نگرانی از بروز اعتراض‌ها در عراق در پی قطع صادرات برق از ایران۹-تیر-۱۴۰۰
قطع انتقال برق از ایران به عراق و بروز بی‌ثباتی در پی استعفای وزیر برق عراق نگرانی در مورد وقوع اعتراضات را تشدید کرده است.
ایران که با کمبود ارز خارجی روبه‌رو است اخیرا بار دیگر دولت عراق را تحت فشار قرار داده تا بدهی‌های مربوط به خرید برق را پرداخت کند. این در حالی است که ماه‌های گرم تابستان از راه رسیده و عراق خود را برای انتخابات سراسری آماده می‌کند.
ماجد مهدی هفتوش، وزیر برق عراق، روز دوشنبه هشتم تیرماه و در پی فشار شدید افکار عمومی به‌دلیل کمبود برق در سراسر کشور استعفا داد. در اکثر استان‌های جنوبی عراق که در روزهای اخیر دمای آن به حدود ۵۰ درجه سانتی‌گراد رسیده ساعات کار روزانه کاهش یافته است.
در ناحیه نفت‌خیز بصره که در سال‌های اخیر یکی از مراکز اصلی اعتراضات به وضعیت بد برق‌رسانی بوده است فراخوانی برای دعوت به تظاهرات در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که تا ساعت شش عصر روز سه‌شنبه به دولت فرصت داده تا مشکل کمبود برق را حل کند.
در بخشی از این فراخوان گفته می‌شود: «اگر این معضل حل نشود تمامی خیابان‌های بصره را مسدود خواهیم کرد و به مقامات درسی خواهیم داد که هیچ‌گاه فراموش نخواهند کرد».
اتکای عراق به برق و گاز وارداتی از ایران پیامدهای سیاسی دارد و به یکی از موارد پیچیده در مناسبات بغداد و واشینگتن بدل شده است. دولت آمریکا در سال‌های اخیر بارها برای واردات برق و گاز از ایران معافیت‌های کوتاه مدت از تحريم‌های ايران صادره کرده ولی شرط آن اقدامات موثر عراق برای خودکفایی در زمینه انرژی بوده است.
در عین حال، کمبود برق در سیاست داخلی عراق به یک بحران بدل شده و در سال‌های اخیر موجب شکل‌گیری اعتراضات خشونت‌آمیزی بخصوص در استان‌های جنوبی عراق شده است. انتخابات سراسری عراق قرار است روز ۱۰ اکتبر امسال برگزار شود و هر گونه اعتراض و نا آرامی گسترده‌ای می‌تواند روی آن تاثیر بگذارد.
طبق آمارهای وزارت برق عراق که خبرگزاری آسوشیتدپرس آن را مشاهده کرده است، میزان انتقال برق ایران به عراق در روز سه‌شنبه هشتم تیر به صفر رسید. به گفته یک مقام وزارت برق عراق، جريان انتقال برق در هفته‌های قبل به مرور کاهش یافته و در روزهای اخير کاملا متوقف شده است.
برق و گاز وارداتی از ایران معمولا یک سوم نیاز عراق به برق را تامین می‌کند.
یاسر المالکی، کارشناس پژوهشکده مطالعات اقتصادی خاورمیانه، گفت: «میزان اتکای عراق به انرژی وارداتی از ایران بخصوص در ماه‌های تابستان بسیار بالاست. حجم گاز وارداتی بین ۴۵ تا ۵۰ میلیون متر مکعب در روز است. اکنون تولید برق در جنوب عراق به زیر یک گیگاوات کاهش یافته و این نشان می‌دهد که علاوه بر قطع برق میزان واردات گاز نیز به شدت کاهش یافته است».
گاز ایران از طریق دو خط لوله به نیروگاه‌های واقع در بصره، سماوه، ناصریه و دیاله منتقل می‌شود. میزان تولید برق در این نیروگاه‌ها نیز کاهش یافته که نشانه کاهش انتقال گاز ایران است.
تاثیر این موضوع به سرعت در سراسر عراق و به‌خصوص استان‌های جنوب مشهود شده است. به عنوان نمونه بصره که روزانه به حدود چهار هزار مگاوات برق نیاز دارد اکنون فقط ۸۳۰ مگاوات دریافت می‌کند.
کاهش برق علاوه بر منازل روی کار بیمارستان‌ها، کارگاه‌های تولیدی و تمامی فعالیت‌های اقتصادی تاثیر خواهد گذاشت.
طبق تازه‌ترین برآوردها عراق حدود چهار میلیارد دلار بابت واردات انرژی به ایران بدهکار است. بحران اقتصادی عراق دلیل اصلی تاخیر در پرداخت بدهی است ولی پیچیدگی‌های ناشی از نقل و انتقال ارز در چارچوب معافیت از تحریم‌های آمریکا نیز می‌تواند تاثیرگذار باشد.
در چارچوب طرح معافیت از تحریم‌های آمریکا عراق فقط می‌تواند مبالغ مربوط به واردات انرژی از ایران را به صورت کالا و يا خريدهای غيرمستقيم بپردازد. گفته می‌شود که اخیرا عراق بخشی از بدهی خود را از طریق خرید واکسن کرونا به ایران پرداخت کرده است.
با این همه، دولت ایران همواره از کندی عراق در پرداخت بدهی‌ها گلایه دارد.
