میدان‌داری تملق‌گویان یعنی خاموشی نخبگان - عبدالله الماسی*

درس بزرگ علی(ع) به مسئولان

میدان‌داری تملق‌گویان یعنی خاموشی نخبگان - عبدالله الماسی*6 خرداد-98

 کرنش و چاپلوسی و تملق  و بله قربان گویی وچاکرمنشی  همراه  با وارونه گویی وکتمان حقیقت جزو دیپلماسی رسمی 40 ساله رژیم ولایت فقیه بوده است.

کرمانشاه– ایرنا– زمانی که افراد نالایق تملق و ثنا شوند یا تقدیر از خدمتگزاران شایسته بیش از حد شود و یا حب و بغض و منافع شخصی، انگیزه اصلی تقدیر و تمجید شود، بی‌شک شخصیت‌های ناکارآمد و فرصت‌طلب در مصدر امور می‌نشینند و چهره‌های شایسته، پاکدست و خداترس، مایوس و منزوی می‌شوند.

یکی از نکات شیرین و درس‌آموز نهج البلاغه، خطبه ۲۱۶ آن است که امیرالمومنین(ع) در آن به موضوع «حقوق متقابل حاکم و رعیت»  می‌پردازد که بازخوانی آن در سالروز شهادت این امام هُمام پر از عبرت است.

امام علی(ع) در میانه‌های خطبه می‌فرمایند: یکی از واجبات الهی، یکدیگر را به اندازه توان نصیحت کردن و بر پا داشتن حق و یاری دادن به یکدیگر است. هیچ کس هر چند قدر او در حق بزرگ، و ارزش او در دین بیشتر باشد، بی‌نیاز نیست که او را در انجام حق یاری رسانند و هیچ کس گرچه مردم او را خوار شمارند و در دیده‌ها بی‌ارزش باشد، کوچک‌تر از آن نیست که کسی را در انجام حق یاری کند یا دیگری به یاری او برخیزد.

وقتی سخن امام(ع) به اینجا می‌رسد یکی از یارانش به پا می‌خیزد و مدح و ثنای فراوانی در باره ایشان به زبان می‌راند و آن حضرت را می‌ستاید.

**درس بزرگ علی(ع) به مسئولان تملق‌دوست

علی بن ابیطالب(ع) در پاسخ به این مدح و تملق، توصیه‌های مهمی بیان می‌کنند: از بدترین و سخیف ترین حالات زمامداران نزد مردم صالح این است که گمان برده شود آنها دوستدار تفاخرند و کار آنها را بر نوعی برتری جویی حمل کنند، من خوش ندارم که این فکر در ذهن شما جولان کند که مدح و ستایش را دوست دارم و از شنیدن آن لذت می‌برم.

ایشان اضافه می‌کنند: بسیار می شود که مردم، ستودن افراد را به دلیل تلاشهایشان -در ادای حق- شیرین می‌شمرند -ممکن است این امر برای شما ایرادی نداشته باشد، ولی من از شما می خواهم که- مرا با سخنان زیبای خود به دلیل اینکه در پیشگاه خداوند و نزد شما به سبب احساس مسئولیت الهی حقوقتان را ادا کرده‌ام نستایید.

امام علی(ع) تاکید می‌کنند: با من آنگونه که با زمامداران ستمگر سخن گفته می‌شود، سخن نگویید و آنگونه که مردم خود را در برابر حاکمان تندخو و جبّار حفظ می‌کنند محدود نسازید و به طور تصنّعی و منافقانه با من رفتار نکنید. هرگز درباره من گمان مبرید که درباره حقی که به من پیشنهاد می‌کنید کوتاهی کنم -یا ناراحت شوم- و هرگز خیال نکنید من در پی بزرگ ساختن خویشتنم، زیرا کسی که شنیدن حق یا پیشنهاد عدالت به او برایش سنگین باشد عمل به آن دو، برای او سخت‌تر و سنگین‌تر است، بنابراین از گفتن سخن حقّ یا مشورت عادلانه، خودداری نکنید.

**میدان‌داری تملق‌گویان یعنی خاموشی نخبگان

اهمیت این بیانات امیرالمومنین(ع) وقتی روشن‌تر می‌شود که پیامدهای چابلوسی و تملق‌گویی و حتی قدرشناسی نابجا در جامعه امروز را در نظر بگیریم.

افراد نالایق و ریاکار، معتقدند که راه پیشرفتی جز تملق گفتن مدیران و بالادستان و بیان آنچه لبخند را به لب آنان بیاورد نیست؛ این نوع مدح و ثنا هم البته بر ذائقه مسئولان ناکاربلد و غیرشایسته خوش می‌نشیند و به همین دلیل با دادن پاداش به چابلوس او را به هدفش می‌رسانند.

این نان قرض دادن‌ها گرچه در مواردی به ترقی کاری و مالی چابلوسان انجامیده اما بزودی عیار واقعی و ناکارآمدی آنان برای مردم مشخص شده و جز نفرت عمومی چیزی نصیبشان است.

با این حال خطرات دوری مسئولان و حاکمان جامعه از منش و روش امام علی(ع) و شیرین شدن کام‌شان با شنیدن تملق، ویرانگر است.

زمانی که افراد نالایق تملق و ثنا شوند یا تقدیر از خدمتگزاران شایسته بیش از حد شود و یا حب و بغض و منافع شخصی، انگیزه اصلی تقدیر و تمجید شود، بی‌شک شخصیت‌های ناکارآمد و فرصت‌طلب در مصدر امور می‌نشینند و چهره‌های شایسته، پاکدست و خداترس، مأیوس و منزوی می‌شوند.

در چنین شرایطی افراد چرب‌زبان میدان‌دار جامعه می‌شوند و نخبگان صادق، ساکت و خانه‌نشین.

البته از این واقعیت مهم هم نباید غفلت کرد که هر تمجید و تقدیری بد و نابجا نیست بلکه گاهی نشانه قدردانی و اقدامی سازنده است که موجب دلگرمی و امید خدمتگزاران، ناامیدی ریاکاران و پیشرفت جامعه است به سه شرط: اینکه افراد تمجید شونده سزوار آن باشند، قدردانی از حدّ خود تجاوز نکند و تقدیرکننده به دنبال منافع شخصی نباشد.

گرچه گاهی هم ممکن است مدح و تمجید همه این شرایط را داشته باشد اما سبب حساسیت در افکار عمومی و متهم شدن افراد لایق به خودپسندی شود که در این مورد هم باید از آن پرهیز کرد.

۷۴۴۴/۸۰۶۶

*خبرنگار ایرنا مرکز کرمانشاه