هشدار برای نابودی جنگل‌های هیرکانی تا ۵۰ سال آینده
ایسنا/مازندران جنگل یکی از بزرگترین منابع هستی و زیستگاه طبیعی حیات وحش در این کره خاکی است که مساحتی در حدود یک سوم سطح خشکی‌های را به خود اختصاص داده که از این میان، تنها جنگل‌های هیرکانی شمال کشور، به علت تنوع گونه از ذخایر ژنتیکی مهم دنیا به شمار می‌آیند زیرا قدمتی ده‌ها میلیون ساله داشته و از آن به عنوان موزه طبیعی تاریخ جهان یاد می‌شود.
جنگل‌های هیرکانی با وسعت تقریبی ۲ میلیون هکتار در کشور از شمال استان گیلان تا شرق گلستان، در گستره‌ای به طول تقریبی ۸۰۰ کیلومتر پراکنش دارند، البته ناگفته نماند که بخش کوچکی از جنگل‌های هیرکانی نیز در کشور آذربایجان قرار دارد.
اگر به یک قرن پیش بازگردیم علاوه بر مناطق کوهستانی، قسمت اعظم جلگه ساحلی خزر پوشیده از جنگل بود، این موضوع در سفرنامه «مازندران و استرآباد» نوشته "لوییز رابینو" سر کنسول بریتانیا در رشت، طی سفرهایی که در سالهای ۱۲۸۸ و ۱۲۸۹ شمسی به مازندران و گرگان داشته، ذکر شده است.
هم اکنون از جنگل‌های جلگه‌ای که زمانی سراسر منطقه ساحلی شمال ایران را پوشانده بود، تنها لکه‌هایی پراکنده بر نقشه جغرافیایی و خاطراتی در ذهن سالخوردگان باقی مانده است، پارک جنگلی سیسنگان در شهرستان نور نمونه بارزی از باقیمانده جنگل‌های جلگه‌ای است اما محدود شدن وسعت جنگل‌ها به کوه و کوهپایه و بُعد مسافت باعث شد تا جنگل‌های شمال کشور به محل مناسبی برای انباشت و دفن زباله تبدیل شوند.
انواع آلودگی‌های جنگل‌های شمال
عضو هیئت علمی گروه محیط زیستی دانشگاه نوشیروانی بابل می‌گوید: در استان مازندران از ۱۳ لندفیلی که مورد مطالعه قرار گرفت، ۵ مورد در ناحیه جنگلی قرار دارد که بابل، نور، تنکابن نمونه‌هایی از این لندفیل ها هستند و در وافع دور بودن مناطق جنگلی از شهرها سبب شده تا این مناطق برای دفن زباله در نظر گرفته شوند.
عُزیر عابسی در گفت‌وگو با ایسنا به استفاده توریستی و تفریحی از جنگل‌ها و رابطه مستقیم آن با تولید زباله اشاره کرد و افزود: علاوه بر دپوی زباله، جنگل‌ها بواسطه خصوصیت گردشگرپذیر بودن مورد آسیب عمومی هستند، مصداق عینی و بارز آن، دقیقا یک روز پس از ۱۳ فروردین به وضوح قابل لمس است.
وی دیگر آسیب آلوده کننده به اراضی جنگلی را به تخلیه فاضلاب سپتینگ ها توسط ماشین های لجن کش در جنگل‌ها نسبت داد و تصریح کرد: ماشین‌های حمل فاضلاب و برخی خودروهای حامل لجنِ تسویه خانه شهرک های صنعتی، عمدتا راهی اراضی جنگلی و رودخانه‌های میان جنگل‌ها شده و در این اماکن تخلیه مخازن صورت می گیرد.
تخریب جنگل نگران کننده‌تر از آلودگی
عضو هیئت علمی گروه محیط زیستی دانشگاه نوشیروانی بابل تخریب جنگل بواسطه ویلاسازی، استحصال چوب، تغییر کاربری و پروژه‌های وزارت نیرو را بسیار مخرب‌تر از آلودگی جنگل‌های شمال دانست و تاکید کرد: همه این عوامل در کنار مشکلات تغییر اقلیم و درجه حرارت کره زمین سبب شد تا جنگل‌های چند میلیون ساله هیرکانی امروز بیش از همیشه تحت فشار قرار گیرند.
عابسی با بیان اینکه روستانشینان و ییلاق نشینان باید بیشتر به فکر جنگل باشند، خاطرنشان کرد: فرهنگ عمومی باید در راستای محافظت از جنگل‌ها و اراضی ملی حرکت کند اما شاهدیم که روستائیان خود اقدام به تخریب جنگل و تصاحب و فروش اراضی ملی و جنگلی می‌کنند.
وی نقش دستگاه‌هایی نظیر جهاد کشاورزی، وزارت نیرو، محیط زیست و منابع طبیعی را در حفظ جنگل‌ها و اراضی ملی حیاتی و مهم توصیف کرد و افزود: اجرای پروژه‌هایی که در طرح آمایش کل کشور غیر ضروری بوده و یا اعطای مجوزهای برداشت و دادن سند مالکیت اراضی جنگلی، در واقع به معنای آسیب به جنگل‌های چند میلیون ساله جهانی است.
راهکارهای جلوگیری از آسیب به جنگل
عضو هیئت علمی دانشگاه نوشیروانی بابل خواستار اجرای محکم و بدون مماشات قانون با انجام طرح های توسعه پایدار و حفاظت از منابع شد و گفت: اگر قانون برای همگان لازم الاجراست، چگونه افرادی می‌توانند با برخورداری از جایگاه یا ثروت براحتی قانون را دور زده و حاصلخیزترین اراضی را با واسطه قدرت خود به شهرک های ویلایی و منازل مسکونی تبدیل کنند.
عابسی با تاکید بر اینکه جنگل و ساحل و اراضی جزء اموال عمومی محسوب می‌شود، تصریح کرد: برای تخریب اموال عمومی لازم است قوه قضائیه، سازمان بازرسی و دادستان‌ها به عنوان مدعی العموم وارد میدان شده و با قاطعیت برخورد کنند بنابراین اجرای بی قید و شرط قوانین مهمترین راه پیشگیری از آسیب به جنگل‌ها است.
وی درباره رویکرد سایر کشورها در خصوص مراقبت از جنگل گفت: در کشورهایی که از اراضی جنگلی برخوردارند، جنگل‌ها مناطقی حفاظت شده بوده که هرگز مورد تجاوز قرار نمی‌گیرند و هیچ گاه یک سیاستمدار، نماینده مجلس یا عضو شورای محلی، اجازه نقض قانون و تجاوز و تصرف اراضی جنگلی و حاصلخیز را ندارد.
بنگاه‌های معاملات ملکی بزرگترین تهدید جنگل‌ها و اراضی حاصلخیز
عضو هیئت علمی گروه محیط زیستی دانشگاه نوشیروانی بابل از ارتباط رایج‌ترین شغل استان مازندران با فروش اراضی جنگلی و جلگه ای سخن گفت و تصریح کرد: وقتی بیشترین و بزرگترین شغل مازندران را بنگاه خرید و فروش املاک از آن خود کرده به چه معناست، آیا همه این بنگاه‌داران از محل جا به جایی مستاجرها و یا فروش منازل مسکونی امرار معاش می‌کنند.
عابسی افزود: بخشی از این بنگاه‌داران اقدام به تفکیک اراضی، آپارتمان سازی و شهرک سازی و خرید و فروش اراضی جنگلی می‌کنند، نمونه بارز آن نیز وجود بسیاری از منازل در دل جنگل‌ها است که حتی از نعمت برق و گاز نیز بهره‌مندند و اگر به این شکل ادامه یابد تا ۵۰ سال آینده چیزی از شمال کشور باقی نمی‌ماند.
قانون گریزی مقدم بر قانون‌مندی
وی با هشدار به اینکه قانون گریزی امروز در حال نهادینه شدن است، اظهار کرد: وقتی رئیس سازمانی تخصصی درک درست و روشنی از آن ندارد و یا هر کسی با مدراک غیرمرتبط در جایگاهی تخصصی بکار گرفته می‌شود نباید انتظار اجرای صحیح قانون و بهبود اوضاع داشت.
عضو هیئت علمی گروه محیط زیستی دانشگاه نوشیروانی بابل به نقش و جایگاه آموزش در نهادینه کردن فرهنگ اشاره و تاکید کرد: وقتی دانش آموزان کشور در مقاطع مختلف تحصیل، درسی در رابطه با آشنایی با محیط زیست ندارند بالطبع فرهنگ حفاظت از محیط زیست القا نمی‌شود، در نتیجه همین دانش‌آموزان در آینده عهده دار مسئولیت‌های اجرایی و اداری کشور بدون دانش از زیستگاه و کره زمین خواهند بود.
