کشاورزان حق
این تالاب را بالا می کشند 10 آذر - 97
تهران - ایرنا - زمین خشک تالاب
«بندعلیخان» و پرندگان مهاجری که هزاران کیلومتر راه را برای زمستان گذرانی در این
منطقه انتخاب می کنند چشم به راه حق آبه رودخانه شور و شیرینی هستند که توسط
کشاورزان ری، قرچک و ورامین استحصال می شود.
به گزارش ایرنا کشاورزان بالادست بویژه
در ورامین و ری تا حد توان آب رودخانه موسوم به شور و شیرین را بالا می کشند به
گونه ای که در طول مسیر بیش از دهها دستگاه پمپ، آب رودخانه را برداشت می کنند و
در عمل از سهم 40 درصدی حق آبه مراتع و تالاب بندعلیخان چیزی باقی نمی ماند.
امروز به واسطه کمبود آب، مراتع جنوب دشت ورامین رو به خشکی گذاشته ، تالاب بندعلیخان که در سال های نه چندان دور محل زمستان گذرانی هزاران قطعه پرنده مهاجر بوده در حال خشک شدن است و تنها زمانی آب رودخانه شور و شیرین به این منطقه وارد می شود ، که کشاورزان بالا دست به دلیل افزایش میزان بارندگی ، توان استفاده از آب را ندارند.
کاهش نزولات جوی، افزایش میزان برداشت از آب های زیرزمینی، افت سطح آب و اختصاص نیافتن کامل حق آبه از محل سد ماملو باعث شده تا کشاورزان دشت ورامین شامل ورامین، قرچک، پاکدشت و پیشوا ( در جنوب شرق استان تهران) به پساب تصفیه شده جنوب تهران نیز راضی باشند؛ آبی که امروز نیز از شمال این دشت و از طریق کانال های درجه یک و دو به سمت زمین های کشاورزی منتقل می شود تا بخشی از کمبود آب جبران شود.
علاوه بر این، آب های سطحی جمع آوری شده از مناطق مختلف تهران در بستر رودخانه ای که سال ها قبل آب رودخانه جاجرود در آن جاری بود از غرب دشت ورامین و مرز مشترک با شهرستان ری به سمت دشت وارد می شود؛ آبی که علاوه بر کشاورزان شهرستان ری، کشاورزان ورامین، قرچک، مراتع جنوب ورامین و تالاب بندعلیخان نیز از آن سهم دارند.
در جلسه شورای برنامه ریزی و شورای عشایری استان تهران و با هدف تأمین بخشی از آب مورد نیاز کشاورزان شهرستان های ورامین و ری، 30 درصد حق آبه رودخانه شور وشیرین به ری، 30 درصد به ورامین، 20 درصد سهم مراتع جنوب ورامین و 20 درصد حق آبه تالاب بندعلیخان که نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت کویر ایفا می کند اختصاص یافته است.
**مصوبه شورای برنامه ریزی لازم الاجراست
فرماندار شهرستان ورامین در جریان بازدید اخیر خود از محل رودخانه شور و شیرین به خبرنگار ایرنا گفت: مصوبه شورای برنامه ریزی استان در تعیین حق آبه کشاورزان، مرتع و تالاب لازم الاجراست و کشاورزان باید با درک حساسیت موضوع خود به این امر اهتمام داشته باشند.
حسین کاغذلو افزود: اینکه امروز در دشت ورامین شاهد پدیده فرونشست هستیم، به دلیل نرسیدن آب به تالاب و اراضی مرتعی است چراکه این امر سطح آب های زیر زمینی را بشدت پایین آورده و سفره های زیرزمینی را نابود کرده است.
وی گفت: لازم است کشاورزان منطقه با نشست های مشترک، مسائل را با کمک یکدیگر برطرف کنند ضمن اینکه برگزاری جلسات مشترک مسئولان دو شهرستان ورامین و ری نیز می تواند برخی از مشکلات بر رفع کند.
**ورامین رتبه اول فرونشست زمین در جهان
برداشت سهم حق آبه مراتع و تالاب بندعلیخان در حالی است که معاون فنی اداره کل محیط زیست استان تهران چندی پیش گفت: شهرستان ورامین با سالانه 36 سانتیمتر نشست زمین، رتبه نخست جهان را در اختیار دارد.
مهرداد کتال محسنی ششم شهریورماه امسال در نشست صاحبان صنایع ورامین با استاندار تهران اظهارداشت: برداشت بی رویه آب از سفره های زیرزمینی در دشت ورامین باعث بروز پدیده فرونشست شده به گونه ای که ورامین با سالانه 36 سانتیمتر فرونشست، رتبه نخست جهان در اختیار دارد.
وی افزود: حد مجاز برداشت آب از سطح آب های زیرزمینی براساس استانداردهای موجود 40 درصد مخزن است در صورتی که امروز میزان برداشت آب از منابع قابل استحصال تا 120 درصد رسیده که نتیجه آن بروز پدیده فرونشست اراضی دشت ورامین است.
کتال محسنی تأکید کرد: اگر امروز برای رفع این مشکل و جلوگیری از افزایش میزان برداشت چاره ای اندیشیده نشود، در آینده ای نه چندان دور از اثرات منفی فرونشست زمین در دشت ورامین ، کل استان متأثر می شود.
این مسئول خشک شدن تالاب بند علیخان را نتیجه برداشت بی رویه آب برای مصرف کشاورزی و دامداری عنوان کرد.
وی تصریح کرد: بر اساس مصوبه سال 93 قرار بود 30 درصد از آب رودخانه شور به تالاب اختصاص یابد ولی این حق آبه تاکنون اختصاص نیافته و اکنون کمتر از 10 درصد حق آبه خود را دریافت می کند که این امر این تالاب مهم را در شرف خشکی کامل قرارداده است.
**معرفی تالاب
تالاب بند علیخان در فصل های گرم سال به صورت باتلاق در می‌آید و گاهی خشک، اما در پاییز و زمستان پر از آب می‌شود.
این تالاب نام خود را از بند خاکی احداث شده روی رودخانه شور توسط فردی به نام «علی خان» گرفته است؛ علی خان حدود ۱۰۰ سال پیش به منظور آبیاری زمین‌های کشاورزی خود در زمین های پایین دست، بند خاکی را احداث کرد.
تالاب بند علیخان زیستگاه و محل زمستان‌‌گذرانی گونه های مختلف پرندگان محسوب می شود.
یکی از شگفتی‌های این تالاب تصفیه خود به خود آب آن گزارش شده؛ به طوری که در ابتدای تالاب باکتری‌ها به تصفیه آب مشغول هستند و پس از چند متر، نیزارها به چشم می‌‌خورد؛ در واقع وجود نی که در محیط آب شیرین رشد می‌‌کند نشان از تصفیه خود به خود آب در این تالاب دارد.
وجود توده‌‌های انبوه بوته‌‌ها و نیزارهای در هم پیچیده، مکان امنی برای این پرندگان فراهم می آورد؛ غلظت آلاینده‌ها با عبور از مسیر تالاب و رسیدن به بخش انتهایی آن به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد.
**80 هزار هکتار مراتع ورامین در معرض نابودی است
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان ورامین نیز هشدار داد: تخصیص نیافتن حق آبه زمین های مرتعی از محل رودخانه شور و شیرین باعث شده 80 هزار هکتار از این زمین ها در جنوب دشت ورامین در معرض نابودی قرار گیرد.
احمد فدایی افزود: مراتع تپه وزیر، بندعلیخان، عبدعلیخان، غفاریه و تله سرخ که از مهمترین زمین های مرتعی ورامین به شمار می رود به دلیل اختصاص نیافتن حق آبه در معرض نابودی پوشش گیاهی قرار گیرد و زمستان گذرانی عشایر نیز با مشکل زیاد مواجه شود.
وی استحصال بی رویه آب در حوزه های بالادست دشت شامل ورامین، ری و قرچک را عاملی برای نرسیدن آب به زمین های مرتعی دانست و تصریح کرد: در جلسه شورای عشایری استان تهران موضوع اختصاص حق آبه از رودخانه شور و شیرین به تالاب و زمین های مرتعی مطرح و در بند هفتم صورتجلسه تنظیم شده در یازدهم اسفند 95 اختصاص 40 درصد از آب این رودخانه به تالاب بندعلیخان و اراضی مرتعی به تصویب رسید.
فدایی تأکید کرد: نابودی زمین های مرتعی و تالاب بندعلیخان، این منطقه را به کانون بحران ریزگرد برای استان تهران تبدیل می کند.
**بهره برداران رودخانه باید عضو شرکت تعاونی آب بران باشند
مدیرعامل شرکت تعاونی آب بران شهرستان ورامین که وظیفه توزیع عادلانه آب های سطحی، رودخانه و کانال های منطقه را بین کشاورزان دارد به خبرنگار ایرنا گفت: تمامی بهره بردارانی که از آب رودخانه شور و شیرین استفاده می کنند باید عضو شرکت تعاونی آب بران باشند تا طبق قانون و سطح زیرکشت از آب این رودخانه برخوردار شوند.
قدمعلی بوربور افزود: در طول رودخانه شور و شیرین تا منطقه سیاه کوه 75 پمپ آب و 20 کانال فرعی آب را به سمت زمین های کشاورزی منتقل می کند و اگر مدیریتی در استحصال آب نباشد چیزی به سمت تالاب و زمین های مرتعی جنوب دشت نمی رسد.
وی اظهارداشت: 12 دستگاه پمپ و دو کانال فرعی مربوط به شهرستای ری، 20 کانال فرعی مربوط به شهرستان قرچک و مابقی مربوط به ورامین است.
بوربور تصریح کرد: در روزهای اخیر به دلیل بارندگی مناسب تمامی آب رودخانه به سمت زمین های مرتعی و تالاب بندعلیخان منتقل و باعث شده تعدادی از پرندگان مهاجر در این منطقه حضور داشته باشند.
وی گفت: تلاش می شود با برنامه ریزی مناسب حق آبه اراضی مرتعی و تالاب از محل رودخانه شور و شیرین تأمین شود.
گزارش از سید حسن میری
امروز به واسطه کمبود آب، مراتع جنوب دشت ورامین رو به خشکی گذاشته ، تالاب بندعلیخان که در سال های نه چندان دور محل زمستان گذرانی هزاران قطعه پرنده مهاجر بوده در حال خشک شدن است و تنها زمانی آب رودخانه شور و شیرین به این منطقه وارد می شود ، که کشاورزان بالا دست به دلیل افزایش میزان بارندگی ، توان استفاده از آب را ندارند.
کاهش نزولات جوی، افزایش میزان برداشت از آب های زیرزمینی، افت سطح آب و اختصاص نیافتن کامل حق آبه از محل سد ماملو باعث شده تا کشاورزان دشت ورامین شامل ورامین، قرچک، پاکدشت و پیشوا ( در جنوب شرق استان تهران) به پساب تصفیه شده جنوب تهران نیز راضی باشند؛ آبی که امروز نیز از شمال این دشت و از طریق کانال های درجه یک و دو به سمت زمین های کشاورزی منتقل می شود تا بخشی از کمبود آب جبران شود.
علاوه بر این، آب های سطحی جمع آوری شده از مناطق مختلف تهران در بستر رودخانه ای که سال ها قبل آب رودخانه جاجرود در آن جاری بود از غرب دشت ورامین و مرز مشترک با شهرستان ری به سمت دشت وارد می شود؛ آبی که علاوه بر کشاورزان شهرستان ری، کشاورزان ورامین، قرچک، مراتع جنوب ورامین و تالاب بندعلیخان نیز از آن سهم دارند.
در جلسه شورای برنامه ریزی و شورای عشایری استان تهران و با هدف تأمین بخشی از آب مورد نیاز کشاورزان شهرستان های ورامین و ری، 30 درصد حق آبه رودخانه شور وشیرین به ری، 30 درصد به ورامین، 20 درصد سهم مراتع جنوب ورامین و 20 درصد حق آبه تالاب بندعلیخان که نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت کویر ایفا می کند اختصاص یافته است.
**مصوبه شورای برنامه ریزی لازم الاجراست
فرماندار شهرستان ورامین در جریان بازدید اخیر خود از محل رودخانه شور و شیرین به خبرنگار ایرنا گفت: مصوبه شورای برنامه ریزی استان در تعیین حق آبه کشاورزان، مرتع و تالاب لازم الاجراست و کشاورزان باید با درک حساسیت موضوع خود به این امر اهتمام داشته باشند.
حسین کاغذلو افزود: اینکه امروز در دشت ورامین شاهد پدیده فرونشست هستیم، به دلیل نرسیدن آب به تالاب و اراضی مرتعی است چراکه این امر سطح آب های زیر زمینی را بشدت پایین آورده و سفره های زیرزمینی را نابود کرده است.
وی گفت: لازم است کشاورزان منطقه با نشست های مشترک، مسائل را با کمک یکدیگر برطرف کنند ضمن اینکه برگزاری جلسات مشترک مسئولان دو شهرستان ورامین و ری نیز می تواند برخی از مشکلات بر رفع کند.
**ورامین رتبه اول فرونشست زمین در جهان
برداشت سهم حق آبه مراتع و تالاب بندعلیخان در حالی است که معاون فنی اداره کل محیط زیست استان تهران چندی پیش گفت: شهرستان ورامین با سالانه 36 سانتیمتر نشست زمین، رتبه نخست جهان را در اختیار دارد.
مهرداد کتال محسنی ششم شهریورماه امسال در نشست صاحبان صنایع ورامین با استاندار تهران اظهارداشت: برداشت بی رویه آب از سفره های زیرزمینی در دشت ورامین باعث بروز پدیده فرونشست شده به گونه ای که ورامین با سالانه 36 سانتیمتر فرونشست، رتبه نخست جهان در اختیار دارد.
وی افزود: حد مجاز برداشت آب از سطح آب های زیرزمینی براساس استانداردهای موجود 40 درصد مخزن است در صورتی که امروز میزان برداشت آب از منابع قابل استحصال تا 120 درصد رسیده که نتیجه آن بروز پدیده فرونشست اراضی دشت ورامین است.
کتال محسنی تأکید کرد: اگر امروز برای رفع این مشکل و جلوگیری از افزایش میزان برداشت چاره ای اندیشیده نشود، در آینده ای نه چندان دور از اثرات منفی فرونشست زمین در دشت ورامین ، کل استان متأثر می شود.
این مسئول خشک شدن تالاب بند علیخان را نتیجه برداشت بی رویه آب برای مصرف کشاورزی و دامداری عنوان کرد.
وی تصریح کرد: بر اساس مصوبه سال 93 قرار بود 30 درصد از آب رودخانه شور به تالاب اختصاص یابد ولی این حق آبه تاکنون اختصاص نیافته و اکنون کمتر از 10 درصد حق آبه خود را دریافت می کند که این امر این تالاب مهم را در شرف خشکی کامل قرارداده است.
**معرفی تالاب
تالاب بند علیخان در فصل های گرم سال به صورت باتلاق در می‌آید و گاهی خشک، اما در پاییز و زمستان پر از آب می‌شود.
این تالاب نام خود را از بند خاکی احداث شده روی رودخانه شور توسط فردی به نام «علی خان» گرفته است؛ علی خان حدود ۱۰۰ سال پیش به منظور آبیاری زمین‌های کشاورزی خود در زمین های پایین دست، بند خاکی را احداث کرد.
تالاب بند علیخان زیستگاه و محل زمستان‌‌گذرانی گونه های مختلف پرندگان محسوب می شود.
یکی از شگفتی‌های این تالاب تصفیه خود به خود آب آن گزارش شده؛ به طوری که در ابتدای تالاب باکتری‌ها به تصفیه آب مشغول هستند و پس از چند متر، نیزارها به چشم می‌‌خورد؛ در واقع وجود نی که در محیط آب شیرین رشد می‌‌کند نشان از تصفیه خود به خود آب در این تالاب دارد.
وجود توده‌‌های انبوه بوته‌‌ها و نیزارهای در هم پیچیده، مکان امنی برای این پرندگان فراهم می آورد؛ غلظت آلاینده‌ها با عبور از مسیر تالاب و رسیدن به بخش انتهایی آن به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد.
**80 هزار هکتار مراتع ورامین در معرض نابودی است
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان ورامین نیز هشدار داد: تخصیص نیافتن حق آبه زمین های مرتعی از محل رودخانه شور و شیرین باعث شده 80 هزار هکتار از این زمین ها در جنوب دشت ورامین در معرض نابودی قرار گیرد.
احمد فدایی افزود: مراتع تپه وزیر، بندعلیخان، عبدعلیخان، غفاریه و تله سرخ که از مهمترین زمین های مرتعی ورامین به شمار می رود به دلیل اختصاص نیافتن حق آبه در معرض نابودی پوشش گیاهی قرار گیرد و زمستان گذرانی عشایر نیز با مشکل زیاد مواجه شود.
وی استحصال بی رویه آب در حوزه های بالادست دشت شامل ورامین، ری و قرچک را عاملی برای نرسیدن آب به زمین های مرتعی دانست و تصریح کرد: در جلسه شورای عشایری استان تهران موضوع اختصاص حق آبه از رودخانه شور و شیرین به تالاب و زمین های مرتعی مطرح و در بند هفتم صورتجلسه تنظیم شده در یازدهم اسفند 95 اختصاص 40 درصد از آب این رودخانه به تالاب بندعلیخان و اراضی مرتعی به تصویب رسید.
فدایی تأکید کرد: نابودی زمین های مرتعی و تالاب بندعلیخان، این منطقه را به کانون بحران ریزگرد برای استان تهران تبدیل می کند.
**بهره برداران رودخانه باید عضو شرکت تعاونی آب بران باشند
مدیرعامل شرکت تعاونی آب بران شهرستان ورامین که وظیفه توزیع عادلانه آب های سطحی، رودخانه و کانال های منطقه را بین کشاورزان دارد به خبرنگار ایرنا گفت: تمامی بهره بردارانی که از آب رودخانه شور و شیرین استفاده می کنند باید عضو شرکت تعاونی آب بران باشند تا طبق قانون و سطح زیرکشت از آب این رودخانه برخوردار شوند.
قدمعلی بوربور افزود: در طول رودخانه شور و شیرین تا منطقه سیاه کوه 75 پمپ آب و 20 کانال فرعی آب را به سمت زمین های کشاورزی منتقل می کند و اگر مدیریتی در استحصال آب نباشد چیزی به سمت تالاب و زمین های مرتعی جنوب دشت نمی رسد.
وی اظهارداشت: 12 دستگاه پمپ و دو کانال فرعی مربوط به شهرستای ری، 20 کانال فرعی مربوط به شهرستان قرچک و مابقی مربوط به ورامین است.
بوربور تصریح کرد: در روزهای اخیر به دلیل بارندگی مناسب تمامی آب رودخانه به سمت زمین های مرتعی و تالاب بندعلیخان منتقل و باعث شده تعدادی از پرندگان مهاجر در این منطقه حضور داشته باشند.
وی گفت: تلاش می شود با برنامه ریزی مناسب حق آبه اراضی مرتعی و تالاب از محل رودخانه شور و شیرین تأمین شود.
گزارش از سید حسن میری
