بخل آسمان؛ وضعیت نگران کننده است 8شهريور-97
جرا به جاي انتقاد به عملكرد 40 ساله سیاست آسیب رسانی شبانه روز به محیط زیست و خشکانیدن رودخانه ها
وتالاب هاودریاچه ها و نابود کردن مراتع
وفضای سبز و جنگل ها که همراه با عدم مدیریت و سد سازی های غیر استاندارد قرارگاه خاتم پاسداران بوده است دربسد فراموش شده و فقط انتقاد به آسمان شده بخل دارد وتنگ نظر شده ونمی بارد؟
تهران- ایرنا- آخرین گزارش های منتشر
شده، نشانگر بخل آسمان و وضعیت نامطلوب و نگران کننده میزان بارش در سال آبی
1396-1397، در اغلب نقاط کشور خصوصا مناطق مرکزی، جنوبی و شرقی است.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های
خبری، گزارش روزانه دفتر مطالعات پایه آب کشور حاکی از آن است که همزمان با روزهای
پایانی سال آبی 1396-1397، میزان بارش در اغلب نقاط کشور، نامطلوب بوده و این
درحالی است که قدم های برداشته شده برای اصلاح الگوهای کشت و مصرف در بخش های
مختلف ناکافی است.
برپایه گزارش روزانه دفتر مطالعات پایه آب کشور، ارتفاع کل ریزش های جوی از اول مهر تا 6 شهریور سال آبی 97-96 ، بالغ بر 169.2 میلیمتر است. این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت 245.8میلیمتر بوده که این رقم حاکی از 31.2 درصد کاهش در میزان بارندگی در سال آبی جاری است و در مقایسه با سال آبی 95-96 نیز ، بارش ها 62.3 میلیمتر کاهش یافته است.
قابل ذکر است که منظور از یک سال آبی، میزان بارش نزولات جوی است که از اول مهرماه یک سال تا پایان شهریور سال بعد، رخ می دهد. بدین ترتیب سال آبی 96-97 که از مهرماه 1396 آغاز شده است، در پایان شهریور ماه 1397، پایان خواهد یافت.
**وضعیت بارندگی در مناطق مختلف ایران یکسان نیست
جغرافیای ایران، به 6 حوزه آبریز بزرگ شامل حوزه دریای خزر، حوزه خلیج فارس و دریای عمان، حوزه دریاچه ارومیه، حوزه فلات مرکزی، حوزه مرز شرقی و حوزه قره قوم تقسیم می شود و برخی از این حوزه ها، خود به بخش های کوچکتری نیز تقسیم می گردند و در مجموع، 30 حوزه آبی کوچکتر را تشکیل می دهند. وضعیت میزان بارندگی در سال جاری آبی، در این مناطق یکسان نیست. هرچند اغلب حوزه های آبریز کشور، به صورت میانگین، بارشی کمتر از متوسط همیشگی خود را در سال جاری، مشاهده کرده اند.
**دریاچه ارومیه و افزایش چشمگیر برکت آسمانی
حوزه دریاچه ارومیه، در سال آبی 1396-1397، با روی خوش آسمان مواجه بوده است و این دریاچه که در سال آبی 1395-1396، با حدود 277.1 میلیمتر بارش مواجه بود، امسال با 130.7 میلیمتر بارش بیشتر، توانست به 407.8 میلیمتر بارش مواجه شود که بسیار خوشحال کننده بوده و از عوامل افزایش سطح آب دریاچه ارومیه نیز هست.
این میزان از بارش، 47 درصد بیشتر از سال آبی گذشته است. همچنین میزان بارش بر فراز دریاچه ارومیه، در سال آبی جاری، نسبت به میانگین 49 سال گذشته نیز 70.9 میلیمتر، افزایش نشان می دهد که افزایشی 21 درصدی در میزان بارش، در این منطقه است.
**وضعیت نامتعادل حوزه دریای خزر
همواره خطه سرسبز شمال ایران، در ذهن هر ایرانی تداعی کننده باران و نزولات آسمانی است؛ اما آمارها نشان از آن دارند که شرایط در کل این منطقه یکسان نیست. بخش هایی از این حوزه آبی دچار کمبود بارش هستند و بخش هایی نیز خوشبختانه وضعیت بارشی مناسبی داشته اند.
حوزه رودخانه ارس، بیشترین افزایش و امیدوارکننده ترین بارش را در این حوزه داشته است. افزایش 117 میلیمتری بارش نسبت به سال گذشته و 68.6 میلیمتری نسبت به 49 سال گذشته، خبر خوشی برای اهالی این حوزه آبی است.
در عین حال حوزه تالش و مرداب انزلی، که پرباران ترین ناحیه بارشی ایران محسوب می شود، به رغم بارشی در حدود 686.2 میلیمتری، 80 میلیمتر کمتر از سال آبی قبل، از برکت آسمان بهره مند شده و این رقم نسبت به دوره 49 ساله، متاسفانه 227 میلیمتر کمتر بوده که خبر نگران کننده ای است. اگرچه ممکن است در روزهای پایانی سال آّبی، بخشی از این کمبود، جبران شود.
**بخل آسمان در حوزه خلیج فارس و دریای عمان
وضعیت بارش در سال آبی جاری، در اغلب بخش های حوزه خلیج فارس و دریای عمان، امیدوار کننده نیست. به ویژه بخش مشهور به بندرعباس – سدیج، با 276 میلیمتر کاهش بارندگی، عملاً با کاهش 90 درصدی بارش نسبت به سال آبی قبل مواجه و در سال آبی گذشته تنها 29.6 میلیمتر نزولات جوی در این منطقه گزارش شده است.
در این منطقه، تنها وضعیت حوزه مرزهای غرب که منطقه رودهای زاب کوچک و سیروان را شامل می شود، نسبت به سال آبی گذشته، بارش بیشتری دریافت کرده اند. هرچند که این حوزه نیز هنوز حدود 3 درصد از میانگین بارش 49 ساله کمتر باران و برف به خود دیده است.
**وضعیت نگران کننده در حوزه مرزی شرقی
حوزه مرزی شرق کشور، متاسفانه نسبت به متوسط 49 سال گذشته، با 62.7 درصد کاهش بارش مواجه شده است. متوسط 49 سال بارش در این منطقه حدود 108.3 میلیمتر بوده است که در سال آبی جاری به تنها به 40.4 میلیمتر رسیده است. امری که می تواند منجر به تبعاتی جدی برای این منطقه گردد و تاثیر خود را به ویژه بر رودهای مرز شرقی کشور و هیرمند و هامون نشان دهد. کاهشی که با گسترش ابعاد تاثیرات منفی احداث سد کجکی در افغانستان بر روی رود هیرمند، می تواند حیات کشاورزی و صنعت این استان را تهدید کند.
** کاهش بارندگی و نیاز به مدیریت منابع آبی کشور
آمارها نشان از کاهش بارندگی، در بسیاری از نقاط کشور دارند. در سال آبی گذشته، به جز دو حوزه آبی دریاچه ارومیه و رودخانه ارس، در 28 حوزه آبی دیگر کشور، متوسط بارش سال آبی جاری، کمتر از میانگین 49 سال گذشته بوده است؛ امری که می تواند نگران جدی کارشناسان را به همراه داشته باشد.
مقابله با تنش آبی و کاهش بارش در کشور، تنها یک راه حل دارد و آن مدیریت مصرف آب چه در سطح کلان و چه در سطح خرد و اصلاح الگوی کشت و مصرف است. امری که به نظر می رسد ضرورت آن را باید هر شهروندی احساس نماید.
گزارش پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو، موید آن است که حدود 92درصد منابع آب تجدید پذیر کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود و کل مصرف آب در بخش خانگی و صنعت در حدود 8 درصد است.
اما بخش کشاورزی به علت بازده پایین آبیاری و همچنین بالا بودن ضایعات کشاورزی به صورت مستقیم و غیرمستقیم بخش عمده‌ای از منابع آب را هدر می‌دهد.
براساس گزارش های منتشر شده، متوسط مصرف آب جهان در بخش کشاورزی حدود 70 درصد است.
این درحالی است که در جهان میزان تولید محصول کشاورزی به‌ازای مصرف هر مترمکعب آب حدود 2.5 کیلوگرم است درحالی که این میزان در ایران، حدود یک کیلوگرم است و تولید ناخالص ملی نیز تنها بین 20 تا 40 سنت به‌ازای مصرف یک مترمکعب آب در بخش کشاورزی برآورد می‌شود که متوسط جهانی در این زمینه حدود یک تا دو دلار و حتی بیشتر است.
با کاهش حدود 8 درصدی در مصرف آب کشاورزی، معادل کل مصرف شرب و صنعت کشور آب صرفه جویی می‌شود و را‌هکارهایی که در این بخش بتواند موجب کاهش تلفات شود، از اولویت زیاد برخوردار است.
به گفته کارشناسان، از منابع آبی نمی توان استفاده بهینه کرد مگر آنکه سه اصل عمده یعنی کارآیی مصرف آب، عدالت در توزیع آب و حفظ تعادل بوم شناختی و زیست محیطی رعایت شده باشد و تحقق این مهم نیز نیازمند فرهنگ سازی خصوصا در جامعه کشاورزی است.
پژوهشم**ب-س** 1552
برپایه گزارش روزانه دفتر مطالعات پایه آب کشور، ارتفاع کل ریزش های جوی از اول مهر تا 6 شهریور سال آبی 97-96 ، بالغ بر 169.2 میلیمتر است. این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت 245.8میلیمتر بوده که این رقم حاکی از 31.2 درصد کاهش در میزان بارندگی در سال آبی جاری است و در مقایسه با سال آبی 95-96 نیز ، بارش ها 62.3 میلیمتر کاهش یافته است.
قابل ذکر است که منظور از یک سال آبی، میزان بارش نزولات جوی است که از اول مهرماه یک سال تا پایان شهریور سال بعد، رخ می دهد. بدین ترتیب سال آبی 96-97 که از مهرماه 1396 آغاز شده است، در پایان شهریور ماه 1397، پایان خواهد یافت.
**وضعیت بارندگی در مناطق مختلف ایران یکسان نیست
جغرافیای ایران، به 6 حوزه آبریز بزرگ شامل حوزه دریای خزر، حوزه خلیج فارس و دریای عمان، حوزه دریاچه ارومیه، حوزه فلات مرکزی، حوزه مرز شرقی و حوزه قره قوم تقسیم می شود و برخی از این حوزه ها، خود به بخش های کوچکتری نیز تقسیم می گردند و در مجموع، 30 حوزه آبی کوچکتر را تشکیل می دهند. وضعیت میزان بارندگی در سال جاری آبی، در این مناطق یکسان نیست. هرچند اغلب حوزه های آبریز کشور، به صورت میانگین، بارشی کمتر از متوسط همیشگی خود را در سال جاری، مشاهده کرده اند.
**دریاچه ارومیه و افزایش چشمگیر برکت آسمانی
حوزه دریاچه ارومیه، در سال آبی 1396-1397، با روی خوش آسمان مواجه بوده است و این دریاچه که در سال آبی 1395-1396، با حدود 277.1 میلیمتر بارش مواجه بود، امسال با 130.7 میلیمتر بارش بیشتر، توانست به 407.8 میلیمتر بارش مواجه شود که بسیار خوشحال کننده بوده و از عوامل افزایش سطح آب دریاچه ارومیه نیز هست.
این میزان از بارش، 47 درصد بیشتر از سال آبی گذشته است. همچنین میزان بارش بر فراز دریاچه ارومیه، در سال آبی جاری، نسبت به میانگین 49 سال گذشته نیز 70.9 میلیمتر، افزایش نشان می دهد که افزایشی 21 درصدی در میزان بارش، در این منطقه است.
**وضعیت نامتعادل حوزه دریای خزر
همواره خطه سرسبز شمال ایران، در ذهن هر ایرانی تداعی کننده باران و نزولات آسمانی است؛ اما آمارها نشان از آن دارند که شرایط در کل این منطقه یکسان نیست. بخش هایی از این حوزه آبی دچار کمبود بارش هستند و بخش هایی نیز خوشبختانه وضعیت بارشی مناسبی داشته اند.
حوزه رودخانه ارس، بیشترین افزایش و امیدوارکننده ترین بارش را در این حوزه داشته است. افزایش 117 میلیمتری بارش نسبت به سال گذشته و 68.6 میلیمتری نسبت به 49 سال گذشته، خبر خوشی برای اهالی این حوزه آبی است.
در عین حال حوزه تالش و مرداب انزلی، که پرباران ترین ناحیه بارشی ایران محسوب می شود، به رغم بارشی در حدود 686.2 میلیمتری، 80 میلیمتر کمتر از سال آبی قبل، از برکت آسمان بهره مند شده و این رقم نسبت به دوره 49 ساله، متاسفانه 227 میلیمتر کمتر بوده که خبر نگران کننده ای است. اگرچه ممکن است در روزهای پایانی سال آّبی، بخشی از این کمبود، جبران شود.
**بخل آسمان در حوزه خلیج فارس و دریای عمان
وضعیت بارش در سال آبی جاری، در اغلب بخش های حوزه خلیج فارس و دریای عمان، امیدوار کننده نیست. به ویژه بخش مشهور به بندرعباس – سدیج، با 276 میلیمتر کاهش بارندگی، عملاً با کاهش 90 درصدی بارش نسبت به سال آبی قبل مواجه و در سال آبی گذشته تنها 29.6 میلیمتر نزولات جوی در این منطقه گزارش شده است.
در این منطقه، تنها وضعیت حوزه مرزهای غرب که منطقه رودهای زاب کوچک و سیروان را شامل می شود، نسبت به سال آبی گذشته، بارش بیشتری دریافت کرده اند. هرچند که این حوزه نیز هنوز حدود 3 درصد از میانگین بارش 49 ساله کمتر باران و برف به خود دیده است.
**وضعیت نگران کننده در حوزه مرزی شرقی
حوزه مرزی شرق کشور، متاسفانه نسبت به متوسط 49 سال گذشته، با 62.7 درصد کاهش بارش مواجه شده است. متوسط 49 سال بارش در این منطقه حدود 108.3 میلیمتر بوده است که در سال آبی جاری به تنها به 40.4 میلیمتر رسیده است. امری که می تواند منجر به تبعاتی جدی برای این منطقه گردد و تاثیر خود را به ویژه بر رودهای مرز شرقی کشور و هیرمند و هامون نشان دهد. کاهشی که با گسترش ابعاد تاثیرات منفی احداث سد کجکی در افغانستان بر روی رود هیرمند، می تواند حیات کشاورزی و صنعت این استان را تهدید کند.
** کاهش بارندگی و نیاز به مدیریت منابع آبی کشور
آمارها نشان از کاهش بارندگی، در بسیاری از نقاط کشور دارند. در سال آبی گذشته، به جز دو حوزه آبی دریاچه ارومیه و رودخانه ارس، در 28 حوزه آبی دیگر کشور، متوسط بارش سال آبی جاری، کمتر از میانگین 49 سال گذشته بوده است؛ امری که می تواند نگران جدی کارشناسان را به همراه داشته باشد.
مقابله با تنش آبی و کاهش بارش در کشور، تنها یک راه حل دارد و آن مدیریت مصرف آب چه در سطح کلان و چه در سطح خرد و اصلاح الگوی کشت و مصرف است. امری که به نظر می رسد ضرورت آن را باید هر شهروندی احساس نماید.
گزارش پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو، موید آن است که حدود 92درصد منابع آب تجدید پذیر کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود و کل مصرف آب در بخش خانگی و صنعت در حدود 8 درصد است.
اما بخش کشاورزی به علت بازده پایین آبیاری و همچنین بالا بودن ضایعات کشاورزی به صورت مستقیم و غیرمستقیم بخش عمده‌ای از منابع آب را هدر می‌دهد.
براساس گزارش های منتشر شده، متوسط مصرف آب جهان در بخش کشاورزی حدود 70 درصد است.
این درحالی است که در جهان میزان تولید محصول کشاورزی به‌ازای مصرف هر مترمکعب آب حدود 2.5 کیلوگرم است درحالی که این میزان در ایران، حدود یک کیلوگرم است و تولید ناخالص ملی نیز تنها بین 20 تا 40 سنت به‌ازای مصرف یک مترمکعب آب در بخش کشاورزی برآورد می‌شود که متوسط جهانی در این زمینه حدود یک تا دو دلار و حتی بیشتر است.
با کاهش حدود 8 درصدی در مصرف آب کشاورزی، معادل کل مصرف شرب و صنعت کشور آب صرفه جویی می‌شود و را‌هکارهایی که در این بخش بتواند موجب کاهش تلفات شود، از اولویت زیاد برخوردار است.
به گفته کارشناسان، از منابع آبی نمی توان استفاده بهینه کرد مگر آنکه سه اصل عمده یعنی کارآیی مصرف آب، عدالت در توزیع آب و حفظ تعادل بوم شناختی و زیست محیطی رعایت شده باشد و تحقق این مهم نیز نیازمند فرهنگ سازی خصوصا در جامعه کشاورزی است.
پژوهشم**ب-س** 1552
