آموزش مجازی از جیب معلمان۱۲-دی-۱۴۰۰
«حالا نزدیک به سه سال است که معلمان با گوشی تلفن همراه، لپ‌تاپ و تبلت شخصی خود سر کلاس درس مجازی حاضر می‌شوند و تدریس می‌کنند و اگر در این مدت ابزارشان مستهلک شد یا از بین رفت یا دزدیده شد، وزارت آموزش و پرورش بابت آن هزینه یا تسهیلاتی پرداخت نمی‌کند و آن طور که مسئولان این وزارتخانه می‌گویند، برنامه‌ای هم ندارند که هزینه‌ای پرداخت کنند. حالا معلمان مانده‌اند و تلفن همراه و لپ‌تاپ‌های فرسوده و حتی از رده خارج‌شده و آموزش مجازی که شانه‌به‌شانه آموزش حضوری دنبال می‌شود و قرار است برای همیشه ادامه پیدا کند.»
به گزارش ایسنا، روزنامه همشهری با این مقدمه نوشت: «خرداد سال ۱۳۹۹ بود که آمار سه میلیونی دانش‌آموزان محروم از تلفن همراه، لپ‌تاپ و تبلت - که لازمه آموزش مجازی است - از سوی وزیر آموزش و پرورش وقت مطرح شد و حساسیت جامعه را نسبت به بیشترشدن محرومیت از تحصیل دانش‌آموزان برانگیخت که موج کمک‌های بی‌شمار در این حوزه را به همراه داشت؛ کمک‌هایی که بیشتر مردمی بودند و دولت تلاش خاصی برای تأمین این ابزار هوشمند آموزشی نکرد. وسیله‌ای که در ایران تابع قیمت ارز است و تحولات اقتصادی سال‌های گذشته روزبه‌روز دسترسی اقشار ضعیف و حتی متوسط را به آن دشوارتر کرده است. در این میان اما مدیران آموزش و پرورش نسبت به تامین این ابزار برای معلمان سکوت کردند و تهیه آن را به عهده خود معلمان گذاشتند.
توان خرید گوشی جدید نداریم
آمار معلمانی که به ابزار مورد نیاز آموزش مجازی مانند تلفن همراه هوشمند، تبلت و لپ‌تاپ دسترسی ندارند، مشخص نیست و معاونان آموزشی وزارت آموزش و پرورش هم می‌گویند طی این دو سال، اطلاعاتی در این زمینه استخراج نکرده‌اند اما گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد بخشی از معلمان برای ارتقا و جایگزین‌کردن تلفن همراه، لپ‌تاپ و تبلت خود درمانده‌اند و بخشی دیگر نگران از دست دادن تلفن همراه و لپ‌تاپ خود به دلیل استفاده مداوم و بیش از حد هستند.
هورا شریفی، معلم پایه سوم ابتدایی مدرسه ابرار تهران، یکی از معلمانی است که این روزها برای حضور در کلاس مجازی دچار مشکلات زیادی شده که مهم‌ترین آن نداشتن گوشی هوشمند است: «دو هفته پیش گوشی موبایلم حین تدریس از دستم افتاد و صفحه نمایشگر آن شکست. قبل از کرونا هم باتری موبایلم دائم خالی می‌کرد و حتی با تعویض باتری هم درست نشده بود. وقتی برای تعمیر صفحه نمایشگر به بازار موبایل رفتم گفت چون گوشی شما قدیمی است، ال‌سی‌دی آن وارد نمی‌شود و باتری آن هم موجود نیست. واقعیت این است که من توان خرید گوشی جدید ندارم، چون ارزان‌ترین گوشی موجود در بازار که کیفیت متوسطی داشته باشد، حداقل حدود هفت میلیون تومان می‌شود. مشکل را با مدیر مدرسه و معاون منطقه در میان گذاشتم ولی آنها گفتند که هیچ کمک خاصی نمی‌توانند به من داشته باشند.»
انتقاد شریفی این است که چرا معلمان باید از تلفن شخصی خود برای تدریس استفاده کنند و چرا وزارت آموزش و پرورش ابزار آموزش مجازی را در اختیار آنها نمی‌گذارد یا حداقل تسهیلاتی در این زمینه برای معلمان در نظر نمی‌گیرد؟ «معلمی که حقوقش پنج میلیون تومان است و هزینه‌های بی‌شماری در زندگی دارد، چطور می‌تواند برای خرید تلفن همراه که قیمت‌های آن در این چند سال سر به فلک گذاشته و دیگر جزو لوازم لوکس به حساب می‌آید، هزینه کند؟ یا حداقل چرا این ابزار را در اختیار مدارس قرار نمی‌دهند تا معلمان از آن استفاده کنند؟»
معلمان زیادی نسبت به این که مجبورند با لوازم شخصی هوشمند خودشان تدریس کنند، معترضند. حرف آنها این است که هزینه استهلاک این ابزار شخصی که برای کار استفاده می‌کنند را چه نهادی می‌پردازد؟ محمدرضا نیک‌نژاد، معلم و فعال صنفی، در این باره می‌گوید: «اصولا چرا معلمان باید از وسیله شخصی خود در کار هزینه کنند؟ آن هم ابزاری که قیمت آن در بازار بسیار بالاست و تهیه یا تعمیر آن برابر است با یک یا چند ماه حقوق؟ آیا سایر کارمندان دولت هم از لوازم شخصی خود به صورت مستمر در کار استفاده می‌کنند یا برای آنها تسهیلاتی در نظر می‌گیرند؟ مثلا کارمندان دولت برای رفت‌وآمد کاری خود از یک اداره به اداره دیگر از خودروی اداری استفاده می‌کنند یا شخصی؟ یا اگر برای پروژه‌های تحقیقاتی نیاز به ابزاری داشته باشند باید کارفرما آن را تهیه کند و در اختیارشان قرار دهد یا خودشان تهیه می‌کنند؟ جالب است بدانید معلمان در پروژه آموزش مجازی نزدیک به دو سال است که از تلفن همراه، لپ‌تاپ و تبلت خود استفاده می‌کنند و تازه هزینه‌های استهلاک آن را نیز از جیب شخصی خودشان می‌دهند.»
استمرار آموزش مجازی با کدام امکانات؟
وقتی کرونا فراگیر شد، پیش‌بینی اولیه این بود که آموزش مجازی نهایتا یک سال بعد تمام شود و دانش‌آموزان به مدرسه برگردند اما استمرار آموزش مجازی در طول سال تحصیلی جدید و احتمالا سال‌های آینده، مشکل ابزار هوشمند مورد نیاز تدریس مجازی معلمان را تبدیل به یک بحران کرده است. حسین یازرلو، معلم فیزیک شهرستان رباط‌کریم، از معلمانی می‌گوید که در این مدت مجبور شده‌اند برای خرید گوشی یا لپ‌تاپ وام بگیرند یا زیر بار قرض بروند. «قیمت تلفن همراه یا لپ‌تاپ با کیفیت آن قدر بالاست که اغلب معلمان هیچ وقت توان خرید آن را نداشته و ندارند. به همین دلیل در این مدت که آموزش‌ها مجازی شد با مشکلات زیادی که کسی آن را ندید، روبه‌رو شدند. مثلا بعد از هر امتحان مجازی بیش از ۱۰۰ برگه از دانش‌آموزان کلاس‌های مختلف برای ما ارسال می‌شود؛ در حالی که حافظه گوشی اغلب ما معلمان پایین است و دائم مجبوریم عکس‌های شخصی را پاک کنیم تا بتوانیم برگه بچه‌ها را دریافت کنیم. یا همکارانی داریم که مجبور شدند بیش از سه میلیون برای ارتقای لپ‌تاپ خود بدهند تا بتوانند برای آموزش مجازی تولید محتوا کنند. جالب این که مدیران آموزش و پرورش از استمرار آموزش مجازی در کنار آموزش حضوری برای همیشه سخن می‌گویند. خب با کدام امکانات و تجهیزات؟ حداقل کاری که می‌توانستید انجام دهید این بود که با برخی تعمیرگاه‌های لپ‌تاپ و موبایل یا فروشگاه‌ها قرارداد ببندید تا معلمان از خدمات آنها با قیمت پایین‌تر یا به صورت قسطی بهره ببرند.»
ما مسئول نیستیم
در وزارت آموزش و پرورش هیچکس مسئولیت رسیدگی به موضوع «تامین ابزار هوشمند آموزشی معلمان» را نمی‌پذیرد. به طور نمونه گودرز کریمی‌فر، مدیر کل رفاه و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش، درباره این که این وزارتخانه چه تسهیلاتی برای تهیه تلفن همراه و لپ‌تاپ به معلمان داده، به همشهری گفت: «در این زمینه اداره ما مسئولیتی ندارد و جانشین وزیر در طرح هدایت که به منظور تامین تجهیزات هوشمند آموزشی در کرونا ایجاد شده، باید توضیح دهد.»
سیدجواد حسینی، جانشین وزیر در طرح هدایت است؛ کسی که بارها با ارائه آمار دانش‌آموزان محروم از تبلت و موبایل تلاش کرد احساسات جامعه را برانگیزد و کمک‌های مردمی را به سمت تهیه این ابزار هدایت کند. او هم در این باره به همشهری گفت: «ما تنها مسئول تهیه تبلت برای دانش‌آموزان بودیم و درباره معلمان مسئولیتی به ما داده نشده است اما ظاهرا صندوق ذخیره فرهنگیان و شرکت صنایع آموزشی در این باره تسهیلاتی به معلمان ارائه داده‌اند که مفید بوده است.»
وقتی از مسئولان شرکت صنایع آموزشی و اعضای هیأت‌مدیره صندوق ذخیره فرهنگیان این موضوع را پیگیری کردیم، آنها ابراز بی‌اطلاعی کرده و گفتند که از چنین تسهیلاتی بی‌خبر هستند. محمدرضا نیک‌نژاد، فعال صنفی معلمان، در این باره گفت: «اصلا چنین تسهیلاتی نه از سوی شرکت صنایع آموزشی و نه از سوی صندوق ذخیره فرهنگیان به معلمان داده نشده و ما از آن بی‌خبریم. چنین ادعایی درست نیست و اگر وامی به معلمان داده‌اند، بگویند کجا و به چه تعداد معلم و چه مقدار؟»
آموزش مجازی همچنان ادامه دارد و آن طور که مسئولان وزارت آموزش و پرورش می‌گویند قرار است برای همیشه بخشی از دروس به این روش ارائه شود. حالا معلمان مانده‌اند و گوشی و لپ‌تاپ‌های فرسوده و قیمت ابزار جدیدی که هر روز در بازار ایران با گران‌شدن ارز بالا و بالاتر می‌رود.»
