مصاحبه
تفصیلی ایرنا با رییس سازمان انرژی اتمی
روس ها هرچه
تعهد کرده اند به نحو احسن انجام داده اند بهمن-97
جوک و وارونه گویی علی اکبر صالحی عراقی چون
رژیم درمانده و به انزوا کشیده شده در منطقه و جهان نیاز شدید به حمایت تاکتیکی
باج گیرانه روسیه فرصت طلب دارد . برای همین با نادیده گرفتن بد عهدی های تکراری
باج گیرانه روس ها در مورد نیروگاه اتمی بوشهر که چندسال ادامه یافت وروس ها تحویل سوخت اتمی نیروگاه اتمی بوشهررا به تأخیر می انداخت و مدام باج گیری
کلان طلب می کرد ولی صالحی مدعی شده روس ها هرچه تعهد کرده
اند به نحو احسن انجام داده اند !
تهران - ایرنا - معاون رییس جمهوری و
رییس سازمان انرژی اتمی خواستار تسریع در مدرن سازی راکتور اراک شد و گفت:«ما
گزینه‌های مختلفی داریم که این کار را پیش ببریم.اما امیدوار هستیم که تعلل نکنند
و ما را وادار نکنند که بخواهیم از گزینه‌های دیگر استفاده کنیم».
به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا ، سه سال
از امضای توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 گذشته و در این مدت اتفاقات زیادی افتاده
است. مهمترین آنها شاید راهیابی دونالد ترامپ به کاخ سفید و خروج آمریکا از برجام
در اردیبهشت ماه سال جاری بود.
متعاقب این اقدام ترامپ تحریم های یکجانبه ای که که با توافق هسته ای تعلیق شده بود را مجددا احیا کرد تا به زعم خود جامعه جهانی را در قبال برجام در مقابل عمل انجام شده قرار دهد و موجبات فروپاشی این توافق بین المللی را فراهم کند.
با این حال جامعه جهانی تاکنون در مقابل این اقدام غیر منطقی ترامپ ایستادگی کرده است.گذشته از محیط بین المللی توافق هسته ای، در عرصه داخلی چه زمانی که مذاکرات هسته ای در جریان بود و چه در تمام سه سال اخیر منتقدان داخلی برجام را دستمایه دعوا و نزاع سیاسی و گروهی کردند.
علی اکبر صالحی معاون رییس جمهوری و رییس سازمان انرژی اتمی بعنوان مسئول فنی برجام در کنار دستگاه دیپلماسی در این مدت بیشترین فشارها را تحمل کرده با این حال او همواره تاکید داشته که شادابی و پویایی صنعت هسته ای حفظ شده است و این صنعت در مسیر خود حرکت می کند.
رییس سازمان انرژی اتمی در گفت و گوی تفصیلی با ایرنا از ارتقای راکتور تهران خبر داد و گفت با ارتقای این راکتور عملا عمر این راکتور بیست سال اضافه می شود و می توانیم رادیوایزوتوپ های بیشتر و متنوع تری تولید کنیم.
صالحی از کندی کار توسط چینی ها در مدرن سازی راکتور اراک گلایه کرد و با اشاره به همکاری های بین المللی در زمینه ایمنی هسته ای ، آموزش، و همکاری در پروژه گداخت اروپا ، گفت: در مجموع وضعیت همکاری های بین المللی صنعت هسته ای ایده آل نیست ولی خوب است و این هشدار را هم داد که شرکای برجام به تعهدات خود عمل کنند ، درغیر این صورت دست ایران بسته نیست و برای مواجهه با هر شرایطی گزینه های مختلفی در اختیار دارد.
** مشروح گفت و گوی ایرنا با معاون رییس جمهوری را می خوانید:
* ایرنا: اخیرا مصاحبه ای درباره خرید لوله های قلب راکتور داشتید که بازتاب ها و برداشت های متفاوتی در فضای رسانه ای داشته است.از دید عده ای این اظهار نظر موقعیت ایران را در مقابل آژانس ضعیف می کند؟
صالحی: ما بارها اعلام کرده ایم که کار خلاف مقررات بین المللی و قوانین داخلی انجام نداده و انجام نخواهیم داد. این هشداری بود که مقام معظم رهبری در حین مذاکره دادند که باید هوشیار باشیم و محاسبات مربوط به برگشت پذیری را هم مد نظر قرار دهیم. به عبارت دیگر نباید پل های پشت سر خراب شود.
این هشدار به موقع و هوشمندانه بود. ما نیز به سهم خودمان اقدامات لازم را در دستور کار قرار دادیم. ما یکسری قطعات جایگزین در اختیار داشتیم؛ یک سری هم خریدیم و این اقدامات خلاف مقررات نبوده است. ضرورتی نداشت آن موقع اعلام کنیم که لوله های جایگزین در اختیار داریم. در هر حوزه ای بویژه در عرصه مسائل هسته ای مقوله و موضوعی تحت عنوان « ریداندانسی » یعنی ' مازاد ' مطرح است. اما ضرورتی نداشت که در آن مقطع زمانی اعلام کنیم. الان هم ضرورتی نداشت اعلام کنیم. اما چرا اعلام کردیم. برای این که سه سال است عده ای تبلیغ می کنند که در رآکتور اراک بتن ریختند. ما پاسخ می دهیم که چنین خبری صحت ندارد و کذب محض است ولی برخی از عزیزان با استفاده از فتوشاپ عکس هایی تهیه کردند. اذهان برخی از هموطنان را به سمتی دیگر منحرف کردند و به قلب واقعیت پرداختند.
بنده با جدیت تمام بر این نکته تاکید می کنم که مردم هم حق دارند از بطن و متن حقایق اطلاع کسب کنند البته در چارچوب قانون. بنده هم بعنوان یک شهروند اگر اطلاع پیدا کنم که عده ای از مسئولین کم کاری کردند و یا خدای ناکرده منافع ملی ایران را به نحو کامل تامین نکرده‌اند و یا در یک موسسه مهم و یک تجهیزات مهم خلل یا اختلال ایجاد شده است، ناخرسند خواهم شد. از این منظر ما خود را موظف به تنویر افکار عمومی دانستیم و حقیقت را گفتیم. بنده تاکید می کنم که کاری خلاف قوانین بین المللی انجام ندادیم.
* ایرنا: در حال حاضر روابط ما با آژانس چگونه است؟ ظاهراً آمریکا اخیراً برای باز کردن پرونده های سابق مثل پی ام دی فشارهایی به آژانس وارد می کند ؟ آیا ممکن است در نتیجه این فشارها آژانس تحت تاثیر قرار بگیرد و آیا ممکن است ما در همکاری‌ها با آژانس تغییری بدهیم؟
صالحی: آژانس در ارتباط با کشورهای عضو آژانس در چارچوب موافقتنامه پادمان و پروتکل الحاقی عمل می کند و خارج از این چارچوب نمی‌تواند از اعضا درخواستی داشته باشد. در توافقنامه پادمانی تعاریفی مشخص شده است؛ مثلاً قید شده است که 'مواد هسته ای' در این چارچوب به چه معناست. پس بر این اساس حسابرسی مواد هسته‌ای را انجام می دهند.
به عنوان نمونه اگر شما اعلام کنید یک تن اورانیوم در اختیار دارید، ماموران و متخصصان آژانس هر سال می آیند و یک تن اورانیوم را حسابرسی و راستی آزمایی می کنند. علاوه بر پادمان پروتکل الحاقی هم وجود دارد که الزامات آن وسیع‌تر از پادمان است.
طبق مفاد مندرج در پروتکل الحاقی اگر اطلاعاتی درباره فعالیت های هسته ای یک کشور عضو به دست آژانس برسد ،آژانس نخست باید اعلام کند که چنین اطلاعاتی دریافت کرده و بعد توجیهات خود را ارائه کند پس از آن، کشور عضو تصمیم می گیرد که پاسخ مقتضی را چگونه ارائه دهد.
در عین حال آژانس می‌تواند بر اساس اطلاعاتی که دریافت می کند، از جمله از طریق اطلاعات آزاد و بعد از اینکه به یک جمع‌بندی توجیه پذیری از دید خودشان رسیدند، آن وقت موضوع را با کشور عضو در میان می‌گذارند و کشورعضو یا استدلال آنها را می پذیرد و یا نمی پذیرد. آن وقت طبق مفاد و الزامات پروتکل اقدامات لازم انجام می شود.
در حال حاضر، روابط ما با آژانس در چارچوب پادمان و پروتکل الحاقی خوب است و تعهدی اضافه بر آن را نمی پذیریم. تا به امروز آژانس 13 گزارش ارائه داده مبنی بر اینکه ایران به تعهداتش پایبند بوده است و این یک رکورد است.واقعا از همکارانم در سازمان انرژی اتمی تشکر می کنم که ضمن اینکه فعالیت های هسته ای را با نشاط و با دلسوزی و با قدرت و اقتدار پیش می‌برند چهارچوب تعهداتی که پذیرفته ایم را نیز رعایت می‌کنند و این به نظر من، یک افتخار است.
جدیداً رژیم غاصب صهیونیستی و آمریکا، سروصداهایی را آغاز کرده‌اند و قصد دارند فضا را مسموم بکنند. ما با آگاهی به اینکه آنها در پی ایجاد یک آشفتگی در افکار عمومی هستند، مسائل را مدیریت می‌کنیم.
* ایرنا: آمریکا و رژیم صهیونیستی فرصتی برای بازگشایی پی ام دی نخواهند داشت؟
صالحی: آنها تلاش می‌کنند ولی ما هم تلاش خود را می‌کنیم. تلاش آنها برای این است در پرونده هسته ای بویژه بحث ابعاد نظامی احتمالی (PMD) روزنه ای را باز کنند و خیلی در این راستا تلاش می‌کنند ولی خوشبختانه ما این پرونده را بگونه ای بستیم که باز کردن این پرونده به صورت منطقی و استدلالی و بر اساس واقعیات تقریباً غیرممکن است. در واقع اگر سعی کنند در بستر فنی، علمی و در یک بسترحقوقی بخواهند کار و برنامه خود را پیش ببرند، راه به جایی نخواهند برد. البته اگر بخواهند فشار سیاسی وارد کنند، بحث دیگری است.آژانس هم بارها قول داده که تحت فشارهای سیاسی عمل نخواهد کرد و ما امیدواریم که به قولشان پایبند باشند.
* ایرنا:آیا اطلاعاتی که رژیم صهیونیستی ارائه کرده و مبنای ادعاهای آمریکا شده، از دید آژانس معتبر است؟
صالحی: آژانس پس از کسب هرگونه خبر از طرق مختلف از جمله از مجرای اطلاعات آزاد، به بررسی موضوع می پردازد. اما این سخن به این مفهوم نیست که به مجرد دریافت اطلاعات،آن را الزاماً اطلاعات موثق تلقی کند. آژانس اطلاعات را اخذ می کند و در یک فرآیند زمان بر به بررسی موضوع می پردازد و در این مسیر، کشور عضو که موضوعی درباره آن مطرح می شود، باید به بررسی مسئله طرح شده بپردازد و نسبت به سنجش اطلاعات و استدلال ها اقدام کند. در واقع در اینجا بحث حقیقی بودن مستندات است. شما می توانید انواع سندها را همانند یک سند واقعی تولید کنید وادعاهایی را داشته باشید. تکنولوژی آنقدر پیشرفت کرده که هر سندی را مطالبه کنید، برای شما تولید می‌کنند ولی این واقعیت به مفهوم این نیست که سندها، مورد وثوق و مورد اعتماد هستند آژانس خود را متعهد می داند تا به راستی آزمایی بپردازد و ماهیت و هویت اسناد مورد ادعا را مورد بررسی قرار دهد.
*ایرنا: بعد از توافق برجام،سازمان انرژی اتمی همکاری هایی را با کشورهای دیگر آغاز کرد. این همکاری ها در حال حاضر چه وضعیتی دارد. مشخصاً در مورد راکتور اراک همکاری ها چگونه پیش می رود؟
صالحی: قبل از هر چیز باید تاکید کنم که راکتور اراک تکمیل نشده بود. ولی به گونه ای در سطح اذهان و افکار عمومی تبلیغ می شد که گویی رآکتور اراک تکمیل شده بود و ما آن مسیر را به کلی متوقف کردیم. راکتور اراک در حال ساخت بود و بخش قابل توجهی از تجهیزات آن هم هنوز در اختیار ما نبود ولی وقتی که مقاصد و اهداف سیاسی در کار باشد، اذهان را به هر سمتی سوق می دهند. بر اساس مستندات عرض می کنم که راکتور اراک چه بود و الان کجاست و کجا باید برود.
بنابراین راکتور اراک یک راکتور ناتمام بود که بر اساس مدل یک راکتور روسی که به 50 تا 60 سال قبل متعلق بود، طراحی شده بود.
در حال حاضر فرآیند بهسازی و نوسازی، سکه رایج در سطح جهانی است. این طور نیست که بگوییم راکتور 60 سال قبل حتما باید مثل امروز کار کند. البته اصول آن یکی است. اما همه چیز تغییر می کند؛ نوع سوخت و چیدمان سوخت آن عوض می شود، تجهیزات عوض می‌شود.
با برجام فرصتی پیش آمد راکتور اراک را به صورت مدرن طراحی بکنیم و کارآمدی راکتور را ارتقا دهیم ضمن اینکه طراحی ما را کشورهای پیشرفته تایید می‌کنند و همین تایید کردن طراحی ما، ارزش بین‌المللی دارد. چون طراحی قبلی ما را کسی تایید نکرده بود و ما اطلاعات را از جاهای مختلف جمع کرده بودیم.
الان هم باز خودمان طراحی راکتور را برعهده داریم. ولی طراحی متخصصان ما مورد تایید قرار می گیرد که این تاییدیه خود یک دستاورد فنی است.
در زمینه مدرن سازی راکتور اراک یک گروه کاری متشکل از ایران، آمریکا و چین تشکیل شد و اینها متعهد شدند که در بازسازی راکتور اراک به ما کمک کنند. کشورهای دیگر هم که در بطن و متن مذاکره حضور داشتند، تعهد کردند تا به لحاظ فنی و کارشناسی کمک کنند.تا چند ماه قبل این کار خوب پیش می رفت و خیلی کارها را جلو بردیم؛ طراحی مفهومی و طراحی پایه تمام شد، طراحی تفصیلی نیز در میانه راه بود که آمریکا از برجام خارج و انگلیس جایگزین شد.ما از نقش مثبت چین تشکر می کنیم با اعلام خروج آمریکا از برجام، چین علیرغم تعهداتی که برعهده داشت، از سرعت همکاری ها با ما کاست و البته انتظار ما از طرف چینی، چیز دیگری بود.
*ایرنا: علت تعلل چینی ها چیست؟
صالحی : طرف چینی می‌گوید اگر با شما همکاری بکنم آمریکا ممکن است شرکت های چینی مرتبط با صنعت هسته ای را مورد تحریم قرار دهد. در صورتی که ما بر اساس قطعنامه 2231 کار می‌کنیم و این پروژه مورد تایید پنج بعلاوه یک بوده و حالا فقط آمریکا از برجام خارج شده و دیگر کشورهای درگیر در مذاکرات از آن حمایت می‌کنند. البته اینطور نیست که پروژه را کاملا متوقف کرده باشد ولی اجرای پروژه از سرعت لازم برخوردار نیست. ما امیدوار هستیم دوستان چینی ما که ازعناصر اصلی تحقق برجام بودند و در عملیاتی شدن برجام مثبت عمل کردند و ما از نقش آنها تشکر می کنیم، طبق همان رویه سابق پیش بروند.
البته مختصر مشکلی در این قضیه داریم ولی این به مفهوم این نیست که نگران باشیم. زمانی که مذاکره می‌کردیم و گروه کاری راکتور اراک را تشکیل دادیم گفتیم همه کارها دست ما خواهد بود و ما صاحب این پروژه هستیم و شما همانند مشاور و یک ناظر بر کارهای ما نظارت می کنید و مشورت می دهید که محاسباتمان درست بوده یا نبوده و کاستی‌های آن کجاست.
امروز هم اگر هم اینها بخواهند تعلل کنند ما گزینه‌های مختلفی داریم که این کار را پیش ببریم. امیدوار هستیم که تعلل نکنند و ما را وادار نکنند که بخواهیم از گزینه‌های دیگر استفاده کنیم.ما کارمان را پیش می‌بریم اما بعداً همین دوستان اعتراض نکنند که چرا کارمان را خودمان جلو بردیم. من اعلام می کنم که بیایید این پروژه را مثل سابق با هم پیش ببریم.
*ایرنا: آیا این مسئله را در کمیسیون مشترک هم مطرح کرده اید؟
صالحی: این مسئله هست که همکاری ها کند شده و بایستی جدی تر باشند و تذکرات را داده ایم ولی در اینجا از طریق شما اعلام می‌کنم که برخی از طرف های حاضر در مذاکرات فکر نکنند دست ما بسته است. اختیار و انتخاب با خودشان است.
*ایرنا: همکاری روس ها با شما چگونه بوده است؟
صالحی: من از روس ها بسیار بسیار تشکر می‌کنم. روس ها هرچه را که تعهد کردند به نحو احسن انجام می دهند و من می خواهم از فرصت استفاده کنم و به سهم خودم از همکاری طرف روسی سپاسگزاری کنم. به نظر من در مواردی حتی فراتر از تعهداتشان ولی در چارچوب مقررات آژانس عمل کردند. البته کار آنها هم در چارچوب برجام و توافقنامه پادمان و پروتکل الحاقی است و کاری فراتر از آن انجام نمی دهند ولی ما تشکر می‌کنیم که به تعهدات خود عمل می کنند.
*ایرنا: الان بخش فنی اجرای برجام بعد از خروج آمریکا و همکاری های صلح آمیز در چه وضعیتی است؟
صالحی: همکاری هایی که در برجام پیش بینی شده بود و همکاری های علمی که بخش عمده آن، راکتور اراک بود، تا به امروز خوب پیش رفته و دو سه ماه است که با فتور و سستی مواجه شده است. البته کارها متوقف نمی‌شود ولی می خواهیم سرعت سابق را داشته باشد. در بقیه امور همکاری‌های خوبی با اتحادیه اروپا داریم؛ مثلاً اتحادیه اروپا تعهد کرده که تا 20 میلیون یورو در ایجاد مرکز فوق مدرن ایمنی هسته ای در ایران سرمایه گذاری کند و تجهیزات لازم را تامین کند. در این راستا چند مناقصه انجام دادند و این کار خوب پیش می رود. همکاران ما را آموزش دادند و دوره های زیادی درباره ارتقاء سطح همکاری ها در حوزه فعالیت های نظام ایمنی هسته ای برگزار کردند. در قضیه گداخت هم طبق قراری که گذاشته بودند با ما همکاری می‌کنند. قرار بود عضو پروژه ایتر شویم ولی آمریکا در این مسیر سنگ اندازی کرد. اما به هر حال اروپایی ها ما را عضو پروژه گداخت اروپا کردند. این اقدام و عضویت در این پروژه هم برای ما با ارزش است.
همکاری های دیگر هم داریم مثل استرس تست راکتور تهران و راکتور بوشهر و برخی از کشورهای اروپایی با ما قراردادهایی منعقد کردند. در نظر داریم ایمنی راکتورتهران را ارتقا دهیم. چون حدود 50 سال از عمر راکتور می‌گذرد و ما راکتور تهران را عملاً زیر و رو کردیم و این رآکتور، راکتور دو سه سال پیش نیست و همانطور که اعلام کردیم ما به دنبال تعویض سوخت 20 درصد راکتور تهران هستیم.سوخت 20 درصد که الان هست، سوخت طراحی قدیم است .ما طراحی جدید 20 درصد را آغاز کرده ایم اگر این طراحی با موفقیت همراه شود و عملیاتی شود، قلب راکتور با سوخت جدید ارتقاء پیدا می کند و کارآیی آن بهتر می‌شود.حدود دو سال است که تغییرات اعمال شده و مواردی به آن اضافه شده است. انشاءالله تا یکسال آینده طول عمر راکتور شاید بیش از 20 سال اضافه شود و ما می توانیم رادیو ایزوتوپ های بیشتر و متنوع تری تولید کنیم. علاوه بر این یک مدرسه آموزشی در زمینه ایمنی در آینده نزدیک برگزار خواهد شد. تا به امروز و تا اطلاع ثانوی کارها خوب است و جز همین مختصری که در ارتباط با طراحی راکتور اراک عرض کردم در بقیه امور کارها نسبتاً خوب پیش می رود. البته این وضعیت وضعیت ایده آل ما نیست ولی خوب است و امیدوار هستیم به همین سبک پیش برویم.
*ایرنا: بیمارستانی که در کرج کلنگ زنی شد در چه مرحله ای است؟
صالحی: در پروژه کرج، صاحب کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است ما به وزارت بهداشت قول دادیم که در زمینه فنی کمک کنیم. در حال حاضر روند ساخت و ساز به خوبی پیش می رود و شبانه روز دست اندرکاران طرح مشغول فعالیت هستند.
*ایرنا: اخیراً اروپایی ها در زمینه موشک های بالستیک ادعاهایی را مطرح کرده اند. فکر می کنید چقدر در همکاری ها تاثیر داشته باشد؟
صالحی: اگر بخواهید بر اساس یکسری تعهدات عمل کنید که برجام کاملاً روشن گفته است که محدودیت های ایران چیست.ایران بر اساس برجام پذیرفته است موشکی را برای حمل کلاهک هسته ای طراحی نکند. ما موشک را برای حمل کلاهک هسته ای و خود کلاهک هسته ای را طراحی نکردیم. حالا اینها بگویند چون موشک شما برد زیاد دارد و یا کلاهک می تواند وزن زیادی داشته باشند پس چنین و چنان، آن مشکل خودشان است و این بهانه تراشی است. برخی از کشورهای اروپایی همیشه دنبال بهانه گیری علیه ایران بوده اند. شما فرض کنید در قضیه موشکی به نتیجه برسند بهانه دیگری می آورند. آنها هیچ وقت راضی نمی شوند تا همرنگ آنها شویم.آنها می‌گویند خود را در مدار سیاسی ما تعریف کنید و هرکاری می‌خواهید بکنید ولی ما می خواهیم در مدار سیاسی خودمان باشیم. ایران در زمره معدود کشورهای درحال توسعه قرار دارد که دارای استقلال سیاسی است. اتحادیه اروپا با اینکه جمعیت و درآمد بیشتری از آمریکا دارد، اما از استقلال کامل سیاسی و اقتصادی برخوردار نیست.
*ایرنا: شما سال ها در حوزه انرژی هسته ای فعالیت کرده اید و توفیقات بسیاری را در داخل و خارج داشتید. اخیراً بحث هایی مطرح می کنند مبنی بر اینکه گوشت 100 هزار تومانی نتیجه برجام است. شما که از ابتدا در ماجرای برجام بودید، ارزیابی تان از این اظهارات درباره برجام چیست؟
صالحی: زمانی که در وزارت امور خارجه مسئولیت داشتم، در سال های2011 و2010 میلادی خانم کلینتون اعلام کرد ما به دنبال اعمال تحریم های فلج کننده علیه ایران هستیم. ما در وزارت امور خارجه نامه ای خدمت مقام معظم رهبری نوشتیم و تحلیل کردیم که چه اتفاقاتی ممکن است رخ بدهد و پیش بینی کردیم و راه برون‌رفت هم ارائه دادیم. حضرت آقا توشیح خیلی خوبی روی آن نامه نمودند که باعث افتخار است و این نشان می‌دهد که کارشناسان وزارت خارجه چقدر دوراندیش هستند و می‌توانند مسائل را دقیق تحلیل بکنند و راه برون رفت را هم به مسئولان نظام ارائه بدهند. اگر آقای دکتر ظریف این نامه را منتشر بکنند خیلی گویا است. این نامه وضعیت ما را در آن زمان تبیین می‌کرد و تازه هنوز وضع بد نشده بود.رفته رفته اینها فشار وارد کردند.باید یادآوری کنم که قبل از برجام کشتی های بازرگانی ما متوقف بود، بیمه ها با ما کار نمی کردند، صدور نفت ما به زیر یک میلیون بشکه رسیده بود و به همین ترتیب، با یک شیب نسبتاً ملایم صادرات ما کم می شد، نقل و انتقال پول عملاً غیرممکن شده بود. حالا با شرایط خیلی خاص و اینکه شما می خواستید مبالغی را نقل و انتقال بدهید، درصد بالایی از آن پول کم می‌شد که بتوانید انتقال بدهید. اینها همه برای کشور ضرر و زیان بود. اینها واقعیت هایی بود که وجود داشت و شرایط هم روز به روز بدتر می شد. حضرت رسول می‌فرماید:«اگر من علم دنیا را می دانستم می‌توانستم همه خیرات دنیا را جمع کنم».من علم غیب ندارم ولی اگر آنها که تحلیلگر خیلی قوی هستند و می‌توانند تحلیل بکنند و آینده را ببینند بگویند که بله اگر برجام نبود ما در وضعیتی قرار می‌گرفتیم که شرایط اقتصادی بهتر بود و صادرات نفت بهتر بود ، که البته این بحث دیگری است.
الان بعضی دوستان می‌گویند شما از برجام خارج شوید ما کشورهای دوست زیادی داریم و با کمک آنها می توانیم مشکلاتی را حل کنیم . من می گویم اگر دوستی دارید همین الان به آنها بگویید با ما همکاری کنند. چرا از برجام خارج شویم و بعدا برویم سراغ دوستان شما. نکته دیگر اینکه کسی که انتقاد می‌کند باید راه حل هم نشان بدهد. فرض کنید در برجام در زمینه راه حل فنی بگویند که ما باید چه کار می کردیم که نکردیم . بگویند مثلا هیچ سانتریفیوژی را کنار نمی گذاشتید، محدودیت غنی‌سازی نمی پذیرفتید، چیزی هم می گرفتید. این با واقعیت جور نیست که ما شش سال مذاکره کردیم و راه به جایی نبردیم.
اما وقتی که نخواهید حقیقت و انصاف را رعایت کنید متوسل به یک سری توضیحات عجیب می‌شوید. بگویند در بخش فنی ما باید چه کار می کردیم. فعالیت های ما در بخش اکتشاف و استخراج ادامه دارد. فعالیت های مربوط به تحقیق و توسعه ادامه یافته است، فرآیند غنی سازی نیز تداوم یافته است. در آن بازه زمانی 9 هزارماشین غنی‌سازی می کرد الان بیش از پنج هزار ماشین کار می کند با 3 یا 4 هزار ماشین تفاوت چه اتفاق خاصی در انتظار ما بود که برخی دوستان پیرامون آن جنجال به راه می اندازند.آن موقع ما نیروگاه جدید نمی ساختیم.الان دو نیروگاه جدید در دست احداث است. اگر هیچ کار دیگری هم نمی کردیم و فقط دو پروژه نیروگاه جدید را پی بگیریم، می توانیم بگوییم که به دستاورد بزرگی رسیده ایم.
*ایرنا: آیا با بخش های نظامی در زمینه ساخت زیر دریایی سنگین و ناوها هم همکاری می کنید؟
صالحی: خیر ما هیچ همکاری با بخش های نظامی نداریم. ما روی پروژه پیشران کار می‌کنیم که آن هم یک پروژه صلح آمیز است. پیشران برای شناورها است و می‌تواند هر شناوری باشد.ما به آژانس اعلام کردیم که این پروژه برای مقاصد صلح‌آمیز است پیشران می‌تواند برای مقاصد نظامی هم باشد. اگر برای مقاصد نظامی باشد یک فرایند نظارتی روی آن اعمال می‌شود اما اگر برای مقاصد غیرنظامی باشد فرآیند دیگری از نظر نظارتی روی آن اعمال می شود. اگرهمه شرایط فراهم باشد حداقل 15 سال طول می‌کشد این پروژه به نتیجه برسد.
*ایرنا: در زمینه اکتشاف و استخراج دستاوردهای جدیدی داشتید؟
صالحی: ما در عملیات اکتشاف و استخراج به دنبال شناسایی منابع اورانیوم هستیم اما وقتی اکتشاف هوایی می کنیم اورانیوم ها همزاد دارد و ممکن است سنگ آهن، مس و عناصر نادر خاکی و انواع معادن هم باشد.خوشبختانه به معادن خیلی خوبی از آهن و مس رسیده ایم. ضمن اینکه منابع اورانیوم نیز به میزان قابل قبولی شناسایی شد. تصور ما این بود که در زمینه اورانیوم کشور فقیری هستیم اما فقیر نیستیم و به اندازه ای که مواد استراتژیک خودمان را تولید کنیم الحمدلله امکانات و ذخایر بالقوه داریم.
*ایرنا: سازمان انرژی اتمی در زمینه رادیودارو حدود یک میلیون نفر را پوشش می دهد با توجه به تحریم هایی که آمریکا اعمال می کند و مشکلات موجود در زمینه نقل و انتقال پول، آیا مشکلی در این زمینه وجود ندارد؟
صالحی: ما همه تمهیدات را اندیشیده ایم. تا به امروز مشکلی نداشتیم و این هم یک امر انسان دوستانه است. اگر بخواهند عرصه را تنگ کنند، شعار های بشردوستانه و ادعاهای حقوق بشری آنها بیش از پیش در عرصه افکار عمومی مورد پرسش و تردید قرار خواهد گرفت.
*ایرنا: میزان تولید نیروگاه بوشهر و برآورد ریالی از میزان تولید و عدم تولید آلاینده ها توسط این نیروگاه چگونه است؟
صالحی: الان نیروگاه بوشهر یک هزار مگاوات برق تولید می‌کند یعنی سالانه 10 ماه کار می کند و دو ماه خاموش است. نیروگاه بوشهر سالانه 7 میلیارد کیلووات ساعت برق تولید می کند. اگر بر اساس برقی که ما به خارج می فروشیم ارزش آن را محاسبه کنیم که الان 8 الی 9 سنت است، 7 میلیارد کیلووات ساعت معادل 630 میلیون دلار برق تولید می کند.اما اگر در داخل این برق را هر کیلووات ساعت 55 تومان می‌فروشیم به مبلغی در حدود 400 میلیون تومان می رسد.
اگر 630 میلیون دلار را در 10 تومان ضرب کنید،ارزش تولید نیروگاه بوشهر سالانه حدود 6 هزار میلیارد تومان است. از این رقم حدود 1000 میلیارد تومان پول سوخت، قطعات یدکی و حقوق کارمندان است. حدود 5 هزار میلیارد تومان از محل تولید می‌تواند سود به شما برساند.
علاوه بر این نیروگاه بوشهر از انتشار 7 میلیون تن گاز آلاینده جلوگیری می کند اگر نیروگاه مثل بوشهر بخواهد هزار مگاوات با سوخت فسیلی تولید بکند هفت میلیون تن گاز گلخانه ای تولید می کند.
*ایرنا : با توجه به شرایط موجود آینده برجام را چطور می بینید؟
صالحی: حضرت آقا یک بار فرمودند در رویکرد سیاسی مان هیچ وقت احساسی و عاطفی عمل نمی کنیم بلکه بر اساس هوشمندی، هوشیاری و محاسبات لازم عمل می کنیم. تصمیماتی که جمهوری اسلامی ایران می گیرد، مبتنی بر مطالعه، تحلیل، هوشمندی و هوشیاری است و بر اساس احساسات و عواطف نیست. همین نقطه امید و نقطه قوت ماست. این نکته بسیار درخور توجه است که اصولاً تصمیمات بسیار سرنوشت‌ساز در نظام اسلامی، بر اساس خرد جمعی اتخاذ می شود.
*ایرنا: آیا در سطح کلان وحدت نظر وجود دارد؟
صالحی: وحدت نظر هست ولی در شیوه ها ممکن است نظرات مختلفی وجود داشته باشد. بالاخره هر کسی تحلیل و نظر خود را دارد اینکه ما به چه جهتی می خواهیم برویم متفق هستیم اما اینکه با چه وسیله ای می خواهیم به اهداف خود دست پیدا کنیم، ممکن است هر کس نظری داشته باشد.
*ایرنا: اگر همین فردا مطمئن شدیم با اروپا به نتیجه نمی رسیم قرار شد ایران از برجام خارج شود اولین کاری که خواهیم کرد چه خواهد بود، شما چه دستوری صادر می کنید و ایران وارد چه مرحله ای خواهد شد؟
صالحی: ما سازمان انرژی اتمی را به مثابه یک ارتش آماده می بینیم و اگر از طرف فرماندهی دستوری صادر شد آن فرمان را به نحو احسن انجام می‌دهیم. هرچند من شخصاً مایل نیستم که برجام به هم بخورد ولی اگر نظر مسئولین ذیربط و هیئت نظارت بر برجام و مسئولین ارشد نظام، خاصه مقام معظم رهبری، دایر بر این شد که از برجام خارج شویم یقین بدانید که ما آمادگی کامل برای اجرای تمام فرامین صادر شده را داریم و این را بارها مورد تاکید قرار داده ام. اما بنده قلباً تمایل دارم که اروپایی ها قبل از اینکه دیر شود به خود بیایند و اجازه ندهند چنین دستاوردی که هم در جهت منافع ملی ما و هم در جهت منافع کشورهای منطقه و منافع جامعه بین‌المللی هست، از آسیب مصون بماند. ولی اگر طرف های مقابل به تعهداتشان عمل نکردند و قرار شد برجام جاده یک طرفه باشد آن زمان شرایط فرق خواهد کرد. باز اعلام می کنم که ما آماده اجرای فرامین صادره هستیم و سازمان انرژی اتمی در همه شرایط، آماده انجام وظیفه است.
*ایرنا: از آنجایی که شما یک مسئول فنی هستید، اقدامات فنی که در دستور کار قرار می گیرد چه خواهد بود؟
صالحی: اقدامات فراوانی می توانیم انجام دهیم ولی این نیاز به دستور مقامات ارشد نظام دارد. ما هیچ محدودیتی که پذیرفته باشیم و دیگر نتوانیم آن را جبران کنیم نداریم. مثلا می توانیم در اسرع وقت به تولید مجدد سوخت 20 درصد بپردازیم یا میزان غنی سازی و وزن غنی سازی را بالا ببریم. سانتریفیوژهای جمع‌آوری شده را می توانیم با سهولت و به فوریت مجددا نصب کنیم و یا میزان سوی (Swu) بالقوه را به سرعت بالا ببریم. یک سالن مونتاژ سانتریفیوژهای جدید را تکمیل کردیم که این سالن توان تولید 50 الی 60 ماشین سانتریفیوژ مدرن مثل آی ار 6 و آی آر 4 را دارد که این یک توان بالقوه است. همانطور که مقام معظم رهبری به سازمان انرژی اتمی فرمودند که زیرساخت های تولید 190 هزار سو را آماده کنید. ما این کار را کردیم و الان سالن مونتاژ و مواد اولیه را آماده کرده ایم. امیدواریم طرف‌های مقابل، جمهوری اسلامی ایران را وادار نکنند که چنین تصمیمی را اتخاذ کند. این به اروپایی ها مربوط می شود که چقدر به تعهداتشان پایبند خواهند بود و هم به مسئولین نظام و هیئت نظارت بر برجام که بر اساس تحلیل ها و داده هایی که با آنها داده می‌شود چه تصمیمی اتخاذ خواهند کرد. هر تصمیمی که در سطح کلان اتخاذ شود، ما اجرا خواهیم کرد.
*ایرنا:با توجه به مذاکراتی که با اروپایی‌ها داشتید فکر می کنید چقدر می شود به اروپایی ها امید داشت برای اینکه تعهدات شان را در برجام انجام دهند؟
صالحی: من فکر می کنم اروپا بحث برجام را بعنوان یک مقوله اقتصادی در نظر نگرفته است بلکه برجام را بعنوان یک موضوع امنیتی مورد توجه قرار داده و بحث امنیتی برای اروپا خیلی مهم است. آن هم در شرایط فعلی که خاورمیانه دستخوش تحولات بسیار جدی است وآثار این تحولات قطعا بر منافع اروپا بی‌تأثیر نیست و اروپایی ها نمی خواهند شرایط را حادتر بکنند. حدس و گمان من این است که اروپا نمی خواهد کاری بکند امنیت اروپا بیشتر در معرض خطر قرار بگیرد. لذا امیدوارهستم اروپایی‌ها در یک فاصله نه چندان دور، اقداماتی را شروع کنند که نشان از پایبندی به تعهدات شان باشد
*ایرنا: این اقدام می تواند در زمینه تاسیس اس. پی. وی. باشد
صالحی: بله
متعاقب این اقدام ترامپ تحریم های یکجانبه ای که که با توافق هسته ای تعلیق شده بود را مجددا احیا کرد تا به زعم خود جامعه جهانی را در قبال برجام در مقابل عمل انجام شده قرار دهد و موجبات فروپاشی این توافق بین المللی را فراهم کند.
با این حال جامعه جهانی تاکنون در مقابل این اقدام غیر منطقی ترامپ ایستادگی کرده است.گذشته از محیط بین المللی توافق هسته ای، در عرصه داخلی چه زمانی که مذاکرات هسته ای در جریان بود و چه در تمام سه سال اخیر منتقدان داخلی برجام را دستمایه دعوا و نزاع سیاسی و گروهی کردند.
علی اکبر صالحی معاون رییس جمهوری و رییس سازمان انرژی اتمی بعنوان مسئول فنی برجام در کنار دستگاه دیپلماسی در این مدت بیشترین فشارها را تحمل کرده با این حال او همواره تاکید داشته که شادابی و پویایی صنعت هسته ای حفظ شده است و این صنعت در مسیر خود حرکت می کند.
رییس سازمان انرژی اتمی در گفت و گوی تفصیلی با ایرنا از ارتقای راکتور تهران خبر داد و گفت با ارتقای این راکتور عملا عمر این راکتور بیست سال اضافه می شود و می توانیم رادیوایزوتوپ های بیشتر و متنوع تری تولید کنیم.
صالحی از کندی کار توسط چینی ها در مدرن سازی راکتور اراک گلایه کرد و با اشاره به همکاری های بین المللی در زمینه ایمنی هسته ای ، آموزش، و همکاری در پروژه گداخت اروپا ، گفت: در مجموع وضعیت همکاری های بین المللی صنعت هسته ای ایده آل نیست ولی خوب است و این هشدار را هم داد که شرکای برجام به تعهدات خود عمل کنند ، درغیر این صورت دست ایران بسته نیست و برای مواجهه با هر شرایطی گزینه های مختلفی در اختیار دارد.
** مشروح گفت و گوی ایرنا با معاون رییس جمهوری را می خوانید:
* ایرنا: اخیرا مصاحبه ای درباره خرید لوله های قلب راکتور داشتید که بازتاب ها و برداشت های متفاوتی در فضای رسانه ای داشته است.از دید عده ای این اظهار نظر موقعیت ایران را در مقابل آژانس ضعیف می کند؟
صالحی: ما بارها اعلام کرده ایم که کار خلاف مقررات بین المللی و قوانین داخلی انجام نداده و انجام نخواهیم داد. این هشداری بود که مقام معظم رهبری در حین مذاکره دادند که باید هوشیار باشیم و محاسبات مربوط به برگشت پذیری را هم مد نظر قرار دهیم. به عبارت دیگر نباید پل های پشت سر خراب شود.
این هشدار به موقع و هوشمندانه بود. ما نیز به سهم خودمان اقدامات لازم را در دستور کار قرار دادیم. ما یکسری قطعات جایگزین در اختیار داشتیم؛ یک سری هم خریدیم و این اقدامات خلاف مقررات نبوده است. ضرورتی نداشت آن موقع اعلام کنیم که لوله های جایگزین در اختیار داریم. در هر حوزه ای بویژه در عرصه مسائل هسته ای مقوله و موضوعی تحت عنوان « ریداندانسی » یعنی ' مازاد ' مطرح است. اما ضرورتی نداشت که در آن مقطع زمانی اعلام کنیم. الان هم ضرورتی نداشت اعلام کنیم. اما چرا اعلام کردیم. برای این که سه سال است عده ای تبلیغ می کنند که در رآکتور اراک بتن ریختند. ما پاسخ می دهیم که چنین خبری صحت ندارد و کذب محض است ولی برخی از عزیزان با استفاده از فتوشاپ عکس هایی تهیه کردند. اذهان برخی از هموطنان را به سمتی دیگر منحرف کردند و به قلب واقعیت پرداختند.
بنده با جدیت تمام بر این نکته تاکید می کنم که مردم هم حق دارند از بطن و متن حقایق اطلاع کسب کنند البته در چارچوب قانون. بنده هم بعنوان یک شهروند اگر اطلاع پیدا کنم که عده ای از مسئولین کم کاری کردند و یا خدای ناکرده منافع ملی ایران را به نحو کامل تامین نکرده‌اند و یا در یک موسسه مهم و یک تجهیزات مهم خلل یا اختلال ایجاد شده است، ناخرسند خواهم شد. از این منظر ما خود را موظف به تنویر افکار عمومی دانستیم و حقیقت را گفتیم. بنده تاکید می کنم که کاری خلاف قوانین بین المللی انجام ندادیم.
* ایرنا: در حال حاضر روابط ما با آژانس چگونه است؟ ظاهراً آمریکا اخیراً برای باز کردن پرونده های سابق مثل پی ام دی فشارهایی به آژانس وارد می کند ؟ آیا ممکن است در نتیجه این فشارها آژانس تحت تاثیر قرار بگیرد و آیا ممکن است ما در همکاری‌ها با آژانس تغییری بدهیم؟
صالحی: آژانس در ارتباط با کشورهای عضو آژانس در چارچوب موافقتنامه پادمان و پروتکل الحاقی عمل می کند و خارج از این چارچوب نمی‌تواند از اعضا درخواستی داشته باشد. در توافقنامه پادمانی تعاریفی مشخص شده است؛ مثلاً قید شده است که 'مواد هسته ای' در این چارچوب به چه معناست. پس بر این اساس حسابرسی مواد هسته‌ای را انجام می دهند.
به عنوان نمونه اگر شما اعلام کنید یک تن اورانیوم در اختیار دارید، ماموران و متخصصان آژانس هر سال می آیند و یک تن اورانیوم را حسابرسی و راستی آزمایی می کنند. علاوه بر پادمان پروتکل الحاقی هم وجود دارد که الزامات آن وسیع‌تر از پادمان است.
طبق مفاد مندرج در پروتکل الحاقی اگر اطلاعاتی درباره فعالیت های هسته ای یک کشور عضو به دست آژانس برسد ،آژانس نخست باید اعلام کند که چنین اطلاعاتی دریافت کرده و بعد توجیهات خود را ارائه کند پس از آن، کشور عضو تصمیم می گیرد که پاسخ مقتضی را چگونه ارائه دهد.
در عین حال آژانس می‌تواند بر اساس اطلاعاتی که دریافت می کند، از جمله از طریق اطلاعات آزاد و بعد از اینکه به یک جمع‌بندی توجیه پذیری از دید خودشان رسیدند، آن وقت موضوع را با کشور عضو در میان می‌گذارند و کشورعضو یا استدلال آنها را می پذیرد و یا نمی پذیرد. آن وقت طبق مفاد و الزامات پروتکل اقدامات لازم انجام می شود.
در حال حاضر، روابط ما با آژانس در چارچوب پادمان و پروتکل الحاقی خوب است و تعهدی اضافه بر آن را نمی پذیریم. تا به امروز آژانس 13 گزارش ارائه داده مبنی بر اینکه ایران به تعهداتش پایبند بوده است و این یک رکورد است.واقعا از همکارانم در سازمان انرژی اتمی تشکر می کنم که ضمن اینکه فعالیت های هسته ای را با نشاط و با دلسوزی و با قدرت و اقتدار پیش می‌برند چهارچوب تعهداتی که پذیرفته ایم را نیز رعایت می‌کنند و این به نظر من، یک افتخار است.
جدیداً رژیم غاصب صهیونیستی و آمریکا، سروصداهایی را آغاز کرده‌اند و قصد دارند فضا را مسموم بکنند. ما با آگاهی به اینکه آنها در پی ایجاد یک آشفتگی در افکار عمومی هستند، مسائل را مدیریت می‌کنیم.
* ایرنا: آمریکا و رژیم صهیونیستی فرصتی برای بازگشایی پی ام دی نخواهند داشت؟
صالحی: آنها تلاش می‌کنند ولی ما هم تلاش خود را می‌کنیم. تلاش آنها برای این است در پرونده هسته ای بویژه بحث ابعاد نظامی احتمالی (PMD) روزنه ای را باز کنند و خیلی در این راستا تلاش می‌کنند ولی خوشبختانه ما این پرونده را بگونه ای بستیم که باز کردن این پرونده به صورت منطقی و استدلالی و بر اساس واقعیات تقریباً غیرممکن است. در واقع اگر سعی کنند در بستر فنی، علمی و در یک بسترحقوقی بخواهند کار و برنامه خود را پیش ببرند، راه به جایی نخواهند برد. البته اگر بخواهند فشار سیاسی وارد کنند، بحث دیگری است.آژانس هم بارها قول داده که تحت فشارهای سیاسی عمل نخواهد کرد و ما امیدواریم که به قولشان پایبند باشند.
* ایرنا:آیا اطلاعاتی که رژیم صهیونیستی ارائه کرده و مبنای ادعاهای آمریکا شده، از دید آژانس معتبر است؟
صالحی: آژانس پس از کسب هرگونه خبر از طرق مختلف از جمله از مجرای اطلاعات آزاد، به بررسی موضوع می پردازد. اما این سخن به این مفهوم نیست که به مجرد دریافت اطلاعات،آن را الزاماً اطلاعات موثق تلقی کند. آژانس اطلاعات را اخذ می کند و در یک فرآیند زمان بر به بررسی موضوع می پردازد و در این مسیر، کشور عضو که موضوعی درباره آن مطرح می شود، باید به بررسی مسئله طرح شده بپردازد و نسبت به سنجش اطلاعات و استدلال ها اقدام کند. در واقع در اینجا بحث حقیقی بودن مستندات است. شما می توانید انواع سندها را همانند یک سند واقعی تولید کنید وادعاهایی را داشته باشید. تکنولوژی آنقدر پیشرفت کرده که هر سندی را مطالبه کنید، برای شما تولید می‌کنند ولی این واقعیت به مفهوم این نیست که سندها، مورد وثوق و مورد اعتماد هستند آژانس خود را متعهد می داند تا به راستی آزمایی بپردازد و ماهیت و هویت اسناد مورد ادعا را مورد بررسی قرار دهد.
*ایرنا: بعد از توافق برجام،سازمان انرژی اتمی همکاری هایی را با کشورهای دیگر آغاز کرد. این همکاری ها در حال حاضر چه وضعیتی دارد. مشخصاً در مورد راکتور اراک همکاری ها چگونه پیش می رود؟
صالحی: قبل از هر چیز باید تاکید کنم که راکتور اراک تکمیل نشده بود. ولی به گونه ای در سطح اذهان و افکار عمومی تبلیغ می شد که گویی رآکتور اراک تکمیل شده بود و ما آن مسیر را به کلی متوقف کردیم. راکتور اراک در حال ساخت بود و بخش قابل توجهی از تجهیزات آن هم هنوز در اختیار ما نبود ولی وقتی که مقاصد و اهداف سیاسی در کار باشد، اذهان را به هر سمتی سوق می دهند. بر اساس مستندات عرض می کنم که راکتور اراک چه بود و الان کجاست و کجا باید برود.
بنابراین راکتور اراک یک راکتور ناتمام بود که بر اساس مدل یک راکتور روسی که به 50 تا 60 سال قبل متعلق بود، طراحی شده بود.
در حال حاضر فرآیند بهسازی و نوسازی، سکه رایج در سطح جهانی است. این طور نیست که بگوییم راکتور 60 سال قبل حتما باید مثل امروز کار کند. البته اصول آن یکی است. اما همه چیز تغییر می کند؛ نوع سوخت و چیدمان سوخت آن عوض می شود، تجهیزات عوض می‌شود.
با برجام فرصتی پیش آمد راکتور اراک را به صورت مدرن طراحی بکنیم و کارآمدی راکتور را ارتقا دهیم ضمن اینکه طراحی ما را کشورهای پیشرفته تایید می‌کنند و همین تایید کردن طراحی ما، ارزش بین‌المللی دارد. چون طراحی قبلی ما را کسی تایید نکرده بود و ما اطلاعات را از جاهای مختلف جمع کرده بودیم.
الان هم باز خودمان طراحی راکتور را برعهده داریم. ولی طراحی متخصصان ما مورد تایید قرار می گیرد که این تاییدیه خود یک دستاورد فنی است.
در زمینه مدرن سازی راکتور اراک یک گروه کاری متشکل از ایران، آمریکا و چین تشکیل شد و اینها متعهد شدند که در بازسازی راکتور اراک به ما کمک کنند. کشورهای دیگر هم که در بطن و متن مذاکره حضور داشتند، تعهد کردند تا به لحاظ فنی و کارشناسی کمک کنند.تا چند ماه قبل این کار خوب پیش می رفت و خیلی کارها را جلو بردیم؛ طراحی مفهومی و طراحی پایه تمام شد، طراحی تفصیلی نیز در میانه راه بود که آمریکا از برجام خارج و انگلیس جایگزین شد.ما از نقش مثبت چین تشکر می کنیم با اعلام خروج آمریکا از برجام، چین علیرغم تعهداتی که برعهده داشت، از سرعت همکاری ها با ما کاست و البته انتظار ما از طرف چینی، چیز دیگری بود.
*ایرنا: علت تعلل چینی ها چیست؟
صالحی : طرف چینی می‌گوید اگر با شما همکاری بکنم آمریکا ممکن است شرکت های چینی مرتبط با صنعت هسته ای را مورد تحریم قرار دهد. در صورتی که ما بر اساس قطعنامه 2231 کار می‌کنیم و این پروژه مورد تایید پنج بعلاوه یک بوده و حالا فقط آمریکا از برجام خارج شده و دیگر کشورهای درگیر در مذاکرات از آن حمایت می‌کنند. البته اینطور نیست که پروژه را کاملا متوقف کرده باشد ولی اجرای پروژه از سرعت لازم برخوردار نیست. ما امیدوار هستیم دوستان چینی ما که ازعناصر اصلی تحقق برجام بودند و در عملیاتی شدن برجام مثبت عمل کردند و ما از نقش آنها تشکر می کنیم، طبق همان رویه سابق پیش بروند.
البته مختصر مشکلی در این قضیه داریم ولی این به مفهوم این نیست که نگران باشیم. زمانی که مذاکره می‌کردیم و گروه کاری راکتور اراک را تشکیل دادیم گفتیم همه کارها دست ما خواهد بود و ما صاحب این پروژه هستیم و شما همانند مشاور و یک ناظر بر کارهای ما نظارت می کنید و مشورت می دهید که محاسباتمان درست بوده یا نبوده و کاستی‌های آن کجاست.
امروز هم اگر هم اینها بخواهند تعلل کنند ما گزینه‌های مختلفی داریم که این کار را پیش ببریم. امیدوار هستیم که تعلل نکنند و ما را وادار نکنند که بخواهیم از گزینه‌های دیگر استفاده کنیم.ما کارمان را پیش می‌بریم اما بعداً همین دوستان اعتراض نکنند که چرا کارمان را خودمان جلو بردیم. من اعلام می کنم که بیایید این پروژه را مثل سابق با هم پیش ببریم.
*ایرنا: آیا این مسئله را در کمیسیون مشترک هم مطرح کرده اید؟
صالحی: این مسئله هست که همکاری ها کند شده و بایستی جدی تر باشند و تذکرات را داده ایم ولی در اینجا از طریق شما اعلام می‌کنم که برخی از طرف های حاضر در مذاکرات فکر نکنند دست ما بسته است. اختیار و انتخاب با خودشان است.
*ایرنا: همکاری روس ها با شما چگونه بوده است؟
صالحی: من از روس ها بسیار بسیار تشکر می‌کنم. روس ها هرچه را که تعهد کردند به نحو احسن انجام می دهند و من می خواهم از فرصت استفاده کنم و به سهم خودم از همکاری طرف روسی سپاسگزاری کنم. به نظر من در مواردی حتی فراتر از تعهداتشان ولی در چارچوب مقررات آژانس عمل کردند. البته کار آنها هم در چارچوب برجام و توافقنامه پادمان و پروتکل الحاقی است و کاری فراتر از آن انجام نمی دهند ولی ما تشکر می‌کنیم که به تعهدات خود عمل می کنند.
*ایرنا: الان بخش فنی اجرای برجام بعد از خروج آمریکا و همکاری های صلح آمیز در چه وضعیتی است؟
صالحی: همکاری هایی که در برجام پیش بینی شده بود و همکاری های علمی که بخش عمده آن، راکتور اراک بود، تا به امروز خوب پیش رفته و دو سه ماه است که با فتور و سستی مواجه شده است. البته کارها متوقف نمی‌شود ولی می خواهیم سرعت سابق را داشته باشد. در بقیه امور همکاری‌های خوبی با اتحادیه اروپا داریم؛ مثلاً اتحادیه اروپا تعهد کرده که تا 20 میلیون یورو در ایجاد مرکز فوق مدرن ایمنی هسته ای در ایران سرمایه گذاری کند و تجهیزات لازم را تامین کند. در این راستا چند مناقصه انجام دادند و این کار خوب پیش می رود. همکاران ما را آموزش دادند و دوره های زیادی درباره ارتقاء سطح همکاری ها در حوزه فعالیت های نظام ایمنی هسته ای برگزار کردند. در قضیه گداخت هم طبق قراری که گذاشته بودند با ما همکاری می‌کنند. قرار بود عضو پروژه ایتر شویم ولی آمریکا در این مسیر سنگ اندازی کرد. اما به هر حال اروپایی ها ما را عضو پروژه گداخت اروپا کردند. این اقدام و عضویت در این پروژه هم برای ما با ارزش است.
همکاری های دیگر هم داریم مثل استرس تست راکتور تهران و راکتور بوشهر و برخی از کشورهای اروپایی با ما قراردادهایی منعقد کردند. در نظر داریم ایمنی راکتورتهران را ارتقا دهیم. چون حدود 50 سال از عمر راکتور می‌گذرد و ما راکتور تهران را عملاً زیر و رو کردیم و این رآکتور، راکتور دو سه سال پیش نیست و همانطور که اعلام کردیم ما به دنبال تعویض سوخت 20 درصد راکتور تهران هستیم.سوخت 20 درصد که الان هست، سوخت طراحی قدیم است .ما طراحی جدید 20 درصد را آغاز کرده ایم اگر این طراحی با موفقیت همراه شود و عملیاتی شود، قلب راکتور با سوخت جدید ارتقاء پیدا می کند و کارآیی آن بهتر می‌شود.حدود دو سال است که تغییرات اعمال شده و مواردی به آن اضافه شده است. انشاءالله تا یکسال آینده طول عمر راکتور شاید بیش از 20 سال اضافه شود و ما می توانیم رادیو ایزوتوپ های بیشتر و متنوع تری تولید کنیم. علاوه بر این یک مدرسه آموزشی در زمینه ایمنی در آینده نزدیک برگزار خواهد شد. تا به امروز و تا اطلاع ثانوی کارها خوب است و جز همین مختصری که در ارتباط با طراحی راکتور اراک عرض کردم در بقیه امور کارها نسبتاً خوب پیش می رود. البته این وضعیت وضعیت ایده آل ما نیست ولی خوب است و امیدوار هستیم به همین سبک پیش برویم.
*ایرنا: بیمارستانی که در کرج کلنگ زنی شد در چه مرحله ای است؟
صالحی: در پروژه کرج، صاحب کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است ما به وزارت بهداشت قول دادیم که در زمینه فنی کمک کنیم. در حال حاضر روند ساخت و ساز به خوبی پیش می رود و شبانه روز دست اندرکاران طرح مشغول فعالیت هستند.
*ایرنا: اخیراً اروپایی ها در زمینه موشک های بالستیک ادعاهایی را مطرح کرده اند. فکر می کنید چقدر در همکاری ها تاثیر داشته باشد؟
صالحی: اگر بخواهید بر اساس یکسری تعهدات عمل کنید که برجام کاملاً روشن گفته است که محدودیت های ایران چیست.ایران بر اساس برجام پذیرفته است موشکی را برای حمل کلاهک هسته ای طراحی نکند. ما موشک را برای حمل کلاهک هسته ای و خود کلاهک هسته ای را طراحی نکردیم. حالا اینها بگویند چون موشک شما برد زیاد دارد و یا کلاهک می تواند وزن زیادی داشته باشند پس چنین و چنان، آن مشکل خودشان است و این بهانه تراشی است. برخی از کشورهای اروپایی همیشه دنبال بهانه گیری علیه ایران بوده اند. شما فرض کنید در قضیه موشکی به نتیجه برسند بهانه دیگری می آورند. آنها هیچ وقت راضی نمی شوند تا همرنگ آنها شویم.آنها می‌گویند خود را در مدار سیاسی ما تعریف کنید و هرکاری می‌خواهید بکنید ولی ما می خواهیم در مدار سیاسی خودمان باشیم. ایران در زمره معدود کشورهای درحال توسعه قرار دارد که دارای استقلال سیاسی است. اتحادیه اروپا با اینکه جمعیت و درآمد بیشتری از آمریکا دارد، اما از استقلال کامل سیاسی و اقتصادی برخوردار نیست.
*ایرنا: شما سال ها در حوزه انرژی هسته ای فعالیت کرده اید و توفیقات بسیاری را در داخل و خارج داشتید. اخیراً بحث هایی مطرح می کنند مبنی بر اینکه گوشت 100 هزار تومانی نتیجه برجام است. شما که از ابتدا در ماجرای برجام بودید، ارزیابی تان از این اظهارات درباره برجام چیست؟
صالحی: زمانی که در وزارت امور خارجه مسئولیت داشتم، در سال های2011 و2010 میلادی خانم کلینتون اعلام کرد ما به دنبال اعمال تحریم های فلج کننده علیه ایران هستیم. ما در وزارت امور خارجه نامه ای خدمت مقام معظم رهبری نوشتیم و تحلیل کردیم که چه اتفاقاتی ممکن است رخ بدهد و پیش بینی کردیم و راه برون‌رفت هم ارائه دادیم. حضرت آقا توشیح خیلی خوبی روی آن نامه نمودند که باعث افتخار است و این نشان می‌دهد که کارشناسان وزارت خارجه چقدر دوراندیش هستند و می‌توانند مسائل را دقیق تحلیل بکنند و راه برون رفت را هم به مسئولان نظام ارائه بدهند. اگر آقای دکتر ظریف این نامه را منتشر بکنند خیلی گویا است. این نامه وضعیت ما را در آن زمان تبیین می‌کرد و تازه هنوز وضع بد نشده بود.رفته رفته اینها فشار وارد کردند.باید یادآوری کنم که قبل از برجام کشتی های بازرگانی ما متوقف بود، بیمه ها با ما کار نمی کردند، صدور نفت ما به زیر یک میلیون بشکه رسیده بود و به همین ترتیب، با یک شیب نسبتاً ملایم صادرات ما کم می شد، نقل و انتقال پول عملاً غیرممکن شده بود. حالا با شرایط خیلی خاص و اینکه شما می خواستید مبالغی را نقل و انتقال بدهید، درصد بالایی از آن پول کم می‌شد که بتوانید انتقال بدهید. اینها همه برای کشور ضرر و زیان بود. اینها واقعیت هایی بود که وجود داشت و شرایط هم روز به روز بدتر می شد. حضرت رسول می‌فرماید:«اگر من علم دنیا را می دانستم می‌توانستم همه خیرات دنیا را جمع کنم».من علم غیب ندارم ولی اگر آنها که تحلیلگر خیلی قوی هستند و می‌توانند تحلیل بکنند و آینده را ببینند بگویند که بله اگر برجام نبود ما در وضعیتی قرار می‌گرفتیم که شرایط اقتصادی بهتر بود و صادرات نفت بهتر بود ، که البته این بحث دیگری است.
الان بعضی دوستان می‌گویند شما از برجام خارج شوید ما کشورهای دوست زیادی داریم و با کمک آنها می توانیم مشکلاتی را حل کنیم . من می گویم اگر دوستی دارید همین الان به آنها بگویید با ما همکاری کنند. چرا از برجام خارج شویم و بعدا برویم سراغ دوستان شما. نکته دیگر اینکه کسی که انتقاد می‌کند باید راه حل هم نشان بدهد. فرض کنید در برجام در زمینه راه حل فنی بگویند که ما باید چه کار می کردیم که نکردیم . بگویند مثلا هیچ سانتریفیوژی را کنار نمی گذاشتید، محدودیت غنی‌سازی نمی پذیرفتید، چیزی هم می گرفتید. این با واقعیت جور نیست که ما شش سال مذاکره کردیم و راه به جایی نبردیم.
اما وقتی که نخواهید حقیقت و انصاف را رعایت کنید متوسل به یک سری توضیحات عجیب می‌شوید. بگویند در بخش فنی ما باید چه کار می کردیم. فعالیت های ما در بخش اکتشاف و استخراج ادامه دارد. فعالیت های مربوط به تحقیق و توسعه ادامه یافته است، فرآیند غنی سازی نیز تداوم یافته است. در آن بازه زمانی 9 هزارماشین غنی‌سازی می کرد الان بیش از پنج هزار ماشین کار می کند با 3 یا 4 هزار ماشین تفاوت چه اتفاق خاصی در انتظار ما بود که برخی دوستان پیرامون آن جنجال به راه می اندازند.آن موقع ما نیروگاه جدید نمی ساختیم.الان دو نیروگاه جدید در دست احداث است. اگر هیچ کار دیگری هم نمی کردیم و فقط دو پروژه نیروگاه جدید را پی بگیریم، می توانیم بگوییم که به دستاورد بزرگی رسیده ایم.
*ایرنا: آیا با بخش های نظامی در زمینه ساخت زیر دریایی سنگین و ناوها هم همکاری می کنید؟
صالحی: خیر ما هیچ همکاری با بخش های نظامی نداریم. ما روی پروژه پیشران کار می‌کنیم که آن هم یک پروژه صلح آمیز است. پیشران برای شناورها است و می‌تواند هر شناوری باشد.ما به آژانس اعلام کردیم که این پروژه برای مقاصد صلح‌آمیز است پیشران می‌تواند برای مقاصد نظامی هم باشد. اگر برای مقاصد نظامی باشد یک فرایند نظارتی روی آن اعمال می‌شود اما اگر برای مقاصد غیرنظامی باشد فرآیند دیگری از نظر نظارتی روی آن اعمال می شود. اگرهمه شرایط فراهم باشد حداقل 15 سال طول می‌کشد این پروژه به نتیجه برسد.
*ایرنا: در زمینه اکتشاف و استخراج دستاوردهای جدیدی داشتید؟
صالحی: ما در عملیات اکتشاف و استخراج به دنبال شناسایی منابع اورانیوم هستیم اما وقتی اکتشاف هوایی می کنیم اورانیوم ها همزاد دارد و ممکن است سنگ آهن، مس و عناصر نادر خاکی و انواع معادن هم باشد.خوشبختانه به معادن خیلی خوبی از آهن و مس رسیده ایم. ضمن اینکه منابع اورانیوم نیز به میزان قابل قبولی شناسایی شد. تصور ما این بود که در زمینه اورانیوم کشور فقیری هستیم اما فقیر نیستیم و به اندازه ای که مواد استراتژیک خودمان را تولید کنیم الحمدلله امکانات و ذخایر بالقوه داریم.
*ایرنا: سازمان انرژی اتمی در زمینه رادیودارو حدود یک میلیون نفر را پوشش می دهد با توجه به تحریم هایی که آمریکا اعمال می کند و مشکلات موجود در زمینه نقل و انتقال پول، آیا مشکلی در این زمینه وجود ندارد؟
صالحی: ما همه تمهیدات را اندیشیده ایم. تا به امروز مشکلی نداشتیم و این هم یک امر انسان دوستانه است. اگر بخواهند عرصه را تنگ کنند، شعار های بشردوستانه و ادعاهای حقوق بشری آنها بیش از پیش در عرصه افکار عمومی مورد پرسش و تردید قرار خواهد گرفت.
*ایرنا: میزان تولید نیروگاه بوشهر و برآورد ریالی از میزان تولید و عدم تولید آلاینده ها توسط این نیروگاه چگونه است؟
صالحی: الان نیروگاه بوشهر یک هزار مگاوات برق تولید می‌کند یعنی سالانه 10 ماه کار می کند و دو ماه خاموش است. نیروگاه بوشهر سالانه 7 میلیارد کیلووات ساعت برق تولید می کند. اگر بر اساس برقی که ما به خارج می فروشیم ارزش آن را محاسبه کنیم که الان 8 الی 9 سنت است، 7 میلیارد کیلووات ساعت معادل 630 میلیون دلار برق تولید می کند.اما اگر در داخل این برق را هر کیلووات ساعت 55 تومان می‌فروشیم به مبلغی در حدود 400 میلیون تومان می رسد.
اگر 630 میلیون دلار را در 10 تومان ضرب کنید،ارزش تولید نیروگاه بوشهر سالانه حدود 6 هزار میلیارد تومان است. از این رقم حدود 1000 میلیارد تومان پول سوخت، قطعات یدکی و حقوق کارمندان است. حدود 5 هزار میلیارد تومان از محل تولید می‌تواند سود به شما برساند.
علاوه بر این نیروگاه بوشهر از انتشار 7 میلیون تن گاز آلاینده جلوگیری می کند اگر نیروگاه مثل بوشهر بخواهد هزار مگاوات با سوخت فسیلی تولید بکند هفت میلیون تن گاز گلخانه ای تولید می کند.
*ایرنا : با توجه به شرایط موجود آینده برجام را چطور می بینید؟
صالحی: حضرت آقا یک بار فرمودند در رویکرد سیاسی مان هیچ وقت احساسی و عاطفی عمل نمی کنیم بلکه بر اساس هوشمندی، هوشیاری و محاسبات لازم عمل می کنیم. تصمیماتی که جمهوری اسلامی ایران می گیرد، مبتنی بر مطالعه، تحلیل، هوشمندی و هوشیاری است و بر اساس احساسات و عواطف نیست. همین نقطه امید و نقطه قوت ماست. این نکته بسیار درخور توجه است که اصولاً تصمیمات بسیار سرنوشت‌ساز در نظام اسلامی، بر اساس خرد جمعی اتخاذ می شود.
*ایرنا: آیا در سطح کلان وحدت نظر وجود دارد؟
صالحی: وحدت نظر هست ولی در شیوه ها ممکن است نظرات مختلفی وجود داشته باشد. بالاخره هر کسی تحلیل و نظر خود را دارد اینکه ما به چه جهتی می خواهیم برویم متفق هستیم اما اینکه با چه وسیله ای می خواهیم به اهداف خود دست پیدا کنیم، ممکن است هر کس نظری داشته باشد.
*ایرنا: اگر همین فردا مطمئن شدیم با اروپا به نتیجه نمی رسیم قرار شد ایران از برجام خارج شود اولین کاری که خواهیم کرد چه خواهد بود، شما چه دستوری صادر می کنید و ایران وارد چه مرحله ای خواهد شد؟
صالحی: ما سازمان انرژی اتمی را به مثابه یک ارتش آماده می بینیم و اگر از طرف فرماندهی دستوری صادر شد آن فرمان را به نحو احسن انجام می‌دهیم. هرچند من شخصاً مایل نیستم که برجام به هم بخورد ولی اگر نظر مسئولین ذیربط و هیئت نظارت بر برجام و مسئولین ارشد نظام، خاصه مقام معظم رهبری، دایر بر این شد که از برجام خارج شویم یقین بدانید که ما آمادگی کامل برای اجرای تمام فرامین صادر شده را داریم و این را بارها مورد تاکید قرار داده ام. اما بنده قلباً تمایل دارم که اروپایی ها قبل از اینکه دیر شود به خود بیایند و اجازه ندهند چنین دستاوردی که هم در جهت منافع ملی ما و هم در جهت منافع کشورهای منطقه و منافع جامعه بین‌المللی هست، از آسیب مصون بماند. ولی اگر طرف های مقابل به تعهداتشان عمل نکردند و قرار شد برجام جاده یک طرفه باشد آن زمان شرایط فرق خواهد کرد. باز اعلام می کنم که ما آماده اجرای فرامین صادره هستیم و سازمان انرژی اتمی در همه شرایط، آماده انجام وظیفه است.
*ایرنا: از آنجایی که شما یک مسئول فنی هستید، اقدامات فنی که در دستور کار قرار می گیرد چه خواهد بود؟
صالحی: اقدامات فراوانی می توانیم انجام دهیم ولی این نیاز به دستور مقامات ارشد نظام دارد. ما هیچ محدودیتی که پذیرفته باشیم و دیگر نتوانیم آن را جبران کنیم نداریم. مثلا می توانیم در اسرع وقت به تولید مجدد سوخت 20 درصد بپردازیم یا میزان غنی سازی و وزن غنی سازی را بالا ببریم. سانتریفیوژهای جمع‌آوری شده را می توانیم با سهولت و به فوریت مجددا نصب کنیم و یا میزان سوی (Swu) بالقوه را به سرعت بالا ببریم. یک سالن مونتاژ سانتریفیوژهای جدید را تکمیل کردیم که این سالن توان تولید 50 الی 60 ماشین سانتریفیوژ مدرن مثل آی ار 6 و آی آر 4 را دارد که این یک توان بالقوه است. همانطور که مقام معظم رهبری به سازمان انرژی اتمی فرمودند که زیرساخت های تولید 190 هزار سو را آماده کنید. ما این کار را کردیم و الان سالن مونتاژ و مواد اولیه را آماده کرده ایم. امیدواریم طرف‌های مقابل، جمهوری اسلامی ایران را وادار نکنند که چنین تصمیمی را اتخاذ کند. این به اروپایی ها مربوط می شود که چقدر به تعهداتشان پایبند خواهند بود و هم به مسئولین نظام و هیئت نظارت بر برجام که بر اساس تحلیل ها و داده هایی که با آنها داده می‌شود چه تصمیمی اتخاذ خواهند کرد. هر تصمیمی که در سطح کلان اتخاذ شود، ما اجرا خواهیم کرد.
*ایرنا:با توجه به مذاکراتی که با اروپایی‌ها داشتید فکر می کنید چقدر می شود به اروپایی ها امید داشت برای اینکه تعهدات شان را در برجام انجام دهند؟
صالحی: من فکر می کنم اروپا بحث برجام را بعنوان یک مقوله اقتصادی در نظر نگرفته است بلکه برجام را بعنوان یک موضوع امنیتی مورد توجه قرار داده و بحث امنیتی برای اروپا خیلی مهم است. آن هم در شرایط فعلی که خاورمیانه دستخوش تحولات بسیار جدی است وآثار این تحولات قطعا بر منافع اروپا بی‌تأثیر نیست و اروپایی ها نمی خواهند شرایط را حادتر بکنند. حدس و گمان من این است که اروپا نمی خواهد کاری بکند امنیت اروپا بیشتر در معرض خطر قرار بگیرد. لذا امیدوارهستم اروپایی‌ها در یک فاصله نه چندان دور، اقداماتی را شروع کنند که نشان از پایبندی به تعهدات شان باشد
*ایرنا: این اقدام می تواند در زمینه تاسیس اس. پی. وی. باشد
صالحی: بله
