سایه سیلاب
های ناگهانی همچنان بر سر قم28 فروردین-99
سیلاب دوشنبه در قم در پی بارش یک ساعته
باران در حالی رخ داد که بارها هشدارهایی در جلسات مختلف در خصوص منشا پیراشهری
سیلاب‌ها داده شده بود اما به نظر تا جان کسی به خطر نیفتد و مردم جدی مطالبه
نکنند، مدیران استان، منابع طبیعی و به اصطلاح مدیران بحران همچنان در خواب
زمستانی می‌مانند.
به گزارش خبرگزاری فارس از قم، دوشنبه
25 فروردین‌ماه حدود ساعت 17 بود که بدون اطلاع قبلی در سایت‌های هواشناسی تشکیل
ابرهای جوششی در شعاع آبریزی به مساحت 100 کیلومتر مربع از موقعیت پیراشهری کوه‌های
یزدان واقع در غرب شهر مقدس قم رخ داد.
بطور تقریبی30 دقیقه بارش با شدت زیاد،
روان آب با حجم بسیار زیاد در مسیل‌های محدوده غرب شهر را موجب شد و با توجه به
عدم اجرای تدابیر آبخیزداری در پیرامون نقاط حاشیه‌ای در مسیر افزایش ایمنی شهر و
حفظ شهر و شهروندان از خطر وقوع سیلاب‌هایی با منشا پیراشهری، ورود این
روانآبها به‌صورت سیلاب و حجم بالای گل و لای، بخشی از محور آزادراه اراک حد فاصل سه راه
خرمشهر تا تپه سلام به طول تقریبی پنج کیلومتر را درگیر خود کرد و با اشغال کامل
معبر موجب ایجاد ترافیک به مدت قابل توجهی شد.
این جملات بخشی از گزارش بارش شدید
باران در قم است که در پی آن سیلابی در مسیر جاده اراک رخ داد و جان برخی شهروندان
را تهدید کرد.
اتفاقی که تقریبا می‌توان گفت هر سال در
یک بخشی از حاشیه شهر می‌افتد و کم‌کم مسوولان هم انگار
برایشان عادی شده؛ همین سال گذشته بود که سیل روانآبها در نوروز 98 پس از بارش‌های
شدید مثل همیشه از بالادست به سمت پردیسان راهی شد و نزدیک بود به خطری بزرگ برای
ساکنین این منطقه تبدیل شود و با احداث کانال انحرافی و فرعی انتقال آب، اگرچه به برخی
مستحدثات شهری خساراتی وارد شد اما حداقل ساکنین منطقه به خطر نیفتادند.
اما دلیل چیست؟ چه نهاد یا نهادهایی
باید پاسخگوی سیلاب‌های هرساله‌ای باشند که تقریبا بخش‌های تکراری شهر را تهدید می‌کنند؟
آیا حتما باید همچون سیلاب سال 88 در رودخانه قم که خسارات زیادی به شهر وارد کرد
و جان چهار نفر را گرفت، باید افرادی جان خود را از دست دهند و خسارات عظیمی به
اموال عمومی و خصوصی وارد شود تا مسوولان به فکر حل
مشکل و تدبیر بیفتند؟!
سید محمد تقی سجادی مدیرکل منابع طبیعی
قم اردیبهشت‌ماه سال گذشته پس از سیلاب‌هایی که در رودخانه و حواشی شهر قم رخ داد،
در حاشیه بازدید یک روزه‌ای که برای اصحاب رسانه از پروژه‌های آبخیزداری و
آبخوانداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم ترتیب داده بود، بارندگی‌ها
و نزولات آسمانی را بیش از حد تصور عنوان کرده بود و گفته بود: در چند سال قبل،
بیش از 503 نقطه در استان سازه‌های آبخیزداری انجام شده است. در بارندگی‌های اخیر،
100 میلیون مترمکعب از سیلاب قم، با اجرای پروژه‌های آبخیزداری کنترل، هدایت و در
این مدت حدود 30 میلیون متر مکعب آب به سفره‌های زیرزمینی تزریق شد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان
قم همچنین با اذعان به اینکه حدود 335 هزار هکتار میزان حوزه‌هایی است که مستقیم
قم را تحت تاثیر قرار می‌دهد و حوزه‌های زیر دست آن سد 15 خرداد و مشرف به شهر قم
است اظهار کرد: این در حالی است که بیش از 90 درصد از جمعیت قم در شهر متمرکز
هستند که می‌توانند در معرض آسیب سیلاب قرار بگیرند.
این سخنان مدیرکل منابع طبیعی قم در
حالی است که هر سال از نقاطی مشابه و یکسان سیلاب به سمت قم جاری شده و خطراتی را
برای مردم ایجاد می‌کند. پردیسان یکی از نقاطی است که هرسال با هر بارندگی حجم
زیادی از آب بالادست به سمت آن جاری شده و کانال اصلی آن نیز علی‌رغم اینکه بارها
هشدار داده شده نشان داده که پاسخگوی این حجم سیلاب نیست.
اگرچه می‌توان گفت با احداث
یک کانال انحراف سیلاب موقتی آن‌هم از سوی شهرداری، که متولی این کار نیست، و این
کانال نیز آب را به سمت بوستان غدیر منحرف کرده و خسارات زیادی به اموال عمومی در
این بوستان وارد می‌کند، بخشی از خطر رفع شده اما بارها همین مدیران شهری عنوان
کرده‌اند که این کانال چاره کار نیست و اداراتی چون راه و شهرسازی و منابع طبیعی
باید چاره‌ای ماندگار برای مشکلات پردیسان بیندیشند.
علی‌اکبر رحیمی مدیرکل مدیریت بحران و
پدافند غیرعامل شهرداری قم با تاکید
براینکه طی سال‌های اخیر شهرداری اقدام به ایجاد کانال‌های موقت انتقال آب‌های
سطحی در محدوده پردیسان کرده است گفت: با هر بارندگی از بالادست پردیسان روانآبها
به سمت کانال اصلی و فرعی منطقه سرازیر می‌شود؛ شهرداری در این سال‌ها یک کانال
فرعی ساخته بود که ظرفیت آن هم طی بارندگی‌های اخیر به سرعت به سمت تکمیل‌شدن می‌رفت؛
البته این کانال آب را به سمت بوستان غدیر منحرف می‌کند که مجموعه امکانات این
بوستان هم در معرض خطر قرار داده است.
سید مرتضی سقاییان نژاد شهردار قم نیز
در جلسه شورای هماهنگی مدیریت بحران استان قم پس از سیلاب سال گذشته این شهر،
اقدامات صورت گرفته در خصوص مقابله با بروز سیل در کانال آب پردیسان را مورد توجه
قرار داد و گفته بود: اگر این کانال به قمرود وصل شود،
بسیاری از معضلات در زمینه بروز سیل برطرف می شود، ولی متاسفانه در چهار سال گذشته
این اقدام انجام نشده است.
با تمام این مسائل نه‌تنها مشکل این
منطقه که بحثی فراشهری بوده حل نشده بلکه
بارش شدید یک ساعته دوشنبه نشان داده که آنطور هم که مدیرکل منابع طبیعی قم گزارش
داده در حوزه آبخیزداری و جلوگیری از وقوع سیلاب‌ها کار کارشناسی و پیشگیرانه نشده
است.
با وجود اینکه طبق اعلام اداره کل
هواشناسی دو 23 فروردین و دوشنبه اعلام هشدار وقوع بارش‌های شدید مقطعی در قم داده
شده بود اما، عصر دوشنبه با آغاز بارش‌ها حجم زیادی آب به سمت جاده اراک سرازیر شد
و بسیاری را غافلگیر کرد. گفته شده که این سیلاب در پی بارش شدید باران بخاطر
پرشدن گورآب کوه یزدان که عمقی
نزدیک به 18 متر دارد ایجاد شده؛ سال‌هاست که این منطقه جزو مناطق بالادست قمرود بوده که
حجم بالای آب در این منطقه باید وارد رودخانه شود و اما دست‌درازی‌ها مسیر را بسته
و موجب بالازدگی آب شده و سیلاب رخ
داده است.
رحیمی مدیرکل مدیریت بحران شهرداری قم
در خصوص این سیلاب گفت: به دلیل برخی اقدامات غیرکارشناسی امروز شاهد وقوع این
مشکلات در شهر و حاشیه شهر هستیم.
براساس مستندات رحیمی در خصوص نقاط حساس
آبگرفتگی پیراشهری که یکی از آنها همین
نقطه است جلسات متعددی هم سال گذشته و هم امسال برگزار شده که نتیجه‌ای در بر
نداشته و نتیجه آن سیلاب دوشنبه جاده اراک شده است.
وی می‌گوید: دو روز قبل هم مجدد از
مدیرکل مدیریت بحران درخواست داشتیم که بالادست بوستان جوان با حضور مدیرکل راه‌آهن
بازدید شود چرا که تهدید در این منطقه جدی است.
اوروجی مدیرکل مدیریت بحران
استان قم هم در این خصوص در حاشیه بازدید از نقاط آسیب‌دیده با تاکید بر اینکه
سیلاب اخیر نشان داد که باید تجدیدنظری در اقدامات
اجرایی در استان صورت گیرد اظهار کرد: برای رفع خطر کوتاه‌مدت در پایین دست
اقداماتی توسط راهداری و شهرداری انجام خواهد شد و با افراد محلی هماهنگی خواهیم
کرد تا اقدامات موقتی برای کاهش خطر صورت گیرد.
اینطور که معلوم است نسخه مدیرکل بحران
همچون گذشته بازهم موقتی و پاسخگوی نیاز چندروز آینده است و به نظر می‌رسد همچنان
عزم جدی برای رفع جدی مشکلات و خطرات مربوط به سیلاب وجود ندارد. بیش از 180 پل و
آبرو در استان داریم که حتی برای عبور سیلاب‌های با دوره بازگشت 25 ساله هم ایمن
نیستند و باید به سمتی برویم که اصلاح این نقاط صورت گیرد.
از طرف دیگر اخبارها اینچنین نشان می‌دهد
که چهار گوشه شهر در معرض خطر هستند به طوری که به علت سرازیری روان آب‌ها از کوه
خضر و کوه دو برادران که می‌توانست خطرساز باشد، از سوی شهرداری به منظور جلوگیری
از ورود سیلاب و تخریب‌ها عملیات‌های خاکریزی، زه‍کشی و هدایت روان آب‌ها به انهار کشاورزی
صورت پذیرفت در حالی که رواناب‌های این محدوده
نیز باید توسط منابع طبیعی و با اقدامات آبخیزداری به درستی هدایت می‌شد اما با
وجود هشدارها از سال 86 تاکنون هیچ کاری انجام نشده چراکه این محل خارج از محدوده
شهری است.
سیلاب دوشنبه وارد جاده شد و جان و مال
برخی شهروندان را به خطر انداخت؛ اگرچه در این حین
همکاری و هماهنگی نهادهایی چون شهرداری و راهداری از بروز خطرات بیشتر با انحراف و
انسداد ترافیکی جلوگیری کرد. شهرداری قم در حالی در وقوع این سیلاب وارد صحنه شد
که موضوع خطر ورود سیلاب را که منشاء پیرا شهری دارند را مکررا با مکاتبات،
برگزاری جلسات و بازدیدهای متعدد از سوی مراجع استانی پیگیری کرده و در محدوده
شهری از جمله مناطق دو، چهار و 6 و هسته مرکزی شهر درگیر رفع مسائل مربوط به
بارندگی بود. بازهم این نیروهای شهرداری بودند که با حداکثر توان به این حادثه
ورود کرده و با تغییر مسیر سیلاب و هدایت آن به مسیل‌ها و سایت‌های متروکه از بروز
فاجعه جلوگیری کردند اما باید دانست که در صورتی که ملاحظات شهرداری در خصوص
اقدامات موثر در مسیر حفظ شهر از خطر وقوع سیلاب‌ها مورد توجه قرار نگیرد تکرار
این موارد و خسارات جبران‌ناپذیر به جان و مال مردم دور از ذهن نخواهد بود همچنان
که نوروز سال گذشته در ورودی شهر شیراز شاهد وقوع سیل و خسارات جانی و مالی سنگینی
به مردم بودیم.
