نكاتي كه بايد درباره غلظت خون بدانيد11 خرداد – 95
شايد همه
نکاتي که پيش از اين در مورد غلظت خون شنيده بوديد اشتباه باشد.
رنگ خونم خيلي تيره شده، پس خونم غليظ است، جمله شايعي که حتما هم از ديگران شنيد ه ايد و اغلب مردم زماني آن را بر زبان مي آورند که براي آزمايشي ساده روي صندلي آزمايشگاه مينشينند و خون شان را درون لوله آزمايش مي بينند. معمولادر اين شرايط، اولين فکري که به ذهن مي رسد، حجامت و تصفيه خون است.
اما اگر شما هم با چنين علائمي روبه رو شده ايد، پيش از آنکه خوددرماني را آغاز کنيد يا براي خارج کردن خون تيره از بدن تان سراغ حجامت برويد، بايد بدانيد که ميان خون تيره و خون غليظ چه تفاوت هايي وجود دارد. در اين مطلب، ما به شما مي گوييم که غلظت خون چيست و چه علائمي دارد.
غلظت خون چيست؟
رنگ خونم خيلي تيره شده، پس خونم غليظ است، جمله شايعي که حتما هم از ديگران شنيد ه ايد و اغلب مردم زماني آن را بر زبان مي آورند که براي آزمايشي ساده روي صندلي آزمايشگاه مينشينند و خون شان را درون لوله آزمايش مي بينند. معمولادر اين شرايط، اولين فکري که به ذهن مي رسد، حجامت و تصفيه خون است.
اما اگر شما هم با چنين علائمي روبه رو شده ايد، پيش از آنکه خوددرماني را آغاز کنيد يا براي خارج کردن خون تيره از بدن تان سراغ حجامت برويد، بايد بدانيد که ميان خون تيره و خون غليظ چه تفاوت هايي وجود دارد. در اين مطلب، ما به شما مي گوييم که غلظت خون چيست و چه علائمي دارد.
غلظت خون چيست؟
بسياري از بيماران زماني که به متخصص مراجعه مي کنند، اصطلاح
غليظ شدن خون را به کار مي برند که درست نيست و غلظت خون تعريف خاص خود را دارد.
به لحاظ پزشکي، غلظت خون يعني بخش گلبول هاي قرمز، چند درصد از خون کامل را اشغال
کرده است. نحوه کار نيز به اين شکل است که از فردي 2 سي سي خون گرفته مي شود. سپس
اين خون در دستگاه سانتريفيوژ با دور زيادي به چرخش درمي آيد و بر اثر اين چرخش،
بخش هاي مختلف خون از هم جدا مي شوند.
در ادامه يک ستون که به گلبول هاي قرمز اختصاص داده شده است، از ساير بخش هاي خون جدا مي شود و درصد را اعلام مي کند. اما چه زماني هموگلوبين خون در حد طبيعي است؟ در زنان، اگر ميزان هموگلوبين بين 16-12 (48- 36 درصد) و در مردان بين 18- 14 (56-42 درصد) باشد، طبيعي است. اصطلاح غلظت خون را ما زماني به کار مي بريم که ميزان گلبول هاي قرمز خون، از عدد 52 در زنان و از عدد 56 در مردان تجاوز کند. در اين صورت بيمار دچار پرفشاري و غلظت خون شده است
چرا خون غليظ مي شود؟
تنها راهي که نشان مي دهد فردي غلظت خون دارد يا نه، دادن آزمايش خون و اندازه گيري اچ.تي.سي هماتوکريت است. بعد از اينکه جواب آماده شد، پزشک دو دسته علت اوليه و ثانويه پيش رو دارد:
1- علت اوليه: مغز استخوان بدون هيچ محرکي از بيرون، خود به خود رفتار آنارشيستي نشان داده و شروع به توليد گلبول قرمز مي کند که به آن پليستمي مي گويند و افزايش غلظت اوليه ناميده مي شود بدون وجود علت ثانويه. درصد کمي از غلظت خون شامل علت اوليه مي شود.
2-علت ثانويه: بين 95-90درصد کساني که با غلظت خون به متخصص مراجعه مي کنند، افرادي هستند که غلظت خون ثانويه دارند و اين موضوع زماني اتفاق مي افتد که اکسيژن کافي به بافت هاي بدن نرسد. با کمبود اکسيژن در بدن، هورموني به نام اريتروپويتين از کليه ترشح مي شود که اين هورمون، مغز استخوان را براي ساخت بيشتر گلبول قرمز تحريک مي کند تا بتواند کمبود اکسيژن رساني به بافت هاي بدن را با افزايش توليد گلبول قرمز جبران کند. نمونه کساني که با اين مشکل مواجه مي شوند، افرادي هستند که در ارتفاعات بلند و کوهستاني زندگي مي کنند و چون با کمبود اکسيژن روبه رو هستند، دچار بيماري غلظت خون مي شوند.
گاهي اوقات اکسيژن محيط مناسب است، اما به دليل مشکلات ريوي، فرد دچار غلظت خون مي شود يا ممکن است اکسيژن از ريه وارد خون شود، اما به دليل مشکلات خوني، بين خون شرياني و وريدي، مشکلي وجود داشته باشد و خوني که در ريه پر از اکسيژن شده، بلافاصله با خون کم اکسيژن مخلوط شده و همين مسئله سبب بروز غلظت خون شود.
علت بعدي، هموگلوبين مادرزادي است که در آن افراد فاميل پرخون هستند و به علل مختلفي، مغز استخوان به گلبول سازي تحريک ميشود. يکي ديگر از علل مهم غلظت خون، کشيدن سيگار و مسموميت با مونوکسيدکربن است که در نتيجه اکسيژن رساني به خون کم شده و غلظت خون ثانويه ايجاد مي شود.
مصرف دخانيات يکي از علت هاي جدي درکنار مسائل قلبي است که هم باعث بروز سرطان شده و هم سبب غليظ شدن خون مي شود. فرض کنيد فردي مدام سردرد دارد و جريان خونش سياليت و رواني لازم را ندارد و مرتب در خواب، خواب زده مي شود، آيا چنين فردي در طول روز عصبي نيست؟ مي تواند تمرکز لازم را براي انجام کار هايش داشته باشد؟ نه. ممکن است ما نتوانيم کار زيادي براي بيماري مادرزادي قلبي که خون پراکسيژن و کم اکسيژن در آن با هم مخلوط مي شوند يا بيماري مغز استخوان انجام دهيم، اما مشکلي که به دست خود ما ايجاد شد، فقط نياز به اراده دارد. بيماران وقتي به ما مراجعه مي کنند، مي بينيم عصبي هستند و دائم سردرد دارند که علت هم پرخوني است و مشکل هم مصرف سيگار و دخانيات است.
غلظت خون بيماري پيرمرد هاست؟
اين بيماري بسته به اينکه بر اثر علت اوليه يا ثانويه در فرد ايجاد شده باشد، ممکن است در هر سني بروز پيدا کند. ما افرادي داريم که در سن نوجواني و به دليل ارثي اين مشکل را دارند. بچه هايي هستند که ديواره پايين قلب شان باز است يا مشکل ريوي دارند که آنها از جمله کساني هستند که درگير غلظت خون مي شوند.
چطور درمان مي شود؟
وقتي پزشک متخصص باتوجه به جواب آزمايش متوجه شد که علت بروز غلظت خون در فرد، اوليه است يا ثانويه، درمان را آغاز مي کند. اگر علت ثانويه بود، درمان علت زمينه اي - قلبي يا ريوي - را در صورتي که امکان پذير باشد، آغاز مي کند و در کنار آن هرگاه غلظت خون از 56درصد در مردان و 52درصد در زنان بالاتر برود، بخشي از خون کشيده و دور ريخته مي شود.
اين کار نيز به شکل استاندارد انجام مي شود تا غلظت خون کاهش پيدا کند. اين عمل تا زماني ادامه دارد که يکي از مهم ترين مواد خونساز بدن بر اثر خروج از بدن کم شود. در واقع به بيمار فقر آهن مي دهيم تا دچار غلظت خون نشود. حال اگر علت پرخوني براثر علت اوليه يعني ناشي از مغز استخوان باشد، در اين حالت بايد به درمان علت بيماري خوني بپردازيم و با خروج خون از يکي از رگ ها، ميزان گلبول هاي قرمز خون تنظيم شوند.
چه کنيم که دوباره غليظ نشود؟
يکي از سوالات افرادي که خون شان به حالت طبيعي برگشته اين است که چه کار هايي انجام دهيم تا خون مان دوباره غليظ نشود؟ اين افراد بهتر است هم براي جلوگيري از غليظ شدن خون و هم براي کمک به نيازمندان، بطور مستمر خون بدهند. مردان بهتر است هر سه ماه و زنان هر چهار ماه يکبار خون شان را اهدا کنند.
اين نشانه ها مي گويند خون تان غليظ است:
زماني که سياليت خون از حدي بالاتر برود، اکسيژن رساني کم شده و حتي ممکن است سبب توقف حرکت خون در رگ ها شود، به همين دليل غلظت خون در برخي مواقع مي تواند با توقف حرکت خون، فرد را دچار سکته مغزي کند. پس وجود نشانه هايي که در ادامه مي آوريم را جدي بگيريد!
1. لب هاي تان بنفش شده؟
وقتي ميزان هموگلوبين بدون اکسيژن بيش از حد باشد، مخاط هاي بدن مثل لب به رنگ بنفش درمي آيند. انگشتان دست و پا و زير ناخن ها بنفش شده، چشم ها پرخون و پوست صورت نيز بر افروخته مي شود. با ديدن اين علائم ظاهري مي توانيد نسبت به غليظ شدن خون تان شک کرده و براي تشخيص نهايي حتما به متخصص مراجعه کنيد.
2. سرتان گيج مي رود؟
وقتي غلظت هموگلوبين خون زياد مي شود، سياليت، رواني و حرکت خون کم شده و فرد دچار سرگيجه و رخوت شده و خون دماغ مي شود. اگر سرگيجه و رخوت بدون هيچ دليل زمينه اي ديگري سراغ شما بيايد و گاه و بي گاه بيني تان هم خون ريزي کند، بايد نسبت به غليظ شدن خون تان مشکوک شويد و اين نشانه ها را بررسي کنيد.
3. نفس نفس مي زنيد؟
کساني که مشکل ريوي دارند، تنگي نفس پيدا مي کنند و نفس نفس مي زنند هم ممکن است به خاطر غلظت خون شان دچار تشديد اين علائم شده باشند. پس هر تنگي نفسي را به حساب آلرژي يا آلودگي هوا نگذاريد. گذشته از اين، افرادي که مشکل قلبي دارند و تپش قلب پيدا مي کنند هم مي توانند دچار اين مشکل باشند.
طب سنتي چه مي گويد؟
گرچه به باور طب رايج، افزايش تعداد گلبول هاي قرمز خون مي تواند نشانه غليظ شدنش باشد، اما طب سنتي تعريف نسبتا متفاوتي از غلظت خون ارائه مي دهد.
سرم خون غليظ شود...
در طب رايج، مي گويند اگر تعداد گلبول هاي خون در حجم به خصوصي از خون بيشتر باشد، فرد مبتلابه غلظت خون است و با بخش سرمي يا مايع کاري ندارند. اما در طب سنتي، اگر گلبول هاي خون کمتر شود، اما سرم خون غليظ تر باشد، مي گوييم غلظت خون وجود دارد. غلظت خون مشکل شايعي است که مي تواند به علت هاي متفاوتي فرد را گرفتار خود کند.
چرا اين اتفاق مي افتد؟
غليظ شدن خون دلايل مختلفي دارد. طب سنتي معتقد است مزاج آدم ها مي تواند کنترل بدنشان را به دست بگيرد. گاهي اوقات گرماي مزاج ما بيش از حد نرمال است و اين گرما سبب تجزيه شدن رطوبت و مايعات بدن که خون هم جزء آن است، شده و بخش سرمي خون غليظ مي شود.
دماي بدن شما هم بي تاثير نيست
گاهي اوقات هم اگر دماي بدن از آن حد طبيعي که 37درجه است، پايين تر بيايد و سردتر شود، خون هم متراکم شده و غليظ مي شود. در اين شرايط دماي بدن فرد مي تواند بدون وجود عوامل زمينه اي ديگر، او را به مشکل غلظت خون دچار کند. درست مثل يخ و آب که يخ نسبت به آب غليظ تر است چون ملکول هاي آن نسبت به هم در شرايط متراکم تري قرار دارند. اما آب رقيق است و ملکول هايش با فاصله بيشتري از هم هستند. يعني هرچه دماي بدن پايين باشد و خون سردتر، گلبول هاي خون به هم چسبيده تر مي شوند و در حجم به خصوصي از خون زياد به نظر مي آيند، ضمن اينکه ممکن است همين فرد دچار کم خوني باشد.
خون تيره هميشه غليظ نيست
خوني که در سرخرگ ها جريان دارد، شفاف و قرمزرنگ است، اما خوني که در سياهرگ ها وجود دارد، تيره رنگ است و اکسيژن کمي دارد. اکسيژن اين خون در سياهرگ مصرف شده، به بافت ها آمده و حين گردش، مقداري از فضولات گردش سلولي هم به آن اضافه شده و اين خون به قلب و ريه برمي گردد تا دوباره اکسيژن بگيرد، بنابراين نمي توانيم بگوييم لزوما خوني که تيره است، غليظ هم هست.
به بيان ديگر، خون تيره، لزوما غليظ نيست، ولي خون غليظ بطور قطع تيره هست. ممکن است خون تيره داشته باشيم اما غليظ هم نباشد. به همان دليلي که اشاره شد ممکن است سلول ها به هم چسبيده باشند و به نظر بيايد خون تيره است، اما در واقع غليظ نيست.
در ادامه يک ستون که به گلبول هاي قرمز اختصاص داده شده است، از ساير بخش هاي خون جدا مي شود و درصد را اعلام مي کند. اما چه زماني هموگلوبين خون در حد طبيعي است؟ در زنان، اگر ميزان هموگلوبين بين 16-12 (48- 36 درصد) و در مردان بين 18- 14 (56-42 درصد) باشد، طبيعي است. اصطلاح غلظت خون را ما زماني به کار مي بريم که ميزان گلبول هاي قرمز خون، از عدد 52 در زنان و از عدد 56 در مردان تجاوز کند. در اين صورت بيمار دچار پرفشاري و غلظت خون شده است
چرا خون غليظ مي شود؟
تنها راهي که نشان مي دهد فردي غلظت خون دارد يا نه، دادن آزمايش خون و اندازه گيري اچ.تي.سي هماتوکريت است. بعد از اينکه جواب آماده شد، پزشک دو دسته علت اوليه و ثانويه پيش رو دارد:
1- علت اوليه: مغز استخوان بدون هيچ محرکي از بيرون، خود به خود رفتار آنارشيستي نشان داده و شروع به توليد گلبول قرمز مي کند که به آن پليستمي مي گويند و افزايش غلظت اوليه ناميده مي شود بدون وجود علت ثانويه. درصد کمي از غلظت خون شامل علت اوليه مي شود.
2-علت ثانويه: بين 95-90درصد کساني که با غلظت خون به متخصص مراجعه مي کنند، افرادي هستند که غلظت خون ثانويه دارند و اين موضوع زماني اتفاق مي افتد که اکسيژن کافي به بافت هاي بدن نرسد. با کمبود اکسيژن در بدن، هورموني به نام اريتروپويتين از کليه ترشح مي شود که اين هورمون، مغز استخوان را براي ساخت بيشتر گلبول قرمز تحريک مي کند تا بتواند کمبود اکسيژن رساني به بافت هاي بدن را با افزايش توليد گلبول قرمز جبران کند. نمونه کساني که با اين مشکل مواجه مي شوند، افرادي هستند که در ارتفاعات بلند و کوهستاني زندگي مي کنند و چون با کمبود اکسيژن روبه رو هستند، دچار بيماري غلظت خون مي شوند.
گاهي اوقات اکسيژن محيط مناسب است، اما به دليل مشکلات ريوي، فرد دچار غلظت خون مي شود يا ممکن است اکسيژن از ريه وارد خون شود، اما به دليل مشکلات خوني، بين خون شرياني و وريدي، مشکلي وجود داشته باشد و خوني که در ريه پر از اکسيژن شده، بلافاصله با خون کم اکسيژن مخلوط شده و همين مسئله سبب بروز غلظت خون شود.
علت بعدي، هموگلوبين مادرزادي است که در آن افراد فاميل پرخون هستند و به علل مختلفي، مغز استخوان به گلبول سازي تحريک ميشود. يکي ديگر از علل مهم غلظت خون، کشيدن سيگار و مسموميت با مونوکسيدکربن است که در نتيجه اکسيژن رساني به خون کم شده و غلظت خون ثانويه ايجاد مي شود.
مصرف دخانيات يکي از علت هاي جدي درکنار مسائل قلبي است که هم باعث بروز سرطان شده و هم سبب غليظ شدن خون مي شود. فرض کنيد فردي مدام سردرد دارد و جريان خونش سياليت و رواني لازم را ندارد و مرتب در خواب، خواب زده مي شود، آيا چنين فردي در طول روز عصبي نيست؟ مي تواند تمرکز لازم را براي انجام کار هايش داشته باشد؟ نه. ممکن است ما نتوانيم کار زيادي براي بيماري مادرزادي قلبي که خون پراکسيژن و کم اکسيژن در آن با هم مخلوط مي شوند يا بيماري مغز استخوان انجام دهيم، اما مشکلي که به دست خود ما ايجاد شد، فقط نياز به اراده دارد. بيماران وقتي به ما مراجعه مي کنند، مي بينيم عصبي هستند و دائم سردرد دارند که علت هم پرخوني است و مشکل هم مصرف سيگار و دخانيات است.
غلظت خون بيماري پيرمرد هاست؟
اين بيماري بسته به اينکه بر اثر علت اوليه يا ثانويه در فرد ايجاد شده باشد، ممکن است در هر سني بروز پيدا کند. ما افرادي داريم که در سن نوجواني و به دليل ارثي اين مشکل را دارند. بچه هايي هستند که ديواره پايين قلب شان باز است يا مشکل ريوي دارند که آنها از جمله کساني هستند که درگير غلظت خون مي شوند.
چطور درمان مي شود؟
وقتي پزشک متخصص باتوجه به جواب آزمايش متوجه شد که علت بروز غلظت خون در فرد، اوليه است يا ثانويه، درمان را آغاز مي کند. اگر علت ثانويه بود، درمان علت زمينه اي - قلبي يا ريوي - را در صورتي که امکان پذير باشد، آغاز مي کند و در کنار آن هرگاه غلظت خون از 56درصد در مردان و 52درصد در زنان بالاتر برود، بخشي از خون کشيده و دور ريخته مي شود.
اين کار نيز به شکل استاندارد انجام مي شود تا غلظت خون کاهش پيدا کند. اين عمل تا زماني ادامه دارد که يکي از مهم ترين مواد خونساز بدن بر اثر خروج از بدن کم شود. در واقع به بيمار فقر آهن مي دهيم تا دچار غلظت خون نشود. حال اگر علت پرخوني براثر علت اوليه يعني ناشي از مغز استخوان باشد، در اين حالت بايد به درمان علت بيماري خوني بپردازيم و با خروج خون از يکي از رگ ها، ميزان گلبول هاي قرمز خون تنظيم شوند.
چه کنيم که دوباره غليظ نشود؟
يکي از سوالات افرادي که خون شان به حالت طبيعي برگشته اين است که چه کار هايي انجام دهيم تا خون مان دوباره غليظ نشود؟ اين افراد بهتر است هم براي جلوگيري از غليظ شدن خون و هم براي کمک به نيازمندان، بطور مستمر خون بدهند. مردان بهتر است هر سه ماه و زنان هر چهار ماه يکبار خون شان را اهدا کنند.
اين نشانه ها مي گويند خون تان غليظ است:
زماني که سياليت خون از حدي بالاتر برود، اکسيژن رساني کم شده و حتي ممکن است سبب توقف حرکت خون در رگ ها شود، به همين دليل غلظت خون در برخي مواقع مي تواند با توقف حرکت خون، فرد را دچار سکته مغزي کند. پس وجود نشانه هايي که در ادامه مي آوريم را جدي بگيريد!
1. لب هاي تان بنفش شده؟
وقتي ميزان هموگلوبين بدون اکسيژن بيش از حد باشد، مخاط هاي بدن مثل لب به رنگ بنفش درمي آيند. انگشتان دست و پا و زير ناخن ها بنفش شده، چشم ها پرخون و پوست صورت نيز بر افروخته مي شود. با ديدن اين علائم ظاهري مي توانيد نسبت به غليظ شدن خون تان شک کرده و براي تشخيص نهايي حتما به متخصص مراجعه کنيد.
2. سرتان گيج مي رود؟
وقتي غلظت هموگلوبين خون زياد مي شود، سياليت، رواني و حرکت خون کم شده و فرد دچار سرگيجه و رخوت شده و خون دماغ مي شود. اگر سرگيجه و رخوت بدون هيچ دليل زمينه اي ديگري سراغ شما بيايد و گاه و بي گاه بيني تان هم خون ريزي کند، بايد نسبت به غليظ شدن خون تان مشکوک شويد و اين نشانه ها را بررسي کنيد.
3. نفس نفس مي زنيد؟
کساني که مشکل ريوي دارند، تنگي نفس پيدا مي کنند و نفس نفس مي زنند هم ممکن است به خاطر غلظت خون شان دچار تشديد اين علائم شده باشند. پس هر تنگي نفسي را به حساب آلرژي يا آلودگي هوا نگذاريد. گذشته از اين، افرادي که مشکل قلبي دارند و تپش قلب پيدا مي کنند هم مي توانند دچار اين مشکل باشند.
طب سنتي چه مي گويد؟
گرچه به باور طب رايج، افزايش تعداد گلبول هاي قرمز خون مي تواند نشانه غليظ شدنش باشد، اما طب سنتي تعريف نسبتا متفاوتي از غلظت خون ارائه مي دهد.
سرم خون غليظ شود...
در طب رايج، مي گويند اگر تعداد گلبول هاي خون در حجم به خصوصي از خون بيشتر باشد، فرد مبتلابه غلظت خون است و با بخش سرمي يا مايع کاري ندارند. اما در طب سنتي، اگر گلبول هاي خون کمتر شود، اما سرم خون غليظ تر باشد، مي گوييم غلظت خون وجود دارد. غلظت خون مشکل شايعي است که مي تواند به علت هاي متفاوتي فرد را گرفتار خود کند.
چرا اين اتفاق مي افتد؟
غليظ شدن خون دلايل مختلفي دارد. طب سنتي معتقد است مزاج آدم ها مي تواند کنترل بدنشان را به دست بگيرد. گاهي اوقات گرماي مزاج ما بيش از حد نرمال است و اين گرما سبب تجزيه شدن رطوبت و مايعات بدن که خون هم جزء آن است، شده و بخش سرمي خون غليظ مي شود.
دماي بدن شما هم بي تاثير نيست
گاهي اوقات هم اگر دماي بدن از آن حد طبيعي که 37درجه است، پايين تر بيايد و سردتر شود، خون هم متراکم شده و غليظ مي شود. در اين شرايط دماي بدن فرد مي تواند بدون وجود عوامل زمينه اي ديگر، او را به مشکل غلظت خون دچار کند. درست مثل يخ و آب که يخ نسبت به آب غليظ تر است چون ملکول هاي آن نسبت به هم در شرايط متراکم تري قرار دارند. اما آب رقيق است و ملکول هايش با فاصله بيشتري از هم هستند. يعني هرچه دماي بدن پايين باشد و خون سردتر، گلبول هاي خون به هم چسبيده تر مي شوند و در حجم به خصوصي از خون زياد به نظر مي آيند، ضمن اينکه ممکن است همين فرد دچار کم خوني باشد.
خون تيره هميشه غليظ نيست
خوني که در سرخرگ ها جريان دارد، شفاف و قرمزرنگ است، اما خوني که در سياهرگ ها وجود دارد، تيره رنگ است و اکسيژن کمي دارد. اکسيژن اين خون در سياهرگ مصرف شده، به بافت ها آمده و حين گردش، مقداري از فضولات گردش سلولي هم به آن اضافه شده و اين خون به قلب و ريه برمي گردد تا دوباره اکسيژن بگيرد، بنابراين نمي توانيم بگوييم لزوما خوني که تيره است، غليظ هم هست.
به بيان ديگر، خون تيره، لزوما غليظ نيست، ولي خون غليظ بطور قطع تيره هست. ممکن است خون تيره داشته باشيم اما غليظ هم نباشد. به همان دليلي که اشاره شد ممکن است سلول ها به هم چسبيده باشند و به نظر بيايد خون تيره است، اما در واقع غليظ نيست.
