برژینسکی و نوریه‌گا؛ دو مرگ و سوژه شاه 11 خرداد - 96
مشاور کارتر درگیر ماجرای پذیرش
شاه در آمریکا و اشغال سفارت در تهران شد و دیکتاتور سابق پاناما هم قبل از قبضه
کامل قدرت در مذاکرات محرمانه تحویل شاه حضور داشت.
به گزارش ایسنا، عصر ایران نوشت:
«در روزهای اخیر دو چهره سرشناس بین‌المللی از دنیا رفتند و جالب این که در
کارنامه سیاسی هر دو نام ایران بسیار پررنگ است و در شرح زندگی‌شان دو نقطه بسیار
خبرساز به ایران مربوط می‌شود. نفر اول زیبگنیو برژینسکی، مشاور امنیت ملی کاخ
سفید در دوران ریاست‌جمهوری جیمی کارتر است که همزمان با اوج‌گیری انقلاب اسلامی
ایران این مسؤولیت را بر عهده داشت.
برژینسکی با نام اصلی «برژه
ژینسکی» یهودی و لهستانی‌تبار بود اما روحیه‌ای به نسبت مداراجویانه داشت و مایل
بود با ایران به توافق برسد و به همین خاطر از مذاکره با هیأت ایرانی در جشن‌های
بیست‌وپنجمین سالگرد پیروزی انقلاب الجزایر در پایتخت این کشور استقبال کرد. هیات
ایرانی شامل مهندس مهدی بازرگان، نخست‌وزیر دولت موقت، دکتر ابراهیم یزدی، وزیر
امور خارجه و دکتر مصطفی چمران، وزیر دفاع ملی می‌شد که در اول نوامبر ۱۹۷۹ با زبیگنیو برژینسکی و در چند
روز پیاپی مذاکره کردند. هیات ایرانی درباره حضور شاه در آمریکا هشدار می‌داد و
پیگیر مطالبات ایران و قراردادهای تسلیحاتی بود.
برژینسکی تنها نبود و رابرت گیتس
نیز در مذاکرات حضور داشت.
از برژینسکی به عنوان طراح عملیات
آزادسازی گروگان‌ها نیز یاد می‌کنند اما همواره یادآور می‌شد با هرگونه درگیری
نظامی مخالف است و حتی پس از تحقیر آمریکا در پی شکست عملیات در طبس و مرگ
متجاوزان و مهاجمان نیز از راه‌حل نظامی دفاع نکرد. روحیات برژینسکی به کارتر شبیه
بود و حتی برخی ناکامی‌های رییس‌جمهوری دموکرات آمریکا را به او نسبت می‌دادند.
چهره دیگر مانوئل آنتونیو نوریه‌گا،
دیکتاتور نظامی و سابق پاناماست که از سال ۱۹۸۳
تا ۱۹۸۹ قدرت را در اختیار داشت و
پس از آن که روشن شد رهبری شبکه‌های قاچاق را در دست داشته، با تهدید آمریکا روبه‌رو
شد که از قدرت کناره‌گیری کند. آمریکایی به خاطر روابط گرم قبلی با او نگران
اعتبار خود بودند ولی نوریه‌گا زیر بار نرفت. آمریکا اما در ۲۰ دسامبر به پاناما ۱۹۸۹ حمله کرد و ۳۰ ژانویه ۱۹۹۰ او را نه تنها برانداختند که
دستگیر کردند و به آمریکا بردند و سال‌ها در زندان‌های ایالات متحده به سر برد که
در نوع خود اقدامی بی‌سابقه به حساب می‌آمد.
حتی اروپایی‌ها هم در مجازات
نوریه‌گا مشارکت کردند و مدتی هم در اروپا زندان بود. او در سال ۲۰۱۱ اما به پاناما برگردانده شد.
ارتباط نوریه‌گا با شاه اما در
چیست؟ او قبل از آن که قدرت را به طور کامل قبضه کند، معاون ژنرال عمر توریخوس بود
و هنگام اقامت شاه در باهاما فرماندهی یگان‌های حفاظت را بر عهده داشت.
گفته می‌شود صادق قطب‌زاده، وزیر
خارجه دولت شورای انقلاب و کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۱۳۵۸ با نوریه‌گا تماس برقرار می‌کند و
بر سر بازداشت و انتقال شاه به ایران به توافق می‌رسند و حتی روزنامه‌ها در ایران
تیتر می‌زنند: «شاه بازداشت شد» و خود شاه هم وحشت‌زده شده بود اما قضیه بعدتر
منتفی می‌شود.
اردشیر زاهدی می‌نویسد: «موقعي كه
در پاناما بوديم، موضوع دستگيري شاه و استرداد او به ايران وارد مراحل جدي و
خطرناكي شد و اگر آقاي راكفلر و كيسينجر به داد شاهنشاه نرسيده بودند، مانوئل
نوريه‌گا شاه را به دستور كارتر تحويل ايران داده بود!»
جیمز بیل هم در کتاب «شیر و عقاب»
این موضوع را تأیید و از نقش دو رابط (کریستیان بورگه، وکیل فرانسوی و هکتور
ویلالون آندوی آرژانتینی) یاد می‌کند.
بر پایه توضیحات بالا می‌توان گفت
مرگ این دو - زیبگنیو برژینسکی و مانوئل نوریه‌گا - نام محمدرضا پهلوی، آخرین شاه
ایران را نیز به میان می‌آورد.
اولی می‌خواست گروگان‌های گرفتار
شده به خاطر پذیرفتن شاه در آمریکا را نجات دهد و دومی دو نقش متفاوت ایفا کرد.
نقش اول حفظ جان شاه در ایام اقامت در باهاما و نقش متفاوت دوم مشارکت در معامله
نافرجام تحویل شاه.»
