ییشگیری از کشنده‌ترین بیماریها با کاهش
مصرف سم سفید
مرگ با لقمه‌های شور! 13بهمن-93
مرگ با لقمه‌های شور! 13بهمن-93
سازمان بهداشت جهانی از نمک به عنوان سم سفیدی نام می‌برد
که مصرف آن صرفا به میزان محدود 2 تا 5 گرم (حداکثر) در روز مجاز است. گزارش‌های
مکرر این مرکز بین‌المللی مبنی بر ارتباط این سم با دهها بیماری کشنده درحالی
منتشر می‌شود که اکنون بسیاری از مردم در سراسر جهان به ویژه جوانان و نوجوان بی‌توجه
به آنها هر روز لقمه‌های خود را شورتر می‌کنند.
* غذاهای شور،سفره‌های پرنمکدان ایرانی
طبق گزارش وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی در حال حاضر مصرف نمک که خصوصا در غذاهای آماده به میزان زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد در کشور بالا است. این درحالی است که براساس توصیه سازمان بهداشت جهانی، حداکثر مقدار مصرف روزانه نمک 5 گرم است.
به گزارش سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی اکنون میزان مصرف نمک در کشور دو تا سه برابر این مقدار برآورده شده است. نمک دریافتی شامل نمک نمکدان، نمک موجود در مواد غذایی و نمک اضافه شده به غذا در زمان طبخ است.
*کارکرد نمک در بدن
نمک یکی از مواد مورد نیاز برای سوخت و ساز مواد غذایی در بدن، انتقال پیام‌های عصبی و کارکرد صحیح عضلات است. این ماده به مقدار محدود مورد نیاز بوده و مصرف متعادل آن لازم است. به طور مثال در هنگام اسهال و استفراغ یا فعالیت شدید بدنی و در هوای گرم با مصرف کمی نمک می‌توان املاح از دست رفته بدن را جبران کرد.
*بیشترین منابع مصرف نمک ایرانی ها؟
می توان از مهم‌ترین منابع دریافت نمک در رژیم غذایی به نمک آشپزخانه و سفره که زمان طبخ یا سر سفره به غذا اضافه می‌شود، انواع غذاهای آماده مانند سوسیس، کالباس، همبرگر و...، انواع کنسروها مانند کنسرو خورش‌ها، کنسرو سبزیجات و..، انواع تنقلات شور مانند چیپس، چوپ شور و...،لبنیات شور مانند پنیر، دوغ و کشک، انواع شور مانند خیار شور، کلم شور و...، ترشی‌ها، آجیل و مغزدانه‌های شور مثل پسته، بادام، فندق، گردو و... اشاره کرد.
*پیشگیری از مرگبارترین بیماریها و سرطان با کاهش مصرف نمک
در صورتی که نمک به مقدار مناسب مصرف شود و کلیه‌ها هم سالم بوده و عملکرد خوبی داشته باشند نمک مورد نیاز بدن تامین می‌شود، اما در صورت تداوم مصرف زیاد نمک و مواد شور یا اختلال در کارکرد کلیه‌ها یا یکی از سیستم‌های مربوط به دفع، نمک اضافی موجب تجمع آب در بدن شده و ایجاد ورم در تمام یا قسمت‌هایی از بدن می‌کند. مصرف زیاد نمک و غذاهای شور از عوامل موثر بر افزایش فشار خون و بروز بیماری‌های قلبی - عروقی بویژه در افرادی که سابقه این بیماریها را در خود یا خانواده دارند، می‌شود. طبق تحقیقات، مشخص شده است که دریافت زیاد نمک، اثرات مضری بر سلامت انسان دارد که شامل موارد زیر است:
- فشار خون بالا: در حال حاضر ارتباط بین مصرف زیاد نمک و افزایش فشار خون بویژه در افرادی که سابقه خانوادگی فشار خون بالا دارند، بطور قطعی ثابت شده است. از علائم عمده فشار خون بالا، خطر سکته مغزی با از کار افتادن قسمتی از بدن یا حمله قلبی است. کاهش مصرف نمک، سریعا باعث کاهش فشار خون بالا می‌شود و اگر همیشه به مقدار کم نمک مصرف کنید، با افزایش سن دچار فشار خون بالا نخواهید شد.
- سکته قلبی: مقدار مصرف نمک با میزان شیوع سکته قلبی در جامعه مرتبط است. علاوه بر اینکه نمک باعث افزایش فشار خون می‌شود، البته به نظر می‌رسد مصرف زیاد نمک به طور مستقیم و بدون اینکه اثری بر فشار خون داشته باشد، باعث سکته قلبی می‌شود.
- پوکی استخوان: نمک زیاد، کلسیم را از استخوان‌ها جدا می‌کند و باعث دفع آن از ادرار می‌شود. به همین دلیل باعث نازک شدن و پوکی استخوان می‌شود، در نتیجه با افزایش سن، استخوان‌ها به راحتی می‌شکنند. برای کاهش خطر پوکی استخوان، مصرف نمک باید کاهش یابد.
- سرطان معده: کاهش مصرف نمک، خطر شیوع سرطان معده را کاهش می‌دهد. در مطالعه کشورهای مختلف در جهان، ارتباط نزدیکی بین مقدار مصرف نمک و تعداد افراد مبتلا به سرطان معده آشکار شده است. در مناطقی که مردم نمک کم مصرف می‌کنند، شیوع سرطان معده کمتر است.
- آسم: مصرف نمک زیاد، شرایط آسم را تشدید می‌کند، یعنی اگر مستعد ابتلا به آسم هستید، بطور غیرمستقیم، بیماری شما را وخیم‌تر می‌کند. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که کاهش مصرف نمک، همراه با سایر عوامل درمانی آسم، در بهبود این بیماری موثر و مفید است.
- نگهداری مایعات بدن: مصرف نمک زیاد، باعث افزایش احتباس مایعات در بدن می‌شود. کاهش مصرف نمک در این شرایط حدود دو لیتر از مایعات بدن یا دو کیلوگرم از وزن بدن را کاهش می‌دهد. در بسیاری از زنانی که دچار ورم قوزک پا و تنگ شدن انگشتر در دستشان هستند، با کاهش مصرف نمک در غذای خود، ورم بسیار کاهش می‌یابد.
* روش‌های پیشگیری
برای پیشگیری از افزایش فشار خون و بیماری‌های قلبی بهتر است به نکاتی از قبیل کاهش میزان نمک در هنگام پخت غذا، اجتناب از مصرف بی‌رویه نمک و عدم استفاده از نمکدان بر سر سفره، محدود کردن مصرف مواد غذایی کنسرو شده و بسته‌بندی شده، زیرا این مواد دارای مقادیر زیادی نمک هستند، استفاده از سبزی‌های تازه و معطر، سیر، لیمو ترش، آب نارنج، آویشن، شوید و... در غذا به جای نمک برای بهبود طعم غذا، کاهش مصرف غذاهای شور مانند آجیل شور، انواع فرآورده‌های غلات حجیم شده مانند پفک، چاکلز، چیپس، انواع شور نظیر خیار شور و کلم شور، ماهی دودی، سوسیس و کالباس، کاهش مصرف موادی که حاوی جوش شیرین هستند؛ جوش شیرین که ممکن است برای ورآمدن و پف کردن انواع نان و کیک به کار رود دارای مقدار زیادی سدیم (عنصر موثره نمک) است. بنابراین در افرادی که به علت ابتلا به بیماری محدودیت مصرف نمک دارند مصرف مواد حاوی جوش شیرین هم باید بسیار محدود شود.
* چه نمکی مصرف کنیم /نمک تصفیه شده خوردنی است
- کارشناسان بهداشتی می‌گویند،نمک تصفیه نمکی کاملا بهداشتی بوده که ناخالصی‌های آن حذف شده است. نمک خوراکی باید از نوع یددار و تصفیه شده باشد. نمک‌های تصفیه شده یددار به دلیل خلوص بالا میزان ید را بهتر و به مدت بیشتر حفظ می‌کنند. نگهداری و ذخیره کرودن نمک یددار به مدت طولانی مثلا بیش از یکسال موجب از دست رفتن بخشی از ید آن می‌شود. برای حفظ ید در نمک، باید نمک را دور از نور و رطوبت و در ظرف دربسته پلاستیکی، چوبی، سفالی و یا شیشه‌های رنگی و تیره نگهداری کرد و جهت اضافه کردن آن به غذا در زمان طبخ، نمک را در انتهای پخت اضافه کرد تا ید آن در حداکثر مقدار حفظ شود.
تحقیقات پزشکی نشان می‌دهد که نمک تصفیه نشده به علت داشتن ناخالصی در افرادی که سابقه بیماری‌های گوارشی، کلیوی و کبدی دارند و حتی مصرف مداوم آن در افراد سالم منجر به بروز ناراحتی‌های گوارشی، کلیوی، کبدی و حتی کاهش جذب آهن در بدن می‌شود.
- نمک صنعتی نخوریم
کارشناسان مرکز تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی توصیه می‌کنند همواره به تاریخ مصرف نمک و وجود پروانه ساخت از وزارت بهداشت روی بسته‌بندی نمک‌ها توجه شود. دقت کنید که عبارت «نمک یددار تصفیه شده» بر روی بسته‌بندی نمک درج شده باشد و از خرید هرگونه نمک با عنوان «صادراتی صنعتی» خودداری کنید. نمک و غذاهای شور باید به مقدار بسیار کم مصرف شود و همان مقدار کم نمک نیز فقط از نوع تصفیه شده یددار باشد.
- ناخالصی‌های نمک دریا سرطان‌زا است/ نمک دریا باید عرضه بهداشتی داشته باشد
نمک دریا به نمک حاصل از تبخیر آب دریا گفته می‌شود. براساس اطلاعات مرکز تحقیقات و آموزش و ترویج کشاروزی، این نمک تصفیه نشده دارای انواع ناخالصی‌ها از جمله فلزات سنگین است که خطر سرطان زایی آنها به اثبات رسیده است. علاوه بر ناخالصی، میزان ید آن کم یا حتی فاقد ید بوده و نیاز روزانه بدن به ید را تامین نمی‌کند. هرچند نمک دریا حاوی مواد معدنی از جمله فلوئور و پتاسیم است، اما با توجه به اینکه در مصرف مقادیر زیاد آن، این املاح تامین می‌شوند، این ویژگی نمک دریا بسیار کم اهمیت بوده و ارزش کاربردی ندارد. در صورتی نمک دریا می‌تواند مصرف خوراکی داشته باشد که در قالب استانداردهای موجود، مجوز تولید و پروانه ساخت از وزارت بهداشت گرفته باشد.
* غذاهای شور،سفره‌های پرنمکدان ایرانی
طبق گزارش وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی در حال حاضر مصرف نمک که خصوصا در غذاهای آماده به میزان زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد در کشور بالا است. این درحالی است که براساس توصیه سازمان بهداشت جهانی، حداکثر مقدار مصرف روزانه نمک 5 گرم است.
به گزارش سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی اکنون میزان مصرف نمک در کشور دو تا سه برابر این مقدار برآورده شده است. نمک دریافتی شامل نمک نمکدان، نمک موجود در مواد غذایی و نمک اضافه شده به غذا در زمان طبخ است.
*کارکرد نمک در بدن
نمک یکی از مواد مورد نیاز برای سوخت و ساز مواد غذایی در بدن، انتقال پیام‌های عصبی و کارکرد صحیح عضلات است. این ماده به مقدار محدود مورد نیاز بوده و مصرف متعادل آن لازم است. به طور مثال در هنگام اسهال و استفراغ یا فعالیت شدید بدنی و در هوای گرم با مصرف کمی نمک می‌توان املاح از دست رفته بدن را جبران کرد.
*بیشترین منابع مصرف نمک ایرانی ها؟
می توان از مهم‌ترین منابع دریافت نمک در رژیم غذایی به نمک آشپزخانه و سفره که زمان طبخ یا سر سفره به غذا اضافه می‌شود، انواع غذاهای آماده مانند سوسیس، کالباس، همبرگر و...، انواع کنسروها مانند کنسرو خورش‌ها، کنسرو سبزیجات و..، انواع تنقلات شور مانند چیپس، چوپ شور و...،لبنیات شور مانند پنیر، دوغ و کشک، انواع شور مانند خیار شور، کلم شور و...، ترشی‌ها، آجیل و مغزدانه‌های شور مثل پسته، بادام، فندق، گردو و... اشاره کرد.
*پیشگیری از مرگبارترین بیماریها و سرطان با کاهش مصرف نمک
در صورتی که نمک به مقدار مناسب مصرف شود و کلیه‌ها هم سالم بوده و عملکرد خوبی داشته باشند نمک مورد نیاز بدن تامین می‌شود، اما در صورت تداوم مصرف زیاد نمک و مواد شور یا اختلال در کارکرد کلیه‌ها یا یکی از سیستم‌های مربوط به دفع، نمک اضافی موجب تجمع آب در بدن شده و ایجاد ورم در تمام یا قسمت‌هایی از بدن می‌کند. مصرف زیاد نمک و غذاهای شور از عوامل موثر بر افزایش فشار خون و بروز بیماری‌های قلبی - عروقی بویژه در افرادی که سابقه این بیماریها را در خود یا خانواده دارند، می‌شود. طبق تحقیقات، مشخص شده است که دریافت زیاد نمک، اثرات مضری بر سلامت انسان دارد که شامل موارد زیر است:
- فشار خون بالا: در حال حاضر ارتباط بین مصرف زیاد نمک و افزایش فشار خون بویژه در افرادی که سابقه خانوادگی فشار خون بالا دارند، بطور قطعی ثابت شده است. از علائم عمده فشار خون بالا، خطر سکته مغزی با از کار افتادن قسمتی از بدن یا حمله قلبی است. کاهش مصرف نمک، سریعا باعث کاهش فشار خون بالا می‌شود و اگر همیشه به مقدار کم نمک مصرف کنید، با افزایش سن دچار فشار خون بالا نخواهید شد.
- سکته قلبی: مقدار مصرف نمک با میزان شیوع سکته قلبی در جامعه مرتبط است. علاوه بر اینکه نمک باعث افزایش فشار خون می‌شود، البته به نظر می‌رسد مصرف زیاد نمک به طور مستقیم و بدون اینکه اثری بر فشار خون داشته باشد، باعث سکته قلبی می‌شود.
- پوکی استخوان: نمک زیاد، کلسیم را از استخوان‌ها جدا می‌کند و باعث دفع آن از ادرار می‌شود. به همین دلیل باعث نازک شدن و پوکی استخوان می‌شود، در نتیجه با افزایش سن، استخوان‌ها به راحتی می‌شکنند. برای کاهش خطر پوکی استخوان، مصرف نمک باید کاهش یابد.
- سرطان معده: کاهش مصرف نمک، خطر شیوع سرطان معده را کاهش می‌دهد. در مطالعه کشورهای مختلف در جهان، ارتباط نزدیکی بین مقدار مصرف نمک و تعداد افراد مبتلا به سرطان معده آشکار شده است. در مناطقی که مردم نمک کم مصرف می‌کنند، شیوع سرطان معده کمتر است.
- آسم: مصرف نمک زیاد، شرایط آسم را تشدید می‌کند، یعنی اگر مستعد ابتلا به آسم هستید، بطور غیرمستقیم، بیماری شما را وخیم‌تر می‌کند. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که کاهش مصرف نمک، همراه با سایر عوامل درمانی آسم، در بهبود این بیماری موثر و مفید است.
- نگهداری مایعات بدن: مصرف نمک زیاد، باعث افزایش احتباس مایعات در بدن می‌شود. کاهش مصرف نمک در این شرایط حدود دو لیتر از مایعات بدن یا دو کیلوگرم از وزن بدن را کاهش می‌دهد. در بسیاری از زنانی که دچار ورم قوزک پا و تنگ شدن انگشتر در دستشان هستند، با کاهش مصرف نمک در غذای خود، ورم بسیار کاهش می‌یابد.
* روش‌های پیشگیری
برای پیشگیری از افزایش فشار خون و بیماری‌های قلبی بهتر است به نکاتی از قبیل کاهش میزان نمک در هنگام پخت غذا، اجتناب از مصرف بی‌رویه نمک و عدم استفاده از نمکدان بر سر سفره، محدود کردن مصرف مواد غذایی کنسرو شده و بسته‌بندی شده، زیرا این مواد دارای مقادیر زیادی نمک هستند، استفاده از سبزی‌های تازه و معطر، سیر، لیمو ترش، آب نارنج، آویشن، شوید و... در غذا به جای نمک برای بهبود طعم غذا، کاهش مصرف غذاهای شور مانند آجیل شور، انواع فرآورده‌های غلات حجیم شده مانند پفک، چاکلز، چیپس، انواع شور نظیر خیار شور و کلم شور، ماهی دودی، سوسیس و کالباس، کاهش مصرف موادی که حاوی جوش شیرین هستند؛ جوش شیرین که ممکن است برای ورآمدن و پف کردن انواع نان و کیک به کار رود دارای مقدار زیادی سدیم (عنصر موثره نمک) است. بنابراین در افرادی که به علت ابتلا به بیماری محدودیت مصرف نمک دارند مصرف مواد حاوی جوش شیرین هم باید بسیار محدود شود.
* چه نمکی مصرف کنیم /نمک تصفیه شده خوردنی است
- کارشناسان بهداشتی می‌گویند،نمک تصفیه نمکی کاملا بهداشتی بوده که ناخالصی‌های آن حذف شده است. نمک خوراکی باید از نوع یددار و تصفیه شده باشد. نمک‌های تصفیه شده یددار به دلیل خلوص بالا میزان ید را بهتر و به مدت بیشتر حفظ می‌کنند. نگهداری و ذخیره کرودن نمک یددار به مدت طولانی مثلا بیش از یکسال موجب از دست رفتن بخشی از ید آن می‌شود. برای حفظ ید در نمک، باید نمک را دور از نور و رطوبت و در ظرف دربسته پلاستیکی، چوبی، سفالی و یا شیشه‌های رنگی و تیره نگهداری کرد و جهت اضافه کردن آن به غذا در زمان طبخ، نمک را در انتهای پخت اضافه کرد تا ید آن در حداکثر مقدار حفظ شود.
تحقیقات پزشکی نشان می‌دهد که نمک تصفیه نشده به علت داشتن ناخالصی در افرادی که سابقه بیماری‌های گوارشی، کلیوی و کبدی دارند و حتی مصرف مداوم آن در افراد سالم منجر به بروز ناراحتی‌های گوارشی، کلیوی، کبدی و حتی کاهش جذب آهن در بدن می‌شود.
- نمک صنعتی نخوریم
کارشناسان مرکز تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی توصیه می‌کنند همواره به تاریخ مصرف نمک و وجود پروانه ساخت از وزارت بهداشت روی بسته‌بندی نمک‌ها توجه شود. دقت کنید که عبارت «نمک یددار تصفیه شده» بر روی بسته‌بندی نمک درج شده باشد و از خرید هرگونه نمک با عنوان «صادراتی صنعتی» خودداری کنید. نمک و غذاهای شور باید به مقدار بسیار کم مصرف شود و همان مقدار کم نمک نیز فقط از نوع تصفیه شده یددار باشد.
- ناخالصی‌های نمک دریا سرطان‌زا است/ نمک دریا باید عرضه بهداشتی داشته باشد
نمک دریا به نمک حاصل از تبخیر آب دریا گفته می‌شود. براساس اطلاعات مرکز تحقیقات و آموزش و ترویج کشاروزی، این نمک تصفیه نشده دارای انواع ناخالصی‌ها از جمله فلزات سنگین است که خطر سرطان زایی آنها به اثبات رسیده است. علاوه بر ناخالصی، میزان ید آن کم یا حتی فاقد ید بوده و نیاز روزانه بدن به ید را تامین نمی‌کند. هرچند نمک دریا حاوی مواد معدنی از جمله فلوئور و پتاسیم است، اما با توجه به اینکه در مصرف مقادیر زیاد آن، این املاح تامین می‌شوند، این ویژگی نمک دریا بسیار کم اهمیت بوده و ارزش کاربردی ندارد. در صورتی نمک دریا می‌تواند مصرف خوراکی داشته باشد که در قالب استانداردهای موجود، مجوز تولید و پروانه ساخت از وزارت بهداشت گرفته باشد.
