انتخابات مجلس یازدهم در راه است و
تبلیغات زیرپوستی کاندیداها آغاز شده است. سرکشی به حوزه‌های انتخابیه، رایزنی با
چهره‌های معتمد و پرداخت هزینه‌های ریز و درشت از هماکنون در حال انجام است. روز
جمعه انتخابات شورایاری در تهران برگزار شد و در اتفاقی عجیب برخی کاندیداها
هزینه‌های سرسام‌آوری فقط در محله خود داشتند و برخی از کاندیداها تا ۱۰ هزار
پوستر نیز چاپ کرده بودند. در انتخابات شورای شهر در شهرستان‌های کوچک نیز از
ارقام چند صدمیلیونی و میلیاردی هزینه شده بود. در برخی موارد یک کاندیدا چند صد
میلیون هزینه کرده بود، اما رای هم نیاورده بود. طبیعی است در انتخابات مجلس، این
هزینه‌ها به مراتب بالاتر خواهد بود. رویداد ۲۴ در این گزارش با توجه به گرانی‌های
اخیر هزینه هر کاندیدا در انتخابات مجلس یازدهم را بررسی کرده است.
هزینه
5 میلیاردی برای ورود به مجلس!
انتخابات
شورایاری‌ها روز جمعه برگزار شد و برخی کاندیداها هزینه‌های کلانی کرده بودند.
برای فعالان سیاسی و مهمتر از آن برای شهروندان این سوال پیش آمده بود اگر هزینه‌های
انتخابات شورایاری در یک محله تا این حد بالاست، هزینه هر کاندیدا در انتخابات
مجلس یازدهم چقدر خواهد بود؟ برخی نمایندگان فعلی مجلس ارقام نجومی برای هزینه های
انتخاباتی را غیر واقعی می‌دانند. در این گزارش سعی می‌کنیم شما را با هزینه‌های
واقعی برگزاری یک انتخابات در یک شهر صد هزار نفری همراه خواهیم کرد. وضعیتی که می‌تواند
درباره ۲۰۰ نماینده حوزه‌های تک نماینده تعمیم بیابد:
هزینه
مکان ستاد انتخاباتی
اجاره
یک مکان برای ستاد در بهترین نقطه شهر، مهمترین وظیفه شماست. اگر حوزه انتخابیه
چند شهر است، این رقم به تعداد شهر‌ها افزایش پیدا می‌کند و اگر در یک شهر هست،
باید ستاد در نقاط مختلف شهر پراکنده شود. فرض کنید سه ستاد اصلی و سه ستاد فرعی
دارید. اجاره ستاد اصلی حدود ۴۰ و فرعی حدود ۲۰ میلیون تومان است. پس نامزد فرضی
انتخابات حدود ۱۸۰ میلیون تومان به صاحبان مغازه‌ها بدهکاری دارد که یا به صورت
نقد یا دین، پرداخت خواهد کرد.
نیروی
انسانی
شما
به افرای نیاز دارید که یک ماه مرخصی بگیرند و در اختیار ستاد شما باشند. اگر
دستمزد هر فرد ۴ میلیون باشد و ۴۰ نیرو استخدام کنید، حدود ۱۶۰ میلیون منابع نیاز
دارید یا به این افراد بدهکار می‌شوید و مجبور می‌شوید به نحوی برای آنان جبران
کنید. این جبران کردن‌ها، منشا فساد می‌شود. در این مدت حدود صد میلیون نیز باید
در اختیار این افراد باشد تا وعده‌های غذایی خود را تهیه کنند یا برای سایر هزینه‌های
جاری ستاد شما، هزینه کنند. یعنی در مجموع ۲۶۰ میلیون نیاز است.
تجهیزات
ستاد انتخاباتی
ستادهای
شما به کامپیوتر، دستگاه پخش موسیقی، میز و صندلی و البته شربت و شیرینی به صورت
منظم نیاز دارند. به نظر می‌رسد ستادهای اصلی ۵۰ و ستادهای فرعی حدود ۲۰ میلون
هزیته داشته باشند. حدود ۲۱۰ میلیون!
پوستر‌های
انتخاباتی
معمولا
برای هر ستاد انتخاباتی تعداد بالایی پوستر چاپ می‌شود. در کمترین حالت یک کاندیدا
به ده هزار پوستر A۳ و بیست هزار پوستر A۴
نیاز
دارد. همین دو قلم ۴۰ میلیون هزینه دارد. بروشور برنامه‌های کاندیدا هم اگر هشت
صفحه‌ای باشد همین قدر هزینه دارد. اگر قرار باشد کارتی چاپ شود یا طرح دوم برای
پوستر در نظر گرفته باشید، باز هزینه‌ها چهل میلیون، چهل میلیون بالا می‌رود. این
هزینه‌ها فقط مربوط به زمانی است که یک کاندیدا نخواهد اقلامی همچون سر رسید،
خودکار تبلیغاتی، جاکلیدی و مواردی از این دست سفارش دهد.ما هزینه‌ها را همینجا
متوقف می‌کنیم و فرض می‌کنیم اقلام چاپی ستاد شما همین صد و بیست میلیون باشد.
شام
فرض
کنید چهل شب مهمانی شام برپا کنید. مهمانی شام جز لاینفک ستادهای انتخاباتی در
شهرستان‌هاست که از جمع‌های کوچک ۵۰ تا ۱۰۰ نفره آغاز می‌شود (فرض کنید سی شب اول
متوسط و نزدیک به ۲۰۰۰ وعده غذا) و در جمع‌های عمومی ۵۰۰ نفره پایان می‌یابد
(چهارده وعده در زمان مجاز بودن تبلیعات و هر وعده حداقل ۵۰۰ نفر، می‌شود ۷۰۰۰
وعده غذا) اگر هر وعده غذا با مخلفات و نوشابه و سالاد و حمل و نقل ۶۰ هزار تومان
آب بخورد، ۵۴۰ میلیون تومان هزینه روی دست ستاد خواهد گذاشت.
بنر
تبلیغاتی ستادهای انتخاباتی
چاپ
بنر در اندازه بزرگ، حداقل ۳۰۰ هزار تومان هزینه دارد. برای هر مراسم سخنرانی ۵
بنر نیاز است. در ۲۰ مراسم به ۱۰۰ بنر نیاز دارید. برای تبلیغات هم در سطح شهر
حدود ۱۰۰ بنر نیاز است که احتمالا رقبا پاره کنند و نیاز به تیم پشتیبان برای نصب
مجدد است. یعنی در مجموع نزدیک ۳۰۰ بنر. ۹۰ میلیون تومان آب می‌خورد. به نظر باید
۹۰ میلیون تومان هم بنر در ابعاد کوچکتر منتشر کنید که در خیابان‌ها به تیر چراغ
برق آویزان شود. البته برای انتشار بنر خود در برخی مکان‌های عمومی‌تر هم باید
سبیل برخی مقامات را چرب کنید. در مجموع یک کاندیدا ۲۰۰ میلیون تومان برای تبلیغات
بنری خود کنار می‌گذارد.
هزینه
ستاد انتخاباتی روستا‌ها
فرض
کنید در حوزه انتخابیه شما دارای روستا باشد. هرچند نیاز‌های فیزیکی را ستاد مرکزی
تامین می‌کنند، اما این روستا‌ها نیاز به محل استقرار (۸ میلیون) تجهیزات صوتی و
تصویری (۵ میلیون) یک مراسم سخنرانی و شام صد نفره (۱۰ میلیون) و نیروی انسانی (۵
میلیون به یکی از بزرگان روستا و ۵ میلیون تنخواه برای هزینه‌های جاری مثل استخدام
نیروی انسانی) دارد. هر روستا ۳۳ میلیون تومان و اگر ۳۰ روستای پرجمعیت داشته
باشیم، حدود یک میلیارد هزینه دارد. برخی کاندیدا برای اهالی روستا اقلامی مانند
لباس ورزشی، کیف، کفش و ... خریداری می‌کنند. در برخی موارد هم کمک‌های مالی
مستقیم به اهالی روستا می‌شود. هرچند این موارد ضروری است اما ارقام آن در محاسبه
لحاظ نمی‌شود تا قیمت کف هزینه به دست بیاید. شاید گفته شود برخی هزینه‌ها بالاست،
اما نامزد‌های انتخاباتی معتقدند اگر با مردم با خست رفتار کنند، در رای آنها اثر
مستقیم دارد.
فضای
مجازی
هزینه
طراحی سایت شخصی حدود ۱۵ میلیون تومان هزینه دارد. سه نفر برای به روز رسانی مطالب
آن نیاز است و یک عکاس هم باید برنامه‌های شما را پوشش دهد. اگر سه ماه این نیرو‌ها
را استخدام کنید، نزدیک ۵۰ میلیون تومان به علاوه هزینه مکان و اینترنت و برق
هزینه دارد. در مجموع یک کاندیدا باید شصت میلیون برای سایت و تلگرام و اینستاگرام
و واتس‌آپ کنار بگذارد.
فرض
کنید ده نوبت و هر نوبت ۲۰ هزار پیامک ارسال کنید. این تعداد بالا نیست. ضمن اینکه
پیامک طولانی گاهی به ۵ پیامک هم می‌رسد. این کار برای یک کاندیدا حدود سی میلیون
تومان هزینه دارد.
هزینه
حضور شما در شبکه‌های اجتماعی هم، برای یک پیج پربیننده اینستاگرام با حدود ۲۰k حدود ۱۲
میلیون برای نیروی انسانی ادمین پیچ و حدود ۸ میلیون برای خرید ممبر است. اگر در
شبکه تلگرام و توییتر هم فعالیت کنید حدود ۳۰ میلیون هزینه در مجموع اضافه می‌شود.
یعنی شبکه اجتماعی حدود ۵۰ میلیون.
ویدئوی
تبلیغاتی
با
توجه به اینکه شرکت‌های متوسط برای ساخت کلیپ ۵ دقیقه‌ای حدود ۵ میلیون تومان
دریافت می‌کنند، اگر شما نیاز به ۱۲۰ دقیقه فیلم و کلیپ داشته باشید باید ۱۲۰
میلیون تومان هزینه کنید. این فیلم را اگر قرار باشد روی CD بین جامعه رای دهنده
پخش شود، رقم دو برابر می‌شود. یعنی ۲۴۰ میلیون تومان.
بسته‌های
تبلیغاتی
معمولا
کاندیداها نیاز دارند برای برخی افراد سرشناس هدایایی در نظر بگیرند؛ مثل مقامات
سیاسی شهر، دوستان قدیمی، روحانیون و افراد با نفوذ تا توجه آنها را جلب کنند.
این هدیه از تابلو فرش تا کتاب‌های نفیس متغیر است. هر هدیه ۵۰۰ هزار تومان و برای
۲۰۰ شخصیت، نزدیک ۱۰۰ میلیون هزینه ایجاد می‌کند.
سخنرانی
هر
کاندیدا نیاز به دو تا سه سخنرانی بزرگ دارد. این سخنرانی باید یا در سالن بزرگ
شهر برگزار شود یا باید هزینه نصب استیج و میکروفن داده شود. فرض کنید همین سی
میلیون تومان هزینه داشته باشد. هر کاندیدا نیاز به قاری قرآن، مجری، استند آپ
کمدین، شاعر و مجلس گرم کن دارد. در بهترین حالت ۱۰ میلیون دستمزد این افراد می‌شود.
یک ورزشکار یا بازیگر معروف هم می‌تواند برای مردم جذاب باشد. پس هزینه همین نیرو‌ها
تا سی میلون بالا می‌رود. برای این مراسم هم باید برای دو هزار نفر صندلی و البته
پذیرایی سفارش داده شود. مثلا یک موز و یک آب میوه و یک کیک، با یک کتاب دعا که
تصویر کاندیدا روی آن نقش بسته می‌تواند نزدیک ۲۰ میلیون تومان شود. در واقع برای
سخنرانی‌های خود ۲۵۰ میلیون تومان کنار بگذارید.
جدول
زیر نشان می‌دهد تا همینجا یک کاندیدا برای انتخابات مجلس بیش از ۳ میلیارد تومان
هزینه کرده است. اما این هزینه برای رای آوردن کافی است؟ مسلما نه، به هزینه‌های
بالاتری نیاز است. هر کاندیدا در رسانه‌های محلی آگهی منتشر می‌کند یا در ایامی
مثل روز خبرنگار، روز آتش نشان، روز دختر، روز مادر و... برای جامعه هدف جشن‌هایی
برگزار خواهد کرد و جوایز نمادینی اهدا می‌کند. کاندیدا در مراسم عروسی شهر شرکت
می‌کند. به تازه داماد و تازه عروس هدیه می‌دهد و به افرادی که صاحب فرزند شده‌اند
نیز هدیه داده می‌شود. شرکت در برنامه‌های تبلیغاتی خیریه‌ای که حتما لازم است.
تهیه جهیزیه یا آزاد کردن زندانیان مالی؛ هر دو اقدام حسابی رای ساز هستند. اگر
این موارد محاسبه شود، رقم تبلیغاتی هر کاندیدا برای انتخابات مجلس مرز ۵ میلیارد
را هم رد خواهد کرد؛ این یعنی حتی حقوق ۱۰۰ میلیونی هم نمی‌تواند کفاف هزینه‌های
یک کاندیدا را بدهد.
برخی
هزینه های انتخابات نیز ممکن است از جیب ملت پرداخت شود. یعنی یک کاندیدا با قدرتی
که دارد از منابع بیت المال استفاده می‌کند. محمود میرلوحی یکبار این موضوع را
علنی کرد و گفت: «حجم قراردادهای عمرانی شهرداری تهران به اندازه حجم بوجه عمرانی
دولت است می توان حدس زد چه اتفاقی رخ داده است. ۵۰ درصد از قراردادهایی که بسته
شده، با ترک تشریفات بوده است و قراردادها چندین برابر بیشتر با یک پیمانکاری می
بستند و خب در پشت پرده زدو بند دیگری در جریان بود. برای مثال بخشی از کارهای
انتخاباتی به آنها سپرده می‌شد.»
همه
این موارد در حالی است که یک کاندیدا نخواهد رای بخرد. بسیار مسبوق به سابقه بوده
که شب انتخابات و در ساعت‌های پایانی و زمان تمدید رای گیری، آرا با قیمت‌های ۱۰۰
هزار تا ۲۰۰ هزار تومان خرید و فروش می‌شود.
ممکن
است یک نماینده بگوید در انتخابات نهایتا ۱۰۰ یا ۲۰۰ میلیون هزینه کرده است. شاید
پولی که از جیب او رفته این مقدار باشد، اما هر کاندیدا اسپانسر یا اسپانسر‌هایی
دارد که این هزینه را پرداخت می‌کنند. حال سوال اینجاست که پولی که اسپانسر‌ها
پرداخت می‌کنند، قرار است از کدام منبع تامین شود؟ ابراهیم فیاض جامعه شناس معتقد
است هزینه‌های میلیاردی انتخاباتی «منجر به شکل‌گیری مجلس فرمایشی و سفارشی خواهد
شد که در همین مجلس فعلی هم نمایندگانی بابت هزینه تبلیغات ضمانت‌هایی دادند که
مجبور بودند گوش به فرمان افرادی در بیرون از مجلس باشند.»
پیش
از این روزنامه شرق در گزارشی که سال ۹۶ منتشر کرده بود، به صورت ذهنی رقم تبلیغات
و هزینه های انتخاباتی هر نماینده را حدود ۱ میلیارد تومان محاسبه کرده بود. با
توجه به گرانی‌های سال ۹۷ به بعد و سه تا چهار برابر شدن قیمت‌ها، به نظر می‌رسد
در حال حاضر همان رقم ۳ تا ۵ میلیارد که در این گزارش محاسبه شده، رقمی واقعی است.
دولت
آذر ٩۴ لایحه‌ای برای شفافیت هزینه‌های انتخاباتی به مجلس تحویل داده است. پس از
آن در سال بعد یعنی در تیر ٩۵ این لایحه یک بار دیگر به مجلس فرستاده شد اما همان
زمان کلیات آن در کمیسیون شوراهای مجلس رد شده است.
هزینه 5 میلیاردی برای ورود به مجلس!
انتخابات
شورایاری‌ها روز جمعه برگزار شد و برخی کاندیداها هزینه‌های کلانی کرده بودند.
برای فعالان سیاسی و مهمتر از آن برای شهروندان این سوال پیش آمده بود اگر هزینه‌های
انتخابات شورایاری در یک محله تا این حد بالاست، هزینه هر کاندیدا در انتخابات
مجلس یازدهم چقدر خواهد بود؟ برخی نمایندگان فعلی مجلس ارقام نجومی برای هزینه های
انتخاباتی را غیر واقعی می‌دانند. در این گزارش سعی می‌کنیم شما را با هزینه‌های
واقعی برگزاری یک انتخابات در یک شهر صد هزار نفری همراه خواهیم کرد. وضعیتی که می‌تواند
درباره ۲۰۰ نماینده حوزه‌های تک نماینده تعمیم بیابد:هزینه مکان ستاد انتخاباتی
اجاره یک مکان برای ستاد در بهترین نقطه شهر، مهمترین وظیفه شماست. اگر حوزه انتخابیه چند شهر است، این رقم به تعداد شهر‌ها افزایش پیدا می‌کند و اگر در یک شهر هست، باید ستاد در نقاط مختلف شهر پراکنده شود. فرض کنید سه ستاد اصلی و سه ستاد فرعی دارید. اجاره ستاد اصلی حدود ۴۰ و فرعی حدود ۲۰ میلیون تومان است. پس نامزد فرضی انتخابات حدود ۱۸۰ میلیون تومان به صاحبان مغازه‌ها بدهکاری دارد که یا به صورت نقد یا دین، پرداخت خواهد کرد.
نیروی انسانی
شما به افرای نیاز دارید که یک ماه مرخصی بگیرند و در اختیار ستاد شما باشند. اگر دستمزد هر فرد ۴ میلیون باشد و ۴۰ نیرو استخدام کنید، حدود ۱۶۰ میلیون منابع نیاز دارید یا به این افراد بدهکار می‌شوید و مجبور می‌شوید به نحوی برای آنان جبران کنید. این جبران کردن‌ها، منشا فساد می‌شود. در این مدت حدود صد میلیون نیز باید در اختیار این افراد باشد تا وعده‌های غذایی خود را تهیه کنند یا برای سایر هزینه‌های جاری ستاد شما، هزینه کنند. یعنی در مجموع ۲۶۰ میلیون نیاز است.
تجهیزات ستاد انتخاباتی
ستادهای شما به کامپیوتر، دستگاه پخش موسیقی، میز و صندلی و البته شربت و شیرینی به صورت منظم نیاز دارند. به نظر می‌رسد ستادهای اصلی ۵۰ و ستادهای فرعی حدود ۲۰ میلون هزیته داشته باشند. حدود ۲۱۰ میلیون!
پوستر‌های انتخاباتی
معمولا برای هر ستاد انتخاباتی تعداد بالایی پوستر چاپ می‌شود. در کمترین حالت یک کاندیدا به ده هزار پوستر A۳ و بیست هزار پوستر A۴ نیاز دارد. همین دو قلم ۴۰ میلیون هزینه دارد. بروشور برنامه‌های کاندیدا هم اگر هشت صفحه‌ای باشد همین قدر هزینه دارد. اگر قرار باشد کارتی چاپ شود یا طرح دوم برای پوستر در نظر گرفته باشید، باز هزینه‌ها چهل میلیون، چهل میلیون بالا می‌رود. این هزینه‌ها فقط مربوط به زمانی است که یک کاندیدا نخواهد اقلامی همچون سر رسید، خودکار تبلیغاتی، جاکلیدی و مواردی از این دست سفارش دهد.ما هزینه‌ها را همینجا متوقف می‌کنیم و فرض می‌کنیم اقلام چاپی ستاد شما همین صد و بیست میلیون باشد.
شام
فرض کنید چهل شب مهمانی شام برپا کنید. مهمانی شام جز لاینفک ستادهای انتخاباتی در شهرستان‌هاست که از جمع‌های کوچک ۵۰ تا ۱۰۰ نفره آغاز می‌شود (فرض کنید سی شب اول متوسط و نزدیک به ۲۰۰۰ وعده غذا) و در جمع‌های عمومی ۵۰۰ نفره پایان می‌یابد (چهارده وعده در زمان مجاز بودن تبلیعات و هر وعده حداقل ۵۰۰ نفر، می‌شود ۷۰۰۰ وعده غذا) اگر هر وعده غذا با مخلفات و نوشابه و سالاد و حمل و نقل ۶۰ هزار تومان آب بخورد، ۵۴۰ میلیون تومان هزینه روی دست ستاد خواهد گذاشت.
بنر تبلیغاتی ستادهای انتخاباتی
چاپ بنر در اندازه بزرگ، حداقل ۳۰۰ هزار تومان هزینه دارد. برای هر مراسم سخنرانی ۵ بنر نیاز است. در ۲۰ مراسم به ۱۰۰ بنر نیاز دارید. برای تبلیغات هم در سطح شهر حدود ۱۰۰ بنر نیاز است که احتمالا رقبا پاره کنند و نیاز به تیم پشتیبان برای نصب مجدد است. یعنی در مجموع نزدیک ۳۰۰ بنر. ۹۰ میلیون تومان آب می‌خورد. به نظر باید ۹۰ میلیون تومان هم بنر در ابعاد کوچکتر منتشر کنید که در خیابان‌ها به تیر چراغ برق آویزان شود. البته برای انتشار بنر خود در برخی مکان‌های عمومی‌تر هم باید سبیل برخی مقامات را چرب کنید. در مجموع یک کاندیدا ۲۰۰ میلیون تومان برای تبلیغات بنری خود کنار می‌گذارد.
هزینه ستاد انتخاباتی روستا‌ها
فرض کنید در حوزه انتخابیه شما دارای روستا باشد. هرچند نیاز‌های فیزیکی را ستاد مرکزی تامین می‌کنند، اما این روستا‌ها نیاز به محل استقرار (۸ میلیون) تجهیزات صوتی و تصویری (۵ میلیون) یک مراسم سخنرانی و شام صد نفره (۱۰ میلیون) و نیروی انسانی (۵ میلیون به یکی از بزرگان روستا و ۵ میلیون تنخواه برای هزینه‌های جاری مثل استخدام نیروی انسانی) دارد. هر روستا ۳۳ میلیون تومان و اگر ۳۰ روستای پرجمعیت داشته باشیم، حدود یک میلیارد هزینه دارد. برخی کاندیدا برای اهالی روستا اقلامی مانند لباس ورزشی، کیف، کفش و ... خریداری می‌کنند. در برخی موارد هم کمک‌های مالی مستقیم به اهالی روستا می‌شود. هرچند این موارد ضروری است اما ارقام آن در محاسبه لحاظ نمی‌شود تا قیمت کف هزینه به دست بیاید. شاید گفته شود برخی هزینه‌ها بالاست، اما نامزد‌های انتخاباتی معتقدند اگر با مردم با خست رفتار کنند، در رای آنها اثر مستقیم دارد.
فضای مجازی
هزینه طراحی سایت شخصی حدود ۱۵ میلیون تومان هزینه دارد. سه نفر برای به روز رسانی مطالب آن نیاز است و یک عکاس هم باید برنامه‌های شما را پوشش دهد. اگر سه ماه این نیرو‌ها را استخدام کنید، نزدیک ۵۰ میلیون تومان به علاوه هزینه مکان و اینترنت و برق هزینه دارد. در مجموع یک کاندیدا باید شصت میلیون برای سایت و تلگرام و اینستاگرام و واتس‌آپ کنار بگذارد.
فرض کنید ده نوبت و هر نوبت ۲۰ هزار پیامک ارسال کنید. این تعداد بالا نیست. ضمن اینکه پیامک طولانی گاهی به ۵ پیامک هم می‌رسد. این کار برای یک کاندیدا حدود سی میلیون تومان هزینه دارد.
هزینه حضور شما در شبکه‌های اجتماعی هم، برای یک پیج پربیننده اینستاگرام با حدود ۲۰k حدود ۱۲ میلیون برای نیروی انسانی ادمین پیچ و حدود ۸ میلیون برای خرید ممبر است. اگر در شبکه تلگرام و توییتر هم فعالیت کنید حدود ۳۰ میلیون هزینه در مجموع اضافه می‌شود. یعنی شبکه اجتماعی حدود ۵۰ میلیون.
ویدئوی تبلیغاتی
با توجه به اینکه شرکت‌های متوسط برای ساخت کلیپ ۵ دقیقه‌ای حدود ۵ میلیون تومان دریافت می‌کنند، اگر شما نیاز به ۱۲۰ دقیقه فیلم و کلیپ داشته باشید باید ۱۲۰ میلیون تومان هزینه کنید. این فیلم را اگر قرار باشد روی CD بین جامعه رای دهنده پخش شود، رقم دو برابر می‌شود. یعنی ۲۴۰ میلیون تومان.
بسته‌های تبلیغاتی
معمولا کاندیداها نیاز دارند برای برخی افراد سرشناس هدایایی در نظر بگیرند؛ مثل مقامات سیاسی شهر، دوستان قدیمی، روحانیون و افراد با نفوذ تا توجه آنها را جلب کنند. این هدیه از تابلو فرش تا کتاب‌های نفیس متغیر است. هر هدیه ۵۰۰ هزار تومان و برای ۲۰۰ شخصیت، نزدیک ۱۰۰ میلیون هزینه ایجاد می‌کند.
سخنرانی
هر کاندیدا نیاز به دو تا سه سخنرانی بزرگ دارد. این سخنرانی باید یا در سالن بزرگ شهر برگزار شود یا باید هزینه نصب استیج و میکروفن داده شود. فرض کنید همین سی میلیون تومان هزینه داشته باشد. هر کاندیدا نیاز به قاری قرآن، مجری، استند آپ کمدین، شاعر و مجلس گرم کن دارد. در بهترین حالت ۱۰ میلیون دستمزد این افراد می‌شود. یک ورزشکار یا بازیگر معروف هم می‌تواند برای مردم جذاب باشد. پس هزینه همین نیرو‌ها تا سی میلون بالا می‌رود. برای این مراسم هم باید برای دو هزار نفر صندلی و البته پذیرایی سفارش داده شود. مثلا یک موز و یک آب میوه و یک کیک، با یک کتاب دعا که تصویر کاندیدا روی آن نقش بسته می‌تواند نزدیک ۲۰ میلیون تومان شود. در واقع برای سخنرانی‌های خود ۲۵۰ میلیون تومان کنار بگذارید.
جدول زیر نشان می‌دهد تا همینجا یک کاندیدا برای انتخابات مجلس بیش از ۳ میلیارد تومان هزینه کرده است. اما این هزینه برای رای آوردن کافی است؟ مسلما نه، به هزینه‌های بالاتری نیاز است. هر کاندیدا در رسانه‌های محلی آگهی منتشر می‌کند یا در ایامی مثل روز خبرنگار، روز آتش نشان، روز دختر، روز مادر و... برای جامعه هدف جشن‌هایی برگزار خواهد کرد و جوایز نمادینی اهدا می‌کند. کاندیدا در مراسم عروسی شهر شرکت می‌کند. به تازه داماد و تازه عروس هدیه می‌دهد و به افرادی که صاحب فرزند شده‌اند نیز هدیه داده می‌شود. شرکت در برنامه‌های تبلیغاتی خیریه‌ای که حتما لازم است. تهیه جهیزیه یا آزاد کردن زندانیان مالی؛ هر دو اقدام حسابی رای ساز هستند. اگر این موارد محاسبه شود، رقم تبلیغاتی هر کاندیدا برای انتخابات مجلس مرز ۵ میلیارد را هم رد خواهد کرد؛ این یعنی حتی حقوق ۱۰۰ میلیونی هم نمی‌تواند کفاف هزینه‌های یک کاندیدا را بدهد.
برخی هزینه های انتخابات نیز ممکن است از جیب ملت پرداخت شود. یعنی یک کاندیدا با قدرتی که دارد از منابع بیت المال استفاده می‌کند. محمود میرلوحی یکبار این موضوع را علنی کرد و گفت: «حجم قراردادهای عمرانی شهرداری تهران به اندازه حجم بوجه عمرانی دولت است می توان حدس زد چه اتفاقی رخ داده است. ۵۰ درصد از قراردادهایی که بسته شده، با ترک تشریفات بوده است و قراردادها چندین برابر بیشتر با یک پیمانکاری می بستند و خب در پشت پرده زدو بند دیگری در جریان بود. برای مثال بخشی از کارهای انتخاباتی به آنها سپرده می‌شد.»
همه این موارد در حالی است که یک کاندیدا نخواهد رای بخرد. بسیار مسبوق به سابقه بوده که شب انتخابات و در ساعت‌های پایانی و زمان تمدید رای گیری، آرا با قیمت‌های ۱۰۰ هزار تا ۲۰۰ هزار تومان خرید و فروش می‌شود.
ممکن است یک نماینده بگوید در انتخابات نهایتا ۱۰۰ یا ۲۰۰ میلیون هزینه کرده است. شاید پولی که از جیب او رفته این مقدار باشد، اما هر کاندیدا اسپانسر یا اسپانسر‌هایی دارد که این هزینه را پرداخت می‌کنند. حال سوال اینجاست که پولی که اسپانسر‌ها پرداخت می‌کنند، قرار است از کدام منبع تامین شود؟ ابراهیم فیاض جامعه شناس معتقد است هزینه‌های میلیاردی انتخاباتی «منجر به شکل‌گیری مجلس فرمایشی و سفارشی خواهد شد که در همین مجلس فعلی هم نمایندگانی بابت هزینه تبلیغات ضمانت‌هایی دادند که مجبور بودند گوش به فرمان افرادی در بیرون از مجلس باشند.»
پیش از این روزنامه شرق در گزارشی که سال ۹۶ منتشر کرده بود، به صورت ذهنی رقم تبلیغات و هزینه های انتخاباتی هر نماینده را حدود ۱ میلیارد تومان محاسبه کرده بود. با توجه به گرانی‌های سال ۹۷ به بعد و سه تا چهار برابر شدن قیمت‌ها، به نظر می‌رسد در حال حاضر همان رقم ۳ تا ۵ میلیارد که در این گزارش محاسبه شده، رقمی واقعی است.
دولت آذر ٩۴ لایحه‌ای برای شفافیت هزینه‌های انتخاباتی به مجلس تحویل داده است. پس از آن در سال بعد یعنی در تیر ٩۵ این لایحه یک بار دیگر به مجلس فرستاده شد اما همان زمان کلیات آن در کمیسیون شوراهای مجلس رد شده است.
