صدای گام‌های سکته مغزی را بشنوید 11آبان-94
اختلال در گفتار، فلج ناگهانی دست و یا صورت سه علامت
اصلی بروز سکته مغزی است، بنابراین به محض مشاهده این نشانه‌ها زمان طلایی را از
دست ندهید چرا که ممکن است سکته مغزی در راه باشد.
سکته مغزی (استروک) دومین عامل مرگ ومیر در جهان بشمار می‌آید. بیشتر مردم به دلیل نا آگاهی و بی‌اطلاعی از سکته مغزی جان خود را از دست می‌دهند، در حالی که توجه به علایم سکته و تشخیص به موقع باعث می‌شود که بیمار از آن جان سالم به در ببرد و پس از مدت کوتاهی به طور کامل بهبود یابد، به همین دلیل در ایران نیز کمپینی با عنوان «صدای سکته مغزی را بشنویم» به راه افتاده که هدف آن آشنا کردن مردم با نشانه‌های این بیماری است.
به گفته وزیر بهداشت، سکته مغزی از مهمترین دلایل مرگ و میر و همچنین معلولیت در کشورمان بوده و متاسفانه سن بروز این عارضه در ایران پایین‌تر از کشورهای دیگر است.
براساس پژوهش‌های انجام شده در ایران هم اکنون افراد 10 سال زودتر به سکته مغزی دچار می‌شوند که این زنگ خطری برای دست‌اندرکاران حوزه سلامت است و می‌تواند بار مالی سنگینی در سیستم درمانی و بهداشتی کشور ایجاد کند.
هرچند آمار دقیقی از تعداد وقوع سکته مغزی در ایران وجود ندارد، اما به گفته رئیس انجمن مغز و اعصاب ایران، سالانه 150 تا 160 هزار نفر در کشور به سکته مغزی دچار می‌شوند که حدود 20 هزار نفر از این افراد جان خود را از دست می‌دهند.
به گفته دکتر «حسین پاکدامن»، علاوه بر خطر مرگ به علت سکته مغزی، بروز عوارض ناتوان‌کننده از قبیل اختلالات تعادلی، فلج اندام‌ها، اختلالات گفتاری و ذهنی به دنبال این بیماری، آن را در رده مهمترین بیماری‌ها قرار داده است.
حدود 15 درصد افرادی که دچار سکته می‌شوند، فوت می‌کنند و تقریبا 85 درصد بقیه از مرگ نجات می‌یابند، اما 70 درصد این افراد از کار محروم شده، 20 درصد در فعالیت‌های اولیه زندگی مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن، استحمام دچار مشکل می‌شوند و 30 درصد هم بدون کمک دیگران قادر به راه رفتن نیستند.
سکته مغزی چیست
اگر خونرسانی به قسمتی از مغز مختل و متوقف شود٬ این قسمت از مغز دیگر نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد که به این وضعیت اصطلاحا سکته مغزی می‌گویند. سکته مغزی به دو نوع 'ایسکمیک' یا گرفتگی و انسداد عروق مغزی و سکته‌های خونریزی دهنده بر اثر پارگی عروق مغزی تقسیم می‌شود. به طور معمول 80 درصد از سکته‌های مغزی از نوع ایسکمیک و بر اثر گرفتگی و انسداد عروق مغزی رخ می‌دهند.
فاکتورهای خطر ساز در بروز سکته مغزی
دانشیار بیماری‌های مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت وگو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: سکته مغزی در تمام سنین ممکن است اتفاق بیفتد اما احتمال بروز آن در افراد رده سنی 60 تا 80 سال که عروق شکننده‌تر و رسوب بیشتر است یا افرادی که مبتلا به بیماری‌های قلبی هستند و یا دریچه مصنوعی یا معیوب دارند، بیشتر بروز می‌کند.
دکتر 'مهدی مقدسی' ادامه داد: فشار خون بالا، دیابت کنترل نشده، چربی بالا، چاقی، کم تحرکی، استفاده از سیگار و قلیان، هوای آلوده، رژیم غذایی نامناسب، فشارهای روانی و استرس و ژنتیک از جمله فاکتورهای خطر ساز و زمینه ساز بروز سکته مغزی هستند.
وی با اشاره به این که هر عاملی که سبب غلظت خون شود مستعد‌کننده بروز سکته مغزی است، گفت: غلظت خون تهرانی‌ها 2 شماره بالاتر از استان‌های دیگر است که این نشان دهنده تاثیر نوع اقلیم و آلودگی هوا در غلظت خون است.
دانشیار بیماری‌های مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی ایران تاکید کرد: یکی از عوامل بروز سکته مغزی خوردن غذاهای چرب است که سبب آماده سازی رگ‌ها برای انسداد (آترواسکلروز) می‌شود.
عوامل مخصوص در وقوع سکته مغزی در زنان
«سازمان جهانی سکته مغزی» به دلیل اینکه زنان بیشتر در معرض خطر سکته مغزی هستند، شعار 2015 میلادی برای روز جهانی پیشگیری از سکته مغزی را ' من زن هستم' انتخاب کرده است.
این سازمان در پیامی آورده است که زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض سکته مغزی قرار دارند و زوال عملکرد شناختی آنها و افسردگی پس از سکته در بین این جنس شیوع بیشتری دارد.
رئیس بخش مغز و اعصاب بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) با اشاره به اینکه برخی عوامل بروز سکته در بین زنان و مردان مشترک است، گفت: برخی از عوامل بروز سکته، مخصوص زنان است.
وی تصریح کرد: یکی از عواملی که به شدت در وقوع سکته مغزی موثر است، هورمون‌های زنانه است. زنانی که قرص‌های ضدبارداری به هر علت مصرف می‌کنند به شدت مستعد نوع خاصی از سکته مغزی هستند. این خطر در کنار فاکتورهای خطرزای سکته مغزی همچون فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت و استعمال سیگار بیشتر هم می‌شود.
دکتر مقدسی ادامه داد: افزایش وزن نیز که به ویژه در زنان می‌تواند شایع ترباشد، از عواملی است که می‌تواند فرد را مستعد بروز سکته مغزی کند.
وی با اشاره به این که بعضی از افراد به طور ژنتیک استعداد خاصی برای سکته مغزی دارند، گفت: افرادی هستند که بعضی از مواد در بدن آنها کم یا زیاد است و اختلالات انعقادی پیدا می‌کنند. این افراد در سنین مختلف به خصوص در جوانی ممکن است دچار سکته مغزی شوند که می‌توان این افراد را با آزمایش شناسایی کرد.
رئیس بخش مغز و اعصاب بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) با اشاره به برخی صدمات گردن در ماساژها گفت: عروق اصلی گردن نباید ماساژ داده شود چرا که با دستکاری این عروق (شاهرگ) ممکن است لخته خون تشکیل شود که این مساله باید در آموزش‌ها مورد توجه قرار گیرد.
وی در رابطه با ارتباط سردردهای میگرنی و پارازیت با سکته مغزی گفت: در بعضی افراد که مبتلا به نوعی از میگرن که به آن میگرن عارضه‌دار گفته می‌شود ممکن است شیوع سکته مغزی بیشتر باشد. در باره پارزیت نیز مطالعه ثابت شده و مدون وجود ندارد.
زمان طلایی مراجعه به مراکز درمانی را از دست ندهید
دانشیار بیماری‌های مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به زمان طلایی مراجعه به مراکز درمانی افزود: برای افرادی که دچار سکته مغزی شده اند، زمان مشخصی وجود دارد هرچه زمان ارجاع بیماران به مراکز درمانی سریع‌تر باشد علاوه بر حفظ جان بیمار، از عوارض پس از سکته نیز کاسته می‌شود.
رئیس بخش مغز و اعصاب بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) ادامه داد: زمان طلایی برای افرادی که دچار سکته مغزی می‌شوند 3 ساعت است؛ اگر بیماران هر چه زودتر به ویژه در یک ساعت اول به مراکز درمانی هدایت و آمپول مخصوص (حل‌کننده لخته خون) برای آنها تزریق شود آینده بهتری از نظر معلولیت در انتظار آنها است. البته در بعضی مواقع تا چهار ساعت و نیم هم می‌توان از بعضی معلولیت‌ها جلوگیری کرد.
دکتر مقدسی با اشاره به این که در تهران، بیمارستان‌هایی مانند شهدای تجریش، امام خمینی (ره)، دکتر شریعتی، سینا و به ویژه حضرت رسول اکرم (ص) قادر به ارائه خدمات اختصاصی به افراد دچار سکته‌های مغزی هستند، تاکید کرد: در بیمارستان حضرت رسول یک پزشک فوق تخصص اورژانس در کنار متخصصان مغز و اعصاب حضور دارند که این خود غنیمتی برای این بیماران است.
پیشگیری بهتر از درمان است
سکته مغزی در راس بیماری‌هایی است که باعث از کار افتادگی افراد می‌شود و با توجه به شیوع بالای آن به نظر می‌رسد از مشکلات عمده جوامع در آینده نزدیک است از این رو آموزش در این زمینه از اهمیت زیادی برخوردار است.
دکتر مقدسی با بیان این که نکته مهم آموزش دادن به مردم برای جلوگیری از دچار شدن به سکته مغزی است گفت: باید تلاش کنیم که سکته مغزی یا اتفاق نیفتد یا کاهش یابد که بالطبع هزینه‌های روانی، اقتصادی، اجتماعی کمتری نیز به مردم وارد می‌شود.
وی افزود: باید به مردم آموزش داده شود که با تغییر روش زندگی و عادات غذایی، تغذیه مناسب، ورزش، کنترل بیماری‌هایی مانند پرفشاری خون، دیابت، چربی خون بالا، مصرف نکردن دخانیات و جلوگیری از چاقی و اضافه وزن می‌توان از بروز سکته مغزی پیشگیری کرد.
ضرورت ایجاد مراکز جامع درمان مبتلایان به سکته مغزی
دکتر مقدسی با بیان اینکه زمانی که سکته اتفاق می‌افتد و فرد دچار معلولیت می‌شود ایجاد مراکز اختصاصی درمان سکته، الزامی و حیاتی است، گفت: متاسفانه مرکز جامعی به طور مشخص در کشور برای بیمارانی که پس از وقوع سکته دچار معلولیت شده‌اند با هدف بازتوانی وجود ندارد و از این نظر ضعف داریم.
وی ادامه داد: افرادی که بعد از سکته مغزی دچار معلولیت در گفتار و اندام حرکتی می‌شوند، نیاز به گفتار درمانی، رفتار درمانی و فیزیکال تراپی دارند تا خانواده این بیماران بتواند آنها را در منزل نگهداری کنند.
سکته مغزی (استروک) دومین عامل مرگ ومیر در جهان بشمار می‌آید. بیشتر مردم به دلیل نا آگاهی و بی‌اطلاعی از سکته مغزی جان خود را از دست می‌دهند، در حالی که توجه به علایم سکته و تشخیص به موقع باعث می‌شود که بیمار از آن جان سالم به در ببرد و پس از مدت کوتاهی به طور کامل بهبود یابد، به همین دلیل در ایران نیز کمپینی با عنوان «صدای سکته مغزی را بشنویم» به راه افتاده که هدف آن آشنا کردن مردم با نشانه‌های این بیماری است.
به گفته وزیر بهداشت، سکته مغزی از مهمترین دلایل مرگ و میر و همچنین معلولیت در کشورمان بوده و متاسفانه سن بروز این عارضه در ایران پایین‌تر از کشورهای دیگر است.
براساس پژوهش‌های انجام شده در ایران هم اکنون افراد 10 سال زودتر به سکته مغزی دچار می‌شوند که این زنگ خطری برای دست‌اندرکاران حوزه سلامت است و می‌تواند بار مالی سنگینی در سیستم درمانی و بهداشتی کشور ایجاد کند.
هرچند آمار دقیقی از تعداد وقوع سکته مغزی در ایران وجود ندارد، اما به گفته رئیس انجمن مغز و اعصاب ایران، سالانه 150 تا 160 هزار نفر در کشور به سکته مغزی دچار می‌شوند که حدود 20 هزار نفر از این افراد جان خود را از دست می‌دهند.
به گفته دکتر «حسین پاکدامن»، علاوه بر خطر مرگ به علت سکته مغزی، بروز عوارض ناتوان‌کننده از قبیل اختلالات تعادلی، فلج اندام‌ها، اختلالات گفتاری و ذهنی به دنبال این بیماری، آن را در رده مهمترین بیماری‌ها قرار داده است.
حدود 15 درصد افرادی که دچار سکته می‌شوند، فوت می‌کنند و تقریبا 85 درصد بقیه از مرگ نجات می‌یابند، اما 70 درصد این افراد از کار محروم شده، 20 درصد در فعالیت‌های اولیه زندگی مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن، استحمام دچار مشکل می‌شوند و 30 درصد هم بدون کمک دیگران قادر به راه رفتن نیستند.
سکته مغزی چیست
اگر خونرسانی به قسمتی از مغز مختل و متوقف شود٬ این قسمت از مغز دیگر نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد که به این وضعیت اصطلاحا سکته مغزی می‌گویند. سکته مغزی به دو نوع 'ایسکمیک' یا گرفتگی و انسداد عروق مغزی و سکته‌های خونریزی دهنده بر اثر پارگی عروق مغزی تقسیم می‌شود. به طور معمول 80 درصد از سکته‌های مغزی از نوع ایسکمیک و بر اثر گرفتگی و انسداد عروق مغزی رخ می‌دهند.
فاکتورهای خطر ساز در بروز سکته مغزی
دانشیار بیماری‌های مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت وگو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: سکته مغزی در تمام سنین ممکن است اتفاق بیفتد اما احتمال بروز آن در افراد رده سنی 60 تا 80 سال که عروق شکننده‌تر و رسوب بیشتر است یا افرادی که مبتلا به بیماری‌های قلبی هستند و یا دریچه مصنوعی یا معیوب دارند، بیشتر بروز می‌کند.
دکتر 'مهدی مقدسی' ادامه داد: فشار خون بالا، دیابت کنترل نشده، چربی بالا، چاقی، کم تحرکی، استفاده از سیگار و قلیان، هوای آلوده، رژیم غذایی نامناسب، فشارهای روانی و استرس و ژنتیک از جمله فاکتورهای خطر ساز و زمینه ساز بروز سکته مغزی هستند.
وی با اشاره به این که هر عاملی که سبب غلظت خون شود مستعد‌کننده بروز سکته مغزی است، گفت: غلظت خون تهرانی‌ها 2 شماره بالاتر از استان‌های دیگر است که این نشان دهنده تاثیر نوع اقلیم و آلودگی هوا در غلظت خون است.
دانشیار بیماری‌های مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی ایران تاکید کرد: یکی از عوامل بروز سکته مغزی خوردن غذاهای چرب است که سبب آماده سازی رگ‌ها برای انسداد (آترواسکلروز) می‌شود.
عوامل مخصوص در وقوع سکته مغزی در زنان
«سازمان جهانی سکته مغزی» به دلیل اینکه زنان بیشتر در معرض خطر سکته مغزی هستند، شعار 2015 میلادی برای روز جهانی پیشگیری از سکته مغزی را ' من زن هستم' انتخاب کرده است.
این سازمان در پیامی آورده است که زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض سکته مغزی قرار دارند و زوال عملکرد شناختی آنها و افسردگی پس از سکته در بین این جنس شیوع بیشتری دارد.
رئیس بخش مغز و اعصاب بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) با اشاره به اینکه برخی عوامل بروز سکته در بین زنان و مردان مشترک است، گفت: برخی از عوامل بروز سکته، مخصوص زنان است.
وی تصریح کرد: یکی از عواملی که به شدت در وقوع سکته مغزی موثر است، هورمون‌های زنانه است. زنانی که قرص‌های ضدبارداری به هر علت مصرف می‌کنند به شدت مستعد نوع خاصی از سکته مغزی هستند. این خطر در کنار فاکتورهای خطرزای سکته مغزی همچون فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت و استعمال سیگار بیشتر هم می‌شود.
دکتر مقدسی ادامه داد: افزایش وزن نیز که به ویژه در زنان می‌تواند شایع ترباشد، از عواملی است که می‌تواند فرد را مستعد بروز سکته مغزی کند.
وی با اشاره به این که بعضی از افراد به طور ژنتیک استعداد خاصی برای سکته مغزی دارند، گفت: افرادی هستند که بعضی از مواد در بدن آنها کم یا زیاد است و اختلالات انعقادی پیدا می‌کنند. این افراد در سنین مختلف به خصوص در جوانی ممکن است دچار سکته مغزی شوند که می‌توان این افراد را با آزمایش شناسایی کرد.
رئیس بخش مغز و اعصاب بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) با اشاره به برخی صدمات گردن در ماساژها گفت: عروق اصلی گردن نباید ماساژ داده شود چرا که با دستکاری این عروق (شاهرگ) ممکن است لخته خون تشکیل شود که این مساله باید در آموزش‌ها مورد توجه قرار گیرد.
وی در رابطه با ارتباط سردردهای میگرنی و پارازیت با سکته مغزی گفت: در بعضی افراد که مبتلا به نوعی از میگرن که به آن میگرن عارضه‌دار گفته می‌شود ممکن است شیوع سکته مغزی بیشتر باشد. در باره پارزیت نیز مطالعه ثابت شده و مدون وجود ندارد.
زمان طلایی مراجعه به مراکز درمانی را از دست ندهید
دانشیار بیماری‌های مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به زمان طلایی مراجعه به مراکز درمانی افزود: برای افرادی که دچار سکته مغزی شده اند، زمان مشخصی وجود دارد هرچه زمان ارجاع بیماران به مراکز درمانی سریع‌تر باشد علاوه بر حفظ جان بیمار، از عوارض پس از سکته نیز کاسته می‌شود.
رئیس بخش مغز و اعصاب بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) ادامه داد: زمان طلایی برای افرادی که دچار سکته مغزی می‌شوند 3 ساعت است؛ اگر بیماران هر چه زودتر به ویژه در یک ساعت اول به مراکز درمانی هدایت و آمپول مخصوص (حل‌کننده لخته خون) برای آنها تزریق شود آینده بهتری از نظر معلولیت در انتظار آنها است. البته در بعضی مواقع تا چهار ساعت و نیم هم می‌توان از بعضی معلولیت‌ها جلوگیری کرد.
دکتر مقدسی با اشاره به این که در تهران، بیمارستان‌هایی مانند شهدای تجریش، امام خمینی (ره)، دکتر شریعتی، سینا و به ویژه حضرت رسول اکرم (ص) قادر به ارائه خدمات اختصاصی به افراد دچار سکته‌های مغزی هستند، تاکید کرد: در بیمارستان حضرت رسول یک پزشک فوق تخصص اورژانس در کنار متخصصان مغز و اعصاب حضور دارند که این خود غنیمتی برای این بیماران است.
پیشگیری بهتر از درمان است
سکته مغزی در راس بیماری‌هایی است که باعث از کار افتادگی افراد می‌شود و با توجه به شیوع بالای آن به نظر می‌رسد از مشکلات عمده جوامع در آینده نزدیک است از این رو آموزش در این زمینه از اهمیت زیادی برخوردار است.
دکتر مقدسی با بیان این که نکته مهم آموزش دادن به مردم برای جلوگیری از دچار شدن به سکته مغزی است گفت: باید تلاش کنیم که سکته مغزی یا اتفاق نیفتد یا کاهش یابد که بالطبع هزینه‌های روانی، اقتصادی، اجتماعی کمتری نیز به مردم وارد می‌شود.
وی افزود: باید به مردم آموزش داده شود که با تغییر روش زندگی و عادات غذایی، تغذیه مناسب، ورزش، کنترل بیماری‌هایی مانند پرفشاری خون، دیابت، چربی خون بالا، مصرف نکردن دخانیات و جلوگیری از چاقی و اضافه وزن می‌توان از بروز سکته مغزی پیشگیری کرد.
ضرورت ایجاد مراکز جامع درمان مبتلایان به سکته مغزی
دکتر مقدسی با بیان اینکه زمانی که سکته اتفاق می‌افتد و فرد دچار معلولیت می‌شود ایجاد مراکز اختصاصی درمان سکته، الزامی و حیاتی است، گفت: متاسفانه مرکز جامعی به طور مشخص در کشور برای بیمارانی که پس از وقوع سکته دچار معلولیت شده‌اند با هدف بازتوانی وجود ندارد و از این نظر ضعف داریم.
وی ادامه داد: افرادی که بعد از سکته مغزی دچار معلولیت در گفتار و اندام حرکتی می‌شوند، نیاز به گفتار درمانی، رفتار درمانی و فیزیکال تراپی دارند تا خانواده این بیماران بتواند آنها را در منزل نگهداری کنند.
