه‌ای می‌توانند، سه ماه دیگر، نتیجه راستی‌آزمایی ادعای بی‌طرفی رسانه ملی در انتخابات ریاست جمهوری و شورای اسلامی شهر و روستا را به افکار عمومی عرضه کنند.