آیا هوش مصنوعی می‌تواند "کتاب مرموز تاریخی" را رمزگشایی
کند؟ 10بهمن-96
دست‌نوشته‌های ووینیچ" عنوان
کتاب مصوری است که به گمان عموم مردم به صورت رمزی نگاشته شده و تا به حال کسی
نتوانسته پرده از راز آن بگشاید.
به گزارش ایسنا و به نقل از دیلی‌میل، دو دانشمند و متخصص رایانه ادعا می‌کنند
الگوریتمی ابداع کرده‌اند که می‌تواند نسخه خطی مرموز ووینیچ را رمزگشایی کند.
دست‌نوشته‌های
ووینیچ(Voynich manuscript) به
کتاب نقاشی شده اسرارآمیزی که در اروپا یافت شده است، گفته می‌شود. گمان می‌رود که
این کتاب در خلال قرن‌های 15 و 16 میلادی نوشته شده باشد. با این حال نویسنده آن و
همچنین زبان و الفبایی که این نوشتار به آن نوشته شده ناشناخته باقی مانده است.
این دست‌نوشته
منبع تلاش‌های بسیاری در رمزنگاری برای پی بردن به مفهوم آن شده است و از معماهای
مشهور در رمزنگاری متن‌های کهن است.
رمزنگاران
بسیاری در جنگ جهانی دوم برای رمزگشایی این نوشته‌ها دست به کار شدند ولی به
توفیقی دست نیافتند و این نوشته‌ها همچنان مرموز و ناشناخته‌اند.
شکست‌های
پی در پی در دستیابی به معنای نوشتارهای این دست‌نوشته عده‌ای از پژوهشگران را بر
این باور انداخته است که این نوشته‌ها یک فریب تاریخی‌اند.
هم اکنون
این کتاب جزو دارایی‌های کتابخانه دانشگاه ییل در ایالات متحده آمریکا است.
دو
دانشمند کامپیوتر از دانشگاه "آلبرتا" ادعا می‌کنند که یک سری از
الگوریتم‌هایی را ابداع کرده‌اند که می‌توانند متون نامشخص و ناخوانا را رمزگشایی
کنند.
دست‌نوشته‌های
ووینیچ که به نام فروشنده لهستانی کتاب در سال 1912 نامگذاری شده است، محل مناقشه
بسیار زیادی طی قرن گذشته بوده است.
این دست‌نوشته
در طول تاریخ صاحبان بسیاری به خود دید تا آنکه در سال 1912 "ویلفرد
ووینیچ" پس از خرید آن در ایتالیا، آن را با خود به آمریکا برد. در پی مرگ وی
و پس از مدتی این نوشته‌ها به دانشگاه ییل اهدا شد.
گفته می‌شود
این دست‌نوشته در قرن پانزدهم میلادی به زبان ناشناخته نوشته شده است که بسیاری در
طی سال‌ها تلاش کرده‌اند تا آن را رمزگشایی کنند.
این کتاب
مرموز منبع الهام ده‌ها فرضیه مختلف بوده است.
تاریخ
دقیق نگارش این دست‌نوشته معلوم نیست. از آنجا که زبان و الفبای نوشتار آن
ناشناخته مانده، تنها راه پی بردن به تاریخ تقریبی نگارش آن نقاشی‌های موجود در
کتاب است.
پژوهشگران
با بررسی نوع پوشش و آرایش موی مردمی که در نقاشی‌ها به نمایش درآمده‌اند و همچنین
تصویرهایی از چند دژ در کتاب، تاریخ پیدایش کتاب را بین سال‌های 1450 تا 1520 حدس
می‌زنند.
مفهوم کلی
که از صفحات به جا مانده از کتاب به دست می‌آید این است که کتاب یک دستور داروسازی
قرون وسطی است. با این حال جزییات رمزآلود نگاره‌های کتاب دیدگاه‌های گوناگونی
درباره منشأ پیدایش آن پدید آورده است.
الفبای به
کار رفته در کتاب همانند هیچ‌کدام از متن‌های شناخته شده نیست، با این حال بررسی‌های
آماری الگوهای متن همانندی با الگوهای به کار رفته در زبان‌های طبیعی را نشان می‌دهد.
برای نمونه پراکندگی واژگان این کتاب همانند متن‌های لاتین و انگلیسی است. با این حال زبان به کار رفته در کتاب مانند
هیچ‌کدام از زبان‌های اروپایی نیست.
ویژگی‌های
بسیار اسرارآمیز این دست‌نوشته و محتوای شک‌برانگیز نگاره‌های آن باعث شده است که
عده‌ای از پژوهشگران درباره صحت این نوشته‌ها تردید کنند و آنها را فریب بخوانند.
از طرف
دیگر، متن نوشته پیچیده‌تر و رازآلوده‌تر از یک فریب ساده است. با آن که نوشته‌های
فریب کارانه آن دوران بیشتر مشوش و خدشه‌دار بودند، این دست‌نوشته دارای ویژگی‌هایی
است که تنها با ابزارهای نوین آماری می‌توان به آن پی برد.
پرسشی که
مطرح می‌شود این است که چرا نویسنده‌ای باید برای ساختن چنان الگوریتم پیچیده‌ای
به منظور فریب هم عصران خود تلاش کند.
در سال
2007 میلادی مقاله‌ای چاپ شده به دست پژوهشگر اتریشی "آندریاس شینر"،
فرضیه فریب بودن دست‌نوشته‌های ووینیچ را پشتیبانی کرد. وی نشان داد که ویژگی‌های
آماری دست‌نوشته بیشتر همانند متنی بی‌معنی ساخته شده با الگوهای نیمه‌تصادفی است.
در همان
سال "کلود مارتین" اعلام کرد که این دست نوشته‌ها بر پایه یک الگوریتم
قلب‌سازی حلقوی اعداد، دروغین و ساختگی‌اند. برای نمونه عدد 1234 می‌تواند به گونه
3124 نوشته شود و متنی همانند ووینیچ با این روش بدست آید، ولی این که چرا چنین
روشی باید در آن دوران به کار گرفته می‌شده، بی پاسخ می‌ماند.
به گفته
خود "مارتین"، روش رمزشناسی آنها با آنچه که در قرون وسطی مرسوم بوده و
کسانی چون "راجر بیکن" به کار می‌برده‌اند، تفاوت داشته است.
تقریبا هر
سال کسی با یک فرضیه جدید درباره کتاب ووینیچ به کارزار می‌آید. سال گذشته یک
پژوهشگر تاریخ با اظهار این که در نهایت این کتاب را رمزگشایی کرده است، جامعه بین‌الملل
را متوجه خود کرد.
"نیکلاس
گیبس" ادعا کرد که این دست‌نوشته در واقع به زبان اختصاری لاتین نوشته شده و
یک راهنمای سلامت زنان است.
اما چندی
نگذشت که کارشناسان دریافتند وی از ترکیب چند روش که قبلا استفاده شده بوده،
استفاده کرده است و ادعایش صحت ندارد.
آخرین
تلاش برای رمزگشایی این کتاب مرموز از جانب "گریگ کندراک" و "بردلی
هویر" از دانشگاه آلبرتا صورت گرفته است.
این دو
نفر از نمونه‌های 400 زبان مختلف استفاده کردند تا الگوریتم زیربنایی زبان این دست‌نوشته
را شناسایی کنند.
به رغم
اینکه کارشناسان تصور می‌کردند که این دست‌نوشته به زبان عربی نوشته شده، الگوریتم‌ها
به این نتیجه رسیدند که زبان عبری بیشترین احتمال را دارد.
"کندراک"
می‌گوید: این موضوع تعجب‌آور بود و گفتن این که زبان کتاب عبری است، تازه اولین
گام است. گام بعدی این است که چگونه آن را رمزگشایی کنیم.
فرضیه دست‌نوشته
با استفاده از آلفاگرام( آناگرام‌ها یا قلب‌های مرتب‌شده به ترتیب حروف الفبا)
کدگذاری شده است. این دو نفر سپس الگوریتمی را ایجاد کردند که بتواند متن را
رمزگشایی کند.
"کندراک"
افزود: معلوم شد که بیش از 80 درصد از کلمات در فرهنگ لغت عبری موجود بود، اما ما
نمی‌دانستیم که آیا آنها در کنار یکدیگر می‌دهند یا خیر.
خروجی این
سیستم این شد که خط اول دست‌نوشته ووینیچ، پس از چند اصلاح املایی به زبان انگلیسی
این گونه ترجمه شد: «او توصیه‌هایی به کشیش، مرد خانه و من و مردم کرد.»
"کندراک"
معتقد است که مورخین باستانی یهودی هنوز هم باید این ترجمه‌ها را تفسیر کنند، زیرا
علم نحو آن کاملا غیرعادی و عجیب است.
به گفته
"کندراک"، واکنش‌های اولیه کارشناسان قدیمی این دست‌نوشته به این کار
مثبت نبوده است.
وی اخیرا
در مصاحبه‌ای گفت: من فکر نمی‌کنم که نگاه آنها به این نوع تحقیقات دوستانه و مثبت
باشند.
شاید
شگفتی بزرگی نیست که تحقیقات "کندراک و هویر" با درجه‌ای از شک و تردید
مواجه است. محققان اعتراف می‌کنند که متن ووینیچ، به عنوان یک متن رمزنگاری شده
ورودی برای الگوریتم آنها، برای ایجاد یک خروجی مناسب بیش از حد سنگین است.
این بدین
معنی است که ارزش نهایی کار اساسا محدود به ترجمه تک کلمه است. یک بخش کوتاه که در
این تحقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است، نشان می‌دهد که کلمات عبری موجود در
متن مانند "باریک"، "کشاورز"، "نور"،
"هوا" و "آتش"، نشان می‌دهد این فرضیه که این کتاب یک راهنمای
گیاهی قرون وسطی است، می‌تواند درست باشد.
با این
حال، اینها ترجمه‌های قطعی نیستند و نویسندگان به طور منطقی در این مطالعه نتیجه
گرفتند که این نتایج می‌تواند به عنوان سرنخ‌های مبهمی در زبان عبری در نظر گرفته
شود.
این
مطالعه جدید یک فرضیه دیگر به فهرست فرضیه‌ها درباره کتاب ووینیچ اضافه کرد.
"کندراک و هویر"، قصد دارند الگوریتم خود را ارتقا دهند و امیدوارند که
آن را روی سایر نسخه‌های باستانی آزمایش کنند.
این
مطالعه در مجله "Transactions of the Association for
Linguistics Computational" منتشر شده است.
