لطفا تماشاچی آزار زنان نباشید!
نیمی از زنانی که در دنیا به قتل می‌رسند توسط اعضای خانواده و همسرانشان کشته می‌شوند! اما معنی این جمله این نیست که تنها نوع خشونت علیه زنان، خشونت خانگی است، تنها جایی که خشونت علیه زنان رخ می‌دهد پشت درهای بسته خانه است و خشونت علیه زنان حتما باید منجر به «قتل» شود تا به حساب بیاید.
از خودکشی گرفته تا توصیف‌کردن خودمان با جمله‌های ظالمانه‌ای مانند اینکه «زشتم»، «از پس این کار برنمی‌آیم»، «تنهایی نمی‌توانم» و بسیاری چیزهای دیگر مانند این، ناشی از خشونت پنهانی هستند که روز و شب، در خانه و بیرون از آن علیه آدم‌ها جریان دارد؛ حساسیت‌برانگیزتر از همه، علیه زنان و کودکان. اما آیا می‌شود علیه این خشونت که منجر به «انگاره منفی از من» و «انگاره منفی از شهر» و «دیگران» و «خانواده» می‌شود، کاری انجام داد؟
یکی از کارها این است که تصویر حساب‌های کاربری‌مان را به رنگ روزهای مختلف سال عوض کنیم؛ امروز آبی برای حمایت از حقوق کودکان، فردا نارنجی برای حمایت از منع خشونت علیه زنان و ... . یک کار دیگر هم می‌شود کرد. عده‌ای از مردم شهر بسیج شده‌اند و دست به دست هم داده‌اند که کمک کنند در مورد خشونت، بخصوص خشونت خیابانی و بخصوص علیه زنان کاری انجام دهند. «دیدبان آزار» یک پروژه مردمی است که توسط جمعی از فعالان حقوق زنان راه افتاده است؛ تلاشی برای اطلاع‌رسانی در مورد اینکه «خیابان امن حق همه است»، «زنان هم به اندازه مردان در امکانات حمل و نقل شهری سهم دارند» و «متلک گفتن، نوعی آزار محسوب می‌شود».
ممکن است پوسترها و بروشورهای زردرنگ این گروه را در مغازه‌ها، کنار ویترین فروشگاه‌ها یا آویزان از پشت صندلی تاکسی‌ها دیده باشید. جمعیت همراهان این گروه با اتکا به قوانین موجود از جمله ماده ۶۶ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال ۹۲ در گروه‌های چند نفری در مناطق مختلف شهر با مردم، مغازه‌دارها، راننده‌های تاکسی و عابران پیاده صحبت می‌کنند و در مورد اینکه آزار خیابانی برای زنان چه معنی دارد، اطلاع‌رسانی می‌کنند تا از حجم آزارهای خیابانی که علیه زنان شهر در جریان است کم کنند.
ماده ۶۶ قانون آیین دادرسی کیفری مقرر کرده است: «سازمان‌های مردم‌نهادی که اساسنامه آنها در زمینه حمایت از اطفال و نوجوانان، زنان، اشخاص بیمار و دارای ناتوانی جسمی یا ذهنی، محیط زیست، منابع طبیعی، میراث فرهنگی، بهداشت عمومی و حمایت از حقوق شهروندی است، می‌توانند نسبت به جرائم ارتکابی در زمینه‌های فوق اعلام جرم کنند و در تمام مراحل دادرسی شرکت کنند.»
همزمان اعضای این جمعیت با راه‌اندازی یک سایت تعاملی از مردم خواسته‌اند تجربه‌های خودشان در رو به رو شدن با آزار خیابانی را با ثبت مناطق شهری که در آن مورد آزار قرار گرفته‌اند یا در موقع آزار دیگران از آنها دفاع کردند را ثبت کنند و از این راه به شهرداری، نیروی انتظامی و سایر نهادهای مسئول کمک کنند تا شهرها را برای همه امن‌تر کنند.
فعالان این کمپین می‌گویند: «عده‌ای باور دارند که متلک‌پرانی عملی سرگرم‌کننده و موجب خشنودی زنان است چون تعریف و تمجید تلقی می‌شود. در حالی که احساس ناامنی و کاهش اعتماد به نفس حضور در فضاهای عمومی را به دنبال دارد. با صحبت‌کردن از احساسات و تجربه‌مان می‌توانیم این باور نادرست را به چالش بکشیم. داوطلبان دیدبان آزار به صورت مستمر و هفتگی در سطح شهر به اطلاع‌رسانی در زمینه آزار خیابانی می‌پردازند. این اطلاع‌رسانی عمومی شامل گفت‌وگو با مردم، نصب پوسترهای منع آزار، توزیع بروشور آموزشی و ... است. ثبت روایات روی نقشه امکان شناسایی نقاطی که نیاز به مداخله دارند را فراهم می‌کند. در نتیجه داوطلبان دیدبان آزار قعالیت‌های میدانی خود را در نقاط پرآزار افزایش خواهند داد. شکستن سکوت و بازگو کردن تجربه خشونت از مهم‌ترین شیوه‌های اطلاع‌رسانی عمومی در راستای مقابله با خشونت است. ما با سکوت خود به عادی‌سازی و کم‌اهمیت انگاشته‌شدن آزار و اذیت در فضای عمومی دامن می‌زنیم. گستردگی آزارها و رنج آزاردیدگان که آشکار شود، موضوع به دغدغه‌ای عمومی تبدیل خواهد شد».
دیدبان آزار از همه می‌خواهد علاوه بر گزارش‌کردن آزارهای خیابانی علیه دیگران، وقتی شاهد آزار خیابانی هستند به تناسب موقعیت خودشان واکنش نشان دهند. این واکنش می‌تواند از نزدیک‌شدن به فردی که تحت آزار است برای ایجاد احساس امنیت در او و از بین‌بردن امنیت آزارگر تا خبر دادن به پلیس و مانند آن متفاوت باشد. فعالان کمپین در این‌باره می‌گویند: «شیوه‌های متفاوتی برای مداخله‌کردن در صحنه آزار وجود دارد که هر فرد متناسب با موقعیت، موانع و انگیزه‌های درونی و شخصی یا موانع بیرونی‌اش می‌تواند یکی از آنها را انتخاب کند. یکی از دسته‌بندی‌های ساده و رایج انواع مداخله از این قرار است:
مداخله مستقیم: این نوع مداخله یکی از رایج‌ترین و شناخته‌شده‌ترین استراتژی‌ها است که در آن شاهد آزار مستقیماً وارد موقعیت شده و مستقیماً به آزارگر هشدار می‌دهد. همچنین گاه به کمک قربانی یا قربانیان آزار رفته و آنها را از صحنه خارج می‌کند. در صورت لزوم و با درخواست آزاردیده به عنوان شاهد او را برای شکایت کردن همراهی می‌کند.
محول کردن مداخله به دیگران: خیلی از افراد ممکن است به دلایل مختلفی از مداخله مستقیم پرهیز کنند ولی می‌توانند با یکی از نزدیکان یا دوستان آزاردیده که در صحنه حاضر است صحبت کنند و به او مشورت بدهند که بهتر است چه رفتاری برای کمک به آزاردیده یا هشدار به آزارگر نشان دهد. همچنین شاهد می‌تواند با گرفتن اطلاعات دقیق از صحنه آزار با پلیس یا نهادهای مسئول تماس بگیرد و آزار را گزارش کند.
پرت کردن حواس آزارگر یا آزاردیده: در صورتی که شاهد متوجه شود که فردی در حال آزار شخص دیگری با لمس یا متلک گفتن است می‌تواند سریعاً و به سادگی وارد عمل شود. او می‌تواند در صحنه آزار تغییری ایجاد کند که دسترسی فرد آزارگر به کسی که تحت آزار است قطع شود. مثلاً فرد را از آن موقعیت خارج کند یا با پرسیدن سؤالات ساده‌ای از فردی که قصد آزار رساندن دارد توجه او را از آن موقعیت منحرف کند.
وقتی تعداد بیشتری از شاهدان در برابر موقعیت آزار ایستادگی کنند و آن را آزاردهنده توصیف کنند می توانیم میزان بروز آزارها را کاهش دهیم زیرا آزارگران در معرض هشدار و گزارش شاهدان قرار می‌گیرند.»
شهرها، شهر همه ما هستند. پلیس به تنهایی نمی‌تواند شهرها را برای همه مردم در هر جایی که هستند امن کنند. اما شهروندان مسئول در برابر یکدیگر می‌توانند کمک کنند «آزار خیابانی» کاهش پیدا کند و شهر برای همه امنیت بیشتری داشته باشد، برای همه به جز آزارگران و متجاوزان.
ایسنا - فاطمه کریمخان
