چالش تبخیر
آب را جدی بگیریم 10تیر-97
سمنان- ایرنا- استفاده غیراصولی منابع
آبی در بخش های مختلف ، تابش شدید نور خورشید ، کشاورزی سنتی و تغییر اقلیم بر اثر
خشکسالی در سالهای گذشته، نشان از تبخیر فراتر از خط قرمز آب در ایران دارد.
به گزارش ایرنا، بر اساس آمار موجود،
میزان بارندگی ایران کمتر از یک سوم متوسط جهان است و تبخیر سالانه آب در ایران سه
برابر متوسط تبخیر جهانی است به باور کارشناسان برای رفع چالش جدی کم آبی باید از
هر طریقی جلوی هدررفت آب را گرفت.
طبق آمارها، متوسط میزان بارندگی سالانه جهان حدود 850 میلی متر و این مقدار در ایران 250 میلی متر و چیزی کمتر از یک سوم متوسط میزان بارندگی سالانه جهان است.
این در حالی است که متوسط ظرفیت تبخیر سالانه در جهان 700 میلی متر و در ایران برابر با 2 هزار و 100 میلی متر است و این موضوع نشان می دهد که تبخیر سالانه در ایران سه برابر متوسط تبخیر سالانه جهانی است و این موضوع نشان می دهد که محدودیت و کمبود منابع آبی در ایران نسبت به جهان بسیار حاد و جدی تر است.
به تاکید صاحبنظران الگوی بهره برداری از منابع آبی در ایران باید نسبت به متوسط جهان بسیار محافظه کارانه و متناسب با شرایط اقلیمی و ظرفیت منابع آبی و در نتیجه بیشتر به سمت تولید محصولات کشاورزی با نیاز آبی پایین و ارزش بازدهی اقتصادی بالا باشد که متأسفانه در سالهای اخیر آمار تولید محصولات کشاورزی این موضوع را تأیید نمی کند.
عمده میزان بارندگی در ایران به سطح محدودی از کشور اختصاص دارد، به طوری که 70 درصد از میزان بارندگی سالانه به 25 درصد از سطح کشور و 30 درصد میزان بارندگی ها به 75 درصد باقیمانده از سطح کشور تعلق دارد.
آمارها نشان می دهد 70 درصد منابع آب کشور از طریق تبخیر در دشت ها، کوه ها و پشت سدها هدر می رود و براساس برآوردها، سالانه نزدیک به سه تا پنج میلیارد متر مکعب از آب دریاچه ها پشت سدها تبخیر می شود که باید کاهش یابد.
روش های مقابله با تبخیر در حوزه آبخیز و پشت سدها متفاوت است و اقدام هایی که در داخل مزرعه باید انجام شود، در حوزه کار موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی است.
در سال زراعی گذشته از مهر تا اسفند 96، متوسط بارش ها در استان سمنان 112 میلی‌متر بود که نسبت به متوسط سال گذشته به میزان 113.8 میلی‌متر 1.6 درصد کاهش و نسبت به بلندمدت 25 ساله به میزان 134.4 میلی‌متر 16.6 درصد کاهش نشان می‌دهد.
همچنین متوسط تبخیر در نتیجه افزایش متوسط دما و کاهش بارندگی در استان سمنان امسال 2 هزار و 400 میلی‌متر بود در حالی که متوسط تبخیر بلندمدت این شهر 2 هزار و 200 میلی‌متر است که نشان می‌دهد افزایش ظرفیت تبخیر به علت افزایش دما در استان سمنان قابل پیش‌بینی است.
براساس آمار موجود، همچنین وزش بادهای تند، بالا بودن درجه حرارت و میزان ساعات آفتابی در سمنان باعث شده تا این منطقه نسبت به دیگر استان های کشور میزان تبخیر آب قابل توجه ای داشته باشد و مجموعه این عوامل باعث شده سالانه پنج میلیون متر مکعب در استان بخار شود.
** تبخیر آب در سمنان نگران کننده است
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای سمنان در گفت وگو با ایرنا افزود: میزان تبخیر سالانه آب در این استان 2 هزار و 200 میلی متر است و ادامه این روند به هدر رفت آب می انجامد و بسیار نگران کننده است.
ایرج حیدریان گفت: مهمترین دلیل تبخیر آب در سمنان گرمای زیاد هواست به طوری که در پنج ماه از سال گرمای هوا 35 تا بیش از 40 درجه در نوسان است و وزش بادهای موسمی از دیگر عوامل تبخیر آب محسوب می شود.
وی اظهارداشت: یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در کاهش ذخیره منابع آبی، خشکسالی و نفوذ آب به عمق خاک است.
وی ادامه داد: متوسط بارندگی سالانه در سمنان 130 میلی متر است که با متوسط بارندگی 250 میلی متر کشوری فاصله زیادی دارد.
حیدریان ادامه داد: با توجه به این که 50 درصد استان سمنان تحت تاثیر خشکسالی است باید ایجاد مرکز پایش کم آبی به صورت منطقه ای مورد توجه قرار گیرد.
**تبخیر آب در ایران سه برابر متوسط جهانی
عضو هیات علمی رشته جغرافیا و اقلیم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان در گفت وگو با ایرنا افزود: میزان بارندگی ایران کمتر از یک سوم متوسط بارندگی جهان است و متاسفانه متوسط تبخیر سالانه ایران نیز سه برابر متوسط تبخیر جهانی است.
سعید کامیابی اظهارداشت: طبق آمارها، متوسط میزان بارندگی سالانه جهان حدود 850 میلی متر و این مقدار در ایران برابر با 250 میلی متر و چیزی کمتر از یک سوم متوسط میزان بارندگی سالانه جهان است.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به شرایط اقلیمی(میزان بارندگی کم و پراکنش مکانی و زمانی نامناسب)، محدودیت و بحران منابع آبی و محدودیت اراضی دارای ظرفیت کشت دیم در ایران، مدیریت تأمین(عرضه) و مصرف(تقاضای) آب نقش اساسی در استمرار تولید محصولات کشاورزی و پایداری درآمد کشاورزان دارد.
به گفته این استاد دانشگاه متوسط ظرفیت تبخیر سالانه در جهان 700 میلی متر و در ایران برابر با 2100 میلی متر است و این موضوع نشان می دهد که تبخیر سالانه در ایران سه برابر متوسط تبخیر سالانه جهانی است.
وی بیان داشت: همچنین با بررسی توزیع و پراکنش مکانی و زمانی بارندگی در ایران می بینیم که آن ها نیز از توزیع مناسبی برخوردار نیستند و این به محدودیت و کمبود منابع آبی اضافه می کند.
وی تصریح کرد: با توجه به محدودیتهایی که کشور از نظر میزان بارش، نمودار منفی و افت سطح منابع آبی و توزیع نامناسب مکانی و زمانی بارندگی مواجه است، اما الگوی بهره برداری از این منابع آبی محدود، متناسب با این شرایط و محدودیت ها نیست، به طوری که الگوی بهره برداری در ایران در مقایسه با جهان با شدت و گستردگی بسیار بیشتر و به صورت بی رویه صورت می گیرد.
عضو هیات علمی رشته جغرافیا و اقلیم شناسی دانشگاه آزاد واحد سمنان با اشاره به این که 16 درصد از اراضی جهان به صورت آبی در تولید محصولات کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد، اضافه کرد: ایران با توجه به محدود منابع آبی نسبت به متوسط جهانی تنها از 59 درصد از اراضی خود برای تولید محصولات کشاورزی از منابع آبی استفاده می کند.
به گفته وی در حالی که 60 درصد محصولات کشاورزی در جهان از اراضی دیم به دست می آید، در ایران تنها هشت درصد از مواد خام زراعی و باغی در اراضی دیم تولید می شود و 92 درصد از محصولات کشاورزی با استفاده از آبیاری تولید می شوند.
وی با بیان این که از حدود 88 میلیارد مترمکعب آب مصرفی بخش کشاورزی نزدیک به 53 درصد آن از منابع آبهای زیر زمینی و به طور عمده از چاه ها تأمین می شود، ادامه داد: در این خصوص استفاده بی رویه از منابع آب زیرزمینی در بسیاری از استانهای کشور سبب شده که سطح آب زیرزمینی بیشتر دشت ها با استمرار افت مواجه شده و کیفیت آب برداشتی نیز کاهش یافته و در نتیجه این دشت ها در وضعیت بحرانی قرار گیرند.
کامیابی اضافه کرد: طبق آمار سالانه با بیش از یک متر افت سطح منابع آب زیرزمینی در کشور مواجه هستیم و در واقع افزایش برداشت به میزان 10 میلیارد مترمکعب آب در سطح دشت های کشور در سال یک معضل اساسی و عامل اصلی خشک شدن دریاچه های کشور است.
وی با بیان این که به طور قطع وجود 140 هزار حلقه چاه غیرمجاز در کشور نقش اساسی در بروز و ادامه روند این معضل دارد، تصریح کرد: در این میان وضعیت منابع آبی در برخی از دشت ها سبب شده که این گونه دشت ها از سوی سازمان های آب منطقه ای در گروه ممنوعه قرار گیرد.
وی تصریح کرد: همچنین، مطابق آمار در سال 1383 تعداد 211 دشت از609 دشت کشور یعنی(34 درصد) از سوی شرکت های آب منطقه ای استان ها ممنوعه اعلام شد این آمار در سال 1390 به 290 دشت ممنوعه یعنی(47 درصد) افزایش یافته که این موضوع در حقیقت شدت بحران منابع آبی در کشور را نشان می دهد.
وی بیان داشت: بر اساس آمار وزارت نیرو متوسط سهم برداشت از منابع آب زیرزمینی نسبت به کل منابع آبی در کل کشور برابر با 55 درصد است که این نسبت در بعضی از استان های کشور بالاتر است، از جمله در سمنان این سهم برابر با 65 درصد است که در نتیجه می توان ابعاد مساله بحران آب در این استان ها از جمله سمنان در مقایسه با متوسط کشوری گسترده تر است.
** لزوم مدیریت تبخیر آب در کشور
مدیرکل هواشناسی استان سمنان در گفت وگو با ایرنا افزود: بارور سازی ابرها برای جلوگیری از افزایش تبخیر آب در سمنان بسیار ضروری است و بعد از انقلاب مرکز بارورسازی ابرها در یکی از استان های مرکزی کشور ایجاد و نخستین عملیات بارورسازی با هواپیما به کمک یک شرکت روسی انجام شد.
غلامرضا حسنی غربا افزود: در سالهای اخیر به سبب افزایش فراوانی گردوخاک‌های گسترده ناشی از خشکسالی در خاورمیانه، شاهد کاهش بارش و حتی نباریدن ابر هنگام گذر سامانه‌های بارش‌زا از روی ایران بوده ایم، سامانه هایی که بارش زیادی از آن‌ها انتظار می رفت.
وی اظهارداشت: افزایش بارش در مناطق مستعد عملیات بارورسازی حدود پنج تا 15 درصد است که متوسط آن به حدود 10 درصد افزایش بارش از ابرهای با ظرفیت بارورسازی می رسد.
حسنی غربا ادامه داد: ظرفیت تبخیر و تعرق در سمنان حدود پنج برابر میزان بارش است و تنها، باید انتظار افزایش یک درصدی بارش را با عملیات فراگیر و در طول فصول بارش داشته باشیم.
وی با بیان این که عملیات بارورسازی اکنون در بیش از 50 کشور دنیا به صورت محدود و در مناطق مستعد از نظر نوع ابر و فصل سال و با متوسط بارش سالانه بیش از 300 میلی‌متر انجام می شود، افزود: این در حالی است که متوسط بارش سالانه ایران 230 میلی‌متر است.
وی اظهارداشت: در بسیاری از کشورها با توجه به ناکارآمدی این روش در مواجهه با کمبود آب، عملیات بارورسازی را رها کرده و روش های نوین و استفاده بهینه از منابع آب در کشاورزی، صنعت و مصارف عمومی را در پیش گرفته اند.
مدیرکل هواشناسی استان سمنان تصریح کرد: با مدیریت صحیح آب می توان از هدررفت مقدار زیادی از آب‌هایی که سالانه به صورت تبخیر- تعرق سطوح کشاورزی از دسترس خارج می شود در مناطق خشک و نیمه‌خشک جلوگیری کرد.
وی افزود: در بسیاری از کشورها راهکار بارورسازی از اولویت خارج شده و روش های منطقی در مصرف بهینه از منابع آب با توجه به توان اقلیمی و حجم آب تجدیدپذیر و همچنین توسعه پایدار در دستور کار قرار گرفته است.
حسنی غربا گفت: با فرض افزایش یک درصدی آب تجدیدپذیر به کمک عملیات بارورسازی در سمنان و بی‌توجه به هزینه‌های سازمانی، مطالعات، تجهیزات و همچنین پیامدهای زیست‌محیطی در دراز‌مدت، چشم انداز ناامید کننده ای از نتایج مورد انتظار این‌گونه عملیات بدست می آید که نه تنها بحران فزاینده کمبود آب را تعدیل نمی کند، بلکه خوش‌بینی بوجود آمده در بین مردم و مسوولان سبب تداوم مصرف بی رویه و وخیم تر شدن بحران آب شده و ناپایداری اقتصادی-اجتماعی و تنش‌های استانی، قومی و مذهبی را دامن می زند.
**جلوگیری از تبخیر آب نیازمند دانش روز
پژوهشگر پارک علم و فناوری سمنان در گفت و گو با ایرنا افزود: اکنون 2 نوع نانو پوشش برای جلوگیری از تبخیر آب پشت سدها و نفوذ آب‌شور به سفره‌های زیرزمینی در کشور ارایه شده است که با استفاده از این مواد می‌توان مانع از نفوذ آب‌شور ذخیره‌شده در پشت سد شد.
محمد جعفرپور افزود: با توجه به شرایط اقلیمی و منطقه‌ای سمنان به دنبال راهکارهایی برای جلوگیری از هدر رفت و هرز روی آب هستیم که تولید نانو پوشش برای استفاده در ساخت سدها را از جمله این دستاوردها برای تبخیر آب است.
وی ادامه داد: با بهینه‌سازی و استفاده از روش‌های اقتصادی در تولید این نانو مواد و اضافه کردن آن‌ها به خاک می‌توان خاک را به طور کامل ضد آب و از تبخیر جلوگیری کرد.
پژوهشگر پارک علم‌وفناوری سمنان تصریح کرد: این نانو مواد هم در لایه‌های زیرین خاک و هم بر روی سطح خاک قابل اعمال هستند و این مواد در برابر اشعه uv خورشید حساس هستند که این رو در صورت اعمال این مواد به سطح خاک به مدت 10 سال فعال خواهند ماند، ولی در صورت اعمال آن در لایه‌های زیرین خاک، ماندگاری آن دایمی است.
جعفرپور ادامه داد: اصلاح زمین‌های کشاورزی از دیگر کاربردهای این مواد است و می‌توان از آن برای جلوگیری از هرز روی آب در زمین‌های کشاورزی و فضای شهری استفاده کرد.
وی با بیان این که سالانه حجم زیادی از آب پشت سدها به دلیل تبخیر از بین می‌رود، افزود: بر اساس آمارها در زمان حاضر 600 سد در کشور ساخته شده است که سالانه میلیاردها متر مکعب آب به دلیل تبخیر از دست می‌رود.
وی با بیان این که در جهان روش‌های مختلفی برای جلوگیری از تبخیر آب پشت سدها ارایه شده است،خاطرنشان کرد: در کشورهای اروپایی و صنعتی از توپ‌های پلاستیکی استفاده می‌شود؛ ولی این روش توجیه اقتصادی برای ایران ندارد.
پژوهشگر پارک علم‌وفناوری سمنان بیان داشت: برای جلوگیری از هدر رفت آب در بخش های مختلف باید به دانش روز تکیه کرد و با ارایه راهکارهای علمی می توان از کم آبی و خشکسالی های مستمر در استان جلوگیری کرد.
**کشاورزی سنتی آب را می بلعد
رییس سازمان جهاد کشاورزی سمنان در گفت وگو با ایرنا افزود: ظرفیت تبخیر آب در بخش کشاورزی سمنان چهار میلیون لیتر مکعب است که این آمار یعنی تامین کننده آب آشامیدنی سمنان.
سیدحسن میرعماد افزود: آمارها نشان می دهد 70 درصد منابع آب کشاورزی سمنان از طریق تبخیر در دشت ها، کوه ها و پشت سدها تلف می شود.
وی اظهار داشت: براساس برآوردها، سالانه نزدیک به چهار میلیون متر مکعب از آب دریاچه ها پشت سدها استان تبخیر می شود.
وی با بیان این که کاهش تبخیر به گستره آن بستگی دارد،گفت: روش های مقابله با تبخیر در بخش آبخیز و پشت سدها متفاوت است و اقدام هایی که در داخل مزرعه باید انجام شود، در بخش موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی است.
میرعماد افزود: در برخی از روش های آبیاری مانند آبیاری بارانی، مقدار تبخیر بیشتر است و از این رو، جهادکشاورزی سمنان به دنبال اصلاح این روش و استفاده از روش هایی است که آب را در هوا پخش نکند.
رییس سازمان جهاد کشاورزی سمنان ادامه داد: برای کاهش تبخیر کشاورزی حفاظتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در برخی از مزارع با استفاده از انواع پوشش ها بر روی استخرهای آب از تبخیر جلوگیری می کنند.
میرعماد اضافه کرد: براساس آمارهای موجود، از ابتدای سالجاری تاکنون متوسط بارندگی استان 80 میلی متر بوده که فاصله بسیار زیادی با متوسط بارش جهانی که 750 میلی متر است، دارد.
وی اضافه کرد: متوسط میزان بارندگی در کشور ایران حدود 220 میلی متر است که این میزان در سمنان در بهترین شرایط به 140 میلی متر می رسد.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به این که سمنان در ناحیه خشک کشور قرار دارد در صورت نبود مدیریت صحیح مصرف، در آینده ای نزدیک با چالش جدی و بحران آب در بخش کشاورزی مواجه خواهیم شد.
میرعماد ادامه داد: کارشناسان معتقدند بزرگترین چالش قرن 21 موضوع بحران آب است که در استان سمنان مساله تغییر اقلیم و پیشروی بیابان بر این چالش اضافه شده است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی سمنان ادامه داد: فرونشست زمین و تخریب سفره های آب زیرزمینی از جمله پیامدهای ناشی از کمبود منابع آب در استان است.
** 15 درصد آب های سطحی سمنان تبخیر می شود
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی سمنان در گفت وگو با ایرنا افزود: سالانه طبق بررسی ها 15 درصد آب های سطحی استان حتی آب پشت سدهای شهید شاهچراغی و میامی تبخیر می شود.
منصور کشاورزیان افزود: متاسفانه تاکنون هیچ قدم مثبتی در این زمینه برداشته نشده است و نزدیک به 20 طرح در پژوهشگاههای سمنان برای جلوگیری از تبخیر آب وجود دارد اما از این طرح ها استفاده اصولی نشده است.
وی اظهارداشت: امروز شاهد هستیم که مخاطراتی چون کاربری نامناسب اراضی کشور، الگوی ضعیف مدیریت بهره وری، بهره برداری از اراضی حساس به فرسایش، تخریب اراضی و خاک، فرونشست زمین ، بروز پدیده ریزگردها اهداف و چشم انداز کشاورزی و منابع طبیعی را تهدید می کنند.
وی با بیان این که چهار میلیون هکتار از مساحت سمنان را عرصه های منابع طبیعی و کشاورزی در برگرفته که این این وسعت 50 درصد کل وسعت استان است که این آمار مدیریت مصرف آب و جلوگیری از تبخیر در این بخش از اقتصاد استان را بیش از پیش می طلبد.
کشاورزیان با بیان این که منابع آب تجدید شونده در سمنان در دوره های مختلف روز به روز در حال کاهش و تبخیر است گفت: دستکم یک میلیون متر مکعب از آن میزان آب مصرفی در سمنان است.
وی افزود: طبق گزارش وزارت نیرو 92 درصد آب های کشور را بخش کشاورزی مصرف می کند این در حالی است که جهاد کشاورزی این رقم را حدود 65 درصد می داند.
کشاورزیان با اشاره به این که بهره وری آبیاری در ایران 43 درصد است که رقم قابل توجه ای است، گفت: با توجه به اینکه افزایش جمعیت را در سال های آینده در کشور شاهد خواهیم بود با این وضعیت در نهایت دچار مشکلاتی چون کاهش تولید خواهیم شد.
**جلوگیری از تبخیر آب در بخش کشاورزی نیازمند اعتبار
مدیر امور آب و خاک جهادکشاورزی استان سمنان در گفت وگو با ایرنا افزود: هدررفت آب مربوط به کانال های سنتی انتقال آب یکی از معضلات بخش کشاورزی است و در سمنان با توجه به چالش کم آبی و ضرورت استفاده بهینه در استان، نوسازی آن نیازمند اعتبارات قابل توجهی است.
حسین شاهینی گفت: در کنار ایجاد سامانه های نوین آبیاری مانند قطره‌ای و زیرخاکی، روش انتقال آب بین مزارع و در داخل مزارع بزرگ مساله ای است که غفلت از آن تمام اقدامات علمی و تجربی برای جلوگیری از هدررفت آب را بی‌نتیجه می‌گذارد.
وی اظهارداشت: سنتی بودن شکل انتقال آب در بخش کشاورزی که بیشتر به همان شکل کانال های سنتی و خاکی است، باعث 60 درصد از آب می شود.
وی افزود: تبدیل این کانال ها از شکل سنتی به سیمانی یا انتقال آب درون لوله یا همان شکل سرپوشیده می تواند با حفظ آب، به ارتقا ارزش اقتصادی و استفاده بهینه از آب کمک کند.
وی بیان داشت: بر اساس تحقیق پژوهشگران دانشگاه صنعتی شریف، تلفات انتقال آب از مخازن به مزارع مجهز به سامانه‌های نوین آبیاری تحت فشار زیاد و به طور متوسط 30 درصد است و تنها 2 درصد از تلفات آب در شبکه های انتقال آب ناشی از تبخیر به دلیل روباز بودن کانال های آبیاری و هشت درصد تلفات مربوط به هرزرفت آب ناشی از نشت آب در کانال ها به دلیل بستر سنگی یا خاکی است، اما عمده این تلفات یعنی حدود 20 درصد مربوط به تلفات ناشی از تامین بیش از نیاز آب در کانال ها به دلیل کنترل سنتی کانال های انتقال آب به صورت بالادستی است که منجر به سرریز آب در انتهای کانال های پایین دست و تبخیر و در نتیجه هرز رفت آب می شود.
وی خاطرنشان کرد: 50 تا 60 درصد کانال‌های انتقال آب کشاورزی در این استان سنتی است که برای بتنی کردن کانال ها تخصیص اعتبار نیاز است.
وی با تاکید بر این که تغییر کانال‌های سنتی انتقال آب کشاورزی به شکل سرپوشیده به عنوان دیگر راهبرد بهینه سازی مصرف آب، گفت: انتقال آب از طریق لوله تا 99 درصد از اتلاف آب نسبت به کانال‌های سنتی و تبخیر جلوگیری می کند.
وی ادامه داد: مشکلی که در اجرای کانال‌های انتقال به صورت لوله‌گذاری وجود دارد این است که مسیر انتقال باید یکپارچه و زیاد باشد یعنی کشاورزان خرد امکان استفاده از کانال‌های سرپوشیده به صورت لوله را ندارند.
وی بیان کرد: بهسازی کانال‌های انتقال آب کشاورزی به صورت لوله در مناطقی که آب رسوب زیاد هم داشته باشه ممکن نیست.
شاهینی بیان داشت: پس در مناطق اطراف حبله رود یا زیر سد دامغان امکان استفاده از لوله برای کانال امکان ندارد زیرا امکان بندآمدن کانال به دلیل رسوب وجود دارد.
وی با اشاره به تفاوت هزینه اجرای کانال‌های انتقال آب به صورت بتنی یا لوله‌گذاری، افزود: اجرا به صورت بتنی در هر کیلومتر حدود 100 تا 200 میلیون ریال گرانتر از لوله‌گذاری تمام می‌شود.
مدیر امور آب و خاک جهادکشاورزی استان سمنان گفت: فارغ از تمام مباحث فنی و اعتباری برای بهسازی کانال‌های انتقال آب، در گام اول باید در بین کشاورزان این مساله فرهنگ سازی شود تا با آگاهی از تاثیر این عملیات در حفظ آب بیشتر، تمایل آنان به این مساله افزایش یابد.
در استان سمنان راهبردهایی مانند تبدیل اراضی کم‌بازده زراعی به صورت باغ، افزایش سامانه‌های نوین آبیاری، تبدیل کانال‌های سنتی به بتنی و سرپوشیده، اصلاح الگوی کشت و استفاده از ارقام کم‌آب‌بر، به عنوان طرح‌هایی برای بهره‌وری بهتر از آب درحال اجراست.
به گزارش ایرنا، میانگین سرانه مصرف آب در کشور حدود 200 لیتر در شبانه روز و در استان سمنان 160 لیتر است، در استان سمنان حدود یک میلیارد و 250 میلیون مترمکعب آب در سال تولید می شود.
طبق آمارها، متوسط میزان بارندگی سالانه جهان حدود 850 میلی متر و این مقدار در ایران 250 میلی متر و چیزی کمتر از یک سوم متوسط میزان بارندگی سالانه جهان است.
این در حالی است که متوسط ظرفیت تبخیر سالانه در جهان 700 میلی متر و در ایران برابر با 2 هزار و 100 میلی متر است و این موضوع نشان می دهد که تبخیر سالانه در ایران سه برابر متوسط تبخیر سالانه جهانی است و این موضوع نشان می دهد که محدودیت و کمبود منابع آبی در ایران نسبت به جهان بسیار حاد و جدی تر است.
به تاکید صاحبنظران الگوی بهره برداری از منابع آبی در ایران باید نسبت به متوسط جهان بسیار محافظه کارانه و متناسب با شرایط اقلیمی و ظرفیت منابع آبی و در نتیجه بیشتر به سمت تولید محصولات کشاورزی با نیاز آبی پایین و ارزش بازدهی اقتصادی بالا باشد که متأسفانه در سالهای اخیر آمار تولید محصولات کشاورزی این موضوع را تأیید نمی کند.
عمده میزان بارندگی در ایران به سطح محدودی از کشور اختصاص دارد، به طوری که 70 درصد از میزان بارندگی سالانه به 25 درصد از سطح کشور و 30 درصد میزان بارندگی ها به 75 درصد باقیمانده از سطح کشور تعلق دارد.
آمارها نشان می دهد 70 درصد منابع آب کشور از طریق تبخیر در دشت ها، کوه ها و پشت سدها هدر می رود و براساس برآوردها، سالانه نزدیک به سه تا پنج میلیارد متر مکعب از آب دریاچه ها پشت سدها تبخیر می شود که باید کاهش یابد.
روش های مقابله با تبخیر در حوزه آبخیز و پشت سدها متفاوت است و اقدام هایی که در داخل مزرعه باید انجام شود، در حوزه کار موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی است.
در سال زراعی گذشته از مهر تا اسفند 96، متوسط بارش ها در استان سمنان 112 میلی‌متر بود که نسبت به متوسط سال گذشته به میزان 113.8 میلی‌متر 1.6 درصد کاهش و نسبت به بلندمدت 25 ساله به میزان 134.4 میلی‌متر 16.6 درصد کاهش نشان می‌دهد.
همچنین متوسط تبخیر در نتیجه افزایش متوسط دما و کاهش بارندگی در استان سمنان امسال 2 هزار و 400 میلی‌متر بود در حالی که متوسط تبخیر بلندمدت این شهر 2 هزار و 200 میلی‌متر است که نشان می‌دهد افزایش ظرفیت تبخیر به علت افزایش دما در استان سمنان قابل پیش‌بینی است.
براساس آمار موجود، همچنین وزش بادهای تند، بالا بودن درجه حرارت و میزان ساعات آفتابی در سمنان باعث شده تا این منطقه نسبت به دیگر استان های کشور میزان تبخیر آب قابل توجه ای داشته باشد و مجموعه این عوامل باعث شده سالانه پنج میلیون متر مکعب در استان بخار شود.
** تبخیر آب در سمنان نگران کننده است
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای سمنان در گفت وگو با ایرنا افزود: میزان تبخیر سالانه آب در این استان 2 هزار و 200 میلی متر است و ادامه این روند به هدر رفت آب می انجامد و بسیار نگران کننده است.
ایرج حیدریان گفت: مهمترین دلیل تبخیر آب در سمنان گرمای زیاد هواست به طوری که در پنج ماه از سال گرمای هوا 35 تا بیش از 40 درجه در نوسان است و وزش بادهای موسمی از دیگر عوامل تبخیر آب محسوب می شود.
وی اظهارداشت: یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در کاهش ذخیره منابع آبی، خشکسالی و نفوذ آب به عمق خاک است.
وی ادامه داد: متوسط بارندگی سالانه در سمنان 130 میلی متر است که با متوسط بارندگی 250 میلی متر کشوری فاصله زیادی دارد.
حیدریان ادامه داد: با توجه به این که 50 درصد استان سمنان تحت تاثیر خشکسالی است باید ایجاد مرکز پایش کم آبی به صورت منطقه ای مورد توجه قرار گیرد.
**تبخیر آب در ایران سه برابر متوسط جهانی
عضو هیات علمی رشته جغرافیا و اقلیم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان در گفت وگو با ایرنا افزود: میزان بارندگی ایران کمتر از یک سوم متوسط بارندگی جهان است و متاسفانه متوسط تبخیر سالانه ایران نیز سه برابر متوسط تبخیر جهانی است.
سعید کامیابی اظهارداشت: طبق آمارها، متوسط میزان بارندگی سالانه جهان حدود 850 میلی متر و این مقدار در ایران برابر با 250 میلی متر و چیزی کمتر از یک سوم متوسط میزان بارندگی سالانه جهان است.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به شرایط اقلیمی(میزان بارندگی کم و پراکنش مکانی و زمانی نامناسب)، محدودیت و بحران منابع آبی و محدودیت اراضی دارای ظرفیت کشت دیم در ایران، مدیریت تأمین(عرضه) و مصرف(تقاضای) آب نقش اساسی در استمرار تولید محصولات کشاورزی و پایداری درآمد کشاورزان دارد.
به گفته این استاد دانشگاه متوسط ظرفیت تبخیر سالانه در جهان 700 میلی متر و در ایران برابر با 2100 میلی متر است و این موضوع نشان می دهد که تبخیر سالانه در ایران سه برابر متوسط تبخیر سالانه جهانی است.
وی بیان داشت: همچنین با بررسی توزیع و پراکنش مکانی و زمانی بارندگی در ایران می بینیم که آن ها نیز از توزیع مناسبی برخوردار نیستند و این به محدودیت و کمبود منابع آبی اضافه می کند.
وی تصریح کرد: با توجه به محدودیتهایی که کشور از نظر میزان بارش، نمودار منفی و افت سطح منابع آبی و توزیع نامناسب مکانی و زمانی بارندگی مواجه است، اما الگوی بهره برداری از این منابع آبی محدود، متناسب با این شرایط و محدودیت ها نیست، به طوری که الگوی بهره برداری در ایران در مقایسه با جهان با شدت و گستردگی بسیار بیشتر و به صورت بی رویه صورت می گیرد.
عضو هیات علمی رشته جغرافیا و اقلیم شناسی دانشگاه آزاد واحد سمنان با اشاره به این که 16 درصد از اراضی جهان به صورت آبی در تولید محصولات کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد، اضافه کرد: ایران با توجه به محدود منابع آبی نسبت به متوسط جهانی تنها از 59 درصد از اراضی خود برای تولید محصولات کشاورزی از منابع آبی استفاده می کند.
به گفته وی در حالی که 60 درصد محصولات کشاورزی در جهان از اراضی دیم به دست می آید، در ایران تنها هشت درصد از مواد خام زراعی و باغی در اراضی دیم تولید می شود و 92 درصد از محصولات کشاورزی با استفاده از آبیاری تولید می شوند.
وی با بیان این که از حدود 88 میلیارد مترمکعب آب مصرفی بخش کشاورزی نزدیک به 53 درصد آن از منابع آبهای زیر زمینی و به طور عمده از چاه ها تأمین می شود، ادامه داد: در این خصوص استفاده بی رویه از منابع آب زیرزمینی در بسیاری از استانهای کشور سبب شده که سطح آب زیرزمینی بیشتر دشت ها با استمرار افت مواجه شده و کیفیت آب برداشتی نیز کاهش یافته و در نتیجه این دشت ها در وضعیت بحرانی قرار گیرند.
کامیابی اضافه کرد: طبق آمار سالانه با بیش از یک متر افت سطح منابع آب زیرزمینی در کشور مواجه هستیم و در واقع افزایش برداشت به میزان 10 میلیارد مترمکعب آب در سطح دشت های کشور در سال یک معضل اساسی و عامل اصلی خشک شدن دریاچه های کشور است.
وی با بیان این که به طور قطع وجود 140 هزار حلقه چاه غیرمجاز در کشور نقش اساسی در بروز و ادامه روند این معضل دارد، تصریح کرد: در این میان وضعیت منابع آبی در برخی از دشت ها سبب شده که این گونه دشت ها از سوی سازمان های آب منطقه ای در گروه ممنوعه قرار گیرد.
وی تصریح کرد: همچنین، مطابق آمار در سال 1383 تعداد 211 دشت از609 دشت کشور یعنی(34 درصد) از سوی شرکت های آب منطقه ای استان ها ممنوعه اعلام شد این آمار در سال 1390 به 290 دشت ممنوعه یعنی(47 درصد) افزایش یافته که این موضوع در حقیقت شدت بحران منابع آبی در کشور را نشان می دهد.
وی بیان داشت: بر اساس آمار وزارت نیرو متوسط سهم برداشت از منابع آب زیرزمینی نسبت به کل منابع آبی در کل کشور برابر با 55 درصد است که این نسبت در بعضی از استان های کشور بالاتر است، از جمله در سمنان این سهم برابر با 65 درصد است که در نتیجه می توان ابعاد مساله بحران آب در این استان ها از جمله سمنان در مقایسه با متوسط کشوری گسترده تر است.
** لزوم مدیریت تبخیر آب در کشور
مدیرکل هواشناسی استان سمنان در گفت وگو با ایرنا افزود: بارور سازی ابرها برای جلوگیری از افزایش تبخیر آب در سمنان بسیار ضروری است و بعد از انقلاب مرکز بارورسازی ابرها در یکی از استان های مرکزی کشور ایجاد و نخستین عملیات بارورسازی با هواپیما به کمک یک شرکت روسی انجام شد.
غلامرضا حسنی غربا افزود: در سالهای اخیر به سبب افزایش فراوانی گردوخاک‌های گسترده ناشی از خشکسالی در خاورمیانه، شاهد کاهش بارش و حتی نباریدن ابر هنگام گذر سامانه‌های بارش‌زا از روی ایران بوده ایم، سامانه هایی که بارش زیادی از آن‌ها انتظار می رفت.
وی اظهارداشت: افزایش بارش در مناطق مستعد عملیات بارورسازی حدود پنج تا 15 درصد است که متوسط آن به حدود 10 درصد افزایش بارش از ابرهای با ظرفیت بارورسازی می رسد.
حسنی غربا ادامه داد: ظرفیت تبخیر و تعرق در سمنان حدود پنج برابر میزان بارش است و تنها، باید انتظار افزایش یک درصدی بارش را با عملیات فراگیر و در طول فصول بارش داشته باشیم.
وی با بیان این که عملیات بارورسازی اکنون در بیش از 50 کشور دنیا به صورت محدود و در مناطق مستعد از نظر نوع ابر و فصل سال و با متوسط بارش سالانه بیش از 300 میلی‌متر انجام می شود، افزود: این در حالی است که متوسط بارش سالانه ایران 230 میلی‌متر است.
وی اظهارداشت: در بسیاری از کشورها با توجه به ناکارآمدی این روش در مواجهه با کمبود آب، عملیات بارورسازی را رها کرده و روش های نوین و استفاده بهینه از منابع آب در کشاورزی، صنعت و مصارف عمومی را در پیش گرفته اند.
مدیرکل هواشناسی استان سمنان تصریح کرد: با مدیریت صحیح آب می توان از هدررفت مقدار زیادی از آب‌هایی که سالانه به صورت تبخیر- تعرق سطوح کشاورزی از دسترس خارج می شود در مناطق خشک و نیمه‌خشک جلوگیری کرد.
وی افزود: در بسیاری از کشورها راهکار بارورسازی از اولویت خارج شده و روش های منطقی در مصرف بهینه از منابع آب با توجه به توان اقلیمی و حجم آب تجدیدپذیر و همچنین توسعه پایدار در دستور کار قرار گرفته است.
حسنی غربا گفت: با فرض افزایش یک درصدی آب تجدیدپذیر به کمک عملیات بارورسازی در سمنان و بی‌توجه به هزینه‌های سازمانی، مطالعات، تجهیزات و همچنین پیامدهای زیست‌محیطی در دراز‌مدت، چشم انداز ناامید کننده ای از نتایج مورد انتظار این‌گونه عملیات بدست می آید که نه تنها بحران فزاینده کمبود آب را تعدیل نمی کند، بلکه خوش‌بینی بوجود آمده در بین مردم و مسوولان سبب تداوم مصرف بی رویه و وخیم تر شدن بحران آب شده و ناپایداری اقتصادی-اجتماعی و تنش‌های استانی، قومی و مذهبی را دامن می زند.
**جلوگیری از تبخیر آب نیازمند دانش روز
پژوهشگر پارک علم و فناوری سمنان در گفت و گو با ایرنا افزود: اکنون 2 نوع نانو پوشش برای جلوگیری از تبخیر آب پشت سدها و نفوذ آب‌شور به سفره‌های زیرزمینی در کشور ارایه شده است که با استفاده از این مواد می‌توان مانع از نفوذ آب‌شور ذخیره‌شده در پشت سد شد.
محمد جعفرپور افزود: با توجه به شرایط اقلیمی و منطقه‌ای سمنان به دنبال راهکارهایی برای جلوگیری از هدر رفت و هرز روی آب هستیم که تولید نانو پوشش برای استفاده در ساخت سدها را از جمله این دستاوردها برای تبخیر آب است.
وی ادامه داد: با بهینه‌سازی و استفاده از روش‌های اقتصادی در تولید این نانو مواد و اضافه کردن آن‌ها به خاک می‌توان خاک را به طور کامل ضد آب و از تبخیر جلوگیری کرد.
پژوهشگر پارک علم‌وفناوری سمنان تصریح کرد: این نانو مواد هم در لایه‌های زیرین خاک و هم بر روی سطح خاک قابل اعمال هستند و این مواد در برابر اشعه uv خورشید حساس هستند که این رو در صورت اعمال این مواد به سطح خاک به مدت 10 سال فعال خواهند ماند، ولی در صورت اعمال آن در لایه‌های زیرین خاک، ماندگاری آن دایمی است.
جعفرپور ادامه داد: اصلاح زمین‌های کشاورزی از دیگر کاربردهای این مواد است و می‌توان از آن برای جلوگیری از هرز روی آب در زمین‌های کشاورزی و فضای شهری استفاده کرد.
وی با بیان این که سالانه حجم زیادی از آب پشت سدها به دلیل تبخیر از بین می‌رود، افزود: بر اساس آمارها در زمان حاضر 600 سد در کشور ساخته شده است که سالانه میلیاردها متر مکعب آب به دلیل تبخیر از دست می‌رود.
وی با بیان این که در جهان روش‌های مختلفی برای جلوگیری از تبخیر آب پشت سدها ارایه شده است،خاطرنشان کرد: در کشورهای اروپایی و صنعتی از توپ‌های پلاستیکی استفاده می‌شود؛ ولی این روش توجیه اقتصادی برای ایران ندارد.
پژوهشگر پارک علم‌وفناوری سمنان بیان داشت: برای جلوگیری از هدر رفت آب در بخش های مختلف باید به دانش روز تکیه کرد و با ارایه راهکارهای علمی می توان از کم آبی و خشکسالی های مستمر در استان جلوگیری کرد.
**کشاورزی سنتی آب را می بلعد
رییس سازمان جهاد کشاورزی سمنان در گفت وگو با ایرنا افزود: ظرفیت تبخیر آب در بخش کشاورزی سمنان چهار میلیون لیتر مکعب است که این آمار یعنی تامین کننده آب آشامیدنی سمنان.
سیدحسن میرعماد افزود: آمارها نشان می دهد 70 درصد منابع آب کشاورزی سمنان از طریق تبخیر در دشت ها، کوه ها و پشت سدها تلف می شود.
وی اظهار داشت: براساس برآوردها، سالانه نزدیک به چهار میلیون متر مکعب از آب دریاچه ها پشت سدها استان تبخیر می شود.
وی با بیان این که کاهش تبخیر به گستره آن بستگی دارد،گفت: روش های مقابله با تبخیر در بخش آبخیز و پشت سدها متفاوت است و اقدام هایی که در داخل مزرعه باید انجام شود، در بخش موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی است.
میرعماد افزود: در برخی از روش های آبیاری مانند آبیاری بارانی، مقدار تبخیر بیشتر است و از این رو، جهادکشاورزی سمنان به دنبال اصلاح این روش و استفاده از روش هایی است که آب را در هوا پخش نکند.
رییس سازمان جهاد کشاورزی سمنان ادامه داد: برای کاهش تبخیر کشاورزی حفاظتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در برخی از مزارع با استفاده از انواع پوشش ها بر روی استخرهای آب از تبخیر جلوگیری می کنند.
میرعماد اضافه کرد: براساس آمارهای موجود، از ابتدای سالجاری تاکنون متوسط بارندگی استان 80 میلی متر بوده که فاصله بسیار زیادی با متوسط بارش جهانی که 750 میلی متر است، دارد.
وی اضافه کرد: متوسط میزان بارندگی در کشور ایران حدود 220 میلی متر است که این میزان در سمنان در بهترین شرایط به 140 میلی متر می رسد.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به این که سمنان در ناحیه خشک کشور قرار دارد در صورت نبود مدیریت صحیح مصرف، در آینده ای نزدیک با چالش جدی و بحران آب در بخش کشاورزی مواجه خواهیم شد.
میرعماد ادامه داد: کارشناسان معتقدند بزرگترین چالش قرن 21 موضوع بحران آب است که در استان سمنان مساله تغییر اقلیم و پیشروی بیابان بر این چالش اضافه شده است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی سمنان ادامه داد: فرونشست زمین و تخریب سفره های آب زیرزمینی از جمله پیامدهای ناشی از کمبود منابع آب در استان است.
** 15 درصد آب های سطحی سمنان تبخیر می شود
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی سمنان در گفت وگو با ایرنا افزود: سالانه طبق بررسی ها 15 درصد آب های سطحی استان حتی آب پشت سدهای شهید شاهچراغی و میامی تبخیر می شود.
منصور کشاورزیان افزود: متاسفانه تاکنون هیچ قدم مثبتی در این زمینه برداشته نشده است و نزدیک به 20 طرح در پژوهشگاههای سمنان برای جلوگیری از تبخیر آب وجود دارد اما از این طرح ها استفاده اصولی نشده است.
وی اظهارداشت: امروز شاهد هستیم که مخاطراتی چون کاربری نامناسب اراضی کشور، الگوی ضعیف مدیریت بهره وری، بهره برداری از اراضی حساس به فرسایش، تخریب اراضی و خاک، فرونشست زمین ، بروز پدیده ریزگردها اهداف و چشم انداز کشاورزی و منابع طبیعی را تهدید می کنند.
وی با بیان این که چهار میلیون هکتار از مساحت سمنان را عرصه های منابع طبیعی و کشاورزی در برگرفته که این این وسعت 50 درصد کل وسعت استان است که این آمار مدیریت مصرف آب و جلوگیری از تبخیر در این بخش از اقتصاد استان را بیش از پیش می طلبد.
کشاورزیان با بیان این که منابع آب تجدید شونده در سمنان در دوره های مختلف روز به روز در حال کاهش و تبخیر است گفت: دستکم یک میلیون متر مکعب از آن میزان آب مصرفی در سمنان است.
وی افزود: طبق گزارش وزارت نیرو 92 درصد آب های کشور را بخش کشاورزی مصرف می کند این در حالی است که جهاد کشاورزی این رقم را حدود 65 درصد می داند.
کشاورزیان با اشاره به این که بهره وری آبیاری در ایران 43 درصد است که رقم قابل توجه ای است، گفت: با توجه به اینکه افزایش جمعیت را در سال های آینده در کشور شاهد خواهیم بود با این وضعیت در نهایت دچار مشکلاتی چون کاهش تولید خواهیم شد.
**جلوگیری از تبخیر آب در بخش کشاورزی نیازمند اعتبار
مدیر امور آب و خاک جهادکشاورزی استان سمنان در گفت وگو با ایرنا افزود: هدررفت آب مربوط به کانال های سنتی انتقال آب یکی از معضلات بخش کشاورزی است و در سمنان با توجه به چالش کم آبی و ضرورت استفاده بهینه در استان، نوسازی آن نیازمند اعتبارات قابل توجهی است.
حسین شاهینی گفت: در کنار ایجاد سامانه های نوین آبیاری مانند قطره‌ای و زیرخاکی، روش انتقال آب بین مزارع و در داخل مزارع بزرگ مساله ای است که غفلت از آن تمام اقدامات علمی و تجربی برای جلوگیری از هدررفت آب را بی‌نتیجه می‌گذارد.
وی اظهارداشت: سنتی بودن شکل انتقال آب در بخش کشاورزی که بیشتر به همان شکل کانال های سنتی و خاکی است، باعث 60 درصد از آب می شود.
وی افزود: تبدیل این کانال ها از شکل سنتی به سیمانی یا انتقال آب درون لوله یا همان شکل سرپوشیده می تواند با حفظ آب، به ارتقا ارزش اقتصادی و استفاده بهینه از آب کمک کند.
وی بیان داشت: بر اساس تحقیق پژوهشگران دانشگاه صنعتی شریف، تلفات انتقال آب از مخازن به مزارع مجهز به سامانه‌های نوین آبیاری تحت فشار زیاد و به طور متوسط 30 درصد است و تنها 2 درصد از تلفات آب در شبکه های انتقال آب ناشی از تبخیر به دلیل روباز بودن کانال های آبیاری و هشت درصد تلفات مربوط به هرزرفت آب ناشی از نشت آب در کانال ها به دلیل بستر سنگی یا خاکی است، اما عمده این تلفات یعنی حدود 20 درصد مربوط به تلفات ناشی از تامین بیش از نیاز آب در کانال ها به دلیل کنترل سنتی کانال های انتقال آب به صورت بالادستی است که منجر به سرریز آب در انتهای کانال های پایین دست و تبخیر و در نتیجه هرز رفت آب می شود.
وی خاطرنشان کرد: 50 تا 60 درصد کانال‌های انتقال آب کشاورزی در این استان سنتی است که برای بتنی کردن کانال ها تخصیص اعتبار نیاز است.
وی با تاکید بر این که تغییر کانال‌های سنتی انتقال آب کشاورزی به شکل سرپوشیده به عنوان دیگر راهبرد بهینه سازی مصرف آب، گفت: انتقال آب از طریق لوله تا 99 درصد از اتلاف آب نسبت به کانال‌های سنتی و تبخیر جلوگیری می کند.
وی ادامه داد: مشکلی که در اجرای کانال‌های انتقال به صورت لوله‌گذاری وجود دارد این است که مسیر انتقال باید یکپارچه و زیاد باشد یعنی کشاورزان خرد امکان استفاده از کانال‌های سرپوشیده به صورت لوله را ندارند.
وی بیان کرد: بهسازی کانال‌های انتقال آب کشاورزی به صورت لوله در مناطقی که آب رسوب زیاد هم داشته باشه ممکن نیست.
شاهینی بیان داشت: پس در مناطق اطراف حبله رود یا زیر سد دامغان امکان استفاده از لوله برای کانال امکان ندارد زیرا امکان بندآمدن کانال به دلیل رسوب وجود دارد.
وی با اشاره به تفاوت هزینه اجرای کانال‌های انتقال آب به صورت بتنی یا لوله‌گذاری، افزود: اجرا به صورت بتنی در هر کیلومتر حدود 100 تا 200 میلیون ریال گرانتر از لوله‌گذاری تمام می‌شود.
مدیر امور آب و خاک جهادکشاورزی استان سمنان گفت: فارغ از تمام مباحث فنی و اعتباری برای بهسازی کانال‌های انتقال آب، در گام اول باید در بین کشاورزان این مساله فرهنگ سازی شود تا با آگاهی از تاثیر این عملیات در حفظ آب بیشتر، تمایل آنان به این مساله افزایش یابد.
در استان سمنان راهبردهایی مانند تبدیل اراضی کم‌بازده زراعی به صورت باغ، افزایش سامانه‌های نوین آبیاری، تبدیل کانال‌های سنتی به بتنی و سرپوشیده، اصلاح الگوی کشت و استفاده از ارقام کم‌آب‌بر، به عنوان طرح‌هایی برای بهره‌وری بهتر از آب درحال اجراست.
به گزارش ایرنا، میانگین سرانه مصرف آب در کشور حدود 200 لیتر در شبانه روز و در استان سمنان 160 لیتر است، در استان سمنان حدود یک میلیارد و 250 میلیون مترمکعب آب در سال تولید می شود.
