مرگ خاموش دشت قزوین۹-تیر-۱۴۰۰
ایسنا/قزوین دشت ترک‌خورده، چاله‌های ایجاد شده، فرونشست و پدیده ریزگرد صحنه‌هایی هستند که طی سالیان اخیر در دشت قزوین شاهد آن هستیم، این وضعیت در سال جاری با بحران کم‌آبی تشدید شده است.
دشت قزوین از سالیان نه چندان دور دچار بحران کم آبی شده است اما صدای کارشناسان و اساتید امر به گوش مسئولین نمی‌رسد، اکنون پس از گذشت یک دهه دشت قزوین با انواع بحران‌ها دست و پنجه نرم می‌کند؛ بحران کم‌آبی در کشور بحرانی است که ابعاد مختلفی دارد، یکی از ابعاد آن که برای مردم بیشتر قابل لمس است، قطع آب و برق است اما این بحران به همین‌جا ختم نمی‌شود و همین قطعی برق به صنعت و کشاورزی لطمه وارد کرده و خواهد کرد.
قدرت‌الله مهدیخانی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری قزوین با اشاره به بحران کم‌آبی در قزوین به خبرنگار ایسنا می‌گوید: کم‌آبی استان در سال‌های گذشته قابل پیش‌بینی بود به همین منظور انتقال آب سد طالقان به قزوین در دستور کار قرار گرفت؛ طی ۲ سال گذشته وضعیت بارندگی استان مطلوب بود ولی در سال‌جاری وضعیت بارندگی به‌شدت نگران‌کننده شده است و نسبت به سال گذشته ۳۲ درصد کاهش بارش داشتیم، میانگین کشوری نیز کاهش ۴۵ درصدی بارش‌ها را نشان می‌دهد.
وی ادامه می‌دهد: خشک‌سالی امسال که توسط کارشناسان امر پیش‌بینی‌شده در ۵۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است و بر اساس وظایف ذاتی چندین جلسه مدیریت بحران به ریاست استاندار در خصوص تنش آبی در صنعت کشاورزی، مصارف شرب و آتش‌سوزی‌ها تشکیل شده است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری قزوین تصریح می‌کند: کاهش بارندگی‌ها و تنش آبی در صنعت، برق، کشاورزی و اقتصاد تأثیرگذار است به‌گونه‌ای که در مناطق مختلف استان شاهد قطعی برق هستیم. اگر برق وجود نداشته باشد چاه‌های آب خاموش خواهند شد به همین دلیل در مناطقی که تعداد چاه‌های آب زیاد است هماهنگی انجام داده‌ایم تا برق منطقه قطع نشود.
مصرف آب در قزوین بالاست
یدالله ملکی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قزوین خاطرنشان می‌کند: در سال زراعی جاری ۲۳۰ میلیون مترمکعب آب از سد طالقان به استان قزوین تخصیص پیدا کرد که از این مقدار ۱۷۰ میلیون مترمکعب برای کشت پاییزه سال ۹۹ و ۶۰ میلیون مترمکعب برای کشت تابستانه ۱۴۰۰ در نظر گرفته شد. بر همین اساس به کشاورزان توصیه کردیم ۴۰ درصد سهمیه آب خود محصول کشت کنند بر همین اساس در تأمین آب کشاورزی دشت مشکلی نداریم.
وی تصریح می‌کند: در حال حاضر ۶۰۰۰ حلقه چاه مجاز در استان وجود دارد در سال‌های گذشته ۳۰۰۰ حلقه چاه غیرمجاز در استان وجود داشت که با تدابیر خاص این رقم به ۵۰۰ حلقه چاه رسیده است و در تلاش هستیم تا این تعداد باقی‌مانده را نیز تعیین تکلیف کنیم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قزوین اشاره می‌کند: میانگین مصرف استان بالاست به ازای هر هکتار باید ۵۰۰۰ مترمکعب آب مصرف شود اما در استان قزوین این روند به ۲ برابر افزایش یافته و تقریباً در هر هکتار ۱۰ هزار مترمکعب آب مصرف می‌شود بنابراین باید دستگاه‌هایی مانند سازمان جهاد کشاورزی، شرکت برق، آب منطقه‌ای و بانک‌ها برای ارائه تسهیلات وارد عمل شوند.
وی بیان می‌کند: اگر در سال آینده با مشکل کم‌آبی مواجه شویم باید از امروز به کشاورزان اطلاع‌رسانی کنیم تا با توجه به وضعیت آبی موجود کشت کنند بنابراین باید برای مصرف آب صنعت و کشاورزی نیز برنامه‌ریزی کنیم چون هنگام بروز خشک‌سالی آب سطحی کاهش یافته و بر روی آب‌های زیرزمینی فشار وارد می‌شود با صراحت اعلام می‌کنیم که سفره‌های زیرزمینی استان دچار مشکل شده است و باید تدبیری برای چاه‌های تلفیقی اندیشیده شود.
ملکی اظهار می‌کند: برای سال آینده نیز باید منتظر باشیم تا ببینیم در ابتدای پاییز چه میزان آب سد طالقان ذخیره‌شده و هواشناسی چه پیش‌بینی‌هایی برای سال زراعی ۱۴۰۰ _۱۴۰۱ دارد تا طبق آن‌ها برنامه‌ریزی کنیم.
دریغ از بودجه برای راه‌اندازی چاه‌های تلفیقی
وی تأکید می‌کند: استان قزوین به ۱۰۰ حلقه چاه تلفیقی نیاز دارد تا به اوضاع کمبود آب کمک کنند اما از سوی استان کمکی به شرکت آب منطقه‌ای نشده است و با اعتبارات موجود خود تنها توانسته‌ایم ۵۵ چاه تلفیقی را راه‌اندازی کنیم و ۴۵ چاه باقی‌مانده به ۶ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد تا بحران کم‌آبی را رد کنیم. در کوتاه‌مدت چاه‌های تلفیقی و در بلندمدت انتقال آب سد طالقان می‌تواند مشکل کم‌آبی استان را مرتفع کند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قزوین می‌گوید: بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده آب سد طالقان در سال جاری به شهر آبیک و تا ۲ سال آینده به ۱۴ شهر و ۱۹۴ روستا خواهد رسید با توجه به اینکه انتقال آب طالقان به اعتبار بالایی نیاز دارد برای جذب سرمایه‌گذار فراخوان دادیم و برای همین منظور امتیازاتی مانند آب و پساب برای سرمایه‌گذاران در نظر گرفته‌ایم که امیدواریم تا ۲ ماه آینده انتخاب سرمایه‌گذار به نتیجه برسد.
به گزاش ایسنا، از سال گذشته متولیان امر برای انتقال آب سد طالقان به استان قزوین تلاش کردند ولی در ابتدای مسیر، آب باید به آبیک برسد که متأسفانه بارها زمان‌بندی‌های مختلفی را در نظر گرفته‌اند و بیش از دو سال است که این پروژه ۶ ماهه هنوز به نتیجه نرسیده است؛ متولیان همچنین از انتقال آب طالقان به قزوین، تاکستان و ضیاءآباد نیز خبر داده بودند ولی بیش از یک سال است که مسئولین در هر مرحله که با آنان مصاحبه می‌کنیم از برگزاری مزایده و انتخاب سرمایه‌گذار سخن می‌گویند و هر ماه اعلام دارند که تا یک ماه آینده به نتیجه خواهد رسید.
به نظر می‌رسد هنوز مسئولان کم‌آبی و بحران استان را درک نکرده‌اند و تمامی آب‌های استان را از منابع زیرزمینی تأمین می‌کنند که ادامه این رویه خطر بزرگی برای دشت قزوین محسوب می‌شود، دشتی که اگر صدای آن را گوش نکنیم تا چند سال آینده دیگر وجود نخواهد داشت.
فرونشست ۴۵ درصد دشت قزوین
مهدیخانی اشاره می‌کند: در تاکستان و بیدستان حوضچه‌های تغذیه مصنوعی وجود دارد که به‌صورت سیفونی به یکدیگر متصل هستند؛ طی ۲ سال گذشته سیلاب و رواناب موجود در استان را نیز به‌سوی دشت الله‌آباد هدایت کردیم.
وی اضافه می‌کند: در حوزه آب طی سالیان گذشته مدیریت خوبی انجام نشده بود که طی چهار سال اخیر با پلمب چاه‌ها، با جلوگیری از برداشت‌های بی‌رویه و نصب کنتورهای هوشمند اقدامات خوبی انجام شده است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری قزوین تصریح می‌کند: متأسفانه به دلیل برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی شاهد فرونشست ۴۵ درصد دشت قزوین و گرفتار بحران خاموش فرونشست بودیم و هرساله ۲ تا ۱۷ سانتیمتر فرونشست را شاهد هستیم.
وی خاطرنشان می‌کند: شورای حفاظت آب با حضور دستگاه‌های اجرایی و قضایی برگزار شده است و در صورت ورود آب سد طالقان به استان وضعیت آبی استان بهبود پیدا خواهد کرد ولی در شرایط موجود با بحران کم‌آبی مواجه بوده و نیازمند همراهی مردم هستیم تا با صرفه‌جویی ما را یاری کنند.
مهدیخانی می‌گوید: مردم در حوزه کرونا، بحران‌هایی همچون سیل، برف و کولاک همراهی لازم را داشته‌اند و اکنون نیز برای عبور از این وضعیت نیازمند همراهی آن‌ها هستیم. رسانه‌ها تأثیر بسزایی در آگاه‌سازی مردم دارند بنابراین اگر همراهی مردم نباشد و در صورت وجود منابع کافی باز هم با مشکل کمبود آب و برق مواجه خواهیم شد.
در حال حاضر در شرایط ورشکستگی آبی هستیم
پیمان دانش‌کار آراسته، عضو هیئت‌علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) اظهار می‌کند: در حال حاضر در شرایط ورشکستگی آبی هستیم و سالیان سال است که درآمد آبی با هزینه‌کرد آن تطبیق ندارد؛ آب موجود در کشور پاسخگوی نیاز یک‌سوم جمعیت است و قطعاً بحران آبی سال جاری در سال‌های آینده نیز ادامه پیدا خواهد کرد.
وی ادامه می‌دهد: مهم‌ترین اقدامی که در شرایط بحران آب باید انجام شود بهبود بهره‌وری مصرف آب در تمامی حوزه‌ها ازجمله کشاورزی شرب و صنعت است با بودجه‌بندی آب می‌توانیم به احیای آب‌های زیرزمینی کمک کنیم اما با توجه به بحرانی بودن وضعیت موجود در سال جاری این امر امسال محقق نخواهد شد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) تصریح می‌کند: وضعیت منابع زیرزمینی دشت قزوین اسفناک است در گذشته برنامه‌ریزی خوبی برای مدیریت آب انجام نشده است و امروز باید برای بهبود شرایط اقدام و مصرف آب را مدیریت کنیم.
وی بیان می‌کند: برای مسئولین اولویت نخست تأمین آب شرب است پس از آن باید ببینیم کدام بخش اولویت بیشتری دارد معمولاً آب برای مصارف کشاورزی و صنعت اختصاص پیدا می‌کند و محیط‌زیست تنها بخشی است که به آن توجهی نمی‌شود.
آراسته خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر درآمد آب محدود و نیاز به آن بسیار است متأسفانه طی سالیان اخیر تنها به برنامه کوتاه‌مدت بسنده کرده و برای بلندمدت هیچ برنامه‌ریزی نداشته‌ایم. هنوز هم دیر نیست و با وجود تمام مشکلات و شرایط بحرانی موجود با ایجاد عزم ملی می‌توانیم وضعیت آب را مدیریت کنیم مسلماً در شرایط بحران آب، کشاورزی بیش از سایر بخش‌ها لطمه خواهد دید باید برنامه‌ریزی انجام دهیم تا بخش‌های مختلف متضرر نشود بنابراین باید بهترین راه‌حل را انتخاب کنیم.
وی تصریح می‌کند: سالیان سال است که در ارتباط با دشت قزوین در خصوص شرایط آبی سخن گفته‌ایم ولی توافقی برای مدیریت منابع آب زیرزمینی شکل نگرفته است؛ فراموش نکنیم که دستیابی به اجماع برای رفع مشکل دست‌نیافتنی نیست و باید برای بهبود شرایط توافق کنیم.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) در پایان تأکید می‌کند: متأسفانه مدیریت آب دستوری است و شرایط موجود در هر حوزه‌ای متفاوت است وقتی حوزه کشاورزی لطمه ببیند کشاورز و اقتصاد خانوار متضرر خواهند شد. با توصیه، دستور، سفارش و نامه‌نگاری ماجرای بحران آب حل‌وفصل نمی‌شود باید برای حل این مقوله و مدیریت آب به همه ذینفعان توجه داشته باشیم و تصمیم برد-برد بگیریم نمی‌توانیم یک بخش را قربانی سایر بخش‌ها کنیم.
به گزارش ایسنا، بهتر است مسئولین خارج از دستورالعمل و بند و مصوبه با همراهی دانشگاهیان برای مدیریت بحران آب و نجات دشت قزوین دست‌به‌کار شوند چون بر اساس برخی از شنیده‌ها با ادامه روند برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی استان، دشت قزوین تنها تا ۱۷ سال دیگر زنده خواهد بود، پس بهتر است برای نجات دشت قزوین دست‌به‌کار شویم و این میراث گران‌بها را برای آیندگان حفظ کنیم.
