مشکلات نشریه‌های دانشجویی همراه با راه‌حل‌های
پیشنهادی
بوی بهبود ز اوضاع جهان می‌شنویم؟
17آذر-95
نشریات دانشجویی، نمونه کوچکی از کار رسانه در جامعه است که تاثیرگذاری آن
در آگاهی‌بخشی و پویایی فضای دانشگاه، به اندازه رسانه‌های صاحب‌نام است. در حال
حاضر تعداد بسیاری از دانشجویان صاحب‌قلم در نشریه‌های دانشجویی دانشگاه‌ها فعالیت
می‌کنند و ایده‌های خود را به آزمایش می‌گذارند و هر کدام از آنها نیز حرف‌های
ناگفته‌ای درباره‌ی مشکلات و محدودیت‌های فعالیت در این حوزه فرهنگ‌ساز و
راهکارهایی برای بهبود نشریات دانشجویی دارند که با نزدیک شدن به ۱۶ آذر و روز دانشجو، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گوش شنوایی برای حرف‌های
این دانشجویان شده است.
نشریات دانشجویی با محدودیت‌ها و مشکلات بسیاری روبه‌رو
هستند. مشکلات مالی، یکی از مسائل اصلی است که نشریه دانشجویی با آن درگیر است و
اغلب دانشجویان فعال در این حوزه از این مشکل یاد می‌کنند.
آبتین عزیزی، مدیر مسؤول نشریه دانشجویی «جهت»، دانشگاه بین‌المللی امام
خمینی در این راستا به ایسنا می‌گوید: مشکل اصلی نشریه‌های دانشجویی، مشکل مالی آن‌هاست.
اگر برای شماره‌های اول نشریه‌ای که هنوز شناخته‌شده نیست، کیفیت مطلوب از لحاظ
طراحی و محتوا در نظر گرفته نشود، اقبال چندانی برای فروش میان دانشجویان نخواهد
داشت؛ البته تعدادی نسخه از هر شماره نشریه، به طور رایگان عرضه می‌شود.
حسین نیری‌پور، سردبیر نشریه «آرمان» دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی
نیز در این رابطه چنین می‌گوید: مدتی قبل، ما هزینه صفحه‌بندی و طراحی نشریه را از
جوایزی که به عنوان نشریه برتر دریافت کرده بودیم، تامین کردیم اما دانشگاه با
کیفیت بسیار پایین نشریه ما را چاپ کرد و کار ما نابود شد.
حسین بهبهانی، مدیر مسؤول و صاحب امتیاز نشریه «خرداد» دانشکده حقوق و علوم
سیاسی دانشگاه تهران، هم در این راستا اینچنین اظهار نظر می‌کند: حمایت‌های مالی و
معنوی از طرف دانشگاه صورت می گیرد اما نمی‌توان گفت که این حمایت‌ها کافی است.
نشریه‌ها در دانشگاه با دشواری‌های خاصی روبرو هستند. دانشگاه در موارد زیادی به
رشد نشریه‌های دانشجویی کمک کرده است اما این کمک‌ها غیر ساختاری و بر اساس
مراجعات فردی صورت می‌گیرد و به چشم نمی‌آید.
افشین راهداری، مدیر مسؤول و سردبیر سابق نشریه دانشجویی «خرداد»، دانشگاه
تهران نیز بیان می‌کند: نشریات مستقل، از کمک‌های مالی تشکل‌های دانشجویی بی‌بهره‌اند
و این امر باعث محدودیت در فعالیت آنها می‌شود.
در گفت‌وگوی ایسنا با تعدادی از فعالان نشریه‌های
دانشجویی، برخی معتقدند، نشریات دانشجویی برای چاپ بعضی مطالب محدودیت دارند و از
این محدودیت‌ها به عنوان خطوط قرمز در نشریات یاد می‌کنند و اگر دانشجوی فعال در
نشریه، پای خود را روی این خطوط بگذارد، حمایتی از او نمی‌شود.
افشین راهداری، سردبیر سابق نشریه «خرداد» در این راستا بیان می‌کند:
نشریات دانشجویی با ابهاماتی که در مورد محدوده آزادی بیان وجود دارد، مواجهند.
با وجود تاکیدات رهبر انقلاب بر برپایی کرسی‌های آزاداندیشی، محدوده‌ی آزادی بیان
در چارچوب نظام نیز بنا به تفسیر و میزان نقدپذیری مسؤولان با یکدیگر متفاوت است و
به واسطه این ابهام با رشد خودسانسوری و همچنین فعالیت نکردن بسیاری از دانشجویان
در این حوزه مواجه هستیم.
آبتین عزیزی، مدیر مسؤول نشریه «جهت» می‌گوید: محدودیت‌ها در قانون نشریات
آورده شده و مدیر مسؤول نیز این قانون را قبول کرده است. اما برخی محدودیت‌ها به
رفتارهای سلیقه‌ای و شخصی افراد برمی‌گردد؛ یکی موافق دولت است و دیگری مخالف دولت
و این رفتارها و عقاید باعث می‌شود که افراد همدیگر را در تنگنا قرار دهند.
حسین بهبهانی، مدیر مسؤول نشریه «خرداد» در این زمینه اظهار می‌کند: کسانی
که در یک نشریه دانشجویی فعالیت می‌کنند ممکن است با مسائلی مانند نظارت پیش از
چاپ و هزینه دادن به دلیل چاپ مطلبی خاص در نشریه درگیر باشند. فعالیت در یک نشریه
دانشجویی، به نوعی قرار دادن خود در موقعیت خطر است؛ اگر برای مطلبی مشکلی پیش
بیاید و منظور دیگری هم داشته باشی، حمایت کمی از دانشجو صورت می‌گیرد و حتی در
مواری اساتید و دیگر کارکنان فرهیخته دانشکده در اعمال این محدودیت‌ها موثر هستند.
حسین نیری‌پور، سردبیر نشریه «آرمان» گفت: مرزهای نانوشته و محدودیت همیشه
در نشریات دانشگاهی وجود دارد و ما سعی کردیم این مرزها را رعایت کنیم و در این
محدوده ننویسیم؛ بنابراین تا به حال کسی جلوی ما را برای نوشتن مطلبی نگرفته
است.
برخی دانشجویان معتقد هستند، بی‌انگیزگی و کرخت شدن
دانشجویان نیز عامل دیگر ناکارآمدی نشریات دانشجویی است و اغلب دانشجویان برای
فعالیت در نشریات استقبال نشان نمی‌دهند، که این امر نیز از عوامل مختلفی
ناشی می‌شود.
ناصر آراسته، مدیر مسؤول سابق، نشریه «سپیدار» دانشکده حقوق و علوم سیاسی،
دانشگاه تهران به ایسنا می‌گوید: برخی بر این باور هستند که ناکارآمدی نشریات به
جهت موانع اجرایی و ساز و کارهای نظارتی است، اما به نظر من این موانع برای فعالیت
نشریات غیر واقعی است و بیشتر بهانه به نظر می‌رسد و مشکل اصلی کرخت شدن و کم
دغدغه شدن دانشجویان نسبت به مسائل اصلی کشور است.
افشین راهداری، در این راستا بیان می‌کند: رشد تدریجی شبکه‌های اجتماعی و
رسانه‌های مجازی در سال‌های اخیر و فراگیر شدن استفاده از برنامه‌های پیام‌رسان
نظیر تلگرام در جامعه و دانشجویان، به تدریج بر کنش‌گری دانشجویی تاثیر منفی
گذاشته است؛ در واقع فارغ از شرایط دانشگاه، با ظهور این رسانه‌ها میزان رغبت برای
فعالیت در نشریات دانشجویی کاهش پیدا کرده است.
او می‌افزاید: البته شرایط دانشگاه نیز یکی از دلایل کم‌رمق‌تر شدن فعالیت
در نشریات دانشجوییست و قرارگرفتن بسیاری از مسائل در حیطه‌ی خطوط قرمزنیز مصداق
آن است.
حسین نیری، چنین می‌گوید: اقبال از سمت دانشجوها برای خواندن نشریه وجود
ندارد و ما انتظار داریم با توجه به قیمت دانشجویی، نشریه به فروش برود. هزینه‌ای
که ما برای یک نشریه صرف می‌کنیم زیاد است و با قیمت جلد آن هم‌خوانی ندارد. این
نقد به دانشجو وارد است که نشریه را نمی‌خرد و نمی‌خواند.
او تاکید می‌کند: من این نقد را به دانشجویان وارد می‌دانم. ما انتظار
داریم تعدادی از دانشجویان نشریه را بخوانند و نظرات خود را به ما ارائه دهند تا
ما روحیه و انگیزه برای ادامه فعالیتمان پیدا کنیم اما این اتفاق نمی‌افتد.
تعدادی از دانشجویان نیز از سلیقه‌ای برخورد کردن
اساتید و مسؤولان با نشریات می‌گویند و تاکید دارند معیار این افراد برای تایید و
حمایت از یک نشریه سلیقه‌ای و با توجه به عقایدشان است.
حسین نیری، سردبیر نشریه «آرمان» در این راستا بیان می‌کند: استقبال و
تشویقی از سمت مسؤولان صورت نمی‌گیرد و معاونت فرهنگی تنها تشویقش این است که
بگوید این نشریه زیر نظر ما بوده است. نشریات علمی دانشگاه هم با این که از اساتید
مصاحبه می‌گیرند و چاپ می‌شود، اما استقبالی از سمت این اساتید نیز نشان داده نمی‌شود.
افشین راهداری، سردبیر سابق نشریه «خرداد» می‌گوید: به طور کلی نمی‌توان
گفت که باید مسؤولان برای رشد فعالیت نشریاتِ دانشجویی عمل خاصی انجام دهند؛ زیرا
ماهیت نشریات دانشجویی در نام آن نهفته است، دانشجویی! در واقع رشد و گسترش این
نشریات نیز در گرو میزان دغدغه‌مندی دانشجویان، علاقه‌مندی آنان به فعالیت در این
حوزه است.
آبتین عزیزی، مدیر مسؤول نشریه «جهت» هم نظرش را اینگونه بیان می‌کند:
اساتید، نشریه‌ی ما را می‌بینند و گاهی سلیقه‌ای برخورد می‌کنند؛ اما برخی اساتید
هم با توجه به محتوای نشریه نمره تشویقی برای دانشجویان فعال در آن نشریه در نظر
می‌گیرند.
راه‌حل‌هایی برای بهبود وضعیت نشریه‌های دانشجویی
اما در گفت‌وگوی ایسنا با دانشجویان، آنها علاوه بر
طرح مشکلات، راهکارهایی را هم برای بهبود وضع نشریات ارائه کرده و تاکید داشته‌اند
با این راهکارها می‌توان نشریات را از وضعیت نا به سامان درآورد و کارآمدشان کرد.
یکی از راهکارهایی که می‌تواند نشریات را کارآمد کند، خارج شدن از فضای نشریات
کاغذی است.
افشین راهداری در این راستا، می‌گوید: رشد فرهنگ نقدپذیری و تحمل منتقدان و
سلیقه‌ای برخورد نکردن با نشریات و دانشجویان که بنا به فرموده شهید بهشتی قرار
است موذن جامعه باشند، می‌تواند در بهبود وضعیت تاثیرگذار باشد. بهبود کیفیت
محتوایی نشریات نیز از شاخص‌هایی است که می‌تواند دانشجویان را برای فعالیت در این
حوزه جذب کند.
او می‌افزاید: برگزاری حلقه‌های مطالعاتی و جلسات کتاب‌خوانی نیز می‌تواند
به تقویت فکری دانشجویان و دست‌اندرکاران نشریات دانشجویی و عمیق‌تر شدن این
نشریات کمک کرده و ماحصل فعالیت آنان را از محتوای پیام‌رسان‌های اینترنتی متمایز
کند.
حسین نیری پور نیز در این رابطه بیان می‌کند: من این روند فعالیت نشریه‌ها
را بیهوده می‌دانم و به جایی نخواهد رسید. شاید ما مخاطبان خود را پیدا نکرده‌ایم
و برای بهبود این اوضاع باید فعالیتمان را از فضای نشریات کاغذی خارج کنیم و به
سمت وبلاگ و سایت با کیفیت خوب برویم.
ناصر آراسته هم معتقد است: نشریه‌ها باید مشکلات کشور را ببینند و این
مشکلات را در مطالب خود منعکس کنند اما اگر نشریه‌ای با دردهای اجتماع و کشور و
موانعی که بر سر اهداف و باورهای ملت قرار دارد، آشنا نباشد و آن را منعکس نکند،
دیده نخواهد شد. گاهی نشریات صرفا منعکس‌کننده تفکرات و دغدغه‌های یک گروه سیاسی
می‌شوند و از همین‌رو عجیب نیست که این نشریات جایگاهی در جامعه نداشته باشند.
