سندرم مرگ ناگهاني
نوزادان 27 مرداد-94
مرگ ناگهاني نوزاد که از آن
به سندرم مرگ ناگهاني نوزادان SIDS يا مرگ گهواره اي ياد مي شود بدون هيچ هشدار و علائمي و
معمولادر خواب رخ مي دهد و والدين و پرستاران نوزاد را غافلگير مي کند و تشخيص نوع
مرگ را نيز دشوار مي کند. حتما تاکنون براي شما اتفاق افتاده است که از ديگران ماجراي مرگ
ناگهاني نوزاد زير يک سال يکي از آشنايان يا بستگان در هنگام خواب را شنيده باشيد،
دلايل و راه هاي پيشگيري از آن مواردي است که در اين گزارش به آن پرداخته شده است.
مادر جواني که در اولين تجربه مادري خود ناموفق است و صبح، هنگام برخاستن از تختخواب با جسد فرزندش مواجه مي شود، آيا کوتاهي و مراقبت ناکافي مادر، بيماري، خفگي، نبود هواي کافي براي تنفس نوزاد، گرماي زياد يا بسته شدن راه تنفسي نوزاد با يک جسم خارجي موجبات اين مرگ ناگهاني را فراهم کرده است، چقدر مراقبت و هوشياري و آگاهي مادر از اين نوع مرگ و عوامل آن مي تواند از وقوع آن جلوگيري کند.
سندرم مرگ ناگهاني نوزاد، مرگ ناگهاني کودک کمتر از يک سال است که پس از انجام تحقيقات کامل، شامل کالبد شکافي، بررسي صحنه فوت و سوابق پزشکي، علت فوت غيرقابل تعيين و توضيح باشد.
در هر مرگ دوران کودکي، بررسي صحنه بايد با توجه به محيط خواب شامل سطح تختخواب، ملحفه آن، اشتراک محل خواب با بزرگسالان، خواهر و برادر، حيوانات يا وجود هر نوع شيئي از قبيل اسباب بازي و بالش در رختخواب باشد
شيوع SIDS در سال هاي اخير کاهش يافته است. در سال 1998 از هر يک هزار تولد 6 مورد و در سال 2013 از هر يک هزار تولد يک مورد گزارش شده است و هفتمين تا هشتمين علت فوت از بدو تولد تا 65 سال را شامل مي شود.
در آمريکا هر سال 2500 مورد و در انگلستان 300 واقعه مرگ ناگهاني و غيرمنتظره و غيرقابل پيشگيري در کودکان بين 2 ماه تا 2 سال رخ مي دهد، شايعترين سن وقوع مرگ دو تا چهار ماهگي است.
اصطلاحات cod death و crib death (مرگ گهواره اي) مترادف با SIDS است زيرا در بسياري از موارد، نوزادان فوت شده حين خواب در گهواره پيدا مي شوند.
علل اصلي SIDS هنوز شناخته شده نيستند، برخي عوامل مطرح در اين پديده عبارتند از: عوامل بيولوژيکي زمينه اي، بحران رشد سني، عوامل بيروني از قبيل تغذيه با شيشه شير و عفونت هاي خفيف دستگاه تنفسي فوقاني.
گاهي تشخيص SIDS از کودک آزاري و بچه کشي و بالعکس مشکل است و مراقبان نوزاد به غلط متهم و مجرم يا تبرئه مي شوند.
همچنين خفگي اتفاقي ممکن است به اشتباه SIDS تشخيص داده شود.
وظيفه پزشکي قانوني بررسي مسايل قانوني مرتبط با دوران طفوليت شامل موارد متنوع و گسترده اي از قبيل جنين يا نوزاد رها شده، مرگ هاي مرتبط با تولد، سندرم مرگ ناگهاني نوزاد و قتل است.
سندرم مرگ ناگهاني کودک چيست؟
متخصص پزشکي قانوني در اين خصوص به خبرنگار ايرنا گفت: اين سندرم يکي از علل مرگ و مير کودکان يک ماهه تا يک ساله است و نکته نگران کننده اين است که به خوبي نمي توان با آن مقابله کرد چون يک بيماري يا ناخوشي نيست.
عليرضا کاهاني با اشاره به اينکه اين سندرم به نام مرگ گهواره نيز ناميده مي شود، افزود: زماني اين تشخيص مطرح است که کودکي که کمتر از يک سال عمر دارد به طور ناگهاني مي ميرد و پس از تحقيقات کامل پزشکي و پزشکي قانوني علتي براي مرگ يافت نمي شود.
چه عواملي موجب سندرم مرگ ناگهاني کودک مي شوند؟
وي ادامه داد: علت اين سندرم تاکنون مشخص نشده است، بسياري از کارشناسان معتقدند که اين سندرم زماني رخ مي دهد که کودکي که داراي يک بيماري زمينه اي است و بر روي شکم مي خوابد يا در محيطي قرار مي گيرد که داراي هوايي بسيار گرم و آلوده به دود سيگار است، يا گير گردن کودک در بين يک جسم مانند لبه تختخواب يا گهواره يا بند پستانک يا خواباندن در رختخواب خيلي نرم که راه تنفسي کودک را مسدود مي کند از جمله علل اين سندرم باشد.
کدام کودکان بيشتر در معرض خطر قرار دارند؟
کاهاني گفت: علي رغم آنکه هنوز علت سندرم مرگ ناگهاني کودک به درستي مشخص نشده تاکنون چند عامل خطرزا در اين رابطه شناسايي شده اند.
داشتن والدين يا پرستار سيگاري
وي اضافه کرد: مطالعات نشان مي دهند که با حضور هر فرد سيگاري در منزل احتمال سندرم مرگ ناگهاني کودک افزايش مي يابد.
خوابيدن بر روي شکم
اين متخصص پزشکي قانوني گفت: تحقيقات نشان مي دهد که احتمال بروز اين سندرم در کودکاني که به جاي خوابيدن بر پشت به روي شکم مي خوابند بيشتر است.
وي ادامه داد: وقتي کودک بر روي شکم مي خوابد احتمال افزايش درجه حرارت بدنش بالامي رود، وقفه در تنفس رخ مي دهد و هواي بازدمي خودش را تنفس مي کند و در نتيجه ميزان دي اکسيد کربن در خون بالامي رود.
نارس و کم وزن بودن نوزاد
وي اعلام کرد: هر چه نوزاد زودتر به دنيا بيايد احتمال بروز سندرم مرگ ناگهاني کودک بيشتر است همچنين، هر چه وزن هنگام تولد کمتر باشد خطر بروز اين سندرم بيشتر خواهد بود.
افزايش درجه حرارت هنگام خواب
کاهاني گفت: شواهد قوي در دست است که درجه حرارت هنگام خواب خيلي بالارود خطر بروز سندرم مرگ ناگهاني کودک افزايش مي يابد، افزايش درجه حرارت زماني رخ مي دهد که کودک در اتاق فوق العاده گرم قرار گيرد و يا تب داشته باشد.
خوابيدن در بستر بسيار نرم
اين متخصص پزشکي قانوني خاطرنشان کرد: بسياري از مطالعات ارتباط بين خوابيدن در بستر نرم و سندرم مرگ ناگهاني کودک را نشان داده اند، کيسه هاي شني، کاناپه، لحاف هاي ضخيم و نرم، راحتي و ساير سطوح نرم براي خواباندن کودک نامناسب و خطرناک اند.
اعتياد مادر
کاهاني گفت: مصرف سيگار در دوران بارداري تقريبا در تمام مطالعات به عنوان يک عامل خطرزا در بروز سندرم مرگ ناگهاني کودک نام برده شده است. اعتياد به سيگار يا مواد مخدر در طول دوران بارداري سلامت جنين را در معرض تهديد قرار مي دهد.
زايمان قبل از 20 سالگي
وي اظهار داشت: احتمال بروز سندرم مرگ ناگهاني کودک در کودکاني که مادرشان کم سن بودند بيشتر است، همچنين هر چه فواصل بين بارداري ها کمتر باشد احتمال بروز اين سندرم بيشتر مي شود.
بيماري هاي زمينه اي
اين متخصص پزشکي قانوني گفت: اين امر به خصوص در مورد کودکاني که سابقه قطع تنفس و رنگ پريدگي ناگهاني، کبود شدن و يا وقفه تنفسي داشته و نياز به احيا پيدا کرده اند، صادق است.
راه هاي پيشگيري
کاهاني در پاسخ به اين پرسش مي گويد: هيچ راهي وجود ندارد که جلوگيري از بروز اين خطر را ضمانت کند ولي مي توان با انجام اقداماتي اين خطر را کاهش داد.
کودک را به پشت بخوابانيد
اين اقدام از خطر بروز سندرم مرگ ناگهاني کودک مي کاهد، از سال 1994 که مراجع مختلف دستورالعمل خواباندن کودک به پشت را ارائه کرده اند ميزان بروز سندرم مرگ ناگهاني کودک کاهش يافت.
مراقبت هاي دوران بارداري
براي حصول اطمينان از سلامت جنين و کاهش خطر تولد زودرس يا کاهش وزن هنگام تولد (که از عوامل خطر سندرم مرگ ناگهاني کودک محسوب مي شوند) بايدتغذيه و مراقبت هاي دوران بارداري صحيح باشند.
دخانيات مطلقا ممنوع
فضاي اطراف کودک را در منزل، اتومبيل يا ساير محيط ها عاري از دود نگه داريد، اگر احساس مي کنيد نمي توانيد سيگار را ترک کنيد، براي مصرف آن از خانه خارج شويد و دقت کنيد تا ديگران نيز همين کار را انجام دهند.
رختخواب مناسب
کودک را در رختخوابي با تشک صاف و سفت، که با يک ملحفه مناسب پوشانده شده است بخوابانيد و بالشي زير سرش نگذاريد، از قرار دادن اسباب بازي هاي پارچه اي يا ساخته شده از ساير مواد نرم در تختخواب او پرهيز کنيد.
تهويه مطبوع
به منظور پرهيز از گرم شدن بيش از حد کودک هنگام خواب او را بيش از حد در پتو نپوشانيد و به هيچ وجه سرش را زير پتو نگذاريد، اتاقي که کودک در آن مي خوابد نبايد بيش از حد گرم باشد، حرارت اتاق بايد براي يک فرد بالغ با لباس سبک مناسب باشد، علائمي که نشان مي دهند کودک در معرض گرماي بيش از حد قرار دارد عبارتند از تعريق يا مربوط بودن موها، بثورات عرق سوز، تنفس سريع، بيقراري و تب.
تغذيه با شير مادر
تاکنون هيچ گونه شواهدي دال بر اينکه تغذيه با شير مادر به خودي خود و به طور مستقيم از بروز اين سندرم مي کاهد به دست نيامده است، اما تغذيه با شير مادر ميزان ابتلابه عفونت هاي تنفسي و گوارشي که خود با افزايش سندرم مرگ ناگهاني کودک همراه هستند، کاهش مي يابد.
تختخواب کودک را جدا کنيد
رختخواب شما مسلما داراي بالش و ملحفه هايي از نوع نرم است که همگي عوامل خطرزا براي سندرم مرگ ناگهاني کودک محسوب مي شوند. احتمال افزايش درجه حرارت نوزاد نيز هنگامي که با شما در يک رختخواب خوابيده بيشتر است، احتمال غلتيدن بر روي نوزاد براي والدين چاق بسيار زياد است.
مادر جواني که در اولين تجربه مادري خود ناموفق است و صبح، هنگام برخاستن از تختخواب با جسد فرزندش مواجه مي شود، آيا کوتاهي و مراقبت ناکافي مادر، بيماري، خفگي، نبود هواي کافي براي تنفس نوزاد، گرماي زياد يا بسته شدن راه تنفسي نوزاد با يک جسم خارجي موجبات اين مرگ ناگهاني را فراهم کرده است، چقدر مراقبت و هوشياري و آگاهي مادر از اين نوع مرگ و عوامل آن مي تواند از وقوع آن جلوگيري کند.
سندرم مرگ ناگهاني نوزاد، مرگ ناگهاني کودک کمتر از يک سال است که پس از انجام تحقيقات کامل، شامل کالبد شکافي، بررسي صحنه فوت و سوابق پزشکي، علت فوت غيرقابل تعيين و توضيح باشد.
در هر مرگ دوران کودکي، بررسي صحنه بايد با توجه به محيط خواب شامل سطح تختخواب، ملحفه آن، اشتراک محل خواب با بزرگسالان، خواهر و برادر، حيوانات يا وجود هر نوع شيئي از قبيل اسباب بازي و بالش در رختخواب باشد
شيوع SIDS در سال هاي اخير کاهش يافته است. در سال 1998 از هر يک هزار تولد 6 مورد و در سال 2013 از هر يک هزار تولد يک مورد گزارش شده است و هفتمين تا هشتمين علت فوت از بدو تولد تا 65 سال را شامل مي شود.
در آمريکا هر سال 2500 مورد و در انگلستان 300 واقعه مرگ ناگهاني و غيرمنتظره و غيرقابل پيشگيري در کودکان بين 2 ماه تا 2 سال رخ مي دهد، شايعترين سن وقوع مرگ دو تا چهار ماهگي است.
اصطلاحات cod death و crib death (مرگ گهواره اي) مترادف با SIDS است زيرا در بسياري از موارد، نوزادان فوت شده حين خواب در گهواره پيدا مي شوند.
علل اصلي SIDS هنوز شناخته شده نيستند، برخي عوامل مطرح در اين پديده عبارتند از: عوامل بيولوژيکي زمينه اي، بحران رشد سني، عوامل بيروني از قبيل تغذيه با شيشه شير و عفونت هاي خفيف دستگاه تنفسي فوقاني.
گاهي تشخيص SIDS از کودک آزاري و بچه کشي و بالعکس مشکل است و مراقبان نوزاد به غلط متهم و مجرم يا تبرئه مي شوند.
همچنين خفگي اتفاقي ممکن است به اشتباه SIDS تشخيص داده شود.
وظيفه پزشکي قانوني بررسي مسايل قانوني مرتبط با دوران طفوليت شامل موارد متنوع و گسترده اي از قبيل جنين يا نوزاد رها شده، مرگ هاي مرتبط با تولد، سندرم مرگ ناگهاني نوزاد و قتل است.
سندرم مرگ ناگهاني کودک چيست؟
متخصص پزشکي قانوني در اين خصوص به خبرنگار ايرنا گفت: اين سندرم يکي از علل مرگ و مير کودکان يک ماهه تا يک ساله است و نکته نگران کننده اين است که به خوبي نمي توان با آن مقابله کرد چون يک بيماري يا ناخوشي نيست.
عليرضا کاهاني با اشاره به اينکه اين سندرم به نام مرگ گهواره نيز ناميده مي شود، افزود: زماني اين تشخيص مطرح است که کودکي که کمتر از يک سال عمر دارد به طور ناگهاني مي ميرد و پس از تحقيقات کامل پزشکي و پزشکي قانوني علتي براي مرگ يافت نمي شود.
چه عواملي موجب سندرم مرگ ناگهاني کودک مي شوند؟
وي ادامه داد: علت اين سندرم تاکنون مشخص نشده است، بسياري از کارشناسان معتقدند که اين سندرم زماني رخ مي دهد که کودکي که داراي يک بيماري زمينه اي است و بر روي شکم مي خوابد يا در محيطي قرار مي گيرد که داراي هوايي بسيار گرم و آلوده به دود سيگار است، يا گير گردن کودک در بين يک جسم مانند لبه تختخواب يا گهواره يا بند پستانک يا خواباندن در رختخواب خيلي نرم که راه تنفسي کودک را مسدود مي کند از جمله علل اين سندرم باشد.
کدام کودکان بيشتر در معرض خطر قرار دارند؟
کاهاني گفت: علي رغم آنکه هنوز علت سندرم مرگ ناگهاني کودک به درستي مشخص نشده تاکنون چند عامل خطرزا در اين رابطه شناسايي شده اند.
داشتن والدين يا پرستار سيگاري
وي اضافه کرد: مطالعات نشان مي دهند که با حضور هر فرد سيگاري در منزل احتمال سندرم مرگ ناگهاني کودک افزايش مي يابد.
خوابيدن بر روي شکم
اين متخصص پزشکي قانوني گفت: تحقيقات نشان مي دهد که احتمال بروز اين سندرم در کودکاني که به جاي خوابيدن بر پشت به روي شکم مي خوابند بيشتر است.
وي ادامه داد: وقتي کودک بر روي شکم مي خوابد احتمال افزايش درجه حرارت بدنش بالامي رود، وقفه در تنفس رخ مي دهد و هواي بازدمي خودش را تنفس مي کند و در نتيجه ميزان دي اکسيد کربن در خون بالامي رود.
نارس و کم وزن بودن نوزاد
وي اعلام کرد: هر چه نوزاد زودتر به دنيا بيايد احتمال بروز سندرم مرگ ناگهاني کودک بيشتر است همچنين، هر چه وزن هنگام تولد کمتر باشد خطر بروز اين سندرم بيشتر خواهد بود.
افزايش درجه حرارت هنگام خواب
کاهاني گفت: شواهد قوي در دست است که درجه حرارت هنگام خواب خيلي بالارود خطر بروز سندرم مرگ ناگهاني کودک افزايش مي يابد، افزايش درجه حرارت زماني رخ مي دهد که کودک در اتاق فوق العاده گرم قرار گيرد و يا تب داشته باشد.
خوابيدن در بستر بسيار نرم
اين متخصص پزشکي قانوني خاطرنشان کرد: بسياري از مطالعات ارتباط بين خوابيدن در بستر نرم و سندرم مرگ ناگهاني کودک را نشان داده اند، کيسه هاي شني، کاناپه، لحاف هاي ضخيم و نرم، راحتي و ساير سطوح نرم براي خواباندن کودک نامناسب و خطرناک اند.
اعتياد مادر
کاهاني گفت: مصرف سيگار در دوران بارداري تقريبا در تمام مطالعات به عنوان يک عامل خطرزا در بروز سندرم مرگ ناگهاني کودک نام برده شده است. اعتياد به سيگار يا مواد مخدر در طول دوران بارداري سلامت جنين را در معرض تهديد قرار مي دهد.
زايمان قبل از 20 سالگي
وي اظهار داشت: احتمال بروز سندرم مرگ ناگهاني کودک در کودکاني که مادرشان کم سن بودند بيشتر است، همچنين هر چه فواصل بين بارداري ها کمتر باشد احتمال بروز اين سندرم بيشتر مي شود.
بيماري هاي زمينه اي
اين متخصص پزشکي قانوني گفت: اين امر به خصوص در مورد کودکاني که سابقه قطع تنفس و رنگ پريدگي ناگهاني، کبود شدن و يا وقفه تنفسي داشته و نياز به احيا پيدا کرده اند، صادق است.
راه هاي پيشگيري
کاهاني در پاسخ به اين پرسش مي گويد: هيچ راهي وجود ندارد که جلوگيري از بروز اين خطر را ضمانت کند ولي مي توان با انجام اقداماتي اين خطر را کاهش داد.
کودک را به پشت بخوابانيد
اين اقدام از خطر بروز سندرم مرگ ناگهاني کودک مي کاهد، از سال 1994 که مراجع مختلف دستورالعمل خواباندن کودک به پشت را ارائه کرده اند ميزان بروز سندرم مرگ ناگهاني کودک کاهش يافت.
مراقبت هاي دوران بارداري
براي حصول اطمينان از سلامت جنين و کاهش خطر تولد زودرس يا کاهش وزن هنگام تولد (که از عوامل خطر سندرم مرگ ناگهاني کودک محسوب مي شوند) بايدتغذيه و مراقبت هاي دوران بارداري صحيح باشند.
دخانيات مطلقا ممنوع
فضاي اطراف کودک را در منزل، اتومبيل يا ساير محيط ها عاري از دود نگه داريد، اگر احساس مي کنيد نمي توانيد سيگار را ترک کنيد، براي مصرف آن از خانه خارج شويد و دقت کنيد تا ديگران نيز همين کار را انجام دهند.
رختخواب مناسب
کودک را در رختخوابي با تشک صاف و سفت، که با يک ملحفه مناسب پوشانده شده است بخوابانيد و بالشي زير سرش نگذاريد، از قرار دادن اسباب بازي هاي پارچه اي يا ساخته شده از ساير مواد نرم در تختخواب او پرهيز کنيد.
تهويه مطبوع
به منظور پرهيز از گرم شدن بيش از حد کودک هنگام خواب او را بيش از حد در پتو نپوشانيد و به هيچ وجه سرش را زير پتو نگذاريد، اتاقي که کودک در آن مي خوابد نبايد بيش از حد گرم باشد، حرارت اتاق بايد براي يک فرد بالغ با لباس سبک مناسب باشد، علائمي که نشان مي دهند کودک در معرض گرماي بيش از حد قرار دارد عبارتند از تعريق يا مربوط بودن موها، بثورات عرق سوز، تنفس سريع، بيقراري و تب.
تغذيه با شير مادر
تاکنون هيچ گونه شواهدي دال بر اينکه تغذيه با شير مادر به خودي خود و به طور مستقيم از بروز اين سندرم مي کاهد به دست نيامده است، اما تغذيه با شير مادر ميزان ابتلابه عفونت هاي تنفسي و گوارشي که خود با افزايش سندرم مرگ ناگهاني کودک همراه هستند، کاهش مي يابد.
تختخواب کودک را جدا کنيد
رختخواب شما مسلما داراي بالش و ملحفه هايي از نوع نرم است که همگي عوامل خطرزا براي سندرم مرگ ناگهاني کودک محسوب مي شوند. احتمال افزايش درجه حرارت نوزاد نيز هنگامي که با شما در يک رختخواب خوابيده بيشتر است، احتمال غلتيدن بر روي نوزاد براي والدين چاق بسيار زياد است.
