جهانی‌سازی
میراث طبیعی 1 تیر -97
تهران- ایرنا- کشور ایران از دیرباز به
عنوان یکی از کشورهای شاخص و برجسته از نظر آثار طبیعی و اکوسیستم‌های منحصر به
فرد با قدمت تاریخی و زمین‌شناسی در سطح جهانی شناخته می‌شود.
روزنامه اعتماد در یادداشتی به قلم علی
جهانی عضو هیات علمی دانشکده محیط زیست آورد: در حال حاضر وظیفه شناسایی، برنامه‌ریزی
حفاظتی و ثبت ملی و بین‌المللی این آثار برعهده دو سازمان میراث فرهنگی، صنایع
دستی و گردشگری و حفاظت محیط زیست کشور است. در این راستا بر اساس وظایف محوله به
سازمان حفاظت محیط زیست در چارچوب ماده ١٠٤ قانون برنامه سوم توسعه، این سازمان
حفاظت و نگهداری از تنوع اکوسیستم‌ها و ذخایر توارثی گیاهی و جانوری کشور را در
قالب طبقه‌بندی حفاظتی اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست که با نام اختصاری
«آی‌یوسی‌ان» (IUCN) شناخته می‌شود انجام می‌دهد.
بر اساس طبقه‌بندیIUCN اکوسیستم‌های معرف میراث طبیعی کشور شناسایی و در فهرست «آثار طبیعی ملی» قرار می‌گیرد و براساس طرح مدیریت حفاظتی، پایش و حفاظت می‌شود. تاکنون ٣٧ اثر طبیعی ملی با مساحت ٤٠ هزار و ٩٣٨ هکتار توسط سازمان حفاظت محیط زیست در سطح کشور شناسایی و ثبت شده است. از سوی دیگر میراث طبیعی ملی ایران توسط سازمان میراث فرهنگی نیز شناسایی، معرفی و ثبت می‌شوند که شامل اکوسیستم‌ها و مناطق جغرافیایی طبیعی کشور است که به دلیل دارا بودن شرایط فیزیکی و زیست‌شناسی، مناظر بدیع جغرافیایی، محوطه‌های طبیعی- تاریخی، پدیده‌ها و نمونه‌های ارزشمند گیاهی، جانوری و زیستگاه‌های آنها تحت حفاظت و بهره‌برداری پایدار قرار می‌گیرد. سازمان میراث فرهنگی موثرتر عمل کرده و تاکنون حدود ٤٠٠ میراث طبیعی را در کشور شناسایی و به ثبت ملی رسانده است.
اما ایران در سطح جهانی در چه جایگاهی قرار دارد؟ ایران تاکنون ٢٢ اثر تاریخی خود را در فهرست یونسکو به ثبت رسانده است. این فهرست شامل 21 اثر میراث فرهنگی و تنها یک اثر میراث طبیعی است. بیابان لوت به عنوان اولین و تنها میراث طبیعی کشورمان در فهرست جهانی یونسکو در 27 تیرماه 1395 ثبت شده است. از مجموع میراث ثبت شده جهانی در دنیا، تعداد آثار فرهنگی 4 برابر میراث طبیعی است که این خود حاکی از کاستی‌های جهانی در ثبت میراث طبیعی است. معیارهای طبیعی جهت ثبت میراث طبیعی جهانی که توسط یونسکو تعیین شده است در چهار طبقه شامل پدیده‌های بی‌نظیر طبیعی با زمینه‌های استثنایی و زیباشناسی، نمونه برجسته از مراحل و تغییرات تاریخ زمین‌شناسی، نمونه برجسته از فرآیندهای زیست‌محیطی و بیولوژیکی در تکامل و توسعه زمینی، اکوسیستم‌های ساحلی و دریایی و جوامع از گیاهان و حیات وحش و در نهایت زیستگاه‌های طبیعی مهم از نظر تنوع زیستی و حاوی گونه‌های در خطر است.
اما آنچه اهمیت می‌یابد این است که ایران با وجود پتانسیل بالا در زمینه میراث طبیعی در حال حاضر در ابتدای راه در ثبت جهانی این میراث قرار دارد. در صورت جهانی شدن میراث طبیعی کشور، بر اساس کنوانسیون حفاظت از میراث جهانی این مناطق متعلق به تمام انسان‌های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص، محسوب می‌شوند و حمایت و نظارت سازمان‌های بین‌المللی را به دنبال خواهد داشت و موجب تقویت حفاظت محیط زیست و توسعه پایدار در کشور خواهد شد. اما برای دستیابی به این هدف اولین گام همکاری موثر و همه‌جانبه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور و سازمان حفاظت محیط زیست است.
اقدامی که در صورت تحقق موجب جهانی شدن سطوح حفاظت در کشور و ارتقای رتبه ایران در سطح حفاظت از آثار جهانی در یونسکو خواهد شد و سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی را در کشور به دنبال خواهد داشت. با توجه به این مساله که ثبت و برنامه‌ریزی مدیریت میراث طبیعی از مسائل روز و نسبتا نوپا در سطح جهانی و ملی است، گسترش تحقیقات کاربردی در زمینه شناسایی میراث طبیعی با قابلیت ثبت جهانی و ارایه برنامه مدیریت حفاظتی این مناطق توسط سازمان‌های مذکور باید در اولویت برنامه‌ریزی میراث طبیعی و محیط زیست قرار گیرد. تعیین معیارهای بومی جهت شناسایی و ارایه چارچوب مشخص و مدون مدیریت این آثار تنها با کمک بخش‌های تحقیقاتی سازمان‌های میراث فرهنگی و محیط زیست میسر خواهد بود.
*منبع:روزنامه اعتماد،1397،3،31
**گروه اطلاع رسانی**2002
بر اساس طبقه‌بندیIUCN اکوسیستم‌های معرف میراث طبیعی کشور شناسایی و در فهرست «آثار طبیعی ملی» قرار می‌گیرد و براساس طرح مدیریت حفاظتی، پایش و حفاظت می‌شود. تاکنون ٣٧ اثر طبیعی ملی با مساحت ٤٠ هزار و ٩٣٨ هکتار توسط سازمان حفاظت محیط زیست در سطح کشور شناسایی و ثبت شده است. از سوی دیگر میراث طبیعی ملی ایران توسط سازمان میراث فرهنگی نیز شناسایی، معرفی و ثبت می‌شوند که شامل اکوسیستم‌ها و مناطق جغرافیایی طبیعی کشور است که به دلیل دارا بودن شرایط فیزیکی و زیست‌شناسی، مناظر بدیع جغرافیایی، محوطه‌های طبیعی- تاریخی، پدیده‌ها و نمونه‌های ارزشمند گیاهی، جانوری و زیستگاه‌های آنها تحت حفاظت و بهره‌برداری پایدار قرار می‌گیرد. سازمان میراث فرهنگی موثرتر عمل کرده و تاکنون حدود ٤٠٠ میراث طبیعی را در کشور شناسایی و به ثبت ملی رسانده است.
اما ایران در سطح جهانی در چه جایگاهی قرار دارد؟ ایران تاکنون ٢٢ اثر تاریخی خود را در فهرست یونسکو به ثبت رسانده است. این فهرست شامل 21 اثر میراث فرهنگی و تنها یک اثر میراث طبیعی است. بیابان لوت به عنوان اولین و تنها میراث طبیعی کشورمان در فهرست جهانی یونسکو در 27 تیرماه 1395 ثبت شده است. از مجموع میراث ثبت شده جهانی در دنیا، تعداد آثار فرهنگی 4 برابر میراث طبیعی است که این خود حاکی از کاستی‌های جهانی در ثبت میراث طبیعی است. معیارهای طبیعی جهت ثبت میراث طبیعی جهانی که توسط یونسکو تعیین شده است در چهار طبقه شامل پدیده‌های بی‌نظیر طبیعی با زمینه‌های استثنایی و زیباشناسی، نمونه برجسته از مراحل و تغییرات تاریخ زمین‌شناسی، نمونه برجسته از فرآیندهای زیست‌محیطی و بیولوژیکی در تکامل و توسعه زمینی، اکوسیستم‌های ساحلی و دریایی و جوامع از گیاهان و حیات وحش و در نهایت زیستگاه‌های طبیعی مهم از نظر تنوع زیستی و حاوی گونه‌های در خطر است.
اما آنچه اهمیت می‌یابد این است که ایران با وجود پتانسیل بالا در زمینه میراث طبیعی در حال حاضر در ابتدای راه در ثبت جهانی این میراث قرار دارد. در صورت جهانی شدن میراث طبیعی کشور، بر اساس کنوانسیون حفاظت از میراث جهانی این مناطق متعلق به تمام انسان‌های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص، محسوب می‌شوند و حمایت و نظارت سازمان‌های بین‌المللی را به دنبال خواهد داشت و موجب تقویت حفاظت محیط زیست و توسعه پایدار در کشور خواهد شد. اما برای دستیابی به این هدف اولین گام همکاری موثر و همه‌جانبه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور و سازمان حفاظت محیط زیست است.
اقدامی که در صورت تحقق موجب جهانی شدن سطوح حفاظت در کشور و ارتقای رتبه ایران در سطح حفاظت از آثار جهانی در یونسکو خواهد شد و سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی را در کشور به دنبال خواهد داشت. با توجه به این مساله که ثبت و برنامه‌ریزی مدیریت میراث طبیعی از مسائل روز و نسبتا نوپا در سطح جهانی و ملی است، گسترش تحقیقات کاربردی در زمینه شناسایی میراث طبیعی با قابلیت ثبت جهانی و ارایه برنامه مدیریت حفاظتی این مناطق توسط سازمان‌های مذکور باید در اولویت برنامه‌ریزی میراث طبیعی و محیط زیست قرار گیرد. تعیین معیارهای بومی جهت شناسایی و ارایه چارچوب مشخص و مدون مدیریت این آثار تنها با کمک بخش‌های تحقیقاتی سازمان‌های میراث فرهنگی و محیط زیست میسر خواهد بود.
*منبع:روزنامه اعتماد،1397،3،31
**گروه اطلاع رسانی**2002
