کاهش خوشبینی‌‌ها نسبت به توافق در وین
ادامه مذاکرات احیای برجام در دولت رئیسی؟۹-تیر-۱۴۰۰
به گزارش فرارو، پس از روشن شدن نتیجه انتخابات ایران و پیروزی ابراهیم رئیسی مذاکرات احیای برجام در وین نیز متوقف شد و مذاکره کنندگان به پایتخت های بازگشتند تا آنگونه که عباس عراقچی می گوید «تصمیم بگیرند.»
حالا با گذشت حدود ده روز از انتخابات در ایران دیگر خبری از اظهارات خوشبینانه طرفین نیست و شواهد و قراین از احتمال به بن بست خوردن مذاکرات حکایت دارد. با وجود اینکه توافق‌های مهمی صورت گرفته اما اختلافات جدی نیز پابرجاست.
امروز علی ربیعی سخنگوی دولت در نشست خبری هفتگی خود به تشریح آخرین وضعیت مذاکرات احیای برجام پرداخت.
او اظهار کرد: «گفت و گوها به جایی رسیده که همه طرف‌ها باید تصمیمات خود را اتخاذ کنند. ما تصمیمات خود را اتخاذ و اعلام کرده ایم و منتظر هستیم طرف‌های مقابل به شمول ایالات متحده آمریکا تصمیمات سیاسی خود را اعلام کنند تا بتوانیم بر اساس آن در دوره بعدی مذاکرات، روشن تر صحبت کنیم.»
ربیعی افزود: "درباره رفع تحریم ها در بخش‌های اصلی اقتصاد ایران مانند انرژی، مالی، بانکی، بیمه و غیر اتفاق نظر وجود دارد. با این حال اگر در مورد همه موضوعات در دستور کار مذاکرات، توافق حاصل نشود عملاً توافقی شکل نگرفته است و اگر در همه موارد توافق شکل بگیرد می‌توانیم از یک توافق شکل‌گرفته صحبت کنیم."
ربیعی در ادامه تاکید کرد که "عجله‌ای هم نداریم" و "در طول زمان باقیمانده از تصدی دولت از حقوق خود صرف نظر نمی‌کنیم."
او گفت: «در صورتی که نتوانیم تا پایان دولت آنچه مد نظر ماست، محقق شود، بنابر تشخیص تصمیم گیرندگان عالی نظام دولت سیزدهم این قضیه را برعهده خواهد گرفت. همه اینها به سیاست نظام و آنچه در مذاکرات پیش می‌رود منوط است و اینکه نظرات ما تامین شود یک لحظه هم تعلل نخواهد شد اما اگر دیدگاه‌ها تأمین نشود، ادامه مذاکرات به دولت آینده موکول خواهد شد.»
پیشتر نیز محمود واعظی رییس دفتر رییس جمهور اعلام کرده بود که در مذاکرات برجام کاری برخلاف نظر رییس جمهور منتخب انجام نخواهد شد.
در همین حال چند روز پیش کمیته مشترکی برای برجام تشکیل شد. ظاهرا اعضای این کمیته از دولت، مجلس و شورای عالی امنیت ملی است.
هفته گذشته بود که زمزمه‌هایی تشکیل این کمیته به گوش رسید؛ کمیته‌ای برای انطباق نتیجه مذاکرات وین با سیاست‌های اعلامی رهبری. چندی بعد سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری دوشنبه (۳۱ خرداد ماه) تشکیل این کمیته را تایید کرد و گفت که اولین جلسه این ستاد قبل از سفر آخر سید عباس عراقچی رئیس تیم مذاکره کننده ایران در وین و معاون سیاسی وزیر خارجه برگزار شد.
علی ربیعی سخنگوی دولت از احتمال ادامه مذاکرات در دولت بعدی سخن گفت
تغییر لحن آمریکا
از سوی دیگر پالس‌های مناسبی از سوی آمریکا درباره مذاکرات وین دیده نمی شود. لحن مقامات ایالات متحده در یک هفته اخیر آشکارا تغییر کرده است.
مقامات آمریکایی مدام از وجود اختلافات مهم در مذاکرات وین خبر می‌دهند این در حالی است که مذاکره کنندگان ایران از توافق بر سر مسائل اصلی حرف می زنند.
«آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا اخیرا اعلام کرد که مذاکرات غیرمستقیم آمریکا با ایران در وین باعث شده که برخی موانع (احیای برجام) برداشته شود، اما هنوز برخی اختلافات اساسی وجود دارد. او گفت که توپ در زمین ایران است.
مقامات آمریکایی نگران پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران در چند ماه اخیر هستند. غنی سازی شصت درصدی ایران در کنار نصب سانتریفیوژهای نسل جدید از نگرانی‌های اصلی ایالات متحده است.
وزیر امور خارجه آمریکا در مصاحبه با روزنامه نیویورک تایمز در مورد مذاکرات برای احیای برجام گفت "اختلافات جدی" با ایران در مورد برنامه هسته‌ای این کشور وجود دارد. او هشدار داد پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران می‌تواند به یک "مانع غیرقابل حل" تبدیل شود.
آژانس انرژی اتمی خواستار تمدید توافق با ایران است اما ایران هنوز تصمیم نگرفته است
تمدید نکردن توافق ایران و آژانس
موضوع دیگری که در روزهای اخیر نشانه‌ای منفی درباره مذاکرات هسته ای تلقی می شود عدم تمدید توافق موقت ایران و اژانس است.
ایران و آژانس پس از اعلام توقف اجرای پروتکل الحاقی از سوی تهران به توافقی سه ماه دست یافتند تا براساس آن ایران برخی فعالیت هسته ای خود را به صورت آفلاین ضبط کند. زمان این توافق اخیرا به پایان رسیده است. آژانس خواستار تمدید آن است اما ایران تاکنون موافقت نکرده است.
روز گذشته خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه در این رابطه گفت: «قانون مجلس درباره تعهدات و وظایف دولت روشن است و درهمین چارچوب حرکت شده. درباره موضوع ادامه یا عدم ادامه همکاری با آژانس همچنان تصمیم اتخاذ نشده است و درباره پاک کردن یا نکردن اطلاعات هم تصمیمی گرفته نشده است.»
اگر توافق ایران و آژانس تمدید نشود یک پالس منفی جدی به مذاکرات احیای برجام است و حتی ممکن است به همین دلیل مذاکرات به بن بست بخورد.
روز جمعه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بیانیه‌ای اعلام کرد «رافائل گروسی»، مدیر کل آژانس روز ۱۷ ژوئن نامه‌ای به مسئولان ایرانی در خصوص تمدید توافق با آژانس نوشته اما «ایران به این نامه پاسخ نداده و مشخص نکرده که آیا قصد حفظ کردن توافق فعلی را دارد یا خیر.»
در بخشی از بیانیه آمده است: «در این خصوص به پاسخ فوری ایران نیاز است. رافائل گروسی بر اهمیت حیاتی گرآوری داده از فعالیت‌های تهران به موجب این توافق تأکید کرده است.»
آژانس اتمی گفته تداوم فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارت در ایران و گردآوری بی‌وقفه داده توسط تجهیزات این نهاد بین‌المللی، ضروری است.
در واکنش کاظم غریب آبادی نماینده ایران در سازمان های بین‌المللی گفت: «هر چند تفاهم فنی مشترک سه ماهه میان آژانس و ایران صورت گرفت، اما باید توجه داشت که مبنای این تفاهم، تسهیل مذاکرات سیاسی و کمک به موفقیت آن در جهت مختصات مدنظر کشورمان بود و نه الزام ایران نسبت به اجرای خواست آژانس.»
همچنین او در توئیتی همین موضع را تکرار کرد و نوشت: «از زمانی که ایران به اجرای توافقنامه پادمان جامع خود ادامه می‌دهد ادامه یا قطع ثبت داده‌ها ارتباطی به تعهدات پادمانی ایران ندارد».
موضوع دیگر این است که ظاهرا آمریکا نپذیرفته است که به ایران تضمین کتبی درباره پایبندی به توافق بدهد. همچنین زمزمه‌هایی درباره عدم لغو بخشی از تحریم‌ها مطرح است.
رفت و آمد مقامات اسرائیلی به آمریکا برای مذاکره درباره ایران افزایش یافته است
تحرکات اسرائیل و تحولات منطقه‌ای
موضوع دیگری که در این رابطه باید دیده شود و مورد توجه قرار گیرد تحرکات جدید رژیم صهیونیستی است. از زمانی که نفتالی بنت به عنوان نخست وزیر جدید اسرائیل معرفی شده رفت و آمدهای مقامات اسرائیل و آمریکا افزایش یافته است. بنیامین نتانیاهو اختلافات جدی با آمریکا در این باره داشت.
بحث اصلی مذاکرات هم ایران است. چندی پیش آویو کوخاوی رییس ستاد مشترک ارتش اسرائیل به آمریکا سفر کرد و با مقامات امنیتی این کشور دیدار و گفت و گو کرد.
جزییات زیادی از این دیدارها منتشر نشده است اما بحث اصلی آن مسئله هسته ای ایران بوده است.
پس از آن دو روز پیش وزرای خارجه آمریکا و رژیم اسرائیل دیدار و گفت و گو کردند.
دیروز هم جو بایدن با رییس رژیم صهیونیستی دیدار کرد. بایدن در دیدار با «رووین ریولین» گفت: "تا زمانی که بعنوان رئیس جمهور آمریکا هستم، ایران نمی‌تواند به سلاح هسته‌ای دست یابد."
از طرف دیگر در روزهای اخیر تقابل نظامی میان آمریکا و نیروهای حشد الشعبی در مرز سوریه و عراق به تنش‌ها دامن زده است. نیروهای حشد الشعبی تحت حمایت ایران هستند.
آمریکا دو روز پیش یکی از مقرهای آنها را در مرز سوریه بمباران کرد. دیروز هم حشد الشعبی به این اقدام آمریکا واکنش نشان داد و به مقر نیروهای آمریکایی در سوریه راکت زد.
این تنش‌ها می‌تواند فاصله با دیپلماسی را افزایش دهد و اختلافات تشدید کند.
ابراهیم رئیسی در نشست خبری خود خواستار بازگشت آمریکا به برجام و لغو همه تحریم‌ها شد
تشکیل دولت جدید و احتمال تغییر موضع ایران
با وجود اینکه گفته می‌شد به زودی دور هفتم مذاکرات وین آغاز می شود اما هنوز هیچ تاریخ مشخصی در این رابطه اعلام نشده است. اتحادیه اروپا هم در این رابطه سکوت کرده است.
برخی می گویند طرفین مذاکرات منتظر تشکیل دولت جدید ایرانند و نگران تغییر مواضع دولت جدید هستند.
نزدیک به یک ماه دیگر دولت رئیسی در ایران رسما کار خود را آغاز خواهد کرد.
تا معرفی کابینه به مجلس و رای اعتماد مجلس، عملا تشکیل دولت تا اواسط شهریور ماه به طور می انجامد.
در نشست خبری رییس جمهور منتخب، ابراهیم رئیسی تاکید کرد که وزارت خارجه گزارشی به او ارائه کرده و تیم دیپلماسی او در حال بررسی گزارش است.
با وجود اینکه هنوز مشخص نیست گزینه اصلی وزارت خارجه کیست اما گفته می شود مسئول تیم دیپلماسی ابراهیم رئیسی علی باقری، معاون او در قوه قضائیه است. باقری دستیار سعید جلیلی در مذاکرات هسته ای در دولت نهم و دهم بود. او از مخالفان جدی برجام است.
با وجود اینکه مذاکرات برجام از سوی نظام هدایت می شود اما تغییر تیم دیپلماتیک کشور می‌تواند بر این مذاکرات تاثیر مستقیمی داشته باشد.
