"شغل" چطور
ایجاد می‌شود؟ 10 اردیبهشت – 96
فرارو- بیکاری نقل هر انتخاباتی
است. اخیرا یکی آن را ابر چالش اقتصاد ایران خوانده، اما اگر نامزدهای انتخاباتی
از این نقل محافل هر چهارسال یکبار استفاده می‌کنند، خانواده‌های ایرانی هر روز
با آن درگیرند.
بیکاری آن روی سکه رکود است. وقتی بنگاه‌ها
راکد باشند، کارگران بیکار می‌شوند و کارگر جدیدی استخدام نمی‌شود. پازوکی معتقد
است که راه‌حل بیکاری سرمایه‌گذاری است که برای رسیدن به آن باید نقش تندروی را در
اقتصاد ایران پایین آورد.
هرم سنی و افزایش بیکاری
مهدی پازوکی، تحلیل‌گر مسائل اقتصادی و
عضو هئیت علمی دانشگاه علامه طباطبائی در گفتگو با فرارو و در خصوص
ارزیابی پدیده بیکاری در ایران، گفت: جمعیتی که در دهه شصت به دنیا آمده و نرخ
فزاینده 3.7 درصدی که در دهه شصت بین سال‌های 60 تا 65 به دنیا آمده است امروز به
سن کار رسیده است و به صورت فزاینده وارد بازار کار می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی
افزود: در سال گذشته بالغ بر 700 هزار شغل ایجاد شده و این کمتر از میزان تقاضای
کار بوده است و دلیل آن جمعیت فزاینده‌ای است که بیشترشان تحصیلات دانشگاهی دارند
و وارد بازار کار شده‌اند و در واقع عرضه نیروی کار بر تقاضای نیروی کار فزونی
پیدا کرده است.
پازوکی ادامه داد: بنا به آماری که دولت
داده است، در سال گذشته 700 هزار شغل ایجاد شده است در حالی که تقاضای نیروی کار 1
میلیون و 200 هزار نفر بوده است و عرضه نیروهای کار بسیار بیشتر از تقاضا بوده است
و جهت این قضیه این است که نرخ زیاد متولدین در دهه شصت بوده است که بیشتر این‌ها
تحصیلات دانشگاهی دارند و بیشترین بیکاران ما تحصیل‌کردگان دانشگاهی هستند.
سرمایه‌گذاری تنها راه‌حل بیکاری
وی در پاسخ به این پرسش که راه‌حل
بیکاری چیست گفت: تنها راه‌حلی که می‌تواند بازار کار و مشکل کار را سامان داده و
اقتصاد را به سمت تعادل سوق دهیم، این است که سرمایه‌گذاری داخلی و سپس خارجی
افزایش داده شود. از این رو اگر سرمایه گذاری را در اقتصاد ایران افزایش دهیم مشکل
حل می شود.
پازوکی تصریح کرد: در دولت قبلی نرخ رشد
سرمایه‌گذاری در ایران به شدت منفی شد و این رقم در سال 91 بالای 20 درصد منفی بود
و اثر آن در کاهش تولید ناخالص ملی، رفاه جامعه و درآمد سرانه جامعه قابل ملاحظه
است. بنابراین تندروها بزرگترین مانع سرمایه‌گذاری در ایران هستند. کسانی که
دنبال رانت اقتصادی، نفتی و درآمد از محل فعالیت‌های واسطه‌گری دلالی و کلاه‌برداری
هستند. بنابراین اگر دولت ایران موفق شود تندروها را از نظام تصمیم‌گیری اقتصادی
کشور دور کند و فضای کسب و کار را برای فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری بهبود
دهد مشکل بیکاری نیز حل خواهد شد.
این تحلیل‌گر مسائل اقتصادی تصریح کرد:
ما در ایران مشکل پس‌انداز نداریم اما مکانیسمی که پس‌انداز را به سرمایه‌گذاری
سوق دهد ضعیف است و دلیل آن هم فضای کسب و کار است. تندروها به دنبال مه آلود و
خاکستری کردن فضای سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی هستند، بنابراین وظیفه دولت این است
که فضای کسب و کار را مناسب بکند. با توجه به مزیت‌های کسب کار از جمله ارزان بودن
انرژی، تعداد مناسبت نیروی تحصیل‌کرده و ارزان، اگر فضای کسب و کار مناسب شود، نقش
به سزائی در افزایش سرمایه‌گذاری، تولید، درآمد سرانه و رفاه اقتصادی خواهد داشت.
وی افزود: برای مناسب کردن فضای کسب و
کار، دولت باید به هماهنگی با سایر قوا، از جمله قوه قضائیه بپردازد. نقش قوه
قضائیه در این خصوص بسیار مهم بوده و کمتر از دولت نیست. اگر ما قوه قضائیه سریع و
در دسترس داشته باشیم هزینه کسب و کار کاهش می‌دهد و زمینه را برای افزایش سرمایه
گذاری را فراهم می‌کند،
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی
تصریح کرد: دولت باید زمینه را برای رقابت سالم اقتصادی بین بنگاه‌های اقتصادی را
فراهم کرده و همچنین دولت باید زمینه انحصار در بخش‌های دولتی، خصوصی و خصولتی را
فراهم کند. مشکل اقتصاد امروز ایران نهادهای خصولتی است که برای خود ایجاد کرده‌اند
و نمی‌گذارند بخش خصوصی سالم وارد اقتصاد شود. در دولت قبلی بزرگترین نیروگاه
کشور، یعنی نیروگاه حرارتی 3 هزار مگاواتی شریف آباد در 35 کیلومتری تهران را به
بنیاد شهید داده‌اند. کسی سوال نمی‌کند آیا بنیاد شهید می‌تواند نیروگاه اداره
کند؟ بنیاد شهید خود را به سختی اداره می‌کند این بنیاد کار را به افراد دست دوم
وارد مذاکره می‌شود، قیمت‌ها را به صورت دفتری بالا می‌برند و علاوه بر آسیب دیدن
نیروگاه، برای عده‌ای رانت ایجاد می‌شود.
وی با بیان اینکه قبلا که اقتصاد ایران
دولتی بود حساب و کتابی وجود داشت، گفت: الان که این شرکت‌ها به سهام عدالت و
صندوق بازنشستگی و بنیاد شهید و ... داده شده است وضعیت از اقتصاد دولتی
بدتر شده است این کار نه تنها سرمایه‌گذاری را افزایش نمی‌دهد بلکه فعالیت‌های
دلالی و واسطه‌گاری را تعمیق می‌کند که این‌ها به اشتغال ربط دارد.
تندروها مانع ایجاد اشتغال
این تحلیل‌گر مسائل اقتصادی افزود: اگر
اقتصاد به بخش خصوصی واقعی داده شود باعث می‌شود که سرمایه گذاری افزایش یابد و
همچنین درآمد مالیاتی دولت بیشتر شده و منجر به افزایش اشتغال شود. ما باید سعی
کنیم مقابل طرز تفکر تندروها مقاومت کنیم که به شدت با سرمایه‌گذاری
مشکل دارد. اگر سرمایه‌گذاری واقعی در ایران شکل بگیرد و ما مردم و بخش خصوصی را
اذیت نکنیم و به جای اینکه مالیات‌ها را بدون منطق افزایش داده و مقرارت دست و
پاگیر برای این بخش درست کنیم، به سمت تحدید قانونی واسطه‌گران و دلالان برویم
عرصه را به ایشان تنگ بکنیم.
وی تصریح کرد: تنها راه حل مشکل
بیکاری در شرایط کنونی اقتصاد ایران، افزایش سرمایه‌گذاری در بخش‌های اساسی اقتصاد
ایران از جمله بخش صنعت، کشاورزی، خدمات و ... است که تقاضای نیروی کار را
در بازار افزایش می‌دهد و از طرف دیگر تقاضا زمینه را برای رفع بیکاری فراهم می‌کند.
پازوکی افزود: نقش سرمایه‌گذاری را می‌توان
در صنعت گردشگری ملاحظه کرد. برای مثال ترکیه در کنار ما یک دهم آثار تاریخی ما را
دارد، اما سی میلیارد دلار درآمد توریستی دارد. یکی از کارهای که آقای روحانی کرده
است این است که زمینه توریسم را افزایش داده، اگر صنعت توریسم رشد کند، ارز وارد
کشور می‌شود.
ظرفیت گردشگری در ایجاد اشتغال
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی ادامه
داد: ما امکانات توریسم را در بخش تاریخی و طبیعی داریم و می‌توانیم بیش از نفت‌مان
از این بخش درآمد داشته باشیم، به شرط اینکه دست تندروها از اقتصاد کوتاه شود. در
حال حاضر ما به اندازه کشورهای آذربایجان و ارمنستان توریست خارجی نداریم.
پازوکی تصریح کرد: اینکه می‌گویم
سرمایه‌گذاری، تنها محدود به بخش صنعت نمی‌شود و برای مثال در همین بخش توریسم
ساختن هتل، اتوبوس‌های بین‌راهی، خدمات بین‌راهی و ... تقاضای اقتصادی را افزایش
می‌دهد، اما به شرط اینکه تندروها مانع نشوند. تندروها در دوره وفور نفتی،
درآمدهایی کلانی را به دست آورده‌اند و هرروز سعی می‌کنند مشکلی را برای اقتصاد
ایران ایجاد کنند.
وی تصریح کرد: بنابراین مشکل بیکاری حل
خواهد شد به شرط اینکه تعامل با اقتصاد جهانی در چارچوب منافع ملی به وجود بیاید،
برای مثال همین صنعت هواپیما که قرار بود ما به هاب منطقه تبدیل شویم ما می‌بینیم
که الان قطر این موقعیت را از دست ما ربوده است. ما می‌بینیم که وقتی دو هواپیما
در فرودگاه امام خمینی می‌نشیند سالن فرودگاه قفل می‌شود و ما برای حل مشکل نیاز
به سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در فاز دو فرودگاه داریم که بتوانیم شاهد توریست‌های خارجی
باشیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی
با بیان اینکه خوشبختانه ما می‌بینیم که حجم توریست‌های خارجی پس از برجام افزایش
یافته است، گفت: کارهای خوبی در این زمینه شده است اما تندروها سعی می‌کنند به جای
اینکه این موارد را مزیت برای اقتصاد ایران قلمداد کنند آن را منفی نشان می‌دهند.
روحانی قفل اقتصاد ایران را گشوده
است
این تحلیل‌گر مسائل اقتصادی در پاسخ به
این پرسش که روحانی چه اقدام ملموسی در زمینه اقتصاد انجام شده است؟ گفت: همین
برجام باعث شد تا اقتصاد ایران که قفل شده بود در روند بهبود قرار بگیرد. اگر
بهترین اقتصاددانان نیز پیش از برجام دعوت می‌شدند، هیچ کاری نمی‌توانستند انجام
بدهند. ما فقط با کره شمالی، زامبیا و افغانستان، ونزوئلا و سه یا چهار کشور
آفریقایی دیگر ارتباط داشتیم.
پازوکی تصریح کرد: به کشتی‌های ایران
اجازه پهلوگرفتن در بنادر بین‌المللی داده نمی‌شد، کشتی‌ها بیمه نمی‌شد و بنادرما
شاهد پهلوگرفتن کشتی‌های خارجی نبود. به هواپیما‌های ما سوخت نمی‌دادند و هواپیما‌های
ایرانی مجبور بودند در کشورهای اروپای شرقی سوخت‌گیری کنند. برجام مشکلات زیادی را
برای اقتصاد ایران ایجاد کرده بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی
تصریح کرد: آقای روحانی زمینه بهبود اقتصادی را فراهم کرده است. ما اگر در صنعت
هواپیمایی شاهد پیوستن سرمایه‌گذاران خارجی و ایرانی باشیم، شاهد رشد خواهیم بود.
ما اکنون در سرمایه‌گذاری مشترک مشکل داریم.
پازوکی با بیان اینکه کار خوبی که آقای
روحانی که کرده است تحول‌آفرینی در صنعت نفت بوده است، گفت: تا یک ماه قبل عراق
در منطقه نفتی مشترک مجنون روزی 250 هزار بشکه نفت استخراج داشته است و ما 140
هزار بشکه. در حالی که یک سوم کشور عراق در اشغال نیروهای تروریستی است. ولی الان
با سرمایه‌گذاری که تیم وزارت نفت در دولت روحانی انجام داده است، ما در این
منطقه 300 هزار بشکه نفت استخراج می‌کنیم که این نشان از سرمایه‌گذاری است. همچنین
ما در اپک سهمیه خود را به دست آورده‌ایم اما متاسفانه دستاوردهای اقتصادی دولت به
خاطر اینکه رادیو و تلویزیون را در دست ندارند، نمود پیدا نمی‌کند.
این تحلیل‌گر مسائل اقتصادی افزود:
ضرورت سرمایه‌گذاری از آن جاست که ما به لحاظ تکنولوژی سی سال از دنیا عقب هستیم و
صنعت نفت ما که پیشرفته‌ترین صنعت ماست سه دهه با دنیا تفاوت دارد. ما نیاز داریم
با سرمایه‌گذاری خارجی تکنولوژی خارجی را وارد کنیم.
