گفت‌وگو با کارشناس حوزه معلولان
دردسرهای کرونا برای نابینایان؛ معلولان را دریابیم 8-دی-99
تهران- ایرناپلاس- محدودیت‌های لازم برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی، شرایطی ایجاد کرده تا مشکلاتی که معلولان از جمله نابینایان در سال‌های پیش با آن مواجه بودند، بیشتر آشکار شود. از نگاه کارشناسان، با توجه به این شرایط، ضرورت دارد برای تسهیل دسترسی این قشر به فضاهای فرهنگی اقداماتی از سوی مسئولان انجام شود.
به گزارش ایرناپلاس، همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ برای گروه‌هایی به دلایل مختلف مانند نابینایی، ناشنوایی، سالمندی و... پیش از آن هم با محدودیت‌هایی مواجه بودند، مسائل و مشکلات بیشتری به دنبال داشت. این همه‌گیری شرایط حیات را برای افراد با شرایط خاص، دشوارتر از پیش کرد. نابینایان پیش از کرونا از امکانات مناسب‌سازی شهری برای دسترسی به مکان‌های مختلف از جمله کتابخانهها محروم بودند. این محدودیت به دلیل اهمیت استفاده از حس لامسه در نابینایان و احتمال انتقال بیماری از این راه، چند برابر شد.
کتابخانهها از مکان‌های فرهنگی مهم برای پژوهشگران و افراد علاقه‌مند به مطالعه است.
حسین عبدالملکی کارشناس حوزه معلولان کتابخانه ملی درباره مسائل و مشکلاتی که نابینایان بعد از همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ برای دسترسی به کتابخانهها با آن مواجه شده‌اند، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: کرونا مشکلات زیادی برای همه جامعه به همراه داشته، اما وقتی گروهی مشکل و معلولیتی دارند، با شکل‌گیری مشکلات جدید، شرایط برای آنان سخت‌تر خواهد بود. به همین دلیل تاثیر کرونا روی نابینایان به دلیل مشکلاتی که به واسطه نابینایی داشتند، بسیار بیشتر از دیگر افراد بود.
عبدالملکی با بیان اینکه فرد نابینا برای انجام امور روزانه از حس لامسه استفاده می‌کند، در حالی که در فضای اجتماعی جدید احتمال انتقال بیماری وجود دارد، توضیح داد: در چنین شرایطی برای نابینایان امکان استفاده از حس لامسه مانند گذشته وجود نخواهد داشت. نکته اینکه پوشیدن دستکش سبب می‌شود افراد نتوانند از حس لامسه استفاده کنند.
دسترسی به سایت‌های کتابخانهها ممکن نیست
پیش از همه‌گیری کووید-۱۹ بسیاری از کتابخانهها در حال ایجاد زیرساخت‌های لازم برای دسترس‌پذیر کردن منابع در فضای مجازی بودند، این اقدام برای نابینایان از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا جابجایی آنان در سطح شهر دشوارتر از دیگران است.
عبدالملکی در این‌باره توضیح داد: پیش از کرونا در همه کشورها بر ارائه خدمات غیرحضوری تاکید می‌شد، برای رسیدن به این هدف باید زیرساخت‌های لازم برای خدمات غیرحضوری از جمله فضای مجازی وجود داشته باشد. نکته این بود که در کشورهای در حال توسعه، سطح دسترسی امکانات حتی در خیابان‌ها به شکلی نیست که یک نابینا رفت‌وآمد امنی داشته باشد. به همین دلیل کارشناسان خواستار خدمات غیرحضوری بودند.
این کارشناس مسائل معلولان از مشکلات متعدد برای ارائه خدمات به نابینایان سخت گفت و افزود: در موضوع شبکه‌های مجازی این مشکل مطرح است که بیشتر سایت‌های خدمات‌رسان کتابخانهها برای نابینایان دسترس‌پذیر نیستند. این در حالی است که استانداردهای دسترس‌پذیری برای سایت‌ها اعلام شده و قانون باید رعایت شود، اما بیشتر سایت‌ها دسترس‌پذیر نیستند. در شرایطی دسترسی به سایت‌ها غیرممکن است که همه افراد به دلیل همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ مجبورند رفت‌وآمد خود را کم کنند.
سخت‌تر شدن دسترسی به کتاب بریل
بریل خطی است که کتاب‌های نابینایان با آن نوشته شده است. اساس استفاده از این خط مبتنی بر حس لامسه است.
عبدالملکی با بیان اینکه چاپ بریل، هزینه‌بر است و اکثر کتاب‌های بریل در نسخه‌های محدود چاپ می‌شوند که فرد می‌تواند آن را از کتابخانه امانت بگیرد و مدتی از آن استفاده کند، ادامه داد: یکی از محدودیت‌هایی که نابینایان با آن مواجه شده‌اند، به دلیل لزوم استفاده از حس لامسه برای خواندن کتاب‌های بریل است. در کتاب‌های امانی با خطر بریل، امکان انتقال بیماری وجود دارد و به همین دلیل محدودیت‌های زیادی در دسترس‌پذیری این کتاب‌ها به وجود آمده است.
به گفته این پژوهشگر در دیگر کشورها نه تنها استفاده از خط بریل را محدود نکردند بلکه از آن برای اطلاع‌رسانی درباره روش‌های پیشگیری کرونا استفاده کردند. او افزود: باید یکسری پروتکل‌ها برای استفاده از خط بریل به صورت تخصصی نوشته‌شود. با پیشنهاد من، از طرف انجمن نابینایان نامه‌ای برای وزارت بهداشت و درمان نوشتیم. برای اینکه موارد استفاده از بریل خیلی مهم است و نمی‌توان آن را کنار گذاشت. در حال پیگیری مواردی هستیم تا پروتکل‌هایی وضع و در اطلاع‌رسانی از بریل استفاده شود.
بیمه از نابینایان حمایت نمی‌کند
تنها خط بریل نیست که می‌تواند برای اطلاع‌رسانی به نابینایان استفاده شود. عبدالملکی با یادآوری «بریل الکترونیک» یا «بریل کامپیوتر» و دستگاه «یادداشت‌بردار»، درباره آنها توضیح داد: در بریل الکترونیک، افراد نمایشگر بریل را به رایانه وصل می‌کنند؛ سپس آنچه که در رایانه فرد بینا به نمایش درمی‌آید، زیر دست افراد استفاده کننده از بریل خواهد بود.
وسیله دیگری وجود دارد که به آن یادداشت‌بردار می‌گویند. این وسیله حافظه‌ای دارد، متن را داخل آن می‌ریزند و از بریل آن استفاده می‌کنند. اینها دستگاه‌های شخصی هستند که هر فرد نابینا می‌تواند داشته باشد.
او ادامه داد: اگر برای بریل الکترونیک زیرساخت‌های لازم را فراهم می‌کردیم، خطر جدی ابتلا به بیماری کووید-۱۹ در دسترسی به منابع وجود نداشت و افراد می‌توانستند از نمایشگر بریل خود استفاده کند. همچنین بحث استفاده امانی از کتاب‌ها هم حذف می‌شد.
به گفته عبدالملکی، نمایشگرهای بریل الکترونیک در کشورهای دیگر وجود دارد و در ایران نیز تولید می‌شود. این وسیله در کشورهای دیگر، دستگاه گران قیمتی است و برای اینکه نابینایان توان تهیه آن را داشته باشند، جزء بیمه محسوب می‌شود. هر چند سال یکبار، فرد نابینا می‌تواند با تخفیف بالا به این دستگاه‌ها دسترسی پیدا کند. بیمه ۸۰ تا ۹۰ درصد قیمت آن را پرداخت می‌کند. این در حالی است که در ایران این حمایت بیمه وجود ندارد و یارانه‌ای به آن تخصیص داده نشده است.
در همین رابطه، معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور پانزدهم آذرماه امسال به ایرنا گفت که سالیانه ۸۶ هزار دستگاه وسیله کمک توانبخشی به معلولان ارائه می‌شود اما به دو برابر این تجهیزات نیاز است و گرانی و تحریم، واردات این تجهیزات را سخت کرده است.
به گفته محمد نفریه دستگاه نوت‌تیکر که نوعی لپ‌تاپ نابینایان است ۶ تا ۷ میلیون تومان قیمت داشت اما اکنون قیمت آن به ۴۰ میلیون تومان رسیده و تهیه آن برای معلولان و نابینایان بسیار سخت است.
«بهزیستی امسال هدف‌گذاری کرده که ۱۰۰ دستگاه نوت‌تیکر خریداری کند و آنها را در اماکن عمومی مانند کتابخانهها و انجمن‌های مربوطه قرار دهد. با این حال در واردات تجهیزات کمک توانبخشی برای معلولان مشکل داریم و به جز سمعک، به تجهیزات کمک توانبخشی ارز دولتی اختصاص داده نمی‌شود.»
وقتی یک بیماری همه‌گیر می‌شود، هر گروه با تهدیدهای خاص مواجه است؛ برای معلولان، سالمندان و ... باید امکانات خاص و جداگانه در نظر گرفته شود.
عبدالملکی با بیان اینکه باید برای هر گروه برنامه‌ریزی خاصی انجام تا راهکارهای مناسب پیدا و استفاده شود، گفت: این بررسی تخصصی برای نابینایان انجام نشده است. همچنین کشورهای دیگر بسته‌های مخصوصی را در حوزه بیماری کووید۱۹ و نابینایان در نظر گرفتند.
نابینایان پیش از همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ نیز با مشکلات متعددی در دسترسی به فضای فرهنگی مواجه بودند، به گفته این فعال حقوق معلولان، همه‌گیری اخیر می‌تواند فرصتی برای توجه به مسائل مربوط به معلولان و دسترس‌پذیر کردن شهر برای آنها باشد. نکته‌ای که هرچند دیر باید مورد بررسی قرار گیرد تا در زمان پساکرونا، معلولان بتوانند دسترسی ساده‌تری به مکان‌های فرهنگی و تولیدات آن داشته‌باشند.
