امیدها و
نقدهای یک آتش بس 10تیر-97
مگر پاسداران
با تحویل دادن سلاح به طالبان اجازه می دهند تا آتش بس و صلح در افغانستان پا
بگیرد؟
کابل - ایرنا - نخستین تجربه آتش بس یک
طرفه دولت افغانستان با گروه طالبان که برای 17 روز امیدهای گسترده و نقدهایی را
پیرامون خود ایجاد کرد و روز گذشته با دستور رئیس جمهوری این کشور بر آن مهر پایان
خورد و طنین طبل جنگ در اردوی دولت بلند شد اما همچنان امید به صلح قوت دارد.
به گزارش ایرنا، دولت افغانستان در یک
ابتکار بی سابقه و در حمایت از خواست علمای افغانستان ، آتش بس یک جانبه ای را از
27 ماه مبارک رمضان تا پنجمین روز بعد از عید فطر با گروه طالبان به اجرا گذاشت که
طالبان نیز در مقابل سه روز تعطیلات عید را برای همراهی با این آتش بس تعیین کرد و
این گونه نخستین سه روز بدون جنگ طی 18 سال گذشته حداقل به شکل اسمی در افغانستان
رقم خورد.
می توان گفت که در این سه روز درگیری و تلفات دو طرف نزدیک به صفر بود، انفجار و درگیری های پراکنده محدود گزارش شد اما تلخی آنها نتوانست در برشیرینی تجریه نخستین سه روز بدون جنگ غلبه کند.
دولت وحدت ملی افغانستان بعد از اتمام زمان آتش بس اول با توجه به استقبال افکار عمومی و موجی که از امید برای تداوم آتش بس دو طرفه ایجاد شده بود ، آتش بس خود را برای مدت 10 روز دیگر تمدید کرد که این زمان جمعه شب گذشته ساعت 24 خاتمه یافت.
این آتش بس مانند هر پدیده اجتماعی مخالفان و موافقانی داشت که البته موافقان آن در داخل افغانستان و در عرصه بین المللی بیش از منتقدان آن بودند و این گزارش نگاهی اجمالی دارد بر مهمترین بازخوردها و پیامدهای ناشی از این اقدام دولت.
**امیدهایی که با آتش بس در دل مردم زنده شد
بیش از دو هزار و 500 تن از علمای افغانستان در 14 خرداد ماه گذشته در گردهمایی خود در کابل از دولت و گروه های مخالف مسلح خواستند به احترام ماه مبارک رمضان آتس بس اعلام کنند و دولت دو روز بعد به این درخواست لبیک گفت و بدون وجود هر نوع روزنه امید هشت روز را از 27 ماه مبارک رمضان تا پنجمین روز بعد از عید فطر آتش بس یک طرفه اعلام کرد.
استقبال گسترده مردم از این اقدام دولت و موجی که از حمایت کشورهای همسایه و دولت های مهم منطقه و نهادهای بین المللی ایجاد شد ، افکار عمومی را به عنوان مطالبه گر اصلی برای همراهی طالبان با این آتش بس برانگیخت دو روز بعد از دولت طالبان هم با سه روز آتش بس موافقت کرد.
گروه طالبان در سه آتش بس دو طرفه وارد روستاها و شهرهای بزرگ افغانستان از جمله کابل پایتخت این کشور شدند ؛ هر چند نخست انتظار می رفت که این حضور با واکنش منفی مردم مواجه شود اما برعکس بود و شماری از مردم از آنها استقبال کردند و خواسته هایشان را برای برقراری صلح مستقیم با آن نیروها در میان گذاشتند.
البته همه اقشار شامل این گروه استقبال کننده نبودند، تعدادی از مردم افغانستان نیز در شهرها از جمله در کابل این گونه حضور مخالفان مسلح را بر ضعف دولت تفسیر کردند و نتیجه آن را اشراف بیشتر طالبان برنقاط قوت و ضعف ساختار حفاظتی و امنیتی شهرها و راهها دانستند.
این نوع نگرانی ها در روزهای بعد از آتش بس مصادیقی نیز پیدا کرد که می توان به ترور «جفعرتوکلی» یکی از علمای نامدار افغانستان در استان هرات، ترور فرمانده نیروی ویژه پلیس استان «پکتیا» روز جمعه گذشته در کابل و همچنین ترور برخی از فرمانداران در شهرستان ها اشاره کرد.
با پایان آتش بس سه روز عید گروه طالبان عملیات های خود را علیه نیروهای دولتی افغانستان از سر گرفتند و دولت در مقابل برای 10 روز دیگر در حالت آتش بس به دفاع پرداخت که این سیاست دولت موجب حرکت های گسترده مردمی برای حمایت از صلح و آتش بس در جامعه شد.
نماد این دست تحرکات مردمی، با رسیدن کاروان 100 نفری صلح خواهان استان هلمند که پیاده به سمت کابل آمده بودند و در مسیر بر شمار آنها افزوده شده بود، به اوج خود رسید.
طی یک هفته گذشته یک کاروان از مهاجران افغان به حمایت صلح و آتش از شهر پیشاور پاکستان وارد کابل شده که پس از آن کاروان 70 نفری مشابه از استان شرقی کنر به آنها پیوستند.
همچنین کاروان های دیگری با تجمع های مردمی در استان های پکتیا و پکتیکا راه افتاده اند و از طالبان می خواهند که آتش بس را تمدید کرده و وارد گفت وگوهای صلح شوند.
هر چند طالبان به این خواسته ها تاکنون پاسخ مثبت نداده است و از کاروان های صلح خواهی خواسته اند که به جای مراجعه به آنها عازم بگرام پایگاه نظامیان خارجی در فرودگاه آن شهر شوند و از آن نظامیان بخواهند که این کشور را ترک کنند تا صلح محقق شود.
اما این کاروان ها ناامید نشدند و به حرکت صلح خواهی خود تا امروز ادامه داده اند و هلمندی ها از دو روز پیش به این شو در مقابل سفارت آمریکا در کابل حضور دارند و تصمیم دارند مقابل سفارتخانه کشورهای روسیه ، ایران ، پاکستان و انگلیس نیز بروند.
**آخرین تحولات امنیتی در حوزه جنگ و صلح
مهمترین تحول در وضعیت امنیتی افغانستان را شاید بتوان به تغییر فرمانده آمریکایی نیروهای خارجی در این کشور نسبت داد و تایید مجلس سنای آمریکا مبنی بر جایگزینی ژنرال «اسکات میلر» به جای «جان نیکلسون» برای فرماندهی نیروهای ناتو در افغانستان است .
میلر که فرماندهی گروه های ویژه دلتا را در سابقه کارش دارد و هدایت همین نیروها را در افغانستان تجریه کرده است ، می رود تا در جایگاه فرماندهی ناتو شکل تهاجمی تری به فعالیت این نیروها بدهد که اگر این احتمال درست باشد بر اساس سوابق می توان گفت تحولات بعدی تلفات غیر نظامیان را افزایش می دهد.
پنجشنبه گذشته بود که فرمانده هوایی نظامیان آمریکایی در افغانستان از ادامه حملات هوایی نیروهایش بر منابع درآمد طالبان از جمله کارخانه های تولید مواد مخدر خبر داد ومدعی شد تاکنون ضربات جدی به این گروه وارد شده و حتی حاضر شدن طالبان به آتش بس سه روزه را نیز ناشی از این فشارها دانست.
اما آتش بس هم بدون هزینه نبود و گروه طالبان با حمله به نیروهای دولتی افغانستان در زمان آتش بس یک طرفه ، تلفاتی به نیروهای افغان وارد کردند که بر خی منابع غیر رسمی از کشته شدن 78 نظامی و 30 غیر نظامی خبر داده اند.
درهمین 17 روز گروه طالبان 33 غیر نظامی از جمله کارمندان یک شرکت جاده سازی را به گروگان گرفتند و نزدیک به 10 پاسگاه پلیس را در شهرستان «جلریز» در استان میدان وردک که کابل را به استان «بامیان» وصل می کند، تصرف کردند و این مسیر را چند روز به روی تردد مردم بستند.
در این مدت فعالیت های تروریستی داعش رو به گسترش بود و در روز اول عید فطر در استان ننگرهار، این گروه به نشست مشترک طالبان و نیروهای امنیتی که به مناسبت عید و آتش بس جریان داشت حمله انتحاری کردند که ده ها طالب کشته و زخمی شدند.
داعش همچنین در مدت آتش بس از اسارت 13 تن از نیروهای امنیتی در منطقه «کرم خیل» شهرستان «خوگیانی» در استان ننگرهار خبر داد.
در آخرین رویداد مرتبط با آتش بس امروز منطقه مرزی «آی خانم» در استان تخار که با کشور تاجیکستان هم مرز است ، به دست طالبان سقوط کرده است و در جریان آن دو پلیس کشته و پنج تن نیز به اسارت طالبان در آمدند.
**انتقادها از مدیریت آتش بس
شماری از کارشناسان، جمعی از مردم و حتی برخی از مقامات دولتی ، مجلس سنا و نمایندگان افغانستان از نحوه مدیریت آتش بس به شدت انتقاد کرده اند و آن را باعث آشکار شدن ضعف هایی دانستند که باعث تلفات بیشتر و تاثیر سوء در آینده درگیری خواهد شد.
برخی از اجازه یافتن افراد طالبان برای ورود به شهرها از جمله کابل بشدت از دولت انتقاد کردند و اظهار داشتند که حضور طالبان برخی در شهرها که باعث وحشت مردم شد، خلاف قوانین آتش بس بود.
آنها استدلال کردند که آتش بس به معنای این است که هرکسی در مواضع خود حضور داشته باشد و از حمله علیه همدیگر خودداری کنند اما حضور طالبان فراتر از نقض این روش، باعث ترس و وحشت در بین مردم گردید و خطرات بعدی برای حملات نیز نگرانی مردم را دوچندان کرده است.
«عبدالله عبدالله» رئیس اجرایی دولت وحدت ملی افغانستان نیز از مدیریت نادرست آتش بس انتقاد دارد و گفت که هر چند در سراسر کشور قدمی نیک برای ختم جنگ و تحقق صلح برداشته شد و مردم نیز از آن حمایت کردند اما می توانستیم بهترمدیریت کنیم.
وی گفت که قبل از آتش بس اطلاع رسانی عمومی صورت نگرفت، به نیروهای امنیتی درباره چگونگی مدیریت آن آموزش داده نشد و با بزرگان سیاسی و نهادهای مدنی این تصمیم را به اشتراک نگذاشتیم.
وی تأکید کرد که مردم افغانستان هرگز به صلحی تن نخواهند داد که آنها را به قرون وسطا و یا عصر حجر باز گرداند و در برابر چنین صلحی ایستادگی خواهند کرد که به نظر می رسد این سخن را به خاطر آن گفت تا طالبان یا حامیان هر نوع صلح بدانند که حد امتیاز دهی فراخ نیست.
صلح انتظار دیرینه و گمشده مردم افغانستان است اما ترس از این که رهبران طالبان از مرحله نظامی وارد مرحله سیاسی شوند و نقش احزاب را بپذیرند اما نیروهایشان به همان دلیل که با طالبان همراهی می کردند این بار به صف گروه های بدتری از طالبان بپیوندند واهی نیست و این روزها افزایش تحرکات داعش به این دیدگاه ترسناک حجم خارجی بخشیده است.
اما با توجه به سخنان امروز «محمد اشرف غنی» رئیس جمهوری افغانستان در جمع خبرنگاران که از اولین توافق کتبی دولتش با پاکستان در مورد طالبان و اجماع علما بر محکومیت جنگ و پشتیبانی 95 درصدی مردم از صلح و پیگیری این خواسته از سوی آنها، شاید بتوان به آینده بیش از گذشته برای تحقق صلح خوشبین بود که روزهای آتی امکان قضاوت را بهتر می کند.
می توان گفت که در این سه روز درگیری و تلفات دو طرف نزدیک به صفر بود، انفجار و درگیری های پراکنده محدود گزارش شد اما تلخی آنها نتوانست در برشیرینی تجریه نخستین سه روز بدون جنگ غلبه کند.
دولت وحدت ملی افغانستان بعد از اتمام زمان آتش بس اول با توجه به استقبال افکار عمومی و موجی که از امید برای تداوم آتش بس دو طرفه ایجاد شده بود ، آتش بس خود را برای مدت 10 روز دیگر تمدید کرد که این زمان جمعه شب گذشته ساعت 24 خاتمه یافت.
این آتش بس مانند هر پدیده اجتماعی مخالفان و موافقانی داشت که البته موافقان آن در داخل افغانستان و در عرصه بین المللی بیش از منتقدان آن بودند و این گزارش نگاهی اجمالی دارد بر مهمترین بازخوردها و پیامدهای ناشی از این اقدام دولت.
**امیدهایی که با آتش بس در دل مردم زنده شد
بیش از دو هزار و 500 تن از علمای افغانستان در 14 خرداد ماه گذشته در گردهمایی خود در کابل از دولت و گروه های مخالف مسلح خواستند به احترام ماه مبارک رمضان آتس بس اعلام کنند و دولت دو روز بعد به این درخواست لبیک گفت و بدون وجود هر نوع روزنه امید هشت روز را از 27 ماه مبارک رمضان تا پنجمین روز بعد از عید فطر آتش بس یک طرفه اعلام کرد.
استقبال گسترده مردم از این اقدام دولت و موجی که از حمایت کشورهای همسایه و دولت های مهم منطقه و نهادهای بین المللی ایجاد شد ، افکار عمومی را به عنوان مطالبه گر اصلی برای همراهی طالبان با این آتش بس برانگیخت دو روز بعد از دولت طالبان هم با سه روز آتش بس موافقت کرد.
گروه طالبان در سه آتش بس دو طرفه وارد روستاها و شهرهای بزرگ افغانستان از جمله کابل پایتخت این کشور شدند ؛ هر چند نخست انتظار می رفت که این حضور با واکنش منفی مردم مواجه شود اما برعکس بود و شماری از مردم از آنها استقبال کردند و خواسته هایشان را برای برقراری صلح مستقیم با آن نیروها در میان گذاشتند.
البته همه اقشار شامل این گروه استقبال کننده نبودند، تعدادی از مردم افغانستان نیز در شهرها از جمله در کابل این گونه حضور مخالفان مسلح را بر ضعف دولت تفسیر کردند و نتیجه آن را اشراف بیشتر طالبان برنقاط قوت و ضعف ساختار حفاظتی و امنیتی شهرها و راهها دانستند.
این نوع نگرانی ها در روزهای بعد از آتش بس مصادیقی نیز پیدا کرد که می توان به ترور «جفعرتوکلی» یکی از علمای نامدار افغانستان در استان هرات، ترور فرمانده نیروی ویژه پلیس استان «پکتیا» روز جمعه گذشته در کابل و همچنین ترور برخی از فرمانداران در شهرستان ها اشاره کرد.
با پایان آتش بس سه روز عید گروه طالبان عملیات های خود را علیه نیروهای دولتی افغانستان از سر گرفتند و دولت در مقابل برای 10 روز دیگر در حالت آتش بس به دفاع پرداخت که این سیاست دولت موجب حرکت های گسترده مردمی برای حمایت از صلح و آتش بس در جامعه شد.
نماد این دست تحرکات مردمی، با رسیدن کاروان 100 نفری صلح خواهان استان هلمند که پیاده به سمت کابل آمده بودند و در مسیر بر شمار آنها افزوده شده بود، به اوج خود رسید.
طی یک هفته گذشته یک کاروان از مهاجران افغان به حمایت صلح و آتش از شهر پیشاور پاکستان وارد کابل شده که پس از آن کاروان 70 نفری مشابه از استان شرقی کنر به آنها پیوستند.
همچنین کاروان های دیگری با تجمع های مردمی در استان های پکتیا و پکتیکا راه افتاده اند و از طالبان می خواهند که آتش بس را تمدید کرده و وارد گفت وگوهای صلح شوند.
هر چند طالبان به این خواسته ها تاکنون پاسخ مثبت نداده است و از کاروان های صلح خواهی خواسته اند که به جای مراجعه به آنها عازم بگرام پایگاه نظامیان خارجی در فرودگاه آن شهر شوند و از آن نظامیان بخواهند که این کشور را ترک کنند تا صلح محقق شود.
اما این کاروان ها ناامید نشدند و به حرکت صلح خواهی خود تا امروز ادامه داده اند و هلمندی ها از دو روز پیش به این شو در مقابل سفارت آمریکا در کابل حضور دارند و تصمیم دارند مقابل سفارتخانه کشورهای روسیه ، ایران ، پاکستان و انگلیس نیز بروند.
**آخرین تحولات امنیتی در حوزه جنگ و صلح
مهمترین تحول در وضعیت امنیتی افغانستان را شاید بتوان به تغییر فرمانده آمریکایی نیروهای خارجی در این کشور نسبت داد و تایید مجلس سنای آمریکا مبنی بر جایگزینی ژنرال «اسکات میلر» به جای «جان نیکلسون» برای فرماندهی نیروهای ناتو در افغانستان است .
میلر که فرماندهی گروه های ویژه دلتا را در سابقه کارش دارد و هدایت همین نیروها را در افغانستان تجریه کرده است ، می رود تا در جایگاه فرماندهی ناتو شکل تهاجمی تری به فعالیت این نیروها بدهد که اگر این احتمال درست باشد بر اساس سوابق می توان گفت تحولات بعدی تلفات غیر نظامیان را افزایش می دهد.
پنجشنبه گذشته بود که فرمانده هوایی نظامیان آمریکایی در افغانستان از ادامه حملات هوایی نیروهایش بر منابع درآمد طالبان از جمله کارخانه های تولید مواد مخدر خبر داد ومدعی شد تاکنون ضربات جدی به این گروه وارد شده و حتی حاضر شدن طالبان به آتش بس سه روزه را نیز ناشی از این فشارها دانست.
اما آتش بس هم بدون هزینه نبود و گروه طالبان با حمله به نیروهای دولتی افغانستان در زمان آتش بس یک طرفه ، تلفاتی به نیروهای افغان وارد کردند که بر خی منابع غیر رسمی از کشته شدن 78 نظامی و 30 غیر نظامی خبر داده اند.
درهمین 17 روز گروه طالبان 33 غیر نظامی از جمله کارمندان یک شرکت جاده سازی را به گروگان گرفتند و نزدیک به 10 پاسگاه پلیس را در شهرستان «جلریز» در استان میدان وردک که کابل را به استان «بامیان» وصل می کند، تصرف کردند و این مسیر را چند روز به روی تردد مردم بستند.
در این مدت فعالیت های تروریستی داعش رو به گسترش بود و در روز اول عید فطر در استان ننگرهار، این گروه به نشست مشترک طالبان و نیروهای امنیتی که به مناسبت عید و آتش بس جریان داشت حمله انتحاری کردند که ده ها طالب کشته و زخمی شدند.
داعش همچنین در مدت آتش بس از اسارت 13 تن از نیروهای امنیتی در منطقه «کرم خیل» شهرستان «خوگیانی» در استان ننگرهار خبر داد.
در آخرین رویداد مرتبط با آتش بس امروز منطقه مرزی «آی خانم» در استان تخار که با کشور تاجیکستان هم مرز است ، به دست طالبان سقوط کرده است و در جریان آن دو پلیس کشته و پنج تن نیز به اسارت طالبان در آمدند.
**انتقادها از مدیریت آتش بس
شماری از کارشناسان، جمعی از مردم و حتی برخی از مقامات دولتی ، مجلس سنا و نمایندگان افغانستان از نحوه مدیریت آتش بس به شدت انتقاد کرده اند و آن را باعث آشکار شدن ضعف هایی دانستند که باعث تلفات بیشتر و تاثیر سوء در آینده درگیری خواهد شد.
برخی از اجازه یافتن افراد طالبان برای ورود به شهرها از جمله کابل بشدت از دولت انتقاد کردند و اظهار داشتند که حضور طالبان برخی در شهرها که باعث وحشت مردم شد، خلاف قوانین آتش بس بود.
آنها استدلال کردند که آتش بس به معنای این است که هرکسی در مواضع خود حضور داشته باشد و از حمله علیه همدیگر خودداری کنند اما حضور طالبان فراتر از نقض این روش، باعث ترس و وحشت در بین مردم گردید و خطرات بعدی برای حملات نیز نگرانی مردم را دوچندان کرده است.
«عبدالله عبدالله» رئیس اجرایی دولت وحدت ملی افغانستان نیز از مدیریت نادرست آتش بس انتقاد دارد و گفت که هر چند در سراسر کشور قدمی نیک برای ختم جنگ و تحقق صلح برداشته شد و مردم نیز از آن حمایت کردند اما می توانستیم بهترمدیریت کنیم.
وی گفت که قبل از آتش بس اطلاع رسانی عمومی صورت نگرفت، به نیروهای امنیتی درباره چگونگی مدیریت آن آموزش داده نشد و با بزرگان سیاسی و نهادهای مدنی این تصمیم را به اشتراک نگذاشتیم.
وی تأکید کرد که مردم افغانستان هرگز به صلحی تن نخواهند داد که آنها را به قرون وسطا و یا عصر حجر باز گرداند و در برابر چنین صلحی ایستادگی خواهند کرد که به نظر می رسد این سخن را به خاطر آن گفت تا طالبان یا حامیان هر نوع صلح بدانند که حد امتیاز دهی فراخ نیست.
صلح انتظار دیرینه و گمشده مردم افغانستان است اما ترس از این که رهبران طالبان از مرحله نظامی وارد مرحله سیاسی شوند و نقش احزاب را بپذیرند اما نیروهایشان به همان دلیل که با طالبان همراهی می کردند این بار به صف گروه های بدتری از طالبان بپیوندند واهی نیست و این روزها افزایش تحرکات داعش به این دیدگاه ترسناک حجم خارجی بخشیده است.
اما با توجه به سخنان امروز «محمد اشرف غنی» رئیس جمهوری افغانستان در جمع خبرنگاران که از اولین توافق کتبی دولتش با پاکستان در مورد طالبان و اجماع علما بر محکومیت جنگ و پشتیبانی 95 درصدی مردم از صلح و پیگیری این خواسته از سوی آنها، شاید بتوان به آینده بیش از گذشته برای تحقق صلح خوشبین بود که روزهای آتی امکان قضاوت را بهتر می کند.
