اوین نامه ی کیهان 12 شهریور - 96
گزارش خبري تحليلي اوین نامه ی كيهان
از بي دقتي هاي خسارت آفرين
«برجام بسيار دقيق نوشته شده» /آقاي ظريف! به نفع ما يا آمريكا؟!
«برجام بسيار دقيق نوشته شده» /آقاي ظريف! به نفع ما يا آمريكا؟!
این تحلیل
اوین نامه ی کیهان پیش مقدمه تکمیلی یادداشت روز سربازجو شریعت نداری است چون
محتوای یادداشت هم کپی یا مشابه همین تحلیل است..
سرويس سياسي- آقاي ظريف مي گويد «برجام بسيار دقيق است و در همه
زمينه ها راهکار دارد»، اين در حالي است که مسائل مختلف و نقض عهدهاي مکرر آمريکا
و زياده خواهي هايش نشان مي دهد بي دقتي در مذاکره و نگارش متن برجام از جمله
عوامل چنين خسارت هايي است.
محمد جواد ظريف وزير امور خارجه در مصاحبه با پايگاه اطلاع رساني دولت گفت: برجام کماکان يک اولويت جمهوري اسلامي ايران است و فکر مي کنم همان طور که در بيانات مقامات مختلف خارجي هم اين ديده مي شود. ازجمله صحبتي که خانم موگريني و آقاي مَکرون داشتند و گفتند برجام اولويتي بين المللي است.
حفظ برجام به هر قيمت!
مقامات ارشد دولت همچنان اصرار دارند که به رويکرد پرخسارت «حفظ برجام به هر قيمت» ادامه بدهند. دولتمردان در تحليلي سراسر اشتباه تاکيد دارند که «اين توطئه آمريکاست که مي خواهد نقض برجام به نام ايران نوشته شود، بنابراين ايران بايد به برجام متعهد بماند». اين در حالي است که برجام در اولين روز اجراي تعهدات 1+5 ذيل توافق هسته اي-دي ماه 94- با تصويب تحريم هاي جديد ضدايراني از سوي آمريکا رسما نقض شد.
غارت ۲ ميليارد دلاري اموال ايران، تمديد قانون تحريمي آيسا، تصويب قانون محدوديت ويزا، تصويب بيش از ۸۰ طرح ضدايراني در کنگره آمريکا، پابرجا ماندن تحريم سوئيفت، تمديد وضعيت اضطراري عليه ايران و در نهايت تصويب طرح سياه چاله تحريم (تحريمي که کارشناسان آن را جامع ترين بسته تحريمي آمريکا عليه ايران در طول تاريخ ناميدند) را نيز بايد به فهرست عهدشکني هاي آمريکا در پسابرجام اضافه کرد. حال سوال اين است که آيا نقضي بوده که آمريکا انجام نداده باشد؟!
آمريکا هم برجام را مي خواهد هم تحريم!
رسانه هاي به ظاهر حامي دولت مدعي بودند که برجام ابزاري در دست ايران براي لغو تحريم هاست، وليکن همان طور که منتقدان نيز با دلايل متقن تاکيد داشتند، برجام صرفا ابزاري در دست آمريکا براي افزايش فشار بر ايران است.
متاسفانه آمريکايي ها اعم از دموکرات و جمهوريخواه و دولت و کنگره، با تست هاي متعدد دريافته اند که هر بلايي هم سر برجام بياورند و هر نوع دشمني مرتکب شوند، با کمترين واکنش عملي از سوي دولت آقاي روحاني مواجه نخواهند شد.
اکنون آمريکا هيچ مانع بازدارنده يا هيچ سپرده اي در دست دولت روحاني نمي بيند که خود را در مضيقه بپندارد. بنابراين بدعهدي و تحريم ها را تشديد خواهد کرد و به هيچ کدام از تعهداتش نيز پايبند نيست. چنانچه چند دقيقه بعد از تصويب قانون مادر تحريم ها عليه ايران در مجلس نمايندگان آمريکا، ترامپ در يک گردهمايي در ايالت اوهايو به ايران که به تمام تعهداتش عمل کرده، هشدار مي دهد بايد به برجام پايبند باشد و تهديد مي کند اگر ايران به تحريم هاي جديد واکنش نشان دهد با «عواقب بسيار بسيار بزرگي» روبرو خواهد شد!
مکمل برجام، استمرار اقدامات نقد در برابر وعده هاي نسيه
در مجموع بايد گفت نتيجه ايده آل براي آمريکا، لغو برجام نيست. چون رويکرد «وعده نسيه در برابر اقدام نقد» هيچگاه براي وعده دهنده ضرري ندارد چون چيزي را از دست نداده است. در حال حاضر نتيجه ايده آل براي آمريکا يک توافق ثانوي با حمايت متحدان اروپايي اي است که برجام را امضا کرده اند. کارشناسان پيش از اين تاکيد کرده بودند که برجام از نظر آمريکايي ها با اجراي تعهدات ايران تمام شده و تعهدات آمريکا روي کاغذ باقي خواهد ماند و اگر دولت ايران انتظار وعده نسيه جديدي! از سوي آمريکا دارد بايد امتياز نقد جديدي! بدهد. مقامات آمريکا در پي آن هستند تا با فشار بر دولت ايران براي تن دادن به برجام هاي دو و سه در قضاياي موشکي و حقوق بشري، خسارت محض برجام را به ديگر مولفه هاي قدرت ايران تعميم بدهند.در روزهاي اخير نحوه رفتار آمريکا با برجام با کليدواژه «مکمل برجام» مطرح شده است. بر اين اساس آمريکا و کشورهاي اروپايي در پي آن هستند که برجام را از يک توافق مدت دار به توافقي دائمي تبديل کنند.
در روزهاي گذشته فرانسه اعلام کرد که مي توان مکمل هايي براي برجام در نظر گرفت. رئيس جمهور فرانسه نيز تاکيد کرد که برجام در سال هاي ۲۰۲۵ به بعد مي تواند با يکسري اقدامات لازم در رابطه با موشک هاي بالستيک ايران همراه باشد و تکميل شود.
لغو تحريم ها روي کاغذ!
ظريف افزود: برجام يکي از مهم ترين دستاوردهاي ديپلماتيک شايد در دهه هاي گذشته باشد و به همين دليل اهميت ويژه اي دارد.
وي در ادامه گفت: تعامل گسترده باهمه دنيا موردنظر ما است و ان شاءالله با توجه به اينکه برجام توانسته موانع اين تعامل را هم تا حد زيادي رفع بکند اميدواريم که چهار سال آينده، چهار سال گسترش روابط همه جانبه ايران با بقيه جهان باشد.
گفتني است در روزهاي گذشته در گزارش کميسيون امنيت ملي مجلس تاکيد شد که «تحريم ها فقط روي کاغذ برداشته شده است». مقامات ارشد دولت نيز بارها صراحتاً اعلام کرده اند که بانک هاي بزرگ خارجي از ترس تحريم هاي آمريکا از ارتباط با ايران امتناع کرده و تقريبا هيچ دستاوردي عايد ايران نشده است.
مکانيسم ماشه مصداق دقت در برجام!
وزير امور خارجه اظهار داشت: برجام چارچوب کاملي است و در همه زمينه ها هم راه کارهاي خودش را مشخص کرده و بسيار هم دقيق مذاکره و نوشته شده و حالا ممکن است که همه خواسته هاي يک طرف را نداشته باشد و طبيعي هم است، هيچ توافقي همه خواسته هاي همه طرف ها را ندارد وگرنه اسم آن توافق نمي شد، بلکه اسم آن را دستورالعمل مي گذاشتند.
ظريف تاکيد کرده است که «برجام بسيار دقيق است و در همه زمينه ها راهکار دارد» در اين خصوص بايد به چند نکته اشاره کرد. اول اينکه يکي از مصاديق سهل انگاري در تنظيم برجام از سوي تيم مذاکره کننده ايراني، «مکانيسم ماشه» است. علت عدم اعتراض رسمي ايران به نقض برجام، وجود بند ۳۷ يا همان «مکانيزم ماشه» در متن برجام است که در صورت اعتراض ايران به نقض توافق توسط طرف هاي مقابل، در نهايت حتي تحريم هايي که به صورت نيم بند تعليق شده است نيز باز مي گردد!. متن ضعيف برجام به گونه اي تنظيم شده که طرف مقابل تعهدات را نقض مي کند ولي اگر دولت ايران اعتراض کند در نهايت قطعنامه هاي شوراي امنيت که به طور مشروط لغو شده دوباره عليه کشورمان باز مي گردد! اين بخشي از متن «فتح الفتوح برجام»! است.
دوم اينکه، مقامات غربي با لحن تحقيرآميزي- مانند وندي شرمن که در همين گزارش به آن اشاره شده است- به صراحت اعلام کردند که تيم مذاکره کننده هسته اي ايران به رياست ظريف به دليل عدم تسلط بر زبان انگليسي در مذاکرات فريب خوردند.
سوم اينکه متن برجام و ضمائم آن آن قدر خلل و فرج ريز و درشت دارد که آمريکايي ها هر روز طمع کنند از يکي از اين سوراخ ها چنگ و دنداني نشان دهند. مقامات غربي به دنبال آن هستند تا محدوديت ها و بازرسي هاي بي سابقه برجام دائمي شده و مسائلي مانند نابودي يا مهار توان موشکي جمهوري اسلامي نيز به آن اضافه شود. به زعم آمريکايي ها، مخالفت جمهوري اسلامي با بازديد از مراکز نظامي مي تواند براي کشاندن دوباره ايران پاي ميز مذاکره و گرفتن امتياز بيشتر يا به زبان ساده تر فشار دادن بيشتر کلاهي باشد که در برجام بر سر ايران گذاشته اند.ظريف افزود: اين که اين توافق بوده نشان دهنده اين است که همه در حوزه خواسته هايشان به يک حد مياني رسيدند لذا آنچه خانم هيلي مطرح کرده بودند بيشتر نشان دهنده بي اطلاعي ايشان از متن توافق در همه حوزه هايي که در آن اظهارنظر کردند، است. برجام کاملاً صريح و کاملاً روشن است و ميزان نظارت در برجام هم در آن مشخص است.
هم «آمانو» گفت هم «هيلي»!
ظريف تاکيد کرده است که «اظهارنظر هيلي درباره بازديد از مراکز نظامي نشان دهنده بي اطلاعي از متن برجام است». اين در حالي است که آمانو نيز درباره بازديد از مراکز نظامي دقيقا همين موضع گيري را بيان داشته است.
«يوکيو آمانو» مديرکل آژانس بين المللي انرژي اتمي در روزهاي گذشته گفت آژانس حق دسترسي به همه مراکز نظامي و غيرنظامي را دارد. آمانو تصريح کرد:«بر اساس شرايط مورد توافق ايران در حوزه بازرسي ها، آژانس بدون تفاوت قائل شدن ميان مراکز نظامي و غيرنظامي، به همه آنها دسترسي دارد».
برجام متوازن است!
وزير امور خارجه در ادامه اين مصاحبه گفت: آنچه در برجام مورد توافق قرارگرفته يک حد متوازني است که براي همه شرکت کنندگان قابل قبول بوده نه اين که صرفاً خواسته ها و اميال يکي يا چند تا از طرف هاي برجام باشد. اين بالاخره يک واقعيتي است که ما در اظهارنظرهايي که از طرف ساير مقامات اروپايي و متحدين آمريکا در اين زمينه هم شده کاملاً شاهدش بوديم.
در اين خصوص بايد گفت براساس تبليغات گسترده مقامات دولت و اعضاي تيم مذاکره کننده هسته اي و رسانه هاي حامي دولت قرار بر اين بود که برجام دو دستاورد عمده داشته باشد؛ اول «لغو تمامي تحريم ها» و دوم «گشايش اقتصادي براي عموم مردم» اما همان طور که منتقدان نيز به درستي اشاره کرده بودند، به دليل رعايت نکردن قاعده «توازن تعهدات»، «همزماني اجراي تعهدات»، «اخذ تضمين از طرف مقابل» و «پيش بيني برگشت پذيري امتيازات واگذار شده در صورت نقض عهد» که قاعده عقلي هر قرارداد عادي حقوقي است، برجام نمي توانست برآورده کننده اين شعارها باشد.
پاسخ «نفيو» به «صالحي»
«ريچارد نفيو» و «ايلان گلدنبرگ» کارشناسان مسائل تحريمي و مقام هاي سابق وزارت خارجه آمريکا در بخشي از يادداشت مفصل خود در نشريه فارن پاليسي اظهارات چند روز پيش «علي اکبر صالحي»، رئيس سازمان انرژي اتمي ايران را از حيث فني مورد بررسي قرار دادند.
صالحي در مصاحبه اي با شبکه خبري «العالم» چند روز پيش گفته بود در صورت اقدام احتمالي «دونالد ترامپ»، رئيس جمهور آمريکا براي خروج از «برجام»، ايران حاضر است تا زمان باقي ماندن اتحاديه اروپا در آن به تعهداتش پايبند باشد.
وي گفت: اگر آمريکا و اتحاديه اروپا از برجام خارج شوند ايران نيز خارج خواهد شد. ولي اگر بقيه اعضاي 1+5 از توافق خارج نشدند و تنها آمريکا خارج شد، ايران از برجام خارج نخواهد شد.
«ريچارد نفيو» که از او به عنوان معمار شبکه تحريم هاي آمريکا عليه ايران ياد مي شود و «ايلان گلدنبرگ»، مشاور ويژه وزير دفاع اسبق آمريکا در امور ايران در تحليل خود با ارائه برخي دلايل مدعي شده اند که اين پيشنهاد آقاي صالحي عملي نيست.
آنها ضمن هشدار شديد به دولت ترامپ درباره تبعات خروج آمريکا از برجام نوشته اند: «برخي ممکن است اين طور پيشنهاد کنند که با آنکه ايالات متحده ممکن است با خروج از برجام خودش را منزوي کند، ايران، اتحاديه اروپا و ساير کشورها مي توانند با اقداماتشان آن را حفظ کنند. رئيس سازمان انرژي اتمي ايران، علي صالحي، اخيراً چنين مسيري را پيشنهاد کرد و گفت حتي در صورت خروج آمريکا ايران تا زماني که اروپا در اين توافق باقي بماند به تعهداتش پايبند خواهد بود».
نفيو و گلدنبرگ مي نويسند: «اگرچه ايالات متحده بايستي انتظار همراه شدن شرکاي خارجي با هر ماجراجويي درخصوص تحريم ها عليه ايران را به ديد ترديد بنگرد، اما ايران به زودي متوجه خواهد شد که همکاري نصفه و نيمه (طرف هاي خارجي) موضوعي است که براي منافع اقتصادي خودش مضر است».
«حتي اگر دولت هاي خارجي از همراهي با آمريکا [براي اعمال تحريم ها عليه ايران] سر باز بزنند، برخي از شرکت ها با اين کشور همراه خواهند شد. يک اثر نامطلوب که از لغو توافق يا تصميم براي اعلام عدم پايبندي ايران ناشي مي شود، محدود شدن فرصت هاي اقتصادي ايران و ايجاد فشار سياسي در داخل تهران خواهد بود. ايران، خواستار آن خواهد شد که اتحاديه اروپا شرکت هايش را به پايبندي به قراردادها و مقاصد برجام مجبور کند، اما در اتحاديه اروپا هيچ زيربناي قانوني براي اينکه دولت ها بتوانند اين اقدام را عملي کنند، وجود ندارد».
نفيو و گلدنبرگ در ادامه اين استدلال خود نوشته اند: «نيمي از اروپا، چين، روسيه و چند کشور ديگر قادر نخواهند بود با کاهش تحريم ها به اندازه اي براي ايران مزيت [اقتصادي] ايجاد کنند که تهديدهاي ناشي از تحريم هاي ثانويه آمريکا را جبران کرده و ايراني ها را راضي نگه دارند».
«علاوه بر اين، چنانچه ترامپ علناً از توافق خارج شود، رئيس جمهور ايران و متحدانش تحت فشار قرار خواهند گرفت تا به اقدام آمريکا پاسخ دهند. نتيجه احتمالي قرار گرفتن در چنين وضعيتي اين خواهد بود که ايران به جاي آنکه با طمانينه پذيراي وضعيت باشد، اقدامات تحريک آميز ايالات متحده را پاسخ خواهد داد و فعاليت هاي هسته اي تعليق شده خود را از سر خواهد گرفت».
بي توجهي کميسيون مشترک به شکايات ايران
مقامات ارشد دولت به خوبي مي دانند که علت اصلي دستاورد تقريباً هيچ برجام، عهدشکني آمريکا و لغو نشدن تحريم ها و در نهايت ترس بانک ها و موسسات اروپايي از عواقب همکاري اقتصادي با ايران و واهمه از جريمه هاي سنگين وزارت خزانه داري آمريکاست. اما باز هم با اصرار بر استمرار خسارت محض برجام مدعي مي شوند که به واسطه برجام ميان آمريکا و اروپا شکاف ايجاد کرده ايم.
اين در حالي است که کشورهاي اروپايي عضو 1+5 تاکنون نه تنها به هيچ عنوان اعتراض ايران نسبت به نقض برجام از سوي آمريکا را نپذيرفته اند، بلکه صريحاً از تحريم هاي ضدايراني هم حمايت کرده اند. براي نمونه، «زيگمار گابريل» وزير امور خارجه آلمان-بهمن ۹۵- در اظهارنظري گستاخانه از رويکرد آمريکا در قبال ايران حمايت کرده و تحريم هاي جديد تصويب شده عليه تهران از طرف واشنگتن را قابل درک ارزيابي کرد.
کميسيون مشترک برجام نيز تاکنون حداقل در دو جلسه، شکايت ايران درخصوص نقض برجام از سوي آمريکا را وارد ندانسته و تاکيد کرده است که آمريکا به تعهدات خود در برجام عمل کرده است.
کنايه تحقيرآميز «وندي شرمن»
وندي شرمن مذاکره کننده ارشد هسته اي - 22مارس، 2 فروردين 96 -در انديشکده وودرو ويلسون و در حضور کاترين اشتون با تمسخر درباره توافق هسته اي گفت: «پس به اين ترتيب ايران توافق کرد تمام کارهاي فني لازم براي اطمينان دادن از اينکه تمام مسيرهاي تامين مواد شکافت پذير در اين کشور مسدود شده و هيچ زنجيره اي مخفيانه اي هم براي تامين مواد شکافت پذير در اين کشور قابل شکل گيري نباشد را به انجام برساند و 1+5 و اتحاديه اروپا توافق کردند که (با پوزخند) تحريم هاي هسته اي را (موقتا متوقف کنند)، lift لغتي است که در زبان انگليسي به معني معلق نگاه داشتن و يا موقتا متوقف کردن است اما طرف ايراني lift را به معني پايان دادن و خاتمه دادن ترجمه مي کرد و به همين دليل هم ما از اين لغت استفاده کرديم- يکي از کارهايي که شخص در ديپلماسي انجام مي دهد اين است که توجه کند زبان اهميت دارد- و خود اين معلق نگه داشتن فقط شامل تحريم هاي هسته اي و نه تحريم هاي مربوط به مقابله با تروريزم و يا تحريم هاي مربوط به نقض حقوق بشر و يا تحريم هاي مربوط به اشاعه و يا انتقال تسليحات مي شود.»
مشخص است که تيم مذاکره کننده کشورمان به هرحال نتوانسته و يا نفهميده تا اقدام متناسبي در برابر اين خدعه شناخته شده طرف آمريکايي انجام دهد؛ چنانکه محمد جواد ظريف 30 تير 1394 و بعد از انعقاد توافق هسته اي در مجلس حضور پيدا کرده گفت:«اصلا تعليق در هيچ جا نيامده است در هيچ جاي برجام واژه تعليق نيامده و هرکس تعليق ترجمه کرده اشتباه ترجمه کرده است. در برجام اصلا تعليق وجود ندارد و تاريخ اجراي لغو هم زماني است که آژانس گزارش دهد که ايران اين اقدامات کمي را انجام داده است».
احمد توکلي نماينده مجلس دهم در خاطره اي از روزهاي بررسي برجام مي گويد:
روز بعد، سه شنبه ۳۰ تير آقاي دکتر ظريف به مجلس آمد و گزارشي از برجام و حواشي آن، از جمله قطعنامه ۲۲۳۱ تقديم مجلس کرد. چهار سوال نوشتم و براي رئيس جلسه، آقاي لاريجاني فرستادم. اين از حقوق نمايندگان است که سوال خود را از مسئولاني که گزارش تقديم مجلس مي کنند به رئيس جلسه بدهند و او بايد بخواند و پاسخ بخواهد. آقاي لاريجاني سه تا را خواند و دکتر ظريف پاسخ داد. از جمله پرسيدم در حالي که لااقل ۴ بار لفظ تعليق صراحتا در برجام آمده است چرا آقاي وزير چند بار با تاکيد گفتند تمام تحريم ها لغو شده است؟ با کمال تعجب وزير محترم در پاسخ گفت: «اصلا تعليق هيچ جا نيامده، در هيچ جاي برجام تعليق نيامده، هر کس تعليق ترجمه کرده اشتباه کرده، هيچ جاي برجام تعليق نيامده. کلمه تعليق وجود ندارد. لغو کرد . . . لغو، تمام شد.» من کلمه انگليسي suspend را در متن برجام با ماژيک برجسته کردم و چون خودم منتظر اجازه اخطار بودم، از آقاي دکتر نجابت خواهش کردم برود آنها را به دکتر لاريجاني نشان دهد. لاريجاني که مطمئن شد به نجابت گفت برو به ظريف نشان بده. آقاي دکتر ظريف در واکنش به دکتر نجابت گفت من نديده بودم!
تحقير ملي مردم ايران، لزوم رسيدگي به اين ماجرا را بيش از پيش عيان کرده است. مجلس شوراي اسلامي بايد در اين زمينه از وزير امور خارجه پاسخ بخواهد که چرا سرمايه ملي اعتماد مردم کشورمان را در مذاکرات هسته اي حراج کرده و اين چنين باعث تمسخر طرف آمريکايي را فراهم کرده است؟
۳ گزينه احتمالي ترامپ درباره برجام
به گزارش فارس، مقام هاي آمريکايي در شرايطي که رئيس جمهور اين کشور تهديد کرده از توافق هسته اي با ايران خارج خواهد شد، به تشريح سه گزينه احتمالي پيش روي وي براي عملي کردن اين موضوع پرداخته اند.
روزنامه نيويورک تايمز در مطلبي که درباره گزارش آژانس بين المللي انرژي اتمي به مفاد برجام منتشر کرده، به تشريح گزينه هاي دولت «دونالد ترامپ»، رئيس جمهور آمريکا به نقل از مقام هاي دولت وي پرداخته است.
به نوشته اين روزنامه، اولين راهکار ساده ترامپ مي تواند لغو برجام باشد. در چنين شرايطي دولت ترامپ ممکن است اعلام کند ايران تنها به «متن» توافق پايبند بوده و با آزمايش هاي موشکي و حمايت از گروه هايي که واشنگتن آنها را تروريستي مي داند، «روح» آن را زير پا گذاشته است.
اما، چنين رويکردي مشکلات عديده اي در پي خواهد داشت. در اين حالت، ايران خود را مجاز به توليد هر مقدار اورانيوم غني شده يا پلوتونيوم خواهد دانست و آمريکا براي هرگونه اقدام عليه ايران در انزوا قرار خواهد گرفت.
اما برخي از مقام هاي دولت ترامپ مي گويند گزينه دوم اين است که دولت آمريکا اعلام کند ايران به برجام پايبند نبوده اما واشنگتن، بنا به هر دليلي، قصد اجراي آن را دارد. چنين اقدامي باعث خواهد شد کنگره براي از سرگيري تحريم ها عليه ايران راي گيري نکند.
گزينه سوم، ترتيب دادن آزموني است که واشنگتن انتظار دارد ايران در آن مردود شود. در اين روش، ممکن است آمريکا با ارائه اطلاعاتي به آژانس ايران را به انجام فعاليت هاي هسته اي مشکوک متهم کرده و خواستار بازرسي شود.مقام هاي آمريکايي به نيويورک تايمز گفته اند که دولت ترامپ هنوز چنين اطلاعاتي را تهيه نکرده است.
محمد جواد ظريف وزير امور خارجه در مصاحبه با پايگاه اطلاع رساني دولت گفت: برجام کماکان يک اولويت جمهوري اسلامي ايران است و فکر مي کنم همان طور که در بيانات مقامات مختلف خارجي هم اين ديده مي شود. ازجمله صحبتي که خانم موگريني و آقاي مَکرون داشتند و گفتند برجام اولويتي بين المللي است.
حفظ برجام به هر قيمت!
مقامات ارشد دولت همچنان اصرار دارند که به رويکرد پرخسارت «حفظ برجام به هر قيمت» ادامه بدهند. دولتمردان در تحليلي سراسر اشتباه تاکيد دارند که «اين توطئه آمريکاست که مي خواهد نقض برجام به نام ايران نوشته شود، بنابراين ايران بايد به برجام متعهد بماند». اين در حالي است که برجام در اولين روز اجراي تعهدات 1+5 ذيل توافق هسته اي-دي ماه 94- با تصويب تحريم هاي جديد ضدايراني از سوي آمريکا رسما نقض شد.
غارت ۲ ميليارد دلاري اموال ايران، تمديد قانون تحريمي آيسا، تصويب قانون محدوديت ويزا، تصويب بيش از ۸۰ طرح ضدايراني در کنگره آمريکا، پابرجا ماندن تحريم سوئيفت، تمديد وضعيت اضطراري عليه ايران و در نهايت تصويب طرح سياه چاله تحريم (تحريمي که کارشناسان آن را جامع ترين بسته تحريمي آمريکا عليه ايران در طول تاريخ ناميدند) را نيز بايد به فهرست عهدشکني هاي آمريکا در پسابرجام اضافه کرد. حال سوال اين است که آيا نقضي بوده که آمريکا انجام نداده باشد؟!
آمريکا هم برجام را مي خواهد هم تحريم!
رسانه هاي به ظاهر حامي دولت مدعي بودند که برجام ابزاري در دست ايران براي لغو تحريم هاست، وليکن همان طور که منتقدان نيز با دلايل متقن تاکيد داشتند، برجام صرفا ابزاري در دست آمريکا براي افزايش فشار بر ايران است.
متاسفانه آمريکايي ها اعم از دموکرات و جمهوريخواه و دولت و کنگره، با تست هاي متعدد دريافته اند که هر بلايي هم سر برجام بياورند و هر نوع دشمني مرتکب شوند، با کمترين واکنش عملي از سوي دولت آقاي روحاني مواجه نخواهند شد.
اکنون آمريکا هيچ مانع بازدارنده يا هيچ سپرده اي در دست دولت روحاني نمي بيند که خود را در مضيقه بپندارد. بنابراين بدعهدي و تحريم ها را تشديد خواهد کرد و به هيچ کدام از تعهداتش نيز پايبند نيست. چنانچه چند دقيقه بعد از تصويب قانون مادر تحريم ها عليه ايران در مجلس نمايندگان آمريکا، ترامپ در يک گردهمايي در ايالت اوهايو به ايران که به تمام تعهداتش عمل کرده، هشدار مي دهد بايد به برجام پايبند باشد و تهديد مي کند اگر ايران به تحريم هاي جديد واکنش نشان دهد با «عواقب بسيار بسيار بزرگي» روبرو خواهد شد!
مکمل برجام، استمرار اقدامات نقد در برابر وعده هاي نسيه
در مجموع بايد گفت نتيجه ايده آل براي آمريکا، لغو برجام نيست. چون رويکرد «وعده نسيه در برابر اقدام نقد» هيچگاه براي وعده دهنده ضرري ندارد چون چيزي را از دست نداده است. در حال حاضر نتيجه ايده آل براي آمريکا يک توافق ثانوي با حمايت متحدان اروپايي اي است که برجام را امضا کرده اند. کارشناسان پيش از اين تاکيد کرده بودند که برجام از نظر آمريکايي ها با اجراي تعهدات ايران تمام شده و تعهدات آمريکا روي کاغذ باقي خواهد ماند و اگر دولت ايران انتظار وعده نسيه جديدي! از سوي آمريکا دارد بايد امتياز نقد جديدي! بدهد. مقامات آمريکا در پي آن هستند تا با فشار بر دولت ايران براي تن دادن به برجام هاي دو و سه در قضاياي موشکي و حقوق بشري، خسارت محض برجام را به ديگر مولفه هاي قدرت ايران تعميم بدهند.در روزهاي اخير نحوه رفتار آمريکا با برجام با کليدواژه «مکمل برجام» مطرح شده است. بر اين اساس آمريکا و کشورهاي اروپايي در پي آن هستند که برجام را از يک توافق مدت دار به توافقي دائمي تبديل کنند.
در روزهاي گذشته فرانسه اعلام کرد که مي توان مکمل هايي براي برجام در نظر گرفت. رئيس جمهور فرانسه نيز تاکيد کرد که برجام در سال هاي ۲۰۲۵ به بعد مي تواند با يکسري اقدامات لازم در رابطه با موشک هاي بالستيک ايران همراه باشد و تکميل شود.
لغو تحريم ها روي کاغذ!
ظريف افزود: برجام يکي از مهم ترين دستاوردهاي ديپلماتيک شايد در دهه هاي گذشته باشد و به همين دليل اهميت ويژه اي دارد.
وي در ادامه گفت: تعامل گسترده باهمه دنيا موردنظر ما است و ان شاءالله با توجه به اينکه برجام توانسته موانع اين تعامل را هم تا حد زيادي رفع بکند اميدواريم که چهار سال آينده، چهار سال گسترش روابط همه جانبه ايران با بقيه جهان باشد.
گفتني است در روزهاي گذشته در گزارش کميسيون امنيت ملي مجلس تاکيد شد که «تحريم ها فقط روي کاغذ برداشته شده است». مقامات ارشد دولت نيز بارها صراحتاً اعلام کرده اند که بانک هاي بزرگ خارجي از ترس تحريم هاي آمريکا از ارتباط با ايران امتناع کرده و تقريبا هيچ دستاوردي عايد ايران نشده است.
مکانيسم ماشه مصداق دقت در برجام!
وزير امور خارجه اظهار داشت: برجام چارچوب کاملي است و در همه زمينه ها هم راه کارهاي خودش را مشخص کرده و بسيار هم دقيق مذاکره و نوشته شده و حالا ممکن است که همه خواسته هاي يک طرف را نداشته باشد و طبيعي هم است، هيچ توافقي همه خواسته هاي همه طرف ها را ندارد وگرنه اسم آن توافق نمي شد، بلکه اسم آن را دستورالعمل مي گذاشتند.
ظريف تاکيد کرده است که «برجام بسيار دقيق است و در همه زمينه ها راهکار دارد» در اين خصوص بايد به چند نکته اشاره کرد. اول اينکه يکي از مصاديق سهل انگاري در تنظيم برجام از سوي تيم مذاکره کننده ايراني، «مکانيسم ماشه» است. علت عدم اعتراض رسمي ايران به نقض برجام، وجود بند ۳۷ يا همان «مکانيزم ماشه» در متن برجام است که در صورت اعتراض ايران به نقض توافق توسط طرف هاي مقابل، در نهايت حتي تحريم هايي که به صورت نيم بند تعليق شده است نيز باز مي گردد!. متن ضعيف برجام به گونه اي تنظيم شده که طرف مقابل تعهدات را نقض مي کند ولي اگر دولت ايران اعتراض کند در نهايت قطعنامه هاي شوراي امنيت که به طور مشروط لغو شده دوباره عليه کشورمان باز مي گردد! اين بخشي از متن «فتح الفتوح برجام»! است.
دوم اينکه، مقامات غربي با لحن تحقيرآميزي- مانند وندي شرمن که در همين گزارش به آن اشاره شده است- به صراحت اعلام کردند که تيم مذاکره کننده هسته اي ايران به رياست ظريف به دليل عدم تسلط بر زبان انگليسي در مذاکرات فريب خوردند.
سوم اينکه متن برجام و ضمائم آن آن قدر خلل و فرج ريز و درشت دارد که آمريکايي ها هر روز طمع کنند از يکي از اين سوراخ ها چنگ و دنداني نشان دهند. مقامات غربي به دنبال آن هستند تا محدوديت ها و بازرسي هاي بي سابقه برجام دائمي شده و مسائلي مانند نابودي يا مهار توان موشکي جمهوري اسلامي نيز به آن اضافه شود. به زعم آمريکايي ها، مخالفت جمهوري اسلامي با بازديد از مراکز نظامي مي تواند براي کشاندن دوباره ايران پاي ميز مذاکره و گرفتن امتياز بيشتر يا به زبان ساده تر فشار دادن بيشتر کلاهي باشد که در برجام بر سر ايران گذاشته اند.ظريف افزود: اين که اين توافق بوده نشان دهنده اين است که همه در حوزه خواسته هايشان به يک حد مياني رسيدند لذا آنچه خانم هيلي مطرح کرده بودند بيشتر نشان دهنده بي اطلاعي ايشان از متن توافق در همه حوزه هايي که در آن اظهارنظر کردند، است. برجام کاملاً صريح و کاملاً روشن است و ميزان نظارت در برجام هم در آن مشخص است.
هم «آمانو» گفت هم «هيلي»!
ظريف تاکيد کرده است که «اظهارنظر هيلي درباره بازديد از مراکز نظامي نشان دهنده بي اطلاعي از متن برجام است». اين در حالي است که آمانو نيز درباره بازديد از مراکز نظامي دقيقا همين موضع گيري را بيان داشته است.
«يوکيو آمانو» مديرکل آژانس بين المللي انرژي اتمي در روزهاي گذشته گفت آژانس حق دسترسي به همه مراکز نظامي و غيرنظامي را دارد. آمانو تصريح کرد:«بر اساس شرايط مورد توافق ايران در حوزه بازرسي ها، آژانس بدون تفاوت قائل شدن ميان مراکز نظامي و غيرنظامي، به همه آنها دسترسي دارد».
برجام متوازن است!
وزير امور خارجه در ادامه اين مصاحبه گفت: آنچه در برجام مورد توافق قرارگرفته يک حد متوازني است که براي همه شرکت کنندگان قابل قبول بوده نه اين که صرفاً خواسته ها و اميال يکي يا چند تا از طرف هاي برجام باشد. اين بالاخره يک واقعيتي است که ما در اظهارنظرهايي که از طرف ساير مقامات اروپايي و متحدين آمريکا در اين زمينه هم شده کاملاً شاهدش بوديم.
در اين خصوص بايد گفت براساس تبليغات گسترده مقامات دولت و اعضاي تيم مذاکره کننده هسته اي و رسانه هاي حامي دولت قرار بر اين بود که برجام دو دستاورد عمده داشته باشد؛ اول «لغو تمامي تحريم ها» و دوم «گشايش اقتصادي براي عموم مردم» اما همان طور که منتقدان نيز به درستي اشاره کرده بودند، به دليل رعايت نکردن قاعده «توازن تعهدات»، «همزماني اجراي تعهدات»، «اخذ تضمين از طرف مقابل» و «پيش بيني برگشت پذيري امتيازات واگذار شده در صورت نقض عهد» که قاعده عقلي هر قرارداد عادي حقوقي است، برجام نمي توانست برآورده کننده اين شعارها باشد.
پاسخ «نفيو» به «صالحي»
«ريچارد نفيو» و «ايلان گلدنبرگ» کارشناسان مسائل تحريمي و مقام هاي سابق وزارت خارجه آمريکا در بخشي از يادداشت مفصل خود در نشريه فارن پاليسي اظهارات چند روز پيش «علي اکبر صالحي»، رئيس سازمان انرژي اتمي ايران را از حيث فني مورد بررسي قرار دادند.
صالحي در مصاحبه اي با شبکه خبري «العالم» چند روز پيش گفته بود در صورت اقدام احتمالي «دونالد ترامپ»، رئيس جمهور آمريکا براي خروج از «برجام»، ايران حاضر است تا زمان باقي ماندن اتحاديه اروپا در آن به تعهداتش پايبند باشد.
وي گفت: اگر آمريکا و اتحاديه اروپا از برجام خارج شوند ايران نيز خارج خواهد شد. ولي اگر بقيه اعضاي 1+5 از توافق خارج نشدند و تنها آمريکا خارج شد، ايران از برجام خارج نخواهد شد.
«ريچارد نفيو» که از او به عنوان معمار شبکه تحريم هاي آمريکا عليه ايران ياد مي شود و «ايلان گلدنبرگ»، مشاور ويژه وزير دفاع اسبق آمريکا در امور ايران در تحليل خود با ارائه برخي دلايل مدعي شده اند که اين پيشنهاد آقاي صالحي عملي نيست.
آنها ضمن هشدار شديد به دولت ترامپ درباره تبعات خروج آمريکا از برجام نوشته اند: «برخي ممکن است اين طور پيشنهاد کنند که با آنکه ايالات متحده ممکن است با خروج از برجام خودش را منزوي کند، ايران، اتحاديه اروپا و ساير کشورها مي توانند با اقداماتشان آن را حفظ کنند. رئيس سازمان انرژي اتمي ايران، علي صالحي، اخيراً چنين مسيري را پيشنهاد کرد و گفت حتي در صورت خروج آمريکا ايران تا زماني که اروپا در اين توافق باقي بماند به تعهداتش پايبند خواهد بود».
نفيو و گلدنبرگ مي نويسند: «اگرچه ايالات متحده بايستي انتظار همراه شدن شرکاي خارجي با هر ماجراجويي درخصوص تحريم ها عليه ايران را به ديد ترديد بنگرد، اما ايران به زودي متوجه خواهد شد که همکاري نصفه و نيمه (طرف هاي خارجي) موضوعي است که براي منافع اقتصادي خودش مضر است».
«حتي اگر دولت هاي خارجي از همراهي با آمريکا [براي اعمال تحريم ها عليه ايران] سر باز بزنند، برخي از شرکت ها با اين کشور همراه خواهند شد. يک اثر نامطلوب که از لغو توافق يا تصميم براي اعلام عدم پايبندي ايران ناشي مي شود، محدود شدن فرصت هاي اقتصادي ايران و ايجاد فشار سياسي در داخل تهران خواهد بود. ايران، خواستار آن خواهد شد که اتحاديه اروپا شرکت هايش را به پايبندي به قراردادها و مقاصد برجام مجبور کند، اما در اتحاديه اروپا هيچ زيربناي قانوني براي اينکه دولت ها بتوانند اين اقدام را عملي کنند، وجود ندارد».
نفيو و گلدنبرگ در ادامه اين استدلال خود نوشته اند: «نيمي از اروپا، چين، روسيه و چند کشور ديگر قادر نخواهند بود با کاهش تحريم ها به اندازه اي براي ايران مزيت [اقتصادي] ايجاد کنند که تهديدهاي ناشي از تحريم هاي ثانويه آمريکا را جبران کرده و ايراني ها را راضي نگه دارند».
«علاوه بر اين، چنانچه ترامپ علناً از توافق خارج شود، رئيس جمهور ايران و متحدانش تحت فشار قرار خواهند گرفت تا به اقدام آمريکا پاسخ دهند. نتيجه احتمالي قرار گرفتن در چنين وضعيتي اين خواهد بود که ايران به جاي آنکه با طمانينه پذيراي وضعيت باشد، اقدامات تحريک آميز ايالات متحده را پاسخ خواهد داد و فعاليت هاي هسته اي تعليق شده خود را از سر خواهد گرفت».
بي توجهي کميسيون مشترک به شکايات ايران
مقامات ارشد دولت به خوبي مي دانند که علت اصلي دستاورد تقريباً هيچ برجام، عهدشکني آمريکا و لغو نشدن تحريم ها و در نهايت ترس بانک ها و موسسات اروپايي از عواقب همکاري اقتصادي با ايران و واهمه از جريمه هاي سنگين وزارت خزانه داري آمريکاست. اما باز هم با اصرار بر استمرار خسارت محض برجام مدعي مي شوند که به واسطه برجام ميان آمريکا و اروپا شکاف ايجاد کرده ايم.
اين در حالي است که کشورهاي اروپايي عضو 1+5 تاکنون نه تنها به هيچ عنوان اعتراض ايران نسبت به نقض برجام از سوي آمريکا را نپذيرفته اند، بلکه صريحاً از تحريم هاي ضدايراني هم حمايت کرده اند. براي نمونه، «زيگمار گابريل» وزير امور خارجه آلمان-بهمن ۹۵- در اظهارنظري گستاخانه از رويکرد آمريکا در قبال ايران حمايت کرده و تحريم هاي جديد تصويب شده عليه تهران از طرف واشنگتن را قابل درک ارزيابي کرد.
کميسيون مشترک برجام نيز تاکنون حداقل در دو جلسه، شکايت ايران درخصوص نقض برجام از سوي آمريکا را وارد ندانسته و تاکيد کرده است که آمريکا به تعهدات خود در برجام عمل کرده است.
کنايه تحقيرآميز «وندي شرمن»
وندي شرمن مذاکره کننده ارشد هسته اي - 22مارس، 2 فروردين 96 -در انديشکده وودرو ويلسون و در حضور کاترين اشتون با تمسخر درباره توافق هسته اي گفت: «پس به اين ترتيب ايران توافق کرد تمام کارهاي فني لازم براي اطمينان دادن از اينکه تمام مسيرهاي تامين مواد شکافت پذير در اين کشور مسدود شده و هيچ زنجيره اي مخفيانه اي هم براي تامين مواد شکافت پذير در اين کشور قابل شکل گيري نباشد را به انجام برساند و 1+5 و اتحاديه اروپا توافق کردند که (با پوزخند) تحريم هاي هسته اي را (موقتا متوقف کنند)، lift لغتي است که در زبان انگليسي به معني معلق نگاه داشتن و يا موقتا متوقف کردن است اما طرف ايراني lift را به معني پايان دادن و خاتمه دادن ترجمه مي کرد و به همين دليل هم ما از اين لغت استفاده کرديم- يکي از کارهايي که شخص در ديپلماسي انجام مي دهد اين است که توجه کند زبان اهميت دارد- و خود اين معلق نگه داشتن فقط شامل تحريم هاي هسته اي و نه تحريم هاي مربوط به مقابله با تروريزم و يا تحريم هاي مربوط به نقض حقوق بشر و يا تحريم هاي مربوط به اشاعه و يا انتقال تسليحات مي شود.»
مشخص است که تيم مذاکره کننده کشورمان به هرحال نتوانسته و يا نفهميده تا اقدام متناسبي در برابر اين خدعه شناخته شده طرف آمريکايي انجام دهد؛ چنانکه محمد جواد ظريف 30 تير 1394 و بعد از انعقاد توافق هسته اي در مجلس حضور پيدا کرده گفت:«اصلا تعليق در هيچ جا نيامده است در هيچ جاي برجام واژه تعليق نيامده و هرکس تعليق ترجمه کرده اشتباه ترجمه کرده است. در برجام اصلا تعليق وجود ندارد و تاريخ اجراي لغو هم زماني است که آژانس گزارش دهد که ايران اين اقدامات کمي را انجام داده است».
احمد توکلي نماينده مجلس دهم در خاطره اي از روزهاي بررسي برجام مي گويد:
روز بعد، سه شنبه ۳۰ تير آقاي دکتر ظريف به مجلس آمد و گزارشي از برجام و حواشي آن، از جمله قطعنامه ۲۲۳۱ تقديم مجلس کرد. چهار سوال نوشتم و براي رئيس جلسه، آقاي لاريجاني فرستادم. اين از حقوق نمايندگان است که سوال خود را از مسئولاني که گزارش تقديم مجلس مي کنند به رئيس جلسه بدهند و او بايد بخواند و پاسخ بخواهد. آقاي لاريجاني سه تا را خواند و دکتر ظريف پاسخ داد. از جمله پرسيدم در حالي که لااقل ۴ بار لفظ تعليق صراحتا در برجام آمده است چرا آقاي وزير چند بار با تاکيد گفتند تمام تحريم ها لغو شده است؟ با کمال تعجب وزير محترم در پاسخ گفت: «اصلا تعليق هيچ جا نيامده، در هيچ جاي برجام تعليق نيامده، هر کس تعليق ترجمه کرده اشتباه کرده، هيچ جاي برجام تعليق نيامده. کلمه تعليق وجود ندارد. لغو کرد . . . لغو، تمام شد.» من کلمه انگليسي suspend را در متن برجام با ماژيک برجسته کردم و چون خودم منتظر اجازه اخطار بودم، از آقاي دکتر نجابت خواهش کردم برود آنها را به دکتر لاريجاني نشان دهد. لاريجاني که مطمئن شد به نجابت گفت برو به ظريف نشان بده. آقاي دکتر ظريف در واکنش به دکتر نجابت گفت من نديده بودم!
تحقير ملي مردم ايران، لزوم رسيدگي به اين ماجرا را بيش از پيش عيان کرده است. مجلس شوراي اسلامي بايد در اين زمينه از وزير امور خارجه پاسخ بخواهد که چرا سرمايه ملي اعتماد مردم کشورمان را در مذاکرات هسته اي حراج کرده و اين چنين باعث تمسخر طرف آمريکايي را فراهم کرده است؟
۳ گزينه احتمالي ترامپ درباره برجام
به گزارش فارس، مقام هاي آمريکايي در شرايطي که رئيس جمهور اين کشور تهديد کرده از توافق هسته اي با ايران خارج خواهد شد، به تشريح سه گزينه احتمالي پيش روي وي براي عملي کردن اين موضوع پرداخته اند.
روزنامه نيويورک تايمز در مطلبي که درباره گزارش آژانس بين المللي انرژي اتمي به مفاد برجام منتشر کرده، به تشريح گزينه هاي دولت «دونالد ترامپ»، رئيس جمهور آمريکا به نقل از مقام هاي دولت وي پرداخته است.
به نوشته اين روزنامه، اولين راهکار ساده ترامپ مي تواند لغو برجام باشد. در چنين شرايطي دولت ترامپ ممکن است اعلام کند ايران تنها به «متن» توافق پايبند بوده و با آزمايش هاي موشکي و حمايت از گروه هايي که واشنگتن آنها را تروريستي مي داند، «روح» آن را زير پا گذاشته است.
اما، چنين رويکردي مشکلات عديده اي در پي خواهد داشت. در اين حالت، ايران خود را مجاز به توليد هر مقدار اورانيوم غني شده يا پلوتونيوم خواهد دانست و آمريکا براي هرگونه اقدام عليه ايران در انزوا قرار خواهد گرفت.
اما برخي از مقام هاي دولت ترامپ مي گويند گزينه دوم اين است که دولت آمريکا اعلام کند ايران به برجام پايبند نبوده اما واشنگتن، بنا به هر دليلي، قصد اجراي آن را دارد. چنين اقدامي باعث خواهد شد کنگره براي از سرگيري تحريم ها عليه ايران راي گيري نکند.
گزينه سوم، ترتيب دادن آزموني است که واشنگتن انتظار دارد ايران در آن مردود شود. در اين روش، ممکن است آمريکا با ارائه اطلاعاتي به آژانس ايران را به انجام فعاليت هاي هسته اي مشکوک متهم کرده و خواستار بازرسي شود.مقام هاي آمريکايي به نيويورک تايمز گفته اند که دولت ترامپ هنوز چنين اطلاعاتي را تهيه نکرده است.
