سدشفارود
جنگل را تخریب می‌کند
فرارو- با ساخت سد شفارود در
گیلان موافقت شد. عاقبت پس از کش‌وقوس‌های زیاد، اظهارنظرهای نهایی نسبت به
چندوچون ساخت سد شفارود اعلام شد. بنا بر آخرین تصمیم‌ها قرار شده تا 93 هکتار از
جنگل‌های هیرکانی برای ساخت این سد تخریب شوند. سدی که به گفته برخی مسئولان و
کارشناسان محیط زیست نه تنها ساختش ضرورتی ندارد، بلکه ضربه‌ای بزرگ به محیط زیست
گیلان است.
تفاهم‌نامه ساخت سد شفارود به دولت قبل
بازمی‌گردد. سال 82 بود که پروژه این سد به تصویب دو وزیر و معاون رئیس‌جمهور وقت
رسید. تفاهم‌نامه این سد نیز توسط وزیر جهاد کشاورزی، رئیس سازمان محیط زیست و
وزیر نیرو در آن زمان امضاء شد.
ماجرای ساخت این سد تا دولت فعلی کشیده
شد. هرچند که ساخت سد شفارود از ابتدا مخالفانی داشت، اما در دولت حاضر این مخالفت‌ها
در میان مسئولان و مدیران نیز گسترش پیدا کرد. به همین‌خاطر ساخت آن در سال‌های
اخیر در حالت تعلیق قرار گرفت.
معاون سازمان محیط زیست چندی‌پیش اذعان
کرده بود که از دوره جدید سازمان محیط زیست دستور توقف ساخت شفارود داده شده است.
سازمان جنگل‌ها و مراتع نیز پیش‌تر از
این موافقتی برای احداث سد شفارود اعلام نکرده بود. این سازمان موافقت برای ساخت
این سد را مستلزم ابلاغ زیست محیطی می‌دانست.
فعالان محیط زیست و گروه‌های مردمی نیز
در این مدت بیکار ننشستند. اوایل تابستان 70 انجمن محیط زیستی و تشکل دوست‌دار
محیط زیست در اعتراض به ساخت سد شفارود بیانیه صادر کردند. همچنین دو نامه در
مخالفت با سد شفارود به مقام معظم رهبری نگاشته شد. علاوه بر این‌ها 1500 امضاء از
مردم بومی و غیربومی نیز جمع‌آوری شد.
نتیجه فشارهای مسئولان و دوستداران محیط
زیست در نهایت منجر شد تا محدوده تخریب جنگل‌های هیرکانی کوچک شود. در ابتدا قرار
بود 350 هکتار از درختان هیرکانی تخریب شودن، که این مقدار به 93 هکتار کاهش یافت.
اما همه این‌ها تنها بخشی از اعتراض‌ها
به ساخت سد شفارود بودند. فعالان و دوستداران محیط زیست بارها و بارها در نشست‌ها
و سخنرانی‌ها و جلساتی تلاش کردند تا ساخت سد شفارود را متوقف کنند.
آن‌ها ساخت این سد را امری بیهوده می‌دانند.
چرا که هنوز هم گیلان از پرباران‌‌ترین نقاط کشور است و سالانه 2 هزار میلی‌متر در
جنگل‌های هیرکانی بارندگی می‌شود. به گفته آن‌ها سد شفارود نیز از جنس دیگر
اشتباهات در زمینه سدسازی است.
فاطمه ظفرنژاد -پژوهش‌گر آب و توسعه
پایدار- نز می‌گوید سد شفارود اراضی جنگلی، زمین‌ها و تاسیسات گزدشگری را زیر آب
می‌برد.
همچنین با آبگیری سد شفارود احتمال کوچ
مردم سه‌روستای شالم، دوران و سرک نیز وجود دارد. سه روستایی که بیش از 500 خانوار
دارد.
تخریب بخش گسترده‌ای از جنگل‌های
هیرکانی دغدغه دیگر کارشناسان و فعالان محیط زیستی است. به گفته آن‌ها جنگل‌های
هیرکانی که در تالش قرار دارند برای پایداری اکوسیستمی منطقه حیاتی و غیرقابل
جایگزین هستند.
البته علاوه بر اهمیت محیط زیستی فعلی
جنگل‌های هیرکانی، این جنگل‌ها اهمیت تاریخی نیز دارند. این جنگل‌ها که 307 میلیون
هکتار از پوشش گیاهی و جنگلی ایران هستند. درختان این جنگل متعلق به دوران موسوم
به ژوراسیک است. گفته می‌شود این جنگل‌ها از معدود بازماندگان جنگل‌ها پس از عصر
یخبندان هستند.
اما نه مخالفت برخی مسئولان و نه تلاش‌های
فعالان زیست‌محیطی ساخت سد بتنی شفارود را متوقف نکرد. اوایل آبان در جلسه‌ای
با حضور معاون اول رئیس جمهور در شورای عالی حفاظت آب با تخریب 93 هکتار از جنگل‌های
هیرکانی و ساخت سد شفارود موافقت شد.
معاون سازمان محیط زیست که پیش‌تر
مخالفت صریح خود را نسبت به احداث سد شفارود اعلام کرده بود، گفته که چاره‌ای به
جز تایید تخریب 93 درصد از جنگل‌های هیرکانی نیست. سعید متصدی نیاز مردم منطقه به
آب شرب و اشتباهات گذشته را دلیل تن‌دادن به ساخت این سد دانست.
با توجه به موافقت‌ها و مخالفت‌های زیاد
با ساخت سدشفارود در میان نهادهای دولتی، چرا هنوز نظر یکسانی نسبت به حفظ منابع
محیط زیستی وجود ندارد؟
این همه تفاوت در میان نهادها برای
چیست؟
مدیرکل آموزش و مشارکت مردمی سازمان
حفاظت از محیط زیست در پاسخ به این سئوال در گفتگو با فرارو گفت: تفاوت
در نگاه نهادهای مختلف در این است که ما نتوانسته‌ایم بین مظاهر توسعه و محیط
زیستی هماهنگی ایجاد کنیم. همچنین ما هنوز منابع محیط زیستی‌امان را ارزش‌گذاری
اقتصادی نکرده‌ایم.
وی در ادامه گفت: سازمان محیط زیست در
فرصتی 11 ساله نتوانسته به زبان رایج کشور بگوید که سد شفارود چقدر می‌تواند ارزش
اقتصادی داشته باشد.
محمد درویش اظهار کرد: اما چرا این ارزش‌گذاری
اقتصادی انجام نشده‌است؟ به این دلیل که بودجه لازم برای ارزش‌گذاری در اختیار
سازمان محیط زیست وجود ندارد. همچنین ما هنوز نتوانسته‌ایم با زبان اقتصادی درباره
پروژه‌ها صحبت کنیم.
وی با تاکید بر کوچک شدن سد شفارود گفت
ادامه داد: درنتیجه همه فشارهایی که سازمان محیط زیست به دولت برای ساخت سد شفارود
آورد، این سد کوچک شد. البته از نظر ما حتی یک درخت هم نباید قطع شود. اصلا چرا ما
باید در منطقه‌ای که بارش زیاد است نگران کمبود آب باشیم؟
مدیر آموزش سازمان محیط زیست همچنین
درباره تاثیر سد بر محیط زیست اظهار کرد: نظام هیدرولیکی رودخانه‌هایی که بر روی
آن‌ها سد احداث می‌شود به هم می‌خورد. تنوع زیستی در این رودخانه‌ها از میان می‌رود.
در نتیجه سد شفارود نیز این اتفاق می‌افتد و آبی بی‌کیفیت وارد خزر خواهد شد که
تنها یکی از نتایج آن نابودی زندگی پرندگان منطقه است.
محمد درویش اما هنوز نسبت به توقف ساخت
سد شفارود امیدوار است. او در انتها گفت: من امیدوارم تا با کمک مردم و جامعه
بتوانیم جلوی ساخت این سد را بگیریم تا جنگل‌های هیرکانی نابود نشوند.
