سينوزيت و درمان آن.5 آذر -92
سينوزيت بيماري شايع و آزاردهنده‌اي است و چه بسا بسياري از مردم
گرفتار آن هستند و خيلي از آنها نيز به غلط تصور مي‌كنند به اين بيماري مبتلا شده‌اند،
زيرا تعداد زيادي از مردم ما سردرد را پيامد اصلي سينوزيت مي‌دانند؛ اما سينوزيت
نشانه‌هاي ديگري غير از سردرد دارد. امروزه درمان‌هاي مختلفي براي اين بيماري
ارائه مي‌شود كه كيفيت زندگي بيماران را ارتقا مي‌دهد و تا حد زيادي بيماري را
درمان يا علائم را كنترل مي‌كند. سينوزيت از دو كلمه سينوس و يت گرفته شده
است. سينوس‌ها حفره‌هايي توخالي در استخوان‌هاي جمجمه و صورت ما هستند و يت به
معناي التهاب است. در اين بيماري، مخاطي كه سطح سينوس‌ها را مي‌پوشاند دچار
التهاب مي‌شود و بيماري‌اي به نام سينوزيت اتفاق مي‌افتد. اين حفره‌هاي توخالي از
طريق سوراخ‌هايي به بيني راه پيدا مي‌كند. التهاب و تورم سينوس‌ها مجاري را تنگ‌تر
كرده و مانع از خروج ترشحات بيني به خارج شده و تخليه با مشكل روبه‌رو مي‌شود و
فرد نيز احساس ناراحتي زيادي مي‌كند. سينوزيت به دو نوع حاد و مزمن تقسيم مي‌شود؛
نوع حاد كمتر از يك ماه و نوع مزمن بيش از سه ماه طول مي‌كشد.
سينوزيت حاد
اغلب بيماران به نوع حاد مبتلا هستند. شايد هر يك از ما دست‌كم يك
بار در طول زندگي اين بيماري را تجربه كنيم. بروز سينوزيت حاد در اغلب اوقات علت
ويروسي دارد كه ويروس سرما خوردگي در آن دخيل است. بيماران علائم زيادي را
ذكر مي‌كنند؛ از جمله گرفتگي و انسداد بيني. احساس فشار در دندان‌ها و درد، خروج
ترشحات غليظ به رنگ زرد يا سبز از بيني،سرفه، سردرد، بوي بد تنفس، احساس كوفتگي و
خستگي مفرط، كم‌شنوايي و احساس پري در گوش و كاهش حس بويايي از نشانه‌هاي بارز اين
بيماري است. شروع بيماري تا بهبود آن حدود هفت الي ده روز است، ولي گاه مدت بيماري
به درازا مي‌كشد يا بيماران دچار علائم ديگر از قبيل تب، تاري ديد، تنگي نفس و...
مي‌شوند كه حتما بايد به پزشك مراجعه كنند.
درمان سينوزيت حاد
درمان اين گروه از بيماران چندان دشوار نيست. اغلب مواقع درمان‌هاي
ساده‌اي مانند تجويز مسكن، ضدالتهاب‌ها و قطره‌هاي بيني (اين قطره‌ها نبايد به طور
مداوم مصرف شود و استفاده از آنها بايد محدود و با نظر پزشك باشد) و آنتي‌بيوتيك
ـ در صورت بودن عامل عفوني ـ كفايت مي‌كند. شست‌وشوي مرتب سينوس‌ها نيز كمك‌كننده
است.
فوايد شست‌وشو با سرم
شست‌وشوي بيني با سرم يا آب نمك باعث پاكسازي ترشحات آلوده و مواد
محرك از بيني مي‌شود. به علاوه، شست‌وشو در مرطوب‌سازي سينوس‌ها و مجاري بيني نيز
موثر است و مطالعات نقش آن را در بهبود كاركرد سلول‌هاي پاكسازي‌‌كننده بيني نشان
داده است. براي شست‌وشو مي‌توان از يك سرنگ 30 سي‌سي يا بطري‌هاي پلاستيكي
قابل فشرده‌شدن يا ظرف‌هاي مخصوص شست‌وشوي بيني كه بي‌شباهت به قوري نيست، استفاده
كرد. در صورت استفاده از سرنگ بايد هر دو تا سه هفته آن را با يك سرنگ جديد
جايگزين كرد تا باعث انتقال آلودگي و عفونت نشود. براي تهيه محلول شست‌وشو در منزل
مي‌توان يك تا يك و نيم قاشق چايخوري پر از نمك خالص را به حدود يك ليتر آب جوشيده
خنك‌شده اضافه كرد. مي‌توانيد به اين محلول يك قاشق چايخوري بيكربنات (بيكينگ
پودر) هم اضافه نمود.
محلول تهيه شده در منزل يا سرم شست‌وشو بايد در دماي اتاق نگهداري
شود.
اين محلول‌ها حداكثر تا يك هفته قابل استفاده است و پس از آن بايد
دور ريخته شود. دست‌كم دو بار شست‌وشو در روز ضروري است. در صورتي كه بيمار همزمان
از ساير داروهاي بيني مثل اسپري استفاده مي‌كند، شست‌وشو بايد حتما پيش از استفاده
از دارو انجام شود، زيرا وقتي دارو روي مخاط تميز اسپري شود تاثير بسيار بيشتري خواهد
داشت. مقدار مايع لازم براي شست‌وشو را بايد داخل يك كاسه كوچك ريخت، زيرا سرنگ
استفاده شده نبايد هيچ‌وقت با ظرف اصلي محلول شست‌وشو يا سرم تماس پيدا كند. مي‌توان
براي گرم‌كردن سرم از مايكروفر استفاده كرد، اما بايد مواظب بود محلول شست‌وشو داغ
نشود. براي شست‌وشو، سر خود را روي سينك دستشويي خم كنيد و مايع را به داخل
بيني بريزيد. دقت كنيد در اين حالت جهت جريان مايع بايد به سمت پشت بيني باشد، نه
رو به بالا. بلعيدن غيرارادي اندكي از مايع شست‌وشو اشكالي ندارد. احساس سوزش جزئي
در دفعات اول استفاده از محلول شست‌وشو طبيعي است.
سينوزيت مزمن
همان‌طور كه از نامش پيداست، سينوزيت مزمن بيماري‌اي است كه مدت زمان
بيشتري براي بهبود طول مي‌كشد. اين زمان بيش از سه ماه است. علل آن متنوع‌تر و
درمان نيز دشوارتر است. علائم آن شباهت زيادي به نوع حاد دارد و عمده بيماران از
گرفتگي بيني و عدم تنفس از راه مجاري بيني و نداشتن حس بويايي، درد، خستگي، كسالت،
بي‌حوصلگي و جمع‌شدن ترشحات پشت حلق و بيني شكايت مي‌كنند. در سينوزيت مزمن
سه عارضه مهم مشاهده مي‌شود: بيماراني كه پوليپ ندارند، بيماراني كه در حفره بيني
پوليپي وجود دارد و دسته آخر كه در اثر حساسيت به مواد آلرژن مانند مواد شيميايي،
دود سيگار، آلاينده‌ها و مواد حشره‌كش، كپك و... دچار سينوزيت مزمن مي‌شوند. در
بيماراني كه پوليپ ندارند و سينوزيت طول كشيده دارند، عواملي مانند عفونت‌ها و
مواد آلرژن موجب پيدايش بيماري مي‌شود، اما در انواع پوليپ‌دار، پوليپ حتما بايد
توسط جراحي خارج شود.
درمان سينوزيت مزمن
در سينوزيت مزمن اغلب اوقات وجود يك عامل خارجي ديده مي‌شود. پس بايد
اين عامل خارجي برداشته شود. ابتدا براي بررسي از مجاري و حفره‌ها يك سي‌تي‌اسكن
از سينوس درخواست مي‌كنيم. راه ديگر تشخيصي كه بسيار هم دقيق است، آندوسكوپي
از مجاري است كه در آن توسط دوربين بافت مخاطي و حفره‌ها به دقت بررسي مي‌شود. اين
تصاوير اطلاعات خوبي به پزشك مي‌دهد. در بيماراني كه دچار حساسيت به مواد آلرژن
هستند، عامل ايجاد آلرژي بايد حذف شود. اسپري بيني به شكل محدود و شست و شوي
روزانه نيز كمك‌كننده است.
پرهيز غذايي و دارويي
طبيعي است افراد مبتلا به سينوزيت و آلرژي بايد از مواد غذايي تحريك‌كننده
و از خوردن داروهايي مانند آسپيرين پرهيز كنند. كدام گروه از بيماران بايد
جراحي شوند؟ وجود پوليپ‌هاي مسدودكننده و انحراف تيغه بيني بايد توسط جراحي
ترميم شود. تا وقتي اين عوامل وجود دارد، درمان سينوزيت از طريق دارو يا ساير
درمان‌ها بي‌نتيجه است و حتي بعد از جراحي، بيماران مبتلا به سينوزيت مزمن لازم
است توصيه‌هاي پزشك را گوش دهند و حتي ممكن است مدتي طولاني به درمان دارويي نياز
داشته باشند.
هر سردردي سينوزيت نيست
اگرچه بسياري از پزشكان و بيماران سينوزيت را علت سردردهاي مزمن مي‌دانند
اما سينوزيت در موارد اندكي عامل اصلي بروز سردرد است. در حقيقت، تعداد زيادي
از اين افراد دچار ميگرن هستند. سردرد بيشتر در نوع حاد و همراه با تب و ترشح چركي
بيني ديده مي‌شود. سردرد ناشي از سينوزيت معمولا به صورت يك درد مبهم يا احساس
فشار حس مي‌شود كه بيشتر دوطرفه و در ناحيه دور چشم‌هاست. البته سينوزيت‌هاي
يكطرفه ناشي از انحراف شديد تيغه بيني به يك سمت مي‌تواند سردرد يك طرفه بدهد.
